- IV - Nàng Babette

Ai là thiện xạ giỏi nhất tổng Valais? Những con nai biết rõ điều đó và bảo nhau: "Này, phải rất coi chừng khi gặp Rudy". Ai là người thợ săn đẹp giai nhất vùng? Các cô thiếu nữ trả lời: "Ô! Đó là Rudy!” Nhưng họ không thêm câu: "Phải coi chừng anh ta".

Và kể cả những bà mẹ nghiêm khắc nhất cũng không nói câu đó, vì anh chàng lễ phép với các bà biết bao, chào hỏi các bà duyên dáng biết bao, và vui vẻ, hoạt bát, đáng yêu biết bao!

Đôi má rám nắng, bộ răng trắng muốt, đôi mắt đen, bóng như hạt huyền, thật là một chàng trai đẹp quá chừng.

Anh không thấy buốt khi bơi trong suối hoặc trong hồ nước giá lạnh vùng Alpes. Anh nhào lên lặn xuống như một con cá. Không ai khéo trèo bằng anh. Anh có thể bò lên sườn núi đá dựng đứng như những con sên. Còn nhảy thì sao anh giỏi đến thế! Quả thật anh đã làm vinh dự cho các giáo sư mèo và nai của anh.

Rudy trở thành người dẫn đường giỏi nhất vùng. Nếu cứ làm nghề đó, anh có thể kiếm được cả một cơ nghiệp. Nghề đóng thùng của chú anh truyền cho, anh chẳng thích tí nào. Cái thích và niềm vui của anh là đi săn nai, công việc ấy cũng kiếm ra tiền. Thế cho nên Rudy là một đám tốt. Những cô gái nào khiêu vũ với anh, đêm về là mơ tới anh. Ban ngày nhiều cô chỉ nghĩ đến anh thôi.

Annette, con gái ông hương sư kể với cô bạn thân nhất rằng: "Anh ấy đã hôn mình trong khi khiêu vũ’’. Nhưng chính ra cô chẳng nên tâm sự chuyện ấy, ngay cả với cô bạn thân này. Khó mà giữ kín được những chuyện bí mật như vậy. Nó cứ như những hạt cát nằm trong một cái túi thủng lọt ra tứ tung và chẳng bao lâu, dù Rudy đứng đắn và trung hậu đến mấy, người ta cũng đồn rằng anh hay hôn con gái trong khi khiêu vũ. Thực ra, những cái hôn ấy chỉ vỏn vẹn có một cái mà anh đã tặng Annette, nhưng cô không phải là người mà anh yêu.

Ở vùng dưới, gần thị trấn Bex, giữa một đám hồ đào lớn, cạnh dòng sông chảy xiết, có nhà một ông chủ cối xay giàu có. Nhà ông ta to và đẹp, có ba tầng với những mái chòi lợp chì lấp lánh dưới ánh nắng hoặc ánh trăng; trên chòi lớn nhất có gắn một cái chong chóng hình quả cam có mũí tên xuyên qua để kỷ niệm Guillaume Tel.

Cái cối xay máy trông rất ngoạn mục và còn có vẻ trù phú nữa. Các nhà hoạ sĩ thích đến đây vẽ. Nhưng không ai có thể biểu hiện được trong một bức hoạ vẻ duyên dáng yêu kiều của cô gái ông chủ cối xay. Đó là ý kiến của Rudy. Dù sao hình ảnh cô thiếu nữ đã ghi tạc, khắc sâu vào tim anh. Một cái nhìn của nàng Babette xinh đẹp đã đột nhiên thiêu đốt tâm hồn anh như một mớ bùi nhùi trong phút chốc gây nên đám cháy. Có điều lạ là cô gái xinh đẹp, con ông chủ cối xay không ngờ đến chuyện gì cả. Cô và Rudy chưa bao giờ trao đổi với nhau một lời.

Người cha giàu có và cô gái xinh đẹp xem như cao quý vì có của, nên khó mà gần được.

