LỜI CUỐI SÁCH

Năm 1978, tôi kiếm được một việc làm đầu tiên, trở thành một chú thợ nhổ chữa răng ở một thị trấn nhỏ miền nam Trung Quốc. Do tôi là người trẻ nhất trong bệnh viện, ngoài việc nhổ răng, tôi còn phải gánh vác công việc khác, tức là hàng năm vào mùa hè đội mũ lá, đeo hộp thuốc đi đến các nhà máy và vườn trẻ tiêm phòng dịch cho công nhân và trẻ em.

Tôi xin giải thích đôi chút,Trung Quốc thời Mao Trạch Đông tuy nghèo khổ, nhưng vẫn xây dựng một hệ thống y tế phòng dịch công cộng vững mạnh, tiêm phòng dịch và chủng đậu miễn phí cho nhân dân. Tôi làm công việc như thế. Thời đó vẫn chưa có kim tiêm và xơ ranh dùng một lần rồi bỏ. Do thiếu thốn về vật chất, đành phải dùng đi dùng lại xơ ranh và kim tiêm. Khử trùng cũng cực kỳ đơn giản, sau khi rửa sạch xơ ranh và kim tiêm, lần lượt gói vào vải xô cho vào mấy cái hộp cơm bằng nhôm, đặt vào nồi to đựng nước bên trong, đặt lên bếp đun than quả bàng, chưng hai tiếng đồng hồ như hấp bánh bao.

Bởi dùng đi dùng lại, kim tiêm gần như mũi nào cũng bị cong vênh thành lưỡi câu, khi tiêm phòng dịch chọc vào cánh tay, lúc rút kim ra đã móc theo mẩu thịt nho nhỏ. Lần đầu tiên tôi làm việc này. Trước hết đến nhà máy, anh chị em công nhân vén ống tay áo xếp thành hàng, lần lượt từng người dơ cánh tay để tôi tiêm, lại lần lượt từng người bị mũi kim tiêm cong như lưỡi câu móc thịt ra kèm theo máu. Anh chị em công nhân có thể nhịn đau, họ cắn chặt răng, nhiều nhất cũng rên hai tiếng. Tôi cứ tỉnh khô trước đau đớn của họ, thầm nghĩ mũi kim nào cũng bị cong vênh, mà trước đó kim cũng đã có móc câu. Anh chị em công nhân năm nào cũng phải tiếp nhận kim tiêm phòng dịch có móc câu,nên đã quen mới phải. Nhưng hôm sau đến vườn trẻ, tiêm phòng dịch cho các cháu từ ba đến sáu tuổi, thì cảnh tượng khác hoàn toàn. Tiếng khóc của các cháu ầm ĩ cả lên, do da thịt non tơ, mẩu thịt móc ra cũng to hơn, máu cũng nhiều hơn của anh chị em công nhân. Tôi nhớ rất rõ cảnh tượng lúc đó, em nào cũng khóc hét toáng lên, mà chưa tiêm phòng dịch đã khóc, còn khóc to hơn những em tiêm phòng dịch. Lúc ấy tôi có cảm nhận, các em trông thấy đau đớn thậm chí còn đau hơn bản thân bị tiêm. Đó là bởi vì nỗi sợ đau còn đáng sợ hơn đau đớn.

Tôi khiếp sợ mà bất lực không biết làm thế nào. Hôm ấy sau khi trở lại bệnh viện, tôi không vội rửa kim và khử trùng ngay, tôi tìm một hòn đá mài dao, mài phẳng và mài nhọn tất cả móc câu của kim tiêm, rồi mới rửa và khử trùng. Những mũi kim cũ này sau nhiều năm sử dụng kim loại bị mệt mỏi, mài phẳng xong tiêm hai ba lần lại bị cong vênh. Thế là mài mũi kim móc câu đã trở thành công việc thường xuyên của tôi. Trong những ngày về sau, tôi đã nhìn thấy kim tiêm ngắn dần đi. Mùa đông ấy ngày nào mãi đến tối mịt tôi mới về đến nhà. Bởi ngâm tay trong nước lâu daì và ma sát trên đá mài dao, ngón tay tôi đã bợt ra và phồng rộp.

Trong những năm tháng về sau, mỗi khi nhớ laị việc này, trong lòng tôi rất ân hận. Bọn trẻ khóc ầm ĩ mới khiến tôi ý thức ra nỗi đau đớn của anh chị em công nhân. Tại sao tôi không thể cảm nhận được nỗi đau đớn của anh chị em công nhân trước tiếng khóc cuả bọn trẻ. Nếu trước khi tôi tiêm phòng dịch cho công nhân và trẻ em, hãy chọc mũi kim có móc câu vào cánh tay mình trước đã,rồi lại móc ra mẩu thịt có máu mình, thì trước tiếng khóc đau đớn của bọn trẻ,trước tiếng kêu rên đau đớn của anh chị em công nhân tôi sẽ cảm thấy thế nào là đau đớn,

Cảm nhận này ghi lòng tạc dạ và nó đồng hành với tôi như bóng với hình trong sáng tác của tôi nhiều năm qua. Khi nỗi đau của người khác trở thành nỗi đau của mình,tôi mới thật sự nhận biết được thế nào là nhân sinh, thế nào là sáng tác. Tôi thầm nghĩ, trên thế giới này có thể không có nỗi đau nào dễ khiến con người thông cảm với nhau hơn bằng cảm nhận nỗi đau. Bởi vì con đường thông cảm bằng cảm nhận nỗi đau là sự nối dài từ nơi sâu thẳm của trái tim mọi người. Cho nên khi tôi viết ra nỗi đau của Trung Quốc trong cuốn sách này, cũng viết luôn nỗi đau của bản thân. Bởi vì nỗi đau của Trung Quốc cũng là nỗi đau của cá nhân tôi.

Ngày 22 tháng 1 năm 2010.