Chương 11 (tt)

dịch giả: bùi thị loan

Chương 11 (tt)

ả ba người cùng cười ầm lên. Ông chủ cũng vừa đọc sách vừa cười khúc khích. Chỉ riêng Dokusen là đã vượt quá cái “cơ” của “ngoại cơ”[244], có vẻ hơi mệt nên đã nằm gục bên bàn cờ, ngủ khò khò từ lúc nào rồi.

– Lại còn có trường hợp không gây ra tiếng động mà vẫn bị lộ đấy. Hồi xưa, một lần tôi đi suối nước nóng ở Ubako, ở cùng phòng với một ông già. Nghe nói ông này là một người kinh doanh cửa hàng kimono ở Tokyo, đã nghỉ hưu. Chỉ là một người ở cùng phòng thì dù kinh doanh cửa hàng kimono hay cửa hàng quần áo cũ cũng chả sao. Có điều, có chuyện hơi gay là tôi đến Ubako được ba hôm thì hết thuốc lá. Các vị cũng biết đấy, Ubako là nơi giữa rừng núi, chỉ có thể ăn và tắm nước nóng, chứ ngoài ra không có cái gì khác. Ở một nơi bất tiện như vậy mà lại hết thuốc lá thì rất gay. Sự đời, đã thiếu cái gì thì lại càng thèm muốn. Biết là hết thuốc lá rồi thì thèm vô cùng. Đáng ghét là cái ông già ấy lại dự trữ rất nhiều thuốc lá, nhét đầy trong bọc, đi leo núi mang theo rồi cứ lấy dần ra, ngồi hút như trêu ngươi trước mắt người khác. Mà nào chỉ có hút không thì còn chịu nổi. Đằng này ông ta cứ thỉnh thoảng lại nhả khói thành vòng tròn, rồi khói dọc, khói ngang, khói ngược cứ như là “gối” trong “giấc mơ Kan tan”[245] ấy, rồi thì hít thở khói qua mũi như “sư tử ẩn hiện trong hang”. Nghĩa là kiểu hút biểu diễn, “hút khoe”.

– Cái gì? Hút khoe nghĩa là thế nào?

– Thì người ta khoe quần áo, đồ vật. Còn hút thuốc thì cũng khoe hút chứ sao.

– Chà, nếu thèm quá như vậy thì xin một điếu cũng được chứ, sao không xin?

– Nhưng mà mình không xin. Mình cũng là đàn ông nên sĩ mà.

– Sao? Không thể xin được à?

– Cũng có thể được, nhưng không xin.

– Thế rồi làm thế nào?

– Mình không xin mà lấy trộm.

– Ối trời ơi.

– Khi ông ấy xách khăn mặt đi tắm, mình nghĩ cơ hội đến rồi đây. Thế là đứng rít mải miết. Trời ơi, sao mà khoái! Đang sung sướng như vậy thì nghe cửa lạch xạch, mình quay lại, trời ơi chính người chủ của thuốc lá!

– Ông ấy không tắm à?

– Đang định tắm thì chợt nhớ quên cái túi xách tay nên quay lại theo đường hành lang. Ai mà thèm lấy cái túi cơ chứ. Quan trọng hơn là ngón khác sau đó cơ.

– Khó mà biết là gì nhỉ? Chắc ngón thuốc lá rồi!

– Ha ha… Ông già đó là người rất có mắt. Cái túi là một chuyện. Khi ông già mở cửa thì trong phòng vẫn còn cả một lượng khói thuốc bằng lượng khói đã hút trong hai ngày. Thế là “tiếng dữ đồn xa”, ngay lập tức bị lộ tẩy.

– Thế ông già có nói gì không?

– Đúng là sống lâu thì trải đời. Ông ấy không nói gì mà gói năm, sáu chục điếu thuốc vào một tờ giấy, đưa cho tôi, bảo: “Xin lỗi, nếu anh không chê thuốc này thì xin mời anh dùng tạm”, thế rồi lại đi ra bể ngâm nước nóng.

– Có lẽ đó là cách chơi của dân Edo đấy nhỉ?

– Không biết đó là sở thích ăn chơi của dân Edo hay dân buôn bán kimono, nhưng chỉ biết rằng sau đó mình và ông già rất thân nhau. Sống chung ở đó hai tuần lễ rất thú vị rồi chia tay.

– Thế trong suốt hai tuần đó ông già đãi thuốc cả à?

– Ừ, thì nó là như vậy mà!

Ông chủ, cuối cùng cũng đã gập sách đứng dậy, tuyên bố đầu hàng:

– Thế nào, chuyện violon đã xong chưa?

– Chưa. Bây giờ bắt đầu đến đoạn hay đây. Vừa đúng lúc. Xin mời thầy nghe luôn. Cả cái thầy đang ngủ bên bàn cờ gô kia nữa – tên là gì nhỉ? À, thầy Dokusen. Thầy Dokusen ơi, xin nhờ cả thầy cũng nghe giùm cho đây. Thế nào thầy? Ngủ như vậy hại người lắm. Thôi, đã đến lúc dậy được rồi đấy.

– Này anh Dokusen, dậy đi, dậy đi. Chuyện đang hay lắm này, dậy đi thôi. Ngủ như vậy hại lắm. Rồi bà xã lại lo đấy.

Anh Dokusen vừa “hả” vừa ngẩng đầu lên, một dòng nước dãi rớt xuống chòm râu dê, ánh lên như vệt ốc sên bò.

– Ôi, buồn ngủ quá!

“Mây trắng trên đỉnh núi

Giăng trải với bao la

như nỗi buồn của ta” chăng?

Chà, ngủ ngon quá!

– Ai cũng biết ông ngủ ngon rồi. Xin nhờ ông dậy đi cho.

– Ừ, dậy cũng được rồi đấy nhỉ? Có chuyện gì hay vậy?

– Bây giờ đến đoạn violon… làm sao nhỉ, anh Kushami?

– Thế nào nhỉ? Tôi cũng chả biết.

– Bây giờ đến đoạn kéo violon.

– Bây giờ bắt đầu kéo violon đây, xin mời lại đây nghe đi.

– Vẫn violon à? Gay nhỉ?

– Cậu thuộc trường phái chơi đàn không dây thì chẳng có gì gay cả. Chỉ có cậu Kangetsu kéo cò ke, í éo, bị những người liền vách nghe thấy thì mới gay thôi.

– Thế à? Cậu Kangetsu không biết cách kéo đàn sao cho hàng xóm không nghe thấy à?

– Không biết! Nếu có cách như vậy thì tôi cũng muốn học lắm.

– Chả cần phải học. Cứ nhìn những con bò trắng ở trên đường[246] là biết ngay.

Ông Dokusen nói cái gì mà chẳng ai hiểu cả. Anh Kangetsu cho là ông ta ngái ngủ nên nói nhảm, không quan tâm nữa, tiếp tục kể chuyện:

– Mãi tôi mới nghĩ ra được một cách. Hôm sau là ngày lễ lớn nên tôi ở nhà, suốt từ sáng, cứ mở ra mở vào cái rương, bồn chồn suốt ngày. Cuối cùng thì trời cũng tối. Khi nghe tiếng con dế vọng ra từ đáy rương thì tôi quyết tâm, dứt khoát lấy chiếc đàn và dây cung ra.

Anh Tofu nói:

– Thế là cuối cùng cũng lộ đàn ra rồi nhỉ?

Meitei nhắc nhở:

– Kéo như thường là nguy hiểm đấy!

– Đầu tiên, tôi cầm dây cung lên, xem xét kỹ càng từ sống dây đến lưỡi dây.

Meitei trêu đùa:

– Không phải một anh hàng dao xoàng đâu nhé!

– Quả thật tôi đã nghĩ đây chính là hồn của mình, và tôi cầm nó với tâm trạng của một võ sĩ rút chiếc gươm đã mài ra khỏi bao, trước ánh đèn, trong đêm. Tôi cứ cầm chiếc cung đàn trong tay mà run lên bần bật.

Tofu nói:

– Ôi, thật đúng là thiên tài!

– Đúng là động kinh!

Meitei nói tiếp. Ông chủ thì bảo:

– Cứ kéo nhanh lên cũng được mà!

Còn Dokusen thì nét mặt tỏ ra “thật gay quá!”

