TẬP II Chương I ❖ 1 ❖
Chuyến tàu đêm từ Nam Định lên tới ga Hàng cỏ vào sáng sớm.
Hảo bước xuống sân ga, mắt cay xè vì thiếu ngủ. Cả đi và về, hai đêm thức ròng. Ban ngày, thành phố báo động liên tiếp, kèm với những đợt máy bay địch đánh phá. Chuyến về thăm nhà vất vả nhưng đã đem lại cho cô gái một niềm vui. Mẹ Hảo đã vào công tác tại Nhà máy Dệt. Trước ngày cách mạng thành công, bố và mẹ cô đều làm thợ của nhà máy này. Cũng do đó, hai người đã làm bạn với nhau. Ngày mới hồi cư về Nam Định, không hiểu tại sao mẹ Hảo không muốn quay lại nhà máy cũ. Bà sắm một chiếc khung cửi rồi nhận sợi của mậu dịch vẽ dệt gia công. Vì sao mẹ lại vào làm việc tại nhà máy giữa những ngày địch đang đánh phá này? Vì nhiều nam nữ thanh niên đã vào bộ đội, mẹ thấy nhà máy cần người? Vì dượng ở xa, các con cũng sắp lần lượt đi hết, nôn mẹ nhận công tác cho khuây khỏa? Hay vì sao nữa, Hảo không biết và cũng không muốn hỏi lại mẹ. Cô chỉ thấy mẹ nhanh nhẹn hẳn lên và có phần như trẻ ra. Mẹ kể lại cho Hảo nghe chuyện ngày bắt gặp hồ dán báo Cờ giải phóng ở phân xưởng Nhuộm, ngày bố bị bọn hiến binh Nhật bắt, cái đêm bố từ trại giam trốn ra, đưa một người bạn về nhà, mỗi người chỉ mặc một chiếc quần lót. Người bạn đó là dượng của Hảo bây giờ. Mẹ đưa Hảo xem thư của dượng gửi về.
Dượng gửi lời thăm anh con rể tương lai... Hảo biết dượng đang công tác ở một binh trạm và đã biết số hòm thư của dượng... Hảo sẽ rất ân hận nếu trong chuyến công tác này không tranh thủ được mấy ngày về thăm gia đình.
Chương trình làm việc của Hảo ở Hà Nội coi như đã xong. Chất lượng của bản báo cáo đang được chuẩn bị đã khá hơn. Mặt khác, có không còn việc gì để làm ở đây, vì thầy đã đi sơ tán và các thư viện đều tạm thời đóng cửa.
Quỳnh gửi thư cho Hảo khuyên cô không nên lên sân bay vì anh "dạo này cơ động luôn". Anh hứa sẽ về thăm Hảo trong thời gian cô còn ở Hà Nội. Nhưng anh không hẹn được ngày trước. Do đó, Hào cứ ngong ngóng chờ, mãi vẫn chưa thấy anh về. Hảo vùi đầu ngày đêm đọc sách. Cô về được ít ngày thì những người sinh viên năm thứ tư còn ở Hà Nội để chuẩn bị luận án tốt nghiệp cũng đi nốt. Ký túc xá vắng vẻ.
Đến bữa cơm, mấy người cán bộ phải kéo nhau ra mậu dịch. Nhưng họ cũng chỉ được yên tĩnh thêm mấy ngày. Sinh viên đi khỏi thì một phân xưởng của một nhà máy dệt lớn lại sơ tán về đây, máy chạy ầm ẩm suốt ngày đêm. Phải tập trung tư tưởng lắm mới làm việc được.
Từ hôm về Hà Nội, Hảo vẫn chưa gặp mẹ con Thùy. Một lần Hảo xuống nơi sơ tán thì Thùy lên Sở họp. Hảo đành quay trở về sau khi để lại cho Thùy một lá thư. Cô không thể đi lần nữa vì bận, vì lo lỡ Quỳnh về bất chợt. Nhưng trước khi về Nam Định, Hảo nhận được thư Thùy nói sẽ có mặt ở Hà Nội vào tuần lễ đầu tháng, và hẹn Hảo thế nào cũng tới.
