LỜI BẠT

Tôi luôn thích cách đặt vấn đề của Đặng Hoàng Giang. Những góc nhìn rất đa dạng và khách quan của anh vào các vấn đề của cuộc sống và xã hội ở Việt Nam chắc chắn khiến những người có lương tri và trái tim không khỏi suy nghĩ. Những trăn trở của anh cũng là trăn trở của rất nhiều người, trong đó có tôi, một người làm báo và cũng nhiều năm nghiên cứu các hoạt động liên quan đến cộng đồng mạng. Sự đau đáu, lo lắng cho một thế hệ trẻ có thể bị tàn phá bởi việc thiếu ý thức khi sử dụng mạng xã hội và trở nên phụ thuộc vào nó, hoặc bị nó tác động theo cách tiêu cực vào nhân cách, là điều tôi có thể chia sẻ.

Nhưng làm một cuốn sách nghiên cứu chuyên sâu vào vấn đề sử dụng mạng xã hội để lăng nhục con người của một cộng đồng hàng chục triệu người, nhiều trong số đó coi mạng xã hội là công cụ giải trí gắn như duy nhất cho cuộc sống văn hóa nghèo nàn của họ, thì hầu như chưa ai làm. Cuốn sách không chỉ nêu ra những vấn đề lớn liên quan đến cách sử dụng theo hướng tiêu cực của người dùng mạng xã hội ở Việt Nam, như hiện tượng “dân phòng trên mạng”, “du côn trên mạng”, câu chuyện “làm nhục mua vui” và “tàn nhẫn giải khuây” hay bức tranh “công lý của đám đông cuồng nộ”, mà còn tìm cách giải thích nguyên nhân đã dẫn đến thực trạng ấy. Xét cho cùng, dân trí và ý thức cá nhân trong cộng đồng luôn là chìa khóa của vấn đề. Mạng xã hội trở thành quả bom sát thương với những người thiếu ý thức và núp bóng bàn phím trong một cuộc chiến tàn bạo nhằm phán xét người khác và tạo lập một trật tự xã hội của riêng họ, khi họ cảm thấy mình có sức mạnh. Nhiều kẻ như thế cùng tồn tại trong một không gian ngột ngạt, chất chứa bức xúc cá nhân và bức xúc cộng đồng tạo ra một thế giới nguy hiểm và đầu độc người khác trước khi đầu độc chính họ. Những gì đẹp đẽ, tử tế và lạc quan rất dễ dàng bị chìm đi và lãng quên trong những thông tin tiêu cực được đưa ra một cách ồ ạt trên mạng xã hội hằng ngày, làm vẩn đục cuộc sống của chúng ta.

294

294

Nếu chúng ta buông xuôi và chấp nhận, để những gì tiêu cực cuốn đi trong vòng xoáy của đời, hoặc cho rằng, đó không phải là việc của chúng ta, hoặc lên tiếng là vô ích, thực tại sẽ chỉ càng tồi tệ đi. Vậy nên, cần lắm tiếng nói của những người tử tế giúp chúng ta nhận chân sự thật và gợi ý cho chúng ta những giải pháp. Tôi đọc phần Đặng Hoàng Giang viết về sự điềm tĩnh, nghệ thuật phê bình, lòng trắc ẩn, sự tha thứ và tôi tin, anh là một người tử tế và có trái tim. Những gì mà anh Giang đã làm với cuốn sách này thực sự đáng trân trọng và ca ngợi.

- Trương Anh Ngọc,

Nhà báo, tác giả Nước Ý, câu chuyện tình của tôi và Phút 90++

Làm báo, tôi thường nghe ngóng tìm những sự việc xấu nổi cộm, rồi bình luận, rồi phân tích, hòng muốn thật nhanh, thật mạnh, diệt trừ cái xấu, cho xã hội tốt lên. Nhưng... đọc Thiện, Ác, và Smartphone của anh Đặng Hoàng Giang, tôi nhận ra không phải đơn giản như vậy! Để đi tới công lý một cách nhân văn, không lăng nhục con người, cần có một cách làm khác.

Những chương đầu cuốn sách khiến tôi run rẩy.Tôi nhìn thấy sự làm nhục có cả một lịch sử, từ những cuộc hành hình công khai ở châu Âu xưa, tới những màn đánh trộm chó khốc liệt ở nhiều làng quê Việt Nam và nở rộ trong không gian mạng ngày nay. Tôi cảm thấy xấu hổ khi đã từng gõ những lời tàn nhẫn trên bàn phím mà không để ý tới số phận con người ở đằng sau câu chuyện!

Ông bà ta nói “tai ai gần miệng thì nghe”, chửi rửa người khác cũng như chơi trò đánh thuốc độc, cả hai cùng nhiễm độc, cả cộng đồng, cả xã hội cùng nhiễm độc. Những phân tích của Đặng Hoàng Giang khiến tôi băn khoăn, tại sao trên mạng chúng ta ngây thơ nạp vào tài khoản tâm hồn mình toàn những câu chuyện tiêu cực, và hồn nhiên tích trữ độc ác? Để rồi chúng ta đánh mất khả năng cảm thông và yêu thương.

Bố tôi là giáo viên, nhưng cũng là nông dân khai hoang. Có lần nhìn tôi đánh vật với đám cỏ dại nhổ rồi lại mọc, bố bảo: “Nếu con tập trung hết thời gian của con chỉ để nhổ cỏ, thì hoặc là cỏ sẽ lại mọc lại, hoặc là con có đám đất hoang, cũng chả có ích gì. Con phải vừa nhổ cỏ vừa trồng rau vào đó”. Rồi bố chỉ cho tôi, cứ mỗi khi nhổ một đám cỏ dại, thì ngay lập tức trồng vào đó cụm rau khoai. Cứ thế, cứ thế. Và đúng là có rau khoai thì cỏ không thể lên bừng bừng như trước nữa.

Trong cuộc sống, tôi đã may mắn gặp những người rất chăm Gieo Trồng. Ngồi với họ như được hít bầu không khí sạch và giàu oxy. Họ tràn đầy niềm vui sống và ánh sáng, từ trường của sự bình an tỏa ra từ mọi tế bào. Tôi cảm thấy mình tốt đẹp hơn và hạnh phúc hơn khi ngồi gần họ.

Đọc những chương sau trong cuốn Thiện, Ác, và Smartphone viết về con đường để chúng ta giã từ văn hóa làm nhục, tôi biết rằng đây chính là một cuộc gieo trồng của Đặng Hoàng Giang, cuộc gieo trồng mà tôi tin rằng sẽ làm này nở và lan tỏa những mầm Thiện.

Thu Hà,

Nhà báo, tác giả Con nghĩ đi, mẹ không biết