Chú Thích
[1]Đồng chí, tiếng Nga
[2]Đại từ điển tiếng Việt (Nxb Văn hoá-Thông tin, Hà Nội, 1999) giải thích Đảng uỷ là “Ban chấp hành đảng bộ”
[3]Ông Lê Duẩn
[4]Tên viết tắt theo tiếng Nga của Hội đồng Tương trợ Kinh tế (1949-1991). Đây là tổ chức hợp tác kinh tế của nhiều nước thuộc khối Liên Xô-Đông Âu, về sau kết nạp thêm Cuba, Mông Cổ và Việt Nam.
[5]Từ 17.2 đến 16.3.1979, Trung Quốc ồ ạt xua quân đánh vào các tỉnh biên giới Việt Nam, khiến cả hai “mẹ con” đều bị sứt dầu, mẻ trán. Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia, phía Việt Nam nói quân Trung Quốc có 62.500 người bị chết và bị thương, còn phía Trung Quốc nói quân Việt Nam có 60.000 người chết và bị thương.
[6]Nay là Bộ Công an
[7]Nay là Thủ tướng. Thời ấy, cơ quan hành pháp nước ta bắt chước y chang cách đặt tên của Liên Xô và nhiều thành viên khác trong khối SEV.
[8] “Cóp” chuyện tiếu lâm chính trị Liên Xô (xem phần Phụ lục)
[9]“Chế” chuyện tiếu lâm Sài Gòn trước năm 1975 (xem phần Phụ lục)
[10]Đây là số tiền không nhỏ thời ấy, khi lương tháng một bộ trưởng chỉ có 200 đồng.
[11]“Chế”chuyện tiếu lâm Sài Gòn trước năm 1975 và “cóp” chuyện tiếu lâm Đức (xem phần Phụ lục)
[12]Ông Trường Chinh, còn có bí danh là Năm
[13]Ông Phạm Văn Đồng, còn có bí danh là Tô
[14]“Chế” chuyện tiếu lâm Sài Gòn trước năm 1975 (xem phần Phụ lục)
[1]Cho ảnh vào khung kính, nhưng ở đây ông già Sài Gòn nói lái.
[2]“Cóp” chuyện tiếu lâm chính trị Liên Xô (xem phần Phụ lục)
[3]Xe hơi Liên Xô hạng nhất dành cho cán bộ lãnh đạo cao cấp
[4]Dùng theo đúng nghĩa đen, thể hiện đặc quyền của một số “quan làm thơ” thời ấy, như Sóng Hồng (Trường Chinh), Lê Đức Thọ, Tố Hữu... Thơ của “quan” thường được nhiều báo đăng cùng lúc, nhất là báo Xuân, và đương nhiên, cùng trả nhuận bút cao gấp nhiều lần các “dân làm thơ”.
[5]Tên tập thơ dầu tay của Tố Hữu
[6]Chính sách giá, lương, tiền thời bao cấp do Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Tố Hữu khởi xướng
[7]Trong bài viết về bác sĩ Nguyễn Khắc Viện do BBC công bố, tác giả Nguyễn Thanh Giang đã khẳng định điều này.
[8]Mua theo sổ gạo, với giá chính thức, rẻ hơn nhiều so với giá chợ đen
[9]“Chế” chuyện tiếu lâm Sài Gòn trước năm 1975 (xem phần Phụ lục)
[10]Xin nhắc lại, đây là số tiền rất lớn thời ấy, gấp 5 lần lương tháng bộ trưởng.
[11]Nói lái là Vẫn Như Cũ, Vẫn Các Cụ và Giữ Nguyên. Thực tế, kỳ họp thứ nhất Quốc hội khoá VII (1981-1987) đã bầu “Vũ Các Cận” là ông Trường Chinh làm Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, ông Phạm Văn Đồng làm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng và ông Nguyễn Hữu Thọ làm Chủ tịch Quốc hội.
[12] “Chế” chuyện tiếu lâm Sài Gòn trước năm 1975 (xem phần Phụ lục)
[13]“Chế” chuyện tiếu lâm Sài Gòn trước năm 1975 (xem phần Phụ lục). Tựa chuyện này “nhái” bài hát nổi tiếng “Có anh Ba Hưng” của Trần Kiết Tường.
[14]Thời bấy giờ, dân vượt biên thường kháo với nhau rằng phải có ba cây (lượng) vàng mới được lên tàu theo đường “bán chính thức”.