– May là chiếc cung đàn không bị sao cả. Lần này tôi lại ghé chiếc đàn vào đèn, xem xét kỹ lưỡng mặt trước, mặt sau. Các vị cứ tưởng tượng là khoảng thời gian này kéo dài năm phút. Trong khi đó thì dưới đáy rương, con dế vẫn kêu…

– Được rồi. Chúng tôi sẵn sàng tưởng tượng cái gì cũng được, anh cứ yên tâm kéo đàn đi.

– Vẫn chưa thể kéo được. Rất may, violon cũng không bị sứt mẻ gì. Tôi nghĩ thế là tốt rồi và đứng bật lên.

– Định đi đâu vậy?

– Cứ im mà nghe đã. Đừng có hỏi từng câu từng câu như vậy thì làm sao mà nói được.

– Thôi, tất cả im lặng đi. Suỵt… không được nói nữa.

– Chỉ mỗi mình cậu nói chứ ai nói.

– Ồ, thế hả? Thế thì xin lỗi. Xin lắng nghe. Trịnh trọng lắng nghe.

– Tôi cắp cây đàn vào nách, xỏ chân vào dép lê, bước hai ba bước ra khỏi túp lều tranh – nhà trọ của mình, nhưng rồi chợt dừng lại…

– Thấy chưa? Lại sắp bắt đầu đấy. Chắc lại có cái gì bị mất điện ở đâu đây.

– Này, có quay về cũng không còn hồng phơi nữa đâu nhé!

– Nhiều người cứ phá quấy thế này thì chán lắm. Nhưng thôi, còn hơn chỉ có mỗi một mình anh Tofu nghe, nên đành vậy. Được không? Anh Tofu? Tôi đi được hai, ba bước thì quay lại, lấy chiếc khăn choàng len màu đỏ mà tôi đã mua 3 yên 20 sen lúc rời quê, trùm lên đầu rồi tắt phụt ngọn đèn. Trời ơi, tối om. Bây giờ lại đến lượt không biết đôi dép ở chỗ nào nữa.

– Thế cậu định đi đâu?

– Thì cứ nghe đã. Mãi tôi mới tìm được dép và đi ra khỏi nhà. Thế là dưới bầu trời đầy trăng sao, cùng với những lá hồng rụng, tôi đi với cây đàn và chiếc khăn choàng len đỏ. Tôi rẽ phải rồi rẽ trái, rồi leo dần lên, khi vừa chạm chân đến núi Koshin thì tiếng chuông chùa Toreiji xuyên qua chiếc khăn choàng, chui qua tai, đập vào đầu tôi. Các vị có biết lúc đó là mấy giờ không?

– Không.

– Là 9 giờ. Từ lúc đó trở đi, suốt đêm thu dài dằng dặc, một mình tôi leo trên dốc núi cũng dài dằng dặc, cho đến tận một nơi gọi là Odaira (Đại bằng phẳng). Tôi vốn là một kẻ nhút nhát, bình thường thì lúc đó sẽ cảm thấy rất sợ, nhưng không hiểu sao, khi say mê vùi đầu vào một việc thì trong lòng không con mảy may cảm giác sợ hay không sợ gì nữa. Kỳ lạ thay, chỉ còn mỗi niềm khát khao được kéo đàn là tràn ngập trong lòng thôi. Cái chỗ Odaira này nằm ở phía nam núi Canh Thân. Vào những ngày trời đẹp,leo lên đây sẽ nhìn thấy toàn cảnh thành phố, lâu đài qua những tán thông đỏ, một phong cảnh rất tuyệt vời.Bãi trống này rộng chừng 100 chư-bô, chính giữa có một phiến đá to khoảng tám chiếu, phía bắc tiếp giáp với hồ Unonuma (Bãi Vạc), xung quanh hồ toàn những cây chương não to khoảng ba người ôm. Vì ở giữa núi nên nhà cửa chỉ có một túp lều của người cạo nhựa chương não. Xung quanh hồ, ngay cả ban ngày cũng không phải là một nơi dễ chịu gì lắm. May là công binh đã sẻ núi, mở đường để diễn tập, có đường nên leo lên đây cũng không vất vả lắm. Cuối cùng thì tôi cũng đến được một phiến đá, trải chiếc khăn choàng lên, rồi chỉ biết rằng hãy cứ ngồi lên trên đó đã.

Lần đầu tiên trong đời tôi leo lên đây, giữa đêm lạnh thế này, nên khi đã ngồi yên vị trên phiến đá, nỗi buồn tẻ xung quanh cứ thấm dần, thấm dần vào lòng. Những lúc như thế này, chỉ còn có nỗi sợ là có thể làm xáo động lòng người. Nhưng loại bỏ nỗi sợ đi rồi thì chỉ còn lại sự trống rỗng, như một hồn ma giữa bầu trời trăng sao vằng vặc. Tôi ngồi lặng đi khoảng hai mươi phút, cảm giác như đang sống một mình trong một tòa lâu đài bằng thủy tinh. Hơn thế nữa, không những chỉ thân thể tôi – kẻ sống một mình đó – mà cả lòng tôi, cả hồn tôi, tất ráo cả mọi thứ đều như được làm bằng thạch rong biển hay bằng gì đó, trong suốt một cách kỳ lạ, không còn biết là mình đang ở trong tòa lâu đài thủy tinh hay ngay trong lòng mình có một tòa lâu đài bằng thủy tinh nữa…

– Chuyện rắc rối quá nhỉ!

Anh Meitei chế giễu một cách nghiêm chỉnh. Tiếp theo, anh Dokusen nói với vẻ hơi cảm phục:

– Một ranh giới rất là lý thú.

– Nếu trạng thái này mà cứ kéo dài thì có lẽ đến tận sáng hôm sau tôi vẫn cứ ngồi thẫn thờ trên phiến đá đó, không kéo được một tiếng đàn nào mất.

Anh Tofu hỏi:

– Ở đó cũng có cáo à?

– Đang trong tình trạng không phân biệt nổi mình hay là kẻ khác, không xác định được mình đang sống hay đã chết như thế thì từ dưới lòng hồ phía sau lưng vọng lên một tiếng kêu khủng khiếp.

– Ái chà, bắt đầu xuất hiện rồi đấy!

– Tiếng kêu đó vọng rất xa, như cùng bão tố, truyền qua những ngọn cây phủ đầy trên các ngọn núi mùa thu, dội vào tai tôi, làm tôi bất giác bừng tỉnh…

Anh Meitei làm điệu bộ vuốt ngực, thở phào nói:

– Thôi, thế là an tâm rồi.

– Đại tử nhất phiên, càn khôn biến tân[247].

Anh Dokusen nháy mắt nói, nhưng anh Kangetsu chả hiểu gì.

– Tôi trở lại với mình và nhìn ra xung quanh. Núi Canh Thân im lìm, không một tiếng tí tách nhỏ. Vậy thì tiếng động vừa xong là cái gì? Nếu là tiếng người thì quá sắc, tiếng chim thì quá to, tiếng khỉ thì… vùng này quả thật là không có khỉ.

Là cái gì nhỉ? Khi câu hỏi “nó là cái gì?” nảy ra, do muốn biết “nó là cái gì” mà trong đầu tôi, cái trạng thái im lìm từ trước đến đó lập tức trở nên nháo nhào, hỗn độn, nhập nhằng, lung tung beng hết cả lên, y hệt tình trạng nhân dân thành phố cuồng nhiệt đi đón Thái tử Konnot[248] vậy.

Trong khi đó, ống chân tôi giống như bị phun rượu, tất cả các lỗ chân lông đều mở ra, các vị khách được gọi là “dũng khí”, “can đảm”, “sáng suốt”, “bình tĩnh” đều bay vù đi đâu hết. Tim thì nhảy loạn xạ trong ngực, hai chân run bần bật, phát ra tiếng nghe như tiếng sáo diều. Thế này thì không thể chịu nổi nữa, tôi vội choàng cái khăn lên đầu, cắp đàn vào nách, run rẩy, lảo đảo, tụt xuống khỏi phiến đá, cắm đầu cắm cổ chạy theo sườn núi dài dằng dặc, xuống chân núi, về nhà trọ, rồi chui vào chăn ngủ. Bây giờ nghĩ lại vẫn còn thấy rùng rợn, chưa bao giờ tôi có cảm giác sợ như lúc ấy, anh Tofu ạ!

– Thế rồi sau đó thế nào?

– Thế là hết.

– Thế không kéo violon à?

– Thì có muốn cũng không thể kéo được đấy thôi. Cái tiếng thét “ối…” ấy thì nếu mà là anh, anh cũng không thể kéo được đâu!

– Chuyện của cậu nghe sao cứ thấy thiếu thiếu thế nào ấy.

– Thấy thiếu thì cũng đúng thôi. Thế nào ạ, thưa các thầy?

Anh Kangetsu quay nhìn khắp một lượt với vẻ đắc ý.

– Ha ha… Quả là một tuyệt tác đấy. Mang được câu chuyện đến chỗ đó thì cũng lao tâm, khổ não, vất vả lắm đây. Tôi cứ tưởng sắp có một Sandra Belloni[249] đàn ông xuất hiện trên quê hương quân tử phương Đông, nên đã nghiêm chỉnh ngồi nghe cho đến tận lúc này.

Meitei nói và chờ xem có ai hỏi về Sandra Belloni không nhưng chẳng thấy ai hỏi gì nên tự mình giải thích:

– Sandra Belloni thì gảy đàn và hát dân ca Ý trong rừng, dưới ánh trăng, còn cậu thì vác violon leo lên núi Koshin, giống và khác nhau một cách rất bí hiểm[250]. Đáng tiếc là bên kia thì làm chị Hằng giật mình, còn cậu thì ngược lại, bị con quái ly trong hồ nó dọa cho hoảng hồn, suýt thì nguy. Đó là sự khác nhau rất lớn, vừa cao cả, vừa hài hước. Thành ra, đáng tiếc quá!

– Chả có gì đáng tiếc cả.

Anh Kangetsu tỏ ra bình thản ngoài sức tưởng tượng. Đến lượt ông chủ góp ý kiến, bình luận một cách nghiêm khắc:

– Tất cả chỉ vì muốn kéo violon trên núi cho nó sang trọng nên mới bị dọa thế mà!

Dokusen ca thán:

– Bậc hảo hán tìm kế sinh nhai trong hang quỷ. Cái đó thật đáng tiếc!

Không có dấu hiệu nào cho thấy là anh Kangetsu đã hiểu được những gì Dokusen nói. Mà chẳng cứ gì một mình Kangetsu, có lẽ các vị khác cũng thế cả. Một lúc sau, Meitei hỏi sang chuyện khác:

– Này, thế dạo này cậu Kangetsu vẫn đến trường mài viên bi đấy chứ?

– Không, vừa rồi tôi mới về quê ra, tạm thời đang nghỉ. Viên bi tôi cũng chán lắm rồi, đang định bỏ đây.

– Nhưng nếu không mài viên bi thì không thể thành tiến sĩ được đâu.

Ông chủ nói, mặt hơi nhăn nhó, nhưng bản thân đương sự thì lại rất lạc quan:

– Tiến sĩ ư? Tiến sĩ thì thôi, không thành cũng được.

– Nhưng vậy thì việc cưới vợ sẽ bị hoãn lại, làm khó khăn cho cả hai bên thì sao?

– Việc cưới vợ của ai? Ai cưới cơ?

– Cậu chứ còn ai nữa.

– Em cưới ai?

– Thì cô con gái nhà Kaneda chứ còn ai.

– Ủa…

– Ủa cái gì? Đã hứa như vậy rồi mà lại?

– Làm gì có chuyện hứa? Nói như vậy là bên kia tự ý nói thôi.

– Cái cậu này hơi quá đáng. Này, Meitei, cậu cũng biết chuyện này, đúng không?

– Chuyện này là chuyện cái mũi ấy à? Nếu là chuyện ấy thì chả phải chỉ có cậu và tôi biết, mà đó là một bí mật đã được công bố, tất cả bàn dân thiên hạ đều biết cả. Thực tế, còn có người đến hỏi tôi nhắng cả lên là bao giờ thì trên tờ báo Mancho (Vạn triệu) sẽ vinh hạnh được đăng ảnh hai người với chú thích “cô dâu chú rể” nữa cơ đấy. Anh Tofu thì đã sáng tác cả một đại trường ca, có nhan đề là “Uyên Ương ca” cách đây ba tháng rồi, vẫn đang giữ đấy. Có nguy cơ kiệt tác này cũng sẽ bị ế ẩm chỉ vì cậu Kangetsu không trở thành tiến sĩ mất thôi! Nhỉ, đúng thế không, anh Tofu?

– Cũng chưa đến nỗi bị ế như thầy lo đâu. Tôi đang định biến cái tác phẩm được mọi người rất đồng tình ấy thành của chung đây.

– Đó, thấy chưa? Cậu có thành tiến sĩ hay không là ảnh hưởng đến khắp nơi như thế đấy. Hãy cố mà mài viên bi đi.

– Ôi, tôi xin lỗi đã làm quý vị phải bận tâm, lo lắng nhiều đến thế. Nhưng mà thôi, không cần phải thành tiến sĩ nữa.

– Tại sao?

– Tại sao ư? Bởi vì tôi đã có vợ hẳn hoi rồi.

– Ôi chao, ghê quá, cậu lấy vợ bí mật lúc nào vậy? Cuộc đời này không thể coi thường được. Cậu Kushami, vừa rồi cậu đã nghe rõ rồi chứ? Cậu Kangetsu đã có vợ con rồi đấy.

– Con thì chưa đâu, mới cưới chưa được một tháng mà có con thì gay.

Ông chủ hỏi như một vị quan tòa dự thẩm:

– Vậy cậu cưới bao giờ? Ở đâu?

– Bao giờ ư? Thì khi em về quê, ở nhà đã chờ sẵn rồi. Cái cá khô mang biếu thầy đây là quà của họ hàng em mừng đám cưới đấy.

– Mừng có mỗi ba con cá thôi à? Keo kiệt quá nhỉ.

– Không, mừng nhiều nhưng em chỉ mang đến đây ba con thôi.

– Vậy cậu lấy người ở quê à? Da cũng đen chứ?

– Vâng, đen kịt, rất xứng với em.

– Thế còn nhà Kaneda thì cậu định thế nào?

– Chẳng định gì cả.

– Thế thì hơi thiếu tình nghĩa đấy, phải không anh Meitei?

– Chả thiếu đâu. Gả cho người khác thì cũng thế thôi. Chuyện vợ chồng thì cứ như bất chợt gặp nhau trong bóng tối ấy mà. Tóm lại, nó là một việc làm thừa, không cần thiết. Cứ cố tình phải cho bất chợt gặp nhau trong khi lẽ ra chả cần phải gặp vẫn xong. Đã là thừa, không cần thiết thì ai bất chợt gặp ai cũng chả sao. Chỉ tội nghiệp anh Tofu, đã sáng tác trường ca chim uyên ương thôi.

– Không, bài uyên ương ca thì tiện thể nhường luôn cho đám cưới này cũng được. Khi nào nhà Kaneda cưới thì lại sáng tác bài khác.

– Đúng là nhà thơ có khác. Thật tự do, thoải mái.

Ông chủ vẫn còn bận tâm đến nhà Kaneda:

– Thế cậu đã từ chối nhà Kaneda chưa?

– Không, không có lý do gì em phải từ chối cả. Em không ngỏ lời xin mà cũng không nhận lời lấy nên cứ im lặng là đủ rồi. Còn gì nữa? Chỉ im lặng thôi là đã quá đủ. Người ta đã dùng hàng mấy chục người dò la thám thính, biết hết cả rồi.

Nghe đến “thám thính”, ông chủ bỗng nhăn mặt bảo “hừ, thế thì cứ im đi”. Nhưng hình như thấy vẫn chưa đủ, ông bèn nói về vấn đề dò la trinh thám, như bàn về một học thuyết lớn, như sau:

– Hành động bỗng dưng đi móc những cái trong túi của người khác thì gọi là “móc túi”. Việc tự nhiên đi câu những cái trong lòng người khác thì gọi là “trinh thám”. Việc bất ngờ một lúc nào đó, cạy cửa vào nhà người ta khuân đồ thì là “kẻ cắp”. Còn bất ngờ làm cho người ta lỡ mồm mà đọc được lòng người ta thì đó là “trinh thám”. Cắm phập con dao xuống chiếu để lấy tiền của người ta thì là “ăn cướp”. Lải nhải dọa dẫm để ép ý chí người ta thì là ‘‘trinh thám”. Vì vậy, trinh thám là cái đồ cùng hạng với móc túi, kẻ trộm, kẻ cướp, không đáng gọi là người. Nghe những điều bọn ấy nói thì sẽ thành tật. Nhất quyết không được thua chúng nó.