Rudy tự nhủ: "Nói cho cùng, chẳng ai có thể vắt vẻo trên cao đến nỗi không thể đụng đến được. Chỉ cần biết leo, và dù cho có phải leo dốc dựng đứng đến đâu cũng không bao giờ ngã, miễn là đừng có tin rằng mình sẽ ngã’’. Ta thấy anh chàng luôn luôn nhớ tới bài học của con mèo nhà ông ngoại.

Một hôm Rudy có việc đi Bex. Đó là cả một cuộc du lịch. Thời đó, đường xe lửa còn lâu mới làm xong. Rudy men theo thung lũng dài có dải sông Rhône uốn khúc, khi chảy qua đây còn là một dòng nước nguy hiểm, luôn luôn sẵn sàng tràn ra ngoài, tàn phá ruộng đồng, nhà cửa. Qua Sion thung lũng ngoắt đi và ngày càng họp lại. Gần đến Saint Maurice thì chỉ còn đủ chỗ cho sông và đường cái đi qua. Quá tí nữa, sừng sửng một ngọn tháp cổ trông như một người lính canh đứng gác địa giới tổng Valais tận cùng ở đó. Qua một cái cầu là đi vào địa hạt tổng Vaud. Thị trấn đầu tiên ta gặp là Bex. Thung lũng lại mở rộng ra, phì nhiêu và mỹ lệ, trông như một khu vườn trồng toàn hồ đào và hạt giẻ; đây đó có những đám lựu và trắc bá; khí hậu ấm, dễ chịu, tưởng chừng như ở nước Ý.

Rudy tới Bex. Giải quyết công việc xong, anh đi dạo chơi quanh vùng cối xay. Anh muốn hỏi thăm một người làm ở cối xay nhưng không gặp ai cả. Anh không tìm ra một tí vết tích nào của Babette. Thật là một việc chẳng may.

Chiều đến, không khí ngát mùi xạ hương và bách lý đang ra hoa. Ánh trăng dường như chứa đầy hương xuân trải lên những đỉnh núi xanh tươi một màn sa mỏng. Bốn bề tĩnh mịch, nhưng không phải là cái yên lặng của giấc ngủ hay sự chết chóc. Người ta có cảm tưởng như tạo hoá bừng tỉnh giấc, nín thở để làm mẫu cho một nhà hoạ sĩ thiên thần muốn họa lại hình ảnh mình trên nền trời xanh. Đó đây, giữa đồng ruộng, mọc lên những cột to đỡ những đường dây điện tín, chạy qua thung lũng trầm lặng. Người ta nhìn thấy một vật không động đậy tựa vào một trong những cột điện đó, mà người ta dễ nhầm với một khúc cây khô. Đó là Rudy: cũng im lìm như cảnh vật, mặc dầu anh không ngủ và cũng chưa chết. Việc thông báo các sự kiện lớn lao, tin các đế quốc sụp đổ chạy qua dây điện mà không làm cho sợi giây rung chuyển hoặc phát ra một tiếng động như thế nào, thì những ý nghĩ mãnh liệt chạy qua óc Rudy cùng như thế; vẻ người của anh không để lộ ra một tí gì để người ta đoán được ý nghĩ của anh cả. Chỉ có cái mà anh đang nghĩ đến mới có thể mang lại hạnh phúc cho đời anh và sẽ làm anh bận tâm từng giờ từng phút.

.

Mắt anh đăm đăm nhìn vào một điểm, một tia sáng nhỏ lấp lánh trong vòm câỵ. Tia sáng đó phát ra từ buồng cô Babette, trong nhà ông chủ cối xay. Trông Rudy đứng lặng yên và chăm chú nhìn như vậy, người ta tưởng anh đang tìm một con nai. Nhưng lúc này anh là con mồi thì đúng hơn là một người đi săn: anh giống như một con nai, đứng lên chóp một tảng đá, trơ trơ như tạc vào núi, bất thình lình nghe tiếng động của một hòn đá rơi, chồm lên và biến mất. Chính Rudy là như thế đó. Một ý nghĩ nữa thoáng qua đầu anh. Anh bất giác cựa quậy, và tự nhủ: ‘‘Không bao giờ lùi bước, không bao giờ thất vọng. Cứ liều vào cối xay. Chào ông chủ, chào cô Babette; nói như vậy có gay không nhỉ? Khi tin chắc không ngã, thì chẳng thể ngã được. Nếu số mình phải là chồng Babette thì dầu sao cũng phải để cho cô ta trông thấy mình cái đã".