[15]Năm 1932, trong cuộc bút chiến kéo dài với Hải Triều, Hoài Thanh đã hăng hái bảo vệ khuynh hướng “nghệ thuật vị nghệ thuật”.
[16]Năm 1941, cùng với Hoài Chân, ông hoàn tất tác phẩm để đời Thi nhân Việt Nam.
[17]Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từ năm 1977 đến năm 1983
[18]Xin nhắc lại rằng trước, trong và cả sau năm 1980, số người vượt biên quy mã (qua Mỹ) tăng cao và cũng có một số người ngây thơ mộng tưởng mã quy (Mỹ qua). Chuyên tiếu lâm này hẳn nhằm thoả mãn “ước muốn” của số người nói trên.
[19]Thẻ công an
[20]Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Quốc hội, chạy trốn sang Trung Quốc tháng 6.1979 và bị kết án tử hình vắng mặt (theo Wikipedia)
[1]Chủ nhiệm hợp tác xã
[2]Phiếu cung cấp hàng xịn dành cho cán bộ cấp cao và được mua tại một số cửa hàng đặc biệt như Tôn Đản, Vân Hồ...
[3]Câu vè này dành cho số cán bộ, công nhân viên quèn, thường ăn bếp tập thể (đại táo - bếp lớn, theo cách gọi của Trung Quốc; trên đại táo là trung táo dành cho ít người ăn và tiểu táo chỉ dành cho 1-2 người ăn), ở nhà tập thể (đại gia) và đi xe công cộng (đại xa).
[4]Cố vấn: vấn lốp xe đạp bị bục bằng dây cao su hoặc dây vải. Chuyên da: áo rách hở da. Qua loa: loa phát thanh công cộng. Nhà điện tử: nhà bị cúp điện bất tử.
[5]Hứng nước máy thường chỉ chảy (cũng rất yếu) về đêm ở Hà Nội và nhiều thành phố lớn khác.
[6]Do không đủ sống, nhiều người trong biên chế nhà nước phải làm việc thêm ở các cơ sở sản xuất ngoài quốc doanh và thường làm ngoài nhiều hơn làm trong.
[7]Xe đạp xịn do Tiệp Khắc sản xuất, chỉ rất ít người có
[8]Câu thách đối, trong đó chữ phân còn được dùng theo nghĩa phân phối (qua sổ hoặc tem phiếu)
[9]Bài vè này mô tả “quy trình” anh chồng cán bộ về thăm vợ ở nơi sơ tán hoặc ở quê mỗi chiều thứ bảy: cắt cơm ở bếp tập thể, bơm xe đạp để có thể đi xa, nghe dự báo thời tiết, nôn nóng liếc đồng hồ, buộc bao gạo vào xe để tiếp tế cho vợ con, cạo râu làm đẹp...
[10]Mắt thứ hai thường díp vì thiếu ngủ trong ngày chủ nhật về thăm bà xã. Tai thứ bảy thường phải thính để ngóng tiếng chuông hoặc kẻng báo hết giờ làm việc.
[11]Moscou, phiên âm tiếng Pháp tên thủ đô Liên Xô Moskva
[12] “Cóp” chuyện tiếu lâm Đức (xem phần Phụ lục)
[13]Thuê nhà mặt phố
[14]Ở phần Phụ lục này, những chuyện tiếu lâm không ghi xuất xứ đều do bác Lương Nhân kể.
[15]Chính ông Khrushchev là người người khởi xướng việc lên án tệ sùng bái cá nhân Xtalin” tại Đại hội lần thứ 20 Đảng Cộng sản Liên Xô, năm 1956.
[16]Chuyện tiếu lâm này được “chế” từ giai thoại mà tạp chí Liên Xô Nhà báo, số 8, năm 1961, đã đăng: “Trong thời gian sang thăm nước Nga, nhà văn Pháp A. Dumas (1802-1870) đến thành phố Tiphlít và ghé vào hiệu sách lớn nhất. Hay tin này, từ hôm trước, ông chủ cửa hiệu đã bày tỏ lòng kính trọng Dumas bằng cách đặt sách của ông lên toàn bộ các giá. Thấy vậy, nhà văn sửng sốt hỏi: “Sách của các nhà văn khác đâu rồi?” Ông chủ bối rối, đáp: “Thưa, đã... bán hết cả rồi!”
[17]Thực ra, ông Brezhnev đã tốt nghiệp đại học và có bằng kỹ sư.