Cùng bạn đọc

Marcel Gaultier (1900-1960) là nhà văn đồng thời là biên tập viên cho Ban Dân sự của Đông Dương. Ông để lại cho đời hơn mười tác phẩm, trong đó có ba tiểu thuyết, còn lại là hồi kí và những nghiên cứu sử học về các vị vua triều Nguyễn: Gia Long, Minh Mạng và Hàm Nghi.

Trong số đó, Gia-Long (Vua Gia Long, 1933) là tác phẩm đầu tay về nghiên cứu sử học với đề tựa của Pierre Pasquier, Toàn quyền Đông Dương. Tiếp theo là cuốn Minh-Mang (Vua Minh Mạng, 1935) và Le Roi proscrit: [l’Empereur d’Annam Hàm-Nghi] (Nhà vua bị lưu đày: [Hoàng đế An Nam Hàm Nghi], 1940). Cuối cùng là L’Étrange aventure de Ham-Nghi, empereur d’Annam (Cuộc phiêu lưu kỳ lạ của Hàm Nghi, hoàng đế An Nam, 1959) với đề tựa của tướng Castroux, đây là tác phẩm cuối cùng của Marcel Gaultier, ông qua đời vào năm 1960.

Trong tác phẩm nghiên cứu đầu tay Gia-Long, Marcel Gaultier mong muốn trình bày toàn cảnh lịch sử Việt Nam từ thời lập quốc mãi cho đến năm 1802 - thời điểm Việt Nam được thống nhất sau bao nhiêu năm chia rẽ, chiến tranh, sau đó là giai đoạn xây dựng và hàn gắn đất nước trong truyền thống Á châu, khép lại với những quan hệ phương Tây vốn đã hình thành từ nhiều năm trước đó.

Tác phẩm cho chúng ta những thông tin về những sự kiện lịch sử trong nước và nhất là ngoài nước vào những thế kỷ XVII, XVIII hoặc XIX. Độc giả trong nước hiểu được cái nhìn từ bên ngoài về tình hình Việt Nam, những nỗ lực tiếp cận và những nhận định không hẳn chính xác nhưng đã góp phần làm nền tảng tư tưởng cho những cuộc can thiệp về sau của phương Tây trên nhiều nước châu Á, trong đó có Việt Nam.

Trong Chương I của cuốn sách này, Marcel Gaultier dành vài mươi trang đầu để mô tả rất khái quát bối cảnh lịch sử châu Á vây quanh nước Trung Hoa và mối quan hệ xã hội, lịch sử chằng chịt, khá xa lạ đối với cách nhìn từ phương Tây, từ đó hình thành đất nước và lịch sử của nước Việt. Và vì đây chỉ là một cái nhìn rất thoáng qua, không tránh khỏi những thiếu sót và nhầm lẫn của tác giả. Vì tôn trọng nguyên tác, chúng tôi dịch nguyên nội dung chính văn; trừ vài trường hợp riêng về các tên gọi bằng tiếng Việt, có thể vì tác giả ghi nhầm hoặc do lỗi in ấn, chúng tôi xin mạn phép điều chỉnh cho đúng.

Ngoài ra, để tiện cho bạn đọc theo dõi, chúng tôi có tra cứu từ nhiều nguồn tài liệu để bổ sung một số cước chú ở cuối trang sách.

Trân trọng,

BAN BIÊN TẬP

Trích dẫn

Alexandre de Rhodes

(1593-1660)

“Tôi không hiểu vì sao vương quốc rất đỗi tươi đẹp này lại không được các nhà địa lý châu Âu, những người tự cho mình là thông thái biết tới, họ thậm chí không biết đến tên gọi của xứ này và hầu như chưa bao giờ nhắc đến nó trên tất cả các bản đồ; họ luôn nhầm lẫn nó với những nước lân bang và thường chỉ nói về đất nước này bằng những lời dối trá khiến cho những ai đã từng đặt chân đến đây phải phì cười”.

A. de Rhodes