Hảo vào cửa hàng mậu dịch trước cửa nhà ga, ăn uống qua loa rồi vội vã đi tới nhà Thùy.
Vừa đến đầu dãy nhà Thùy ở trong khu tập thể, cô gái đã mừng rơn. Cánh cửa ra vào và cửa sổ sơn màu xanh đều mở rộng. Mẹ con nó đã về rồi.
Hảo bước vào buồng, lao tới bế bổng bé Chung Thủy lên tay, hôn vào cái má đỏ au của nó. Chung Thủy lớn và nặng như cái chĩnh. Càng lớn nó càng giống bố, nhất là cái trán dô và đôi mắt. Hảo giúi vào tay Chung Thủy mấy phong bánh đậu mua từ Nam Định lên. Em bé vẫn ngơ ngác.
- Cháu không nhớ cô Hảo à?
Con bé trố mắt nhìn cô, rồi nói:
- Cô Hảo chú Quỳnh!
Hảo áp má con bé vào má mình để che một nụ cười. Hảo nghe tiếng Thùy:
- Cô tưởng cháu quên cô à!
- Cháu gái cô thông minh thật!
Hảo đặt đứa nhỏ xuống sau khi đã bóc cho nó một phong bánh, rồi quay lại nhìn Thùy đang ngồi trên giường với một đống tem phiếu.
Hảo ngạc nhiên kêu lên:
- Mày ốm à? Trông mày chán quá!
- Ốm - Thùy đáp cộc lốc, rồi nói tiếp - Mày thiêng thật!
- Cậu nói vậy là thế nào?
- Anh Quỳnh vừa về. Hai mẹ con chưa ngủ dậy, anh ấy và anh Tú đã đến gõ cửa.
Hảo đứng ngẩn người.
- Bây giờ các anh ấy vào trong Bộ tư lệnh. Anh Quỳnh hẹn, họp xong sẽ trở về đây, có lẽ cũng phải đến chiều anh ấy mới về.
Mình có thể chờ ở đây cả ngày, cả đêm, miễn là biết anh ấy sẽ về, cô gái nghĩ.
Thùy lại nói:
- Anh ấy đã lao lại ký túc xá tìm cậu, rồi mới đến đây. Mấy người ở đằng ấy cũng nói là cậu về Nam hẹn hôm nay lên.
Trống ngực cô gái vẫn đập dồn. Ôi chao! Thế mà em đã tưởng chuyến này không còn hy vọng gặp anh. Anh ở yên thế nào được trên đó khi mà em mong đợi anh từng giờ, tưởng đến cháy ruột cháy gan.
- Cậu làm sao mà đứng như bụt mọc - Thùy mỉm cười nói với bạn - Mừng quá hả? Vào nhà rửa mặt mũi đi rồi ra đây mình chuẩn bị cho mà ăn sáng.
- Không ăn uống gì đâu, mình đã ăn ở ga rồi.
Hảo mở túi lấy khăn và bàn chải đánh răng. Cô đang tự trách: mình háu đói quá, nếu cứ về thẳng đây thì đã gặp anh ấy rồi... Anh có biết em về rồi không? Bây giờ em đang rửa mặt. Lát nữa, em sẽ đi ngủ, cả đêm qua em có chợp mắt được lúc nào! Thức dậy, em sẽ không đi đâu cả, chỉ ngồi đợi cho đến lúc anh về...
Hảo lên nhà, thấy Thùy đã thay quần áo cho Chung Thủy và mặc một chiếc sơ mi mới đứng chờ. Hảo chăm chú nhìn Thùy và lần nữa, cô lại kêu lên:
- Mày có nghén đấy à?
- Làm gì mà hét như cháy nhà? - Thùy cười, hai lúm đồng tiền trên má chị lúc này chỉ còn là hai nếp nhăn - cảm ơn cô bây giờ mới hỏi thăm. Biết hỏi thì cũng còn là khá đấy?