Anh bước đi, lòng đầy can đảm. Anh đã thấy rõ rằng ý muốn của mình: lấy Babette.

Anh đi dọc bờ sông nước vàng cuốn ầm ầm, men theo con đường mòn có hàng liễu rủ cành xuống nước, tới nhà ông chủ cối xay.

Nhưng đúng như trong bài hát cổ: ‘‘Cả nhà đi vắng, chỉ còn lại chú mèo’’.

Thực thế, chỉ có con mèo nằm trên bực thềm, trước cửa; nó còng lưng lên kêu: "Me…eo". Nhưng Rudy không còn hiểu được tiếng nói của loài vật nữa. Anh gõ cửa, không ai nghe thấy, chẳng ai ra mở. Con mèo lại kêu "meo... meo”

Hồi trước thì Rudy có thể hiểu ngay là: ‘‘Không có ai ở nhà cả’’. Bây giờ anh phải đi sang cối xay để hỏi thăm xem thế nào. Ở đấy người ta cho biết là ông chủ đi chơi xa, đến tận Interlaken. Babette cùng đi với ông. Họ đi xem hội thi bắn khai mạc vào ngày hôm sau và kéo dài tám ngày. Thiện xạ của các tổng người Đức sẽ tập hợp tại đây.

Tội nghiệp cho Rudy! Anh đến Bex thật là không đúng lúc, quay về đi thôi!

Và anh thực hiện điều ấy một cách ngoan ngoãn. Anh đi suốt đêm về đến nhà. Nhưng bạn có biết không? Anh ta không buồn. Sáng hôm sau anh đã trở lại vui vẻ như cũ, hay nói cho đúng hơn, đức tính ấy chưa bao giờ rời anh cả. Anh nghĩ thầm: "Như thế là Babette đi Interlaken, cách đây mấy ngày đường; phải, nếu theo đường cái lớn. Nhưng nếu ta đi đường mòn tắt qua núi thì có thể đến nhanh hơn. Đó chính là con đường dành cho thợ săn nai. Mình đã qua đường ấy một lần hồi còn bé, khi còn ở nhà ông ngoại ra đi đến đấy. A! Mà lại có hội thi bắn ở Interlaken. Thế thì mình sẽ là hiệp sĩ quán quân và một khi quen nhau thì cùng sẽ là hiệp sĩ trong trái tim nàng Babette.

Anh lấy hành lý, diện bộ quần áo ngày lễ, khoác súng, đeo túi săn, vượt núi đi theo con đường ngắn nhất.

.

Hội thi sáng nay mới bắt đầu và còn kéo dài suốt một tuần lễ nữa. Người ta đã nói với anh rằng trong tám ngày đó ông chủ cối xay sẽ ở nhà họ hàng ông ở Interlaken. Vì vậy không nên trì hoãn một phút nào cả. Rudy vượt núi Gemmi đi Grindelwald. Anh bước đi nhanh nhẹn vui vẻ: không khí tươi mát vùng Alpes tiếp thêm sức mạnh cho anh. Anh thấy thung lũng ngày càng hạ thấp xuống sau anh, chân trời mở rộng ra: đây xuất hiện một ngọn núi tuyết, kia lại một ngọn khác; cuối cùng anh thấy trước mặt là tất cả một dãy những đỉnh núi Alpes một màu trắng toát. Anh biết tất cả các ngọn. Anh ngắm nhìn ngọn Schreckhorn đang trỏ thẳng lên trời như một ngón tay khổng lồ bọc tuyết.

Anh vượt những cao điểm trên đường và tiến gần đến những bãi cỏ trông thung lũng, nơi anh đã sống khi còn thơ ấu. Không khí nhẹ nhàng làm tâm hồn anh lâng lâng. Núi và thung lũng rực màu hoa lá xanh tươi. Tim Rudy cảm thấy tất cả nỗi say sưa của tuổi trẻ; những tiếng nói trong nội tâm kêu lên với anh: "Người ta không bao giờ già. Hãy vui sướng tận hưởng cuộc đời, sống tự do như chim trời. Hãy bay đến những nơi mà thú vui đang gọi ta".