– Không lo. Dù có cả một đội ngũ trinh thám đến mấy ngàn người, xếp hàng chỉnh tề tấn công cũng chả có gì đáng sợ cả. Đây là Mizushima Kangetsu, nhà khoa học mài viên bi trứ đanh cơ mà!

– Thật đáng nể trọng lắm. Đúng là nhà kỹ sư trẻ, mới cưới vợ có khác, đầy sức mạnh tràn trề. Nhưng này, anh Kushami, nếu trinh thám là đồng hạng với bọn trộm cướp, móc túi thì kẻ sử dụng trinh thám như Kaneda đồng hạng với loại gì nhỉ?

– Chắc là với loại Kumasaka Chohan[251] chăng?

– Cái thằng Kumasaka ấy hay thật, chỉ có một thằng mà lại biến thành hai rồi lỉnh mất. Nhưng cái thằng Chohan lập thân bằng cho vay nặng lãi ở ngõ bên kia là kẻ tham lam, có nhiều tham vọng, dẫu có biến thành mấy người, cũng không sợ nó lỉnh mất đâu. Bị một thằng như vậy nó tóm thì quả báo đấy, suốt đời sẽ bị trừng phạt mất thôi. Cậu Kangetsu phải cẩn thận đấy.

– Không sao, đừng lo. “Hỡi những tay trộm cướp bên kia, đã biết ta là ai mà còn dám vào đây thì ta sẽ cho biết tay, nếm mùi cay đắng đấy!”

Anh Kangetsu ung dung trình bày làn điệu Hoshoryu[252].

– Nói đến trinh thám thì những con người của thế kỷ này, ai cũng có khuynh hướng trở thành trinh thám cả. Không hiểu tại sao nhỉ?

Đúng là Dokusen có khác. Đưa ra một nhận xét cao siêu, chẳng quan hệ gì đến thời cuộc. Kangetsu trả lời:

– Chắc là vì giá cả đắt đỏ chăng?

Tofu nói:

– Có lẽ vì không hiểu nghệ thuật chắc?

Meitei bảo:

– Đó là vì văn minh loài người đã mọc sừng, gai ngạnh và nôn nóng như kẹo Confeito[253] đấy mà!

Bây giờ đến lượt ông chủ. Ông ta bắt đầu lên giọng rất oai, thuyết một bài nghị luận:

– Cái đó thì tôi cũng đã suy nghĩ nhiều. Theo tôi, cái khuynh hướng thám tử của người đời bây giờ bắt nguồn từ lòng tự tôn cá nhân quá mạnh. Cái mà tôi gọi là lòng tự tôn cá nhân không phải là kiểu giác ngộ tôn giáo “kiến tính thành Phật”[254] hay đồng nhất cá nhân mình với trời đất như anh Dokusen nói đâu…

– Ái chà, vấn đề trở nên rắc rối, khó hiểu quá rồi. Này, Kushami, chừng nào cậu còn giễu cợt trên môi một lý luận lớn như vậy thì Meitei này cũng xin mạn phép nói thẳng ra nỗi bất bình về nền văn minh hiện nay đấy.

– Muốn nói thì cứ việc nói đi. Chả có gì để nói mà cũng ra bộ.

– Có chứ. Có rất nhiều đấy. Cậu thì hôm trước cung kính cảnh sát như thần thánh, vậy mà bây giờ lại ví trinh thám như kẻ móc túi, thật mâu thuẫn đến kỳ lạ. Còn tôi, từ trước khi cha mẹ sinh ra, tôi chưa bao giờ thay đổi lập luận của mình cả.

– Cảnh sát khác, trinh thám khác. Trước đây là trước đây, bây giờ là bây giờ. Còn kẻ không bao giờ thay đổi luận điểm của mình là chứng tỏ chẳng phát triển gì cả. “Hạ ngu bất di”, kẻ ngu xuẩn thì không bao giờ thay đổi, chính cậu là thế đấy.

– Nói thế thì gay gẳt quá. Trinh thám mà làm nghiêm chỉnh thì cũng có cái hay của nó chứ!

– Tôi là trinh thám à?

– Không phải là trinh thám, cho nên tôi nói trung thực là tốt. Thôi, đừng cãi nhau nữa, hãy nghe tiếp phần sau cuộc tranh luận lớn này đi.

– Cái gọi là “đề cao cái tôi” của người đời bây giờ chính là sự phân chia quá rạch ròi ranh giới quyền lợi giữa ta với kẻ khác. Thế rồi, cùng với sự phát triển của xã hội, “cái tôi” này ngày càng sắc bén, đi đến chỗ không còn một cử chỉ, một hành động nào còn có thể tự nhiên như nhiên nữa. Khi nhận xét về Stevenson, Henley đã từng nói “Anh ta là người không một phút giây nào có thể quên nổi mình, đến nỗi, nếu vào trong một cái phòng có gương soi, anh ta sẽ không thể chịu nổi, nếu đi qua gương mà không dừng lại để ngắm mình”. Có thể nói, chính đây cũng là xu thế của thời đại ngày nay. Ngủ cũng “tôi”, thức cũng “tôi”. Cái tôi được dán khắp mọi chỗ, khiến cho cử chỉ, lời nói của con người trở nên gò bó. Tự mình cảm thấy bức bối, cuộc sống trở nên ngột ngạt. Người ta cứ suốt ngày phải sống trong tâm trạng của đôi trai gái giữa cuộc xem mặt dạm hỏi vậy.

Những chữ như “ung dung” “thanh thản” chỉ còn xác chữ chứ không còn nghĩa nữa. Về điểm này, con người thời nay mang tính chất “thám tử”. Mang tính chất kẻ trộm nữa. Thám tử là kẻ chuyên rình mò những sơ hở của người khác để được việc cho mình,cho nên nếu không nhận thức cao về cá nhân mình thì không thể làm được. Kẻ trộm thì cũng luôn luôn không thoát khỏi nỗi ám ảnh liệu có bị phát giác, bị bắt không, nên cũng phải có ý thức cao về cá nhân. Con người ngày nay, khi ngủ, khi thức đều vắt óc suy nghĩ xem cái gì là lợi, cái gì là thiệt cho bản thân mình, nên cũng phải nâng cao ý thức về cá nhân, không thua kém thám tử hay kẻ trộm được. Suốt ngày đêm, hai mươi tư trên hai mươi tư tiếng đồng hồ, lúc nào cũng lấm la lấm lét, thì thà thì thụt, cho đến tận lúc xuống mồ cũng không được một phút giây thanh thản. Đó chính là tâm trạng những con người thời nay. Đó là sự trù úm, nguyền rủa của văn minh đấy. Thật điên rồ!

– À, ra thế đấy. Một sự phân tích rất hay.

Anh Dokusen lên tiếng. Về vấn đề này thì anh ta tỏ ra không thua kém ai, anh ta nói:

– Quan điểm của anh Kushami rất đúng ý tôi. Ngày xưa người ta dạy rằng hãy quên mình đi, còn ngày nay người ta dạy ngược lại là không được quên “cái tôi”. Suốt ngày đêm, người ta phải luôn luôn mang ý thức về cái tôi mà sống nên không có một phút nào yên bình, lúc nào cũng như đang sống trong địa ngục, nóng bỏng, sục sôi. Muốn tìm một phương thuốc hiệu nghiệm dưới gầm trời này thì không có gì tốt hơn là hãy quên “cái tôi” đi. “Tam canh nguyệt hạ nhập vô ngã”[255] chính là mô tả đúng nhất tình trạng này. Người thời nay, khi thân thiện cũng thiếu tự nhiên. Những hành vi “tốt đẹp” mà nước Anh vẫn tự hào, không ngờ lại chính là sự thể hiện cao nhất việc đề cao cái tôi.

Nhà vua Anh đi chơi Ấn Độ, cùng ăn cơm với một vị hoàng tộc nước này. Trước mặt nhà vua, vị hoàng tộc nọ cũng không để ý, cứ lấy tay nhón khoai tây bỏ vào đĩa theo tập quán của Ấn Độ, sau đó ngài xấu hổ, đỏ bừng mặt. Nhưng nhà vua Anh vẫn thản nhiên như không, cũng lấy ngón tay nhón khoai bỏ vào đĩa của mình…

– Đó là sở thích của người Anh đấy nhỉ?

Câu hỏi này của anh Kangetsu. Ông chủ nói tiếp:

– Tôi đã được nghe một câu chuyện thế này. Cũng ở một doanh trại quân đội Anh, rất nhiều sĩ quan trung đoàn tổ chức một bữa tiệc chiêu đãi một hạ sĩ quan. Khi ăn xong, người ta bưng ra một bát thủy tinh đựng nước để rửa tay, nhưng vị hạ sĩ quan không biết, đã bưng bát nước uống cạn. Thế là vị sĩ quan trung đoàn trưởng đột nhiên đứng lên, chúc sức khỏe vị hạ sĩ quan nọ rồi cũng uống một hơi hết bát nước rửa tay của mình. Lập tức, những người khác cũng không chịu thua, tất cả đều nâng “bát” chúc sức khỏe vị hạ sĩ quan ấy.

Meitei, con người không thích im lặng lên tiếng:

– Còn có một chuyện thế này nữa. Khi Carlyle[256] lần đầu tiên tiếp kiến Nữ hoàng, do không quen với những thủ tục rắc rối của cung đình, lại là người hơi khác tính, ông ta đột nhiên hỏi “thế nào?” rồi ngồi phịch xuống ghế. Đông đảo quan hầu, cung tần đứng sau lưng nữ hoàng bật cười – không phải bật cười mà là suýt bật cười – thì lập tức Nữ hoàng quay lại, ra hiệu cái gì đó. Thế là mọi người đều ngồi hết xuống ghế, nhờ vậy Carlyle đã không bị mất thể diện. Quả là một sự thân thiện đầy ý tứ.

– Ai chứ ông Carlyle thì dẫu cho mọi người không ngồi, ông ta vẫn có thể thản nhiên như không.

Anh Kangetsu thử góp lời bình phẩm, Dokusen nói tiếp:

– Về phía người tỏ ra thân thiện thì thôi, cái ý thức đề cao cá nhân như thế cũng được. Ý thức về cái tôi càng cao thì việc đối xử thân thiện càng khó. Một công việc thật thảm hại. Thường thì người ta nói rằng, xã hội càng phát triển, sự sát phạt nhau càng ít đi, quan hệ con người với nhau sẽ ôn hòa, nhẹ nhõm hơn. Nhưng hoàn toàn không phải thế. Một khi ý thức về “cái tôi” đã mạnh lên như vậy thì làm sao có thể ôn hòa, nhẹ nhõm được? Quả thật, nhìn thoáng qua thì thấy rất phẳng lặng, dường như chẳng có vấn đề gì đấy, nhưng thực ra thì ai cũng cảm thấy bức bối, khó chịu. Cũng giống như khi hai lực sĩ sumo nắm chắc thắt lưng nhau, bất động giữa sàn đấu, người ngoài nhìn vào thì thấy một quang cảnh rất yên ổn, nhưng thực tế, cả hai đang hết sức nín hơi, gồng mình lên, trống ngực đập thình thịch.

Lần này là thầy Meitei nói:

– Về việc tranh cãi cũng vậy. Ngày xưa, tranh chấp chủ yếu bằng vũ lực nên lại không ác độc. Còn ngày nay, tranh chấp, cãi cọ rất tinh xảo nên cái ý thức cá nhân càng phát triển cao.

– Theo như lời Bacon[257] thì “phải tuân theo sức mạnh của tự nhiên mới chiến thắng được nó”. Xem ra, bây giờ mọi sự tranh chấp, cãi cọ đều được tiến hành theo lời dạy đó, thật kỳ lạ. Giống như võ Judo, người ta tìm cách quật ngã đối phương bằng chính sức mạnh của đối phương.

– Mà cũng giống thủy điện nữa. Người ta không chống lại sức mạnh của dòng nước mà biến nó thành điện, lợi dụng nó rất tốt.

Nghe Kangetsu góp ý thêm như vậy, anh Dokusen tiếp luôn:

– Chính vì thế, khi nghèo người ta bị trói buộc vào cái nghèo, khi giàu bị trói buộc vào cái giàu, khi ưu thời, khi vui thì bị trói buộc vào cái vui, cái ưu thời. Người có tài bị đổ vỡ vì tài, người hiểu biết bị thua vì sự hiểu biết, người mang tật cáu bẳn như anh Kushami đây thì nếu có ai lợi dụng sự cáu bẳn ấy, lập tức anh ta nhảy ra ngay và rơi vào bẫy của kẻ địch.

Nghe thế, anh Meitei vỗ tay cười: “Sợ quá!”. Thầy Kushami thì vừa tủm tỉm cười vừa chống chế: “Không phải dễ dàng thế đâu!” và tất cả cùng cười ồ.

– Thế loại người như nhà Kaneda thì sẽ bị đổ vì cái gì?

– Bà vợ thì sẽ đổ bằng cái mũi, ông chồng bằng nghiệp chướng, còn bọn tay chân thì bằng việc trinh thám.

– Thế còn cô con gái?

– Cô con gái à? Cô này thì tôi chưa nhìn thấy bao giờ nên khó nói. Trước hết, có thể sẽ đổ vì mặc, vì ăn hay vì uống gì chăng? Nhưng chắc chắn không thể đổ vì tình đâu. Cá biệt, cũng có thể đổ vì sa cơ, kiểu Sotopa Komachi[258] cũng nên.

Anh Tofu, người chỉ muốn tặng thơ, lên tiếng phản đối:

– Như vậy thì hơi quá đấy.

– Cho nên lời nói “ứng vô sở trụ nhi sinh cơ tâm”[259] là lời nói rất quý giá. Con người mà chưa đạt được tới thế giới đó thì sẽ vẫn còn đau khổ.

Anh Dokusen nói rất mạnh, cứ như thể riêng một mình ta đã giác ngộ thành Phật rồi vậy.

– Đừng có mà kiêu căng thế nhé. Còn cậu thì có thể sẽ đổ chỉ vì “điện quang ảnh lý” đấy.

– Dẫu gì thì gì, xã hội mà cứ phát triển theo cái đà này thì tôi cũng chả muốn sống nữa.

Ông chủ lên tiếng. Meitei phản biện ngay lập tức:

– Thì cứ việc chết, lo gì!

– Nhưng chết lại càng không muốn.

Ông chủ ngang bướng một cách khó hiểu. Anh Kangetsu đưa ra một chân lý lạnh lùng:

– Khi sinh ra thì chẳng ai băn khoăn, lo nghĩ gì cả, nhưng khi chết thì hình như ai cũng thấy khó khăn, khổ sở lắm thì phải!

Meitei nhanh nhẹn trả lời ngay:

– Cũng giống như khi vay tiền thì mấy ai bận tâm, lo nghĩ gì đâu, nhưng lúc trả nợ thì ai cũng lo âu, khổ sở lắm.

Anh Dokusen đã thành đạt một cách siêu nhiên, nói:

– Nếu ta không cho cái chết là khổ thì sẽ hạnh phúc thôi, sẽ giống như vay tiền mà không cần phải nghĩ đến việc trả vậy.

– Nói như cậu có nghĩa là cứ lì lợm thì sẽ ngộ đạo, phải không?

– Đúng thế. Trong Thiền ngữ có câu “thiết ngưu diện, thiết ngưu tâm”[260], “ngưu thiết tâm”[261] mà!

– Thế thì chính cậu là bản mẫu điển hình của câu châm ngôn ấy đấy nhỉ?

– Cũng không phải thế. Nhưng người ta chỉ cho cái chết là khổ từ sau khi phát hiện ra căn bệnh được gọi là “suy nhược thần kinh” thôi.

– À, thì ra cậu là người nhìn từ góc độ nào cũng thuộc loại “tiền suy nhược thần kinh” nhỉ?

Trong lúc Meitei và Dokusen không ngừng công kích nhau như vậy thì ông chủ cùng với Tofu và Kangetsu hăng hái bày tỏ nỗi bất bình đối với nền vãn minh của xã hội.

– Vấn đề là ở chỗ, tại sao vay tiền không trả mà cũng được?

– Không có vấn đề ấy đâu, vay thì phải trả chứ.

– Không, đây là tranh luận mà! Hãy cứ im mà nghe đã. Giống như tại sao có thể vay tiền mà không trả cũng được, ở đây vấn đề đặt ra là tại sao có thể không chết được? Đó, nó là ở chỗ đó. Thuật luyện kim[262] chính là ở chỗ này đây. Tất cả mọi thuật luyện kim đều đã thất bại. Con người hiểu rõ ràng sẽ phải chết.

– Hiểu từ trước thuật luyện kim rồi kia.

– Được rồi, đây là tranh luận nên cứ im mà nghe. Được chưa? Khi đã hiểu rõ là sẽ phải chết thì nảy sinh vấn đề thứ hai.

– Ủa! Sao?

-Nếu nhất định phải chết thì chết như thế nào đây? Đó là vấn đề thứ hai. “Câu lạc bộ tự sát” sẽ được sinh ra như một định mệnh cùng với vấn đề thứ hai này.

– À, thế hả?

– Chết là khổ rồi, nhưng không chết được còn khổ hơn nữa. Với những công dân bị suy nhược thần kinh thì sống còn khổ hơn nhiều so với chết. Cho nên người ta cho cái chết là khổ, không phải vì không muốn chết mà vì nỗi lo phải chết thế nào cho hay đây?

Đại để thì phần đông chẳng ai có trí tuệ gì trong vấn đề này, cứ phó mặc cho tự nhiên, rồi đời sẽ hành hạ mà giết chết họ. Nhưng những kẻ nào có một chút đặc biệt gì đấy thì lại không dễ hài lòng để cho đời cứ hành hạ mình chết dần chết mòn như vậy. Họ nhất định sẽ tìm tòi, nghiên cứu, tìm cho ra bằng được những phương pháp chết và nhất định sẽ phát minh ra một phương pháp tuyệt vời, đầy ý tưởng cho mà xem. Cho nên thế giới sau này sẽ có xu thế ngày càng nhiều người tự sát, mỗi người tìm ra một phương pháp chết độc đáo của riêng mình để từ giã cuộc đời này.

– Thế thì sẽ huyên náo lắm đấy nhỉ?

– Chứ sao. Sẽ rất ồn ào, náo động. Trong kịch bản của nhà văn Arthur Jones[263] có một nhà triết học luôn luôn chủ trương tự sát…

– Rồi tự sát à?

– Đáng tiếc là không. Nhưng có lẽ sau đây một nghìn năm thì người ta sẽ làm như vậy. Còn sau một vạn năm thì khi nói “chết” sẽ chỉ có thể nghĩ đó là “tự sát” chứ không có cái chết nào khác nữa.

– Thế thì sợ quá nhỉ!

– Sợ chứ! Nhất định là thế. Như vậy, việc tự sát cũng được nghiên cứu kỹ và trở thành một môn khoa học sáng giá. Ở các trường trung học như Lạc vân quán, môn luân lý học sẽ được thay bằng môn “tự sát học” trong chương trình chính khóa.

– Sẽ kỳ lạ lắm đấy nhỉ. Tôi cũng đến muốn đi nghe giảng về môn học này mất thôi. Thầy Meitei đã nghe rõ chưa? Một luận đề trứ danh của thầy Kushami đấy.

– Nghe rõ rồi. Lúc đó thì giáo viên môn luân lý của trường Lạc vân quán sẽ giảng như thế này: Hỡi các bạn, các bạn không nên giữ khư khư những phong tục mông muội, cổ hủ từ ngày xửa ngày xưa còn tồn lại như kiểu “công đức” mà làm gì. Là những thanh niên của thế giới này, nghĩa vụ hàng đầu mà các bạn cần coi trọng là tự sát. Tuy nhiên, các bạn có thể chuyển cái sở thích của mình cho người khác cũng được. Các bạn có thể phát triển việc tự sát thêm một bước thành tha sát[264]. Đặc biệt, với những nhà giáo kiết xác như Kushami ở nhà phía trước kia, trông hắn sống có vẻ rất khổ sở đau đớn nên nghĩa vụ của các bạn là phải làm thế nào giết hắn đi càng sớm càng tốt. Vả lại, xã hội ngày nay đã phát triển khác xưa, chúng ta không được sử dụng những phương tiện của những cách làm hèn hạ như dao kiếm giáo mác… mà chỉ nên dùng những kỹ thuật cao sang như mỉa mai, cạnh khóe, phỉ báng, giễu cợt… mà giết thôi. Làm như vậy là mang lại phúc đức cho bản thân người đó và vinh dự cho các bạn…

– Ồ, bài giảng hay quá nhỉ.

– Còn cái này nữa cũng rất hay. Hiện nay, nhiệm vụ và mục đích đầu tiên của cảnh sát là bảo vệ tài sản và tính mạng của nhân dân. Nhưng đến khi đó, cảnh sát sẽ có nhiệm vụ phải cầm gậy đập chết các công dân trên đời này như giết chó vậy.

– Tại sao lại thế?

– Tại sao ư? Bởi vì là ngày nay con người coi trọng tính mạng nên dùng cảnh sát để bảo vệ tính mạng. Còn khi đó, phải sống đối với họ là một nỗi cực khổ. Do đó, vì lòng từ bi mà cảnh sát phải giúp cho họ chết được. Vả lại, những người nào có một chút năng lực thì đều đã tự sát cả rồi. Còn lại những người mà phải chờ đến cảnh sát đập cho mới chết được thì chỉ là những người không có ý chí, không đủ năng lực tự sát, là những người mất trí, ngớ ngẩn hay tàn phế… thôi. Thế là, những ai có yêu cầu cần được giết thì dán giấy trước cửa nhà, chỉ cần viết vào đó và dán lên rằng có thằng nào con nào đó muốn được giết, thế là cảnh sát sẽ chọn thời điểm thích hợp, đến giải quyết giúp ngay theo nguyện vọng. Còn xác chết thì sao? Xác chết cũng sẽ được cảnh sát kéo xe đi lượm lặt. Và còn nhiều chuyện hay khác nữa…

Anh Tofu nhiệt thành khen:

– Đúng là chuyện vui đùa của thầy thì chẳng bao giờ hết nhỉ!

Nghe thế, anh Dokusen vừa chăm chút bộ râu dê vừa chậm rãi trình bày ý kiến:

– Nếu cho là chuyện đùa tếu thì nó là chuyện đùa tếu, nhưng nếu cho là tiên tri thì cũng có thể đó là tiên tri. Những kẻ không theo đuổi chân lý đến cùng thì thường hay bị những cái trước mắt ràng buộc, thích coi những mộng ảo mong manh là sự thực vĩnh cửu. Vì vậy, hễ ai nói cái gì xa xôi một chút thì lại coi đó là chuyện đùa.

– Chim ri chim sẻ thì không thể hiểu được ý chí của đại bàng mà!

Nghe Kangetsu “thán phục” như vậy, Dokusen vẫn tiếp tục nói, như vẻ muốn bảo “đúng vậy đấy!”:

– Ngày xưa ở Tây Ban Nha có một nơi gọi là Córdoba[265]…

– Thế bây giờ không còn nữa à?

– Có thể là vẫn còn. Xưa hay nay thì thế nào cũng được. Có điều là, ở đó có phong tục quy định cứ mỗi chiều, khi chuông chùa cất lên thì tất cả đàn bà con gái mọi nhà phải ra sông tắm.

– Mùa đông cũng tắm à?

– Cái đó thì quả thật tôi không biết, chỉ biết là tất cả phụ nữ, không kể già trẻ sang hèn, ai cũng phải xuống sông bơi. Đàn ông thì không ai được lẫn vào trong đó, chỉ được phép nhìn từ xa. Đứng từ xa mà nhìn thì sẽ thấy trên làn nước chiều tối nhập nhoạng, những thân thể trắng nõn cứ động cựa, ngọ ngoạy, rất mông lung, kỳ ảo.

Anh Tofu cứ nghe nói đến cảnh khỏa thân là hăng hái, hỏi:

– Thơ mộng quá nhỉ, có thể viết thành thơ mới được đấy. Nơi đó gọi là gì nhỉ?

– Là Córdoba. Bọn trai tráng ở đó không được phép bơi chung với phụ nữ đã đành, ngay cả đứng từ xa mà nhìn cũng không được nhìn cho rõ thì rất tiếc, bèn nghĩ ra trò quậy phá.

Nghe nói đến quậy phá, lập tức anh Meitei thích thú, hỏi:

– Ôi, nghĩ ra trò gì vậy?

– Họ hối lộ cho người gác chuông nhà chùa. Thay vì khi mặt trời lặn của đánh chuông thì người này đánh sớm hơn khoảng một tiếng đồng hồ. Bọn đàn bà nông nổi, nghe tiếng chuông là vội chạy ra sông, người quần đùi, người xi líp, nhảy ùm ùm xuống nước. Nhảy xuống rồi, nhưng khác với mọi khi, mặt trời vẫn chưa lặn.

– Ánh nắng thu gay gắt lại vẫn chiếu chang chang, phải không?

– Nhìn lên trên cầu thấy bao nhiêu đàn ông đang đứng ngắm, họ xấu hổ quá nhưng không biết làm thế nào, chỉ đỏ bừng cả mặt.

– Thế rồi sao?

– Rồi sao ư? Nghĩa là con người ta chỉ hay bị mù quáng với những thói quen trước mắt mà quên đi những nguyên lý cơ bản như vậy đấy. Cho nên cần phải cẩn thận.

– À, thì ra là thế đấy! Một bài lên lớp thật là quý hóa. Tôi cũng có một câu chuyện về việc người ta dễ bị những cái trước mắt làm cho điên đảo đấy. Vừa rồi tôi đọc trên tạp chí, thấy có một vụ lừa đảo như thế này: Giả sử tôi mở một cửa hàng mua bán tranh ảnh, thư tịch cổ. Trong cửa hàng bày bán những bức trướng của những đại gia, những đồ dùng của những danh nhân.v.v… Tất nhiên không phải là đồ giả mà toàn là đồ chính trực, chính danh, không hề giả dối, làm dởm chút nào cả. Là đồ thật nên tất nhiên giá rất cao. Thế là có một vị khách ham chuộng đồ cổ đến cửa hàng, ông ta hỏi cái bức trướng Motonobu[266] này giá bao nhiêu? Giá bức trướng là 600 yên nên tôi nói đúng giá 600 yên. Vị khách bảo tôi rất muốn mua nhưng hiện nay không đủ tiền, để tôi xem có cách nào không đã.

– Vị khách nói thế rồi thôi à?

Ông chủ hỏi cứ như là chuyên thật. Meitei vẫn tỉnh khô, nói tiếp:

– Cứ chờ đã, đây là tiểu thuyết mà. Vị khách nói như vậy, tôi liền bảo tiền không thành vấn đề, ông thích thì cứ lấy đi. Vị khách vẫn do dự, nói là như vậy thì không tiện, thế thì tôi xin trả dần hàng tháng vậy. Tôi bảo trả dài hạn từng ít một cũng được. Đằng nào thì cũng giúp cho tôi mà, ông đừng ngại gì cả. Thế nào? Chỉ cần mỗi tháng ông trả 10 yên hay 5 yên cũng được. Tôi nói nhẹ tênh như vậy rồi tôi và ông khách trao đổi thêm vài ba câu và cuối cùng tôi đã bán bức trướng của họa sĩ Konohogen Motonobu với giá 600 yên. Có điều là trả dần mỗi tháng 10 yên.

– Nghe giống như đã đọc trong “bách khoa toàn thư” của báo The Time ấy nhỉ?

– The Time thì đúng rồi, nhưng đây là chuyện của tôi hoàn toàn, không phải thật. Từ bây giờ mới đi vào phần hư cấu kỳ diệu của nó đây. Xin mời quý vị nghe cho rõ. Mỗi tháng 10 yên mà 600 yên thì trả trong bao lâu sẽ hết hả anh Kangetsu?

– Tất nhiên là năm năm rồi!

– Tất nhiên là năm năm. Vậy năm năm là dài hay ngắn hả anh Dokusen?

– Một “nen” là vạn “nen”, vạn “nen” là một “nen”[267]. Cũng ngắn mà cũng không ngắn.

– Cái gì vậy? Đạo ca à? Một bản đạo ca thật là ngược đời quá nhỉ! Thế là trong năm năm, cứ mỗi tháng trả 10 yên, anh ta phải trả 60 lần thì sẽ xong hết. Song, thói quen thật là dễ sợ! Cứ hàng tháng lặp đi lặp lại một việc giống hệt như nhau qua 60 lần thì đến lần thứ 61 người ta vẫn cảm thấy muốn trả tiếp 10 yên nữa. Lần thứ 62 cũng vậy. Rồi đến lần thứ 63, 64… cứ thế, đến kỳ hạn mà không đi trả 10 yên thì thấy không yên. Con người ta có vẻ rất khôn ngoan song lại có một điểm rất yếu là bị thói quen thao túng, làm cho quên đi cái cơ bản. Lợi dụng điểm yếu đó, tôi có thể kiếm thêm mấy lần 10 yên nữa cũng được.

– Ha ha… làm gì có chuyện quên đến mức ấy cơ chứ?

Anh Kangetsu cười, nói như vậy. Lập tức ông chủ nghiêm túc công bố một việc xấu hổ của mình, như là một nỗi xấu hổ chung của mọi con người, như sau:

– Không. Có đấy. Tôi cũng đã từng không tính toán gì cả, cứ hàng tháng trả nợ cho nhà trường, cuối cùng nhà trường phải từ chối, không nhận nữa đấy.

– Đó thấy chưa? Có một người như vậy tồn tại ở đây, nên chuyện này là có thực mà. Cho nên những ai mà lúc nãy, khi nghe tôi phác họa về tương lai phát triển của xã hội, đã cười giễu, cho là chuyện đùa tếu thì chính họ sẽ cho việc tiếp tục trả suốt đời món nợ 60 lần hàng tháng là chính đáng đấy. Ở đây mong những người còn trẻ như anh Kangetsu, anh Tofu hãy lưu ý những điều tôi đã nói để khỏi bị đánh lừa nhé.

– Vâng. Rõ rồi ạ! Tôi sẽ xin chỉ trả 60 lần thôi ạ!

Dokusen quay sang nói với Kangetsu:

– Không, chuyện này nghe có vẻ như đùa nhưng thực ra rất đáng để tham khảo đấy anh Kangetsu ạ! Nói ví dụ thôi nhé, giả sử bây giờ anh Kushami hay anh Meitei bảo anh là anh lấy vợ quá đường đột, bất ngờ như vậy là sai, anh phải xin lỗi cái nhà Kaneda nào đó đi thì anh sẽ làm thế nào? Anh có định xin lỗi không?

– Việc xin lỗi thì tôi xin phép được bảo lưu. Nếu phía bên kia muốn xin lỗi tôi thì là chuyện khác. Còn tôi thì không có nguyện vọng như vậy.

– Nếu cảnh sát bắt anh phải xin lỗi thì sao?

– Tôi lại càng không làm.

– Thế nếu một vị bộ trưởng hay một nhà quý tộc nào đó ra lệnh thì thế nào?

– Tôi lại càng từ chối mạnh hơn.

– Đó, thấy chưa? Trước kia và ngày nay, con người ta đã thay đổi như thế đấy. Trước kia là thời đại dùng uy danh của bề trên thì muốn làm cái gì cũng được theo ý. Rồi sau đó là đến thời đại, dùng uy danh của bề trên cũng có cái không thể được như ý muốn nữa. Còn bây giờ thì dù cho có là ông hoàng hay ông lớn đến mấy cũng không thể phỉ báng nhân cách một cá nhân ai quá mức độ cho phép. Nói một cách nghiêm khắc hơn thì, nếu đối phương càng là người có quyền thế, người bị xúc phạm sẽ càng phản kháng quyết liệt hơn, do lòng tức tối. Cho nên bây giờ cuộc đời đã khác ngày xưa, đã xuất hiện những hiện tượng mới kiểu như “do uy danh của bề trên nên cái đó không thể được”. Xã hội bây giờ là xã hội mà tất cả những thứ ngày xưa tưởng chừng như không thể nghĩ tới đã trở thành đạo lý. Thế thái nhân tình đổi thay một cách kỳ lạ. Cho nên cái bức phác họa về thế giới trong tương lai của anh Meitei vừa rồi, nếu cho là đùa thì cũng chỉ là đùa, nhưng nếu nghiền ngẫm kỹ những thông tin của nó mách bảo thì cũng có nhiều điều lý thú lắm đấy.

– Ôi, nếu có một người hiểu được tôi như vậy thì tôi lại càng muốn tiếp tục trình bày bức phác họa về tương lai đây. Cũng như ý kiến của anh Dokusen, đời bây giờ mà lại muốn núp dưới ô dù uy danh của bề trên, dựa vào mấy trăm thanh gươm tre để đạt được mục đích một cách vô lý thì chẳng khác nào như người ngồi trên võng cáng mà cứ đòi chạy thi và chiến thắng xe lửa, là những đồ ngang bướng lỗi thời – chà, là cái loại cỡ đầu sỏ của bọn ngang ngược, là bậc thầy của bọn cho vay nặng lãi gì đấy – Thôi, cứ ngồi im mà nghe là được rồi. Bức ký họa của tôi không phải là vấn đề nhỏ, ứng với những chi tiết vụn vặt ấy. Đây là vấn đề xã hội, liên quan đến vận mệnh của tất cả loài người cơ! Cứ quan sát khuynh hướng phát triển của xã hội trước mắt mà đoán quẻ cho xu thế của tương lai thì sẽ thấy trong tương lai, việc kết hôn là không thể thực hiện được. Các vị cứ việc sửng sốt nhưng chuyện kết hôn là không thể có. Lý do là thế này:

Như lúc trước tôi đã nói, thời đại ngày nay là thời đại lấy cái tôi làm trung tâm. Trong cái thời ông chồng là người chủ đại diện cho gia đình, vị quan đứng đầu thay mặt cho một vùng, vị lãnh chúa thay mặt cho một bang thì ngoài người đại diện đó ra, những người khác hầu như không còn tư cách làm người, không còn được coi là người nữa. Có tư cách cũng không được công nhận. Từ chỗ như vậy, quay ngoắt một cái, tất cả mọi cá nhân đều có ý thức về mình, tuyên bố với bất kỳ ai rằng “anh là anh, tôi là tôi”. Hai con người ngẫu nhiên gặp nhau giữa đường cũng lướt qua nhau với nỗi chành chọe “mày là người thì tao đây cũng là người, biết không?”. Cái tôi nó mạnh đến thế đấy. Mỗi cá nhân mạnh lên ngang nhau nên cũng yếu đi ngang nhau. Khi người khác không thể xâm hại được mình thì đúng là mình đã mạnh lên. Nhưng chẳng bao giờ mình có thể đưa tay chạm đến người khác thì thật là con người đã yếu đi rõ ràng so với ngày xưa rồi. Mạnh lên thì vui rồi, nhưng yếu đi thì cũng không ai thích. Do vậy người ta vừa cố giữ cái điểm mạnh là không cho phép ai động đến chân lông mình, vừa muốn phát triển cái điểm yếu là thích động đến dù là nửa cái chân lông của người khác. Cứ như thế, giữa con người với con người không còn không gian, cuộc sống trở nên ngột ngạt. Người ta cố hết sức căng mình lên đến nổ ra, bục ra và lúc nào cũng tồn tại một cách khổ sở. Vì khốn khổ như vậy, người ta lại bằng mọi cách, muốn tìm kiếm sự thanh thản giữa cá nhân với cá nhân. Con người tự làm khổ mình như vậy và cuối cùng một phương án do cái khổ tột cùng ấy tìm ra là quy định cha mẹ, con cái phải sống tách ra.

Ở Nhật Bản cũng vậy. Cứ thử về miền núi mà xem, cả một nhà, một họ, nằm ngổn ngang dưới một mái nhà, chẳng cần phải có cái cá nhân, mà có cần cũng không ai đòi hỏi, cứ thế là được rồi. Nhưng với dân “văn minh” thì lại khác. Ngay giữa cha mẹ với con cái, nếu không cố trương “cái tôi” ra thì thấy thiệt thòi, nên phải sống riêng ra để đảm bảo an toàn cho “cái tôi” mạnh mẽ ấy.

Xã hội phương Tây văn minh cao nên chế độ này đươc áp dụng sớm hơn Nhật Bản. Hãn hữu có trường hợp cha mẹ, con cái sống chung nhà thì con phải trả tiền cho bố hoặc tính như tiền nợ, phải trả cả lãi. Chính vì cha mẹ công nhận và tôn trọng quyền tự do cá nhân của con cái nên của có được phong tục đẹp như vậy. Mỹ tục này, sớm muộn rồi cũng được du nhập vào Nhật Bản. Rồi họ hàng thân thích thì xa cách hẳn, cha con cũng cách xa, cuối cùng thì “cái tôi” – giống như một sự chịu đựng – được thả sức phát triển. Càng phát triển càng được tôn sùng, cho nên chỉ còn cách là tách xa nhau ra hơn.

Nhưng một khi cha con, anh em đã lìa xa nhau rồi, chẳng còn gì để mà tách lìa nữa thì đến lượt vợ chồng phải tách xa nhau ra. Theo cách nghĩ của thời nay thì vì hai người đó sống chung với nhau nên họ là vợ chồng. Nghĩ như vậy là nhầm to. Muốn sống chung với nhau thì cái cá nhân sống chung ấy cũng phải hòa hợp với nhau chứ!? Trước đây không ai thắc mắc gì điều đó. Người ta nói “dị thể đồng tâm”[268], nhìn bề ngoài thì vợ chồng là hai con người nhưng thực tế chỉ là một. Vì thế mới nói vợ chồng là “giai lão đồng huyệt”[269]. Như vậy là man di mọi rợ.

Ngày nay không thể như thế được, bởi vì chồng mãi mãi vẫn là chồng còn vợ dù thế nào cũng vẫn là vợ. Những bà vợ đó, từ khi đi học trung học đã mặc quần ống chẽn, rèn luyện tính cách kiên cường, tóc tết và búi cao nên không thể làm theo ý các ông chồng được. Vả lại, nếu có bà vợ nào lại theo ý chồng thì không phải là vợ nữa, chỉ là một con búp bê thôi. Càng những người vợ lý tưởng càng có cá tính mạnh mẽ. Cá tính càng phát triển thì càng không hòa hợp được với chồng nữa. Không hòa hợp được thì đương nhiên là xung khắc. Do vậy, một khi đã là “hiền thê” thì suốt ngày xung khắc với chồng. Thật là thôi rồi, càng lấy được vợ giỏi bao nhiêu thì cả hai cùng khổ bấy nhiêu.

Giữa vợ chồng có ranh giới rõ rệt như dầu với nước. Nếu giữ được ranh giới ấy nằm yên trên mặt phẳng thì không sao. Nhưng cả hai bên dầu và nước luôn tác động vào nhau theo chiều thẳng đứng nên trong nhà lúc nào cũng tròng trành như động đất. Từ đó, con người hiểu ra rằng vợ chồng ở chung với nhau là cùng thiệt thòi.

Anh Kangetsu nói:

– Thế là vợ chồng phải chia tay nhau à? Lo quá nhỉ!

– Chia tay. Nhất định là chia tay. Tất cả các cặp vợ chồng trên đời đều bỏ nhau. Từ trước đến nay, những cặp sống chung với nhau thì là vợ chồng nhưng từ nay trở đi, những cặp sống chung với nhau không được nhìn nhận là vợ chồng nữa.

Thấy nguy cấp, anh Kangestu vội thố lộ nỗi lòng:

– Vậy thì trường hợp của tôi sẽ bị liệt vào loại cặp vợ chồng không đủ tư cách nhỉ?

– Được sinh ra trong thời đại Minh Trị là một may mắn. Tôi mới chỉ phác họa bức tranh tương lai, nhưng đầu óc tôi thì đã đi trước thời đại một vài bước, cho nên ngay từ bây giờ tôi đã quyết định là sẽ ở vậy suốt đời. Rồi có thể người đời sẽ làm ầm ĩ lên rằng đó là vì tôi bị thất tình nọ kia đấy. Tầm nhìn của những kẻ thiển cận thật là nông cạn đến thảm hại! Thôi, hãy cứ tiếp tục phác họa bức tranh tương lai đã. Đen lúc đó thì sẽ có một triết gia giáng thế, đề xướng một chân lý động trời như thế này:

“Con người là một động vật có cá tính. Tiêu diệt cá tính có ngh