Hảo nắm tay bạn:
- Đừng trách mình nữa, mình chưa có kinh nghiệm mà...!
Khổ thân mày quá! Nay mai bom đạn tơi bời, sinh nở xong rồi, hai nách hai đứa con, lại còn công tác nữa, mày sẽ làm ăn ra sao...
Nhưng cô đã kịp giữ không để những lời nói tuôn ra khỏi miệng.
Thùy hỏi:
- Bây giờ chương trình của cậu thế nào?
- Cho mình ngủ lấy vài tiếng.
- Cho cậu ngủ cả sáng hôm nay. Mình phải đi nhờ người mua hộ mì gạo, mắm muối. Rồi mình ra chợ kiếm chút gì về ăn. Mình đèo chung Thủy theo. Mỗi người giữ một chìa khóa. Mình về sẽ không đụng đến cậu... Buổi sáng là của cậu. Buổi chiều là của mình. Anh Quỳnh về lúc nào thì lúc đó mình trả cậu cho anh ấy.
- Mình về với cậu cứ sướng như về với mẹ mình.
- Thôi, tôi xin cô...
Dắt con ra cửa, Thùy quay đầu lại:
- Nhưng nếu anh Quỳnh về gọi cửa thì cậu phải ra mở đấy!
Hảo đối đáp:
- Còn anh Đông về gọi cửa thì tao cứ để đứng chờ.
Thùy đứng ngắm Hảo, rồi nói:
- Cậu đi như thế mà trông vẫn cứ như hồi mới ra trường. Mình bây giờ thì như quả thị rụng.
Hôm mới về, đến ký túc xá Phi cũng nhìn Hảo như Thùy hôm nay, rồi nói: "chị Hảo ạ, chị có nước da miền biển rỗi đấy!" Câu nói của Phi làm cho cô đâm lo. Mỗi lần soi gương, Hảo lại ngắm nghía nước da.
Lần đầu cô bận tâm nhiều đến nó. Và cô thắc mắc không hiểu nhận xét của Phi có đúng không...? Câu nói của Thùy vừa rồi đã làm cho Hảo yên tâm.
❖ 2 ❖Sau bữa cơm chiều ở nhà Thùy, Hảo và Quỳnh dắt chiếc xe đạp đi ra. Đến cổng thường trực của khu tập thể, Hảo dừng lại nói với Quỳnh:
- Chúng mình vừa đi được đúng một vòng.
- Em nói sao? - Quỳnh nhìn cô hỏi lại.
- Hôm nay, anh và em lại trở về đúng điểm xuất phát hồi mùa hè cách đây gần hai năm.
- Một vòng tròn của đường xoắn ốc phải không em?
- Vâng. Vì thế nên em muốn anh đưa em đi chơi theo đúng con đường bữa trước.
- Đến cửa vườn hoa Thống Nhất cũng lại quay về...!
- Chuyện đó bây giờ không còn tùy thuộc ở em. Em mất tự do rồi...
Quỳnh đèo Hảo đi vế phía vườn hoa. Anh đạp xe chầm chậm để tận hưởng những giây phút êm đềm này trên các con đường ở Thủ đô, những phút mà anh biết rồi đây sẽ rất hiếm. Anh và đồng chí trung đoàn phó được đơn vị cử về Quân chủng tham gia ý kiến vào kế hoạch tác chiến bảo vệ bầu trời Hà Nội. Sau hội nghị Honolulu, có nhiều triệu chứng máy bay Mỹ sắp leo nốt những nấc thang mà cho đến nay chúng vẫn còn chừa ra.
- Anh có nhớ chỗ này không? - Hảo ngồi phía sau hỏi anh.
Quỳnh nhìn quanh, rồi nói:
- Đây là phố Trần Bình Trọng.
- Em không hỏi tên phố... Đây là nơi anh Đông hỏng xe đạp.
- À... Nhà đạo diễn kiêm diễn viên! Thỉnh thoảng nó vẫn kể công với anh.