Anh lại thấy những con chím nhạn thân yêu vẫn luôn luôn hát: "Viôô i, ôóc i, ôôc vì". Tất cả đều náo nhiệt và vui sướng.

Dưới kia, đồng cỏ trải ra như một tấm thảm bằng nhung xanh. Đây đó điểm những ngôi nhà gỗ màu sẫm. Người ta nghe thấy tiếng réo ầm ầm của nước sông Lutschine. Rudy lại trông thấy những con sông băng, những tảng băng màu ngọc bích, những khe núi trống hốc. Chuông nhà thờ vang lên như chào đón anh trở về. Tim anh rộn lên tràn ngập những kỷ niệm thân yêu thời thơ ấu. Hình ảnh Babette biến đi một lát khỏi tâm trí anh. Anh đang đi trên chính con đường cũ mà hồi bé anh đem bán cho du khách những cái nhà gỗ nhỏ do ông ngoại đẽo gọt. Ôi! Tội nghiệp cho ông ngoại! Nhà ông cụ ở trên kia, giữa rặng thông: người khác đã đến ở rồi.

Các em chạy đến bán đồ chơi cho anh. Một em trong bọn mời anh một đóa hoa hồng vùng Alpes. Anh cầm lấy và coi như một điềm tốt; lúc ấy anh lại nghĩ đến Babette rồi.

Anh đi nhanh xuống núi, qua cầu ở ngã ba hai nhánh sáng Lutschine. Anh đã rời khỏi vùng rừng thông. Chỗ nào cũng có cây ăn quả; hai bên đường đầy những cây hồ đào rợp bóng. Cuối cùng anh thấy nhiều cờ xí tung bay trước gió; cờ Thụy Sĩ, giống như cờ Đan Mạch, đến có hình thập trắng trên nền đỏ. Interlaken đã ở trước mặt anh.

Đối với anh, đó là một thị trấn đẹp có một không hai trên đời, được trang điểm để đón ngày hội. Đây không phải là một đám nhà đen, nặng nề, to lớn và trang nghiêm mà là những gian nhà gỗ vui mắt, xếp đặt một cách linh hoạt. Có hai dãy nhà đẹp nhất mới xây dựng; lần trước Rudy đến Interlaken chưa có dẫy phố ấy.

Mỗi ngôi nhà xinh đẹp ấy có bao lơn chạy quanh bốn phía. Gỗ làm nhà được đẽo gọt, chạm trổ rất đẹp mắt. Cả những khung cửa sổ và những rìa mái nhô ra ngoài vườn đầy hoa, ngăn cách nhà với mặt đường, cũng trạm trổ như vậy. Phía sau, chạy dài những bãi cỏ lớn, xanh tươi, trên đó có những đàn bò cái đang gặm cỏ, tiếng chuông đeo trên cổ vang đi xa xa. Tứ phía, những ngọn núi cao xiết chặt lấy thung lũng, trừ quãng giữa mở ra cho ta nhìn thấy ở phía chân trời ngọn Jungfrau, bà hoàng của dãy Alpes với tất cả vẻ huy hoàng của nó.

Các ông các bà từ các xứ đến đông nghịt. Họ mới diện làm sao! Trông cái đám các ông các bà Thụy Sĩ ấy, từ các tổng kéo về, quần áo đẹp muôn màu muôn vẻ mới thích mắt làm sao! Nhà nào cũng treo cờ, từ trên đến dưới trang hoàng bằng tranh và các câu châm ngôn vui nhộn. Khắp nơi thật là náo nhiệt. Chỗ nào cũng có tiếng đàn tiếng hát, tiếng nhạc phát ra từ những đàn phong cầm có tay vặn của xứ Barbarie, từ các đoàn nhạc sĩ hát rong. Thêm vào đó, tiếng reo vui vẻ, tiếng ‘‘hua ra (hourrahs)’’ gọi nhau trong đám đông. Giữa tiếng ồn ào ấy, người ta nghe tiếng thấy súng bắn đều đều. Đó là bản nhạc êm dịu nhất đối với Rudy. Nó làm cho anh quên cả Babette, mặc dù chính vì nàng mà anh đã đến đây.

Các thiện xạ vội vã chen nhau về phía các bia bắn, mỗi người đeo một số thứ tự ở giữa mũ, xung quanh, quấn một vòng lá sồi. Rudy vội nhập bọn với họ. Anh là người bắn giỏi và may mắn nhất, không bắn ra ngoài điểm đen phát nào. Xung quanh anh người ta xì xào: "Cái anh thợ săn trẻ tuổi lạ mặt này là ai thế nhỉ? Anh ta nói tiếng Pháp, có lẽ là người tổng Valais". Người thì bảo: "Anh ấy còn nói sõi cả tiếng Đức theo giọng chúng ta nữa, nghe như thuở bé anh ta đã sống gần đâu đây, ở Grindelwald".

Người thanh niên ấy thật tràn đầy sức sống mắt long lanh, ngắm rất tin và tay rất vững. Hạnh phúc đã làm cho anh dũng cảm thêm; vả lại Rudy vốn đã là người can đảm. Chẳng mấy lúc, một vòng người hâm mộ vây quanh lấy anh. Người ta khen anh và lớn tiếng tâng bốc anh. Thực ra Babette đã gần như hoàn toàn biến đi trong tâm trí anh.

Bỗng một bàn tay nặng nề đập vào vai anh và một người hỏi anh bằng tiếng Pháp với một giọng khó nghe: "Anh ở tổng Valais phải không?"

Rudy quay lại và trông thấy một người to lớn, mặt mày hớn hở: đó là ông chủ cối xay giàu có ở Bex. Thân hình to béo của ông ta che lấp cả cô Babette xinh đẹp: Nàng len được qua người ông và tiến về phía chàng thanh niên, nhìn chàng bằng cặp mắt huyền, đẹp và sắc sáo. Người dân quê giàu có này lấy làm thích thú vì một người thợ săn cùng quê lại là người bắn giỏi nhất và giành được nhiều giải thưởng cao nhất. Ông ta lấy làm vui sướng hả hê như được chia sẽ nỗi vinh dự ấy.

Quả nhiên là Rudy đã gặp vận may. Những người mà vì họ anh đã đến Interlaken và khi đến nơi anh đã quên mất họ thì nay đã thân đến tìm anh. Hai bên bắt chuyện với nhau và trở nên thân mật ngay.

Như Rudy đã tự hứa hẹn, bây giờ anh đã là hiệp sĩ quán quân của hội thi bắn. Còn ông chủ cối xay ở Bex thì là người được vị nể nhất vì ông ta giàu và có cái cối xay đẹp nhất. Bởi vậy họ đã bắt tay thân thiện với nhau, việc mà từ trước tới nay họ chưa từng làm. Nàng Babette xinh đẹp cũng vui lòng chìa tay cho Rudy; chàng nắm chặt tay nàng và nhìn nàng đến nỗi nàng đỏ mặt, thẹn thùng.

Ông chủ cối xay kể lại rằng ông và cô con gái vừa mới qua một cuộc viễn du, ông nói đến những thành phố lớn mà họ đã được thấy. Họ đã đi xe ngựa, xe lửa và tàu thủy.

Rudy nói: "Tôi đã theo một con đường ngắn hơn, tắt qua núi. Khi đã muốn thì núi cũng chẳng cao đến nỗi không trèo qua được".

Ông chủ cối xay nói:

- Nhưng cũng có thể ngã gãy cổ; nom bộ dạng anh có vẻ liều lĩnh, rồi cũng có phen.

Rudy đáp:

- Ai không nghĩ đến chuyện ngã thì chẳng bao giờ ngã!

Người bà con mà ông chủ cối xay đến chơi nguyên cũng là người cùng tổng nên mời Rudy về nhà ăn cơm. Lời mời đó làm cho Rudy rất vui thích. Anh đã gặp may cũng như tất cả những người tự tin; họ thường tự nhủ: "Trời cho ta vô khối hạt giẻ, nhưng trời không bóc sẵn cho chúng ta đâu". Rudy ngồi trong nhà ấy như người trong gia đình. Người ta nâng cốc để chúc sức khoẻ anh và mừng thành tích oanh liệt của anh: Babette cũng chạm cốc với anh. Rudy cảm thấy sung sướng vô cùng. Đến chiều, tất cả mọi người đi chơi ngoài phố, dưới hàng cây hồ đào lớn, trước những khách sạn tráng lệ. Nhân vì đông người chen nhau, Rudy đưa cánh tay cho Babette và nàng nắm lấy.

Rudy không nén được nỗi vui sướng lộ rõ trên nét mặt. Để có thể tự do bộc lộ nỗi hân hoan của mình một cách thoải mái, anh nói rằng sở dĩ anh vui vẻ như vậy vì anh vừa gặp những bạn tốt nhất cả anh. Anh tỏ vẻ mãn nguyện một cách hồn nhiên và đầy đủ đến nỗi Babette thấy cần phải xiết chặt tay anh để chúc mừng anh.

Họ đi như một cặp quen biết nhau từ lâu. Cô bé xinh đẹp rất vui vẻ và tình nghịch. Nàng làm Rudy thích nhất khả năng chỉ cho Rudy quan sát và cách phục sức quá đáng và lố lãng của các bà lớn ngoại quốc và khả năng bắt chước dáng đi kiểu cách của họ. Cô nói tiếp: ‘‘Dù sao cũng không nên cười họ nhiều, vì trong bọn họ có những người rất tốt, đáng yêu và nhân hậu’’. Cô kể rằng mẹ đỡ đầu cô là một bà người Anh rất quý phái, trước đây mười tám năm đã ở Bex, khi Babette ra đời. Chính cái trâm bằng vàng hiện đang cài trên đầu là của bà ta cho. Bà mẹ đỡ đầu đã hai lần viết thư bảo Babette năm nay phải đến Interlaken chơi với bà và các cô con gái của bà đã nhiều tuổi nhưng chưa chồng. Các con bà mẹ nuôi chưa đầy ba mươi tuổi, còn Babette thì mười tám.

Thế rồi cái miệng xinh xinh ấy không ngừng lại lấy một lúc, và tất thảy những gì mà Babette nói huyên thuyên đối với Rudy đều là tối quan trọng cả.

Cuối cùng đến lượt anh giãi bày điều anh muốn nói: Đã biết bao nhiêu lần anh đến Bex! Anh biết cái cối xay rất rõ ràng. Đã bao lần anh trông thấy Babette và dĩ nhiên là không bao giờ nàng để ý đến anh; vừa rồi đây, anh đã đến nhà nàng như thế nào, với vô số ý nghĩ mà anh phải giữ kín trong lòng. Anh được biết là nàng và cha nàng đã khá xa, nhưng cũng không đến nỗi xa lắm, vì anh đã đuổi kịp, bằng cách vượt qua dãy Alpes.

Anh nói tất cả những cái đó với nàng và còn nhiều chuyện khác nữa. Anh tả cho nàng biết nỗi ngây ngất khi được ở bên nàng, chính chỉ vì nàng thôi mà anh đã đến Interlaken chứ tuyệt nhiên không phải vì xem hội.

Babette trở nên trầm lặng hẳn đi. Có lẽ những lời tâm sự vượt quá những điều mà nàng có thể hiểu được. Trong lúc họ chuyện trò như vậy mặt trời lặn xuống và biến sau những núi cao. Ngọn Jungfrau sáng rực lên giữa một nền trời đò sẫm; quanh đây, những ngọn núi xanh tươi xếp thành tầng. Đám đông dừng lại để ngắm nghía quang cảnh huy hoàng đó. Babette vừa nhìn bức tranh tuyệt diệu ấy vừa nói: "Chẳng đâu có một kỳ quan như vậy". Rudy đáp: "Vâng, chẳng đâu có!” mắt chăm chăm nhìn người thiếu nữ. Anh thở dài, nói thêm: “Ngày mai tôi phải đi rồi". Babette thì thầm: "Mời anh đến thăm chúng tôi ở Bex, việc đó chắc chắn sẽ làm cho cha tôi vui lòng".

.