Chú thích

1: Nhân đây chúng tôi sẽ cho thấy một biểu hiện tư duy lý trí từ một rễ cây khác mang những chiến công của nó đã được Brandis kể lại cho chúng ta (Uber Leben und Polaritat). Khi cắm vào lòng đất, cái rễ này gặp phải một chiếc đế giày cũ. Để vượt qua chướng ngại vật ấy, nó, hiển hiên nó là kẻ đầu tiên trong dòng họ đã tìm ra con đường của mình, cái rễ đã chia nhánh bằng đúng ngần ấy số lỗ đinh của đế giày, khi vượt qua chướng ngại vật, nó kết hợp lại và vươn dài tiếp tất cả những phần chia rẽ bằng cách tạo nên một thân rễ toàn vẹn và duy nhất.↩︎

2: Trong số những loài thực vật đã bỏ các phương thức tự vệ, trường hợp cây xà lách là ấn tượng nhất. Trong môi trường hoang dại, tác giả mà tôi trích dẫn ở trên, viết “nếu bẻ một cành hoặc một cái lá, ta sẽ thấy một dịch trắng chảy ra, thứ nhựa mạnh mẽ này được tạo nên từ nhiều chất khác nhau nhằm chống lại lũ ốc sên. Mặt khác, ở các giống xà lách nhà lại bị thoái hóa, thứ nhựa trắng biến mất, bởi vậy, người trồng rau thì thất vọng, còn bản thân nó đầu hàng và để bọn ốc sên mặc sức ăn”.↩︎

3: Trong khoảng gần 4 năm, tôi mê mệt với một loạt các thí nghiệm lai giống cây xô thơm, thụ tinh nhân tạo (đầu tiên là tiến hành ngăn ngừa gió và con trùng can dự vào quá trình) giữa một giống có cơ chế ra hoa ở mức hoàn hảo với phần của một giống kém tiến hóa hơn nhiều, và ngược lại. Các quan sát của tôi là không đủ nhiều để mà đưa ra bất kỳ chi tiết hay kết luận nào ở đây cả. Tuy vậy, đã xuất hiện dường như một định luật chung, cho thấy giống xô thơm kém tiến hóa đã sẵn sang thích ứng với những cải biến của giống tiến hóa hơn, ngược lại giống tiến hóa hơn thì không có khuynh hướng chấp nhận các khuyết điểm của giống kia. Điều này có thể dùng làm một minh họa thú vị cho các hoạt động, tập tính, sự ưu tiên và sở thích của Tự Nhiên. Nhưng những thí nghiệm này không thể hoàn thiện được chỉ trong một giai đoạn ngắn, vì cần nhiều thời gian cho việc sưu tầm các loài khác nhau, cho việc chứng minh vô số các bằng chứng và phản chứng v.v.. Vì thế, từ đó mà đưa ra kết luận, dù nhẹ nhàng nhất, cũng sẽ là hấp tấp.↩︎

4: Tôi đã viết những dòng này, khi M. E. L. Bouvier thuyết trình trước Viện Hàn lâm Khoa học (xem báo cáo ngày 7 tháng Năm, 1906) về chủ đề hai sự làm tổ trong không gian mở quan sát tại Paris, một ở cây hoa hòe, một ở cây dẻ. Cây dẻ, có một cành nhỏ với hai cái chạc kề nhau, là cây dễ chú ý hơn trong hai cây, bởi sự thích nghi rõ ràng và khôn ngoan của nó trong các hoàn cảnh khó khăn cụ thể.↩︎