- Nhà đạo diễn gặp thời thôi. Con chim nhỏ lớn lên ở phương bắc, khi mùa lạnh đến, không cần ai dẫn vẫn biết bay về phương nam để trú đông. Con cá con lớn lên giữa biển cả mênh mông, đến thời kỳ sinh nở, vẫn biết quay về đúng khúc sông ở cách xa hàng ngàn dặm là nơi cá bố mẹ đã sinh ra nó...
- Tại sao vậy hả em?
- Đó là tập tính của sinh vật.
Một số ghế đá trong công viên còn để trống. Hảo nói.
- Thế mà em cứ tưởng ra đây chơi cũng phải tranh chỗ như đi xem chiếu bóng ở bãi vì hôm nay là chiều chủ nhật.
- Người ở trong thành phố đã sơ tán nhiều.
Hảo cầm tay anh, dắt anh lại một cái ghế đá gần ven hồ, dưới một cây me vàng đang ra hoa. Trước mặt họ, bên kia hồ rộng mênh mông là trường Đại học Bách khoa đồ sộ với những ô kính phản chiếu ánh mặt trời chiêu rực rỡ.
- Em biết những giờ phút bên anh rất hiếm hoi. Em đã nghĩ ra cách làm thế nào để nói với anh được nhiều nhất.
Hảo thong thả mở túi, đưa cho anh cuốn "Sổ từ".
- Đầy là lá thư dài em đã viết cho anh. Đáng lẽ anh phải đọc từ ngày tới Quảng Yên. Bây giờ anh hãy dọc đi. Em sẽ để anh hoàn toàn yên tĩnh.
Hảo mở một cuốn sách ra ngồi xem. Những dòng chữ nhảy múa.
Mặt hồ lan rộng đến những trang sách của cô. Những chú cá luôn luôn nhảy lên đớp không khí làm cho mặt nước liên tiếp nổi lên những chiếc vòng tròn đuổi nhau lan rộng. Đây là những giây phút mà mình hằng chờ đợi. Mình đã nghĩ là nó sẽ diễn ra như thế này. Cô liếc nhìn anh.
Bộ mặt xa lạ trước kia mà giờ đây cô đã tìm ra những nét thân thuộc và thanh tú. Anh đang bị cuốn hút vào những dòng chữ của cô. Một bên mép anh giật giật. Từ đó, những vòng tròn như những gợn nước cũng đang lan ra trên bộ mặt của anh...
Cô muốn nắm lấy bàn tay anh để truyền thêm cho anh nhưng điều mà cô chưa thể viết thành lời. Nhưng cô sợ làm đứt đoạn những cảm xúc của anh.
Cô ước gì thời gian sẽ ngưng đọng lại đây, buổi chiều sẽ kéo dài vô tận.
Quỳnh đã giở đến trang giấy trắng. Hai mắt anh vẫn chưa rời cuốn sổ nhỏ. Anh muốn đọc qua những trang giấy còn lại những gì người yêu sẽ viết tiếp trong đêm nay, hay ngày mai. Mình đang phải chịu đựng một quá tải. Nhưng cái quá tải này mới lạ lùng, mới dễ chịu làm sao? Hổi lâu anh mới nói:
- Anh cảm ơn cuộc đời đã tạo ra một cô gái như em, đã giúp cho cô gái đó biết diễn đạt mọi tình cảm của mình... Anh cũng viết cho em nhiều lá thư dài. Anh viết cho em những đêm khó ngủ, trong giờ trực chiến, khi anh bay một mình trên tầng không... Nhưng những lá thư đó anh không diễn tả được thành lời...
Đèn điện đã bật sáng từ lâu. Những vì sao xanh biếc lấp lánh rơi đầy dưới đáy nước sâu thẳm.
Quỳnh xem đồng hồ rồi nói:
- Anh phải đưa em về rồi còn vào đơn vị. Ngày mai, anh lên đoàn bay sớm.
Cô bỗng nhiên nắm chặt lấy tay anh như muốn níu anh lại. Cô không muốn cuộc gặp kết thúc ở đây. Buổi chiều và buổi tối nay đẹp như một giấc mơ. Và cũng ngắn ngủi như một giấc mơ. Anh nhìn cô với cặp mắt đầy yêu thương, như muốn nói điều đó là không thể được.
Cô buông tay anh.
Nửa đường về nhà Thùy, thành phố bị tắt đèn. Hai người phải xuống dắt xe đạp đi bộ. Lần đầu, họ nhìn thấy cả thành phố mất điện.
Những hình thù kỳ dị hiện lên trong đêm. Những ô cửa sổ biến thành những hố mắt đen ngòm. Những người đi trên đường phút chốc trở thành những cái bóng vật vờ như sắp bị những khối đen to lớn kia đổ xuống vùi lấp, nuốt chửng.
Cô linh cảm một báo hiệu không lành. Cô lại nắm lấy tay anh.
- Chiến tranh sắp tới Hà Nội!
- Sớm muộn nó sẽ đến.
Anh siết chặt tay cô như muốn chuyến một sức mạnh.
- Em có sợ không?
- Em thương những đường phố này...
Hai người đã đến cổng nhà Thùy. Vừa lúc đó đèn điện thành phố bật sáng. Quỳnh lại nhìn đồng hồ rỗi nói với người yêu:
- Anh phải về.
Cô gái đứng lặng, hai mắt đăm đăm nhìn xuống mặt đường.
- Muộn rồi, em ạ...
Giọng nói nhẹ nhàng và đầm ấm của anh văng vẳng bên tai như vuốt ve, an ủi cô.
- Anh đi nhé!
Vẫn không ngẩng đầu lên, cô đáp:
- Vâng.
- Khi nào về tới ngoài đó viết thư ngay cho anh.
Anh lên xe đi rồi, cô mới ngẩng đầu nhìn theo. Cô chợt nhớ ra bao nhiêu điều mà cô chưa kịp nói với anh.
❖ 3 ❖Con tàu từ từ rời ga.
Hảo ngó đầu ra cửa sổ vẫy Trọng. Anh đứng một mình nổi bật lên giữa những vệt đường sắt kéo dài như người đứng trên một chiếc bè ở giữa luồng nước xiết. Trọng đã nhận thư Hảo gửi cho dượng, anh nói ngày đi của mình đã rất gần. Hảo chợt cảm thấy không phải anh ra tiễn chân mình mà chính là mình đang tiễn chân anh. Anh ấy đang đi xa dần và khuất vào ánh chiều đổ trên sân ga. Dù còn ở trên đất nước mình, nhưng anh ấy vẫn đi xa. Và biết đâu lần này lại chẳng là lần gặp cuối cùng. Trước kia: Hảo có cảm tình với anh vì anh là một cây cầu, một trong những đường dây nối liền nơi cô ở với hòn đảo cấm sân bay.
Anh là một người giao liên đấy sức truyền cảm. Những cặp người yêu nào may mắn mới gặp được một người giao liên như anh. Nhưng qua chuyến về thăm này, cô đã có thêm một cảm tình mới đối với anh, đó là tình cảm đối với một chiến sĩ lên đường ra trận. Cũng như những chiến sĩ khác, anh chuẩn bị ra đi một cách rất nhẹ nhàng. Mình đang mất đi một cái gì...
Tiếng bánh xe lăn đều đều trên đường sắt. Thêm mỗi tiếng cậm kịch này là mình lại xa thêm Hà Nội. Những tiếng cậm kịch hôm nay sao giống tiếng tí tách của chiếc kim đồng hồ. Mỗi tiếng tí tách qua đi là con người mất thêm một chút thời gian hữu hạn của mình.
Trời đã quá chiều. Gần đây, xe lửa trên mọi tuyến đường đều phải chuyển sang chạy ban đêm, đề phòng máy bay địch oanh tạc.
Bóng râm trải khắp thành phố. Những tia sáng mặt trời cuối cùng không biết từ một không gian xa thẳm nào, còn len lỏi tới đầy, quệt chút màu vàng nhè nhẹ trên những lùm cây và những mái nhà. Hà Nội êm đềm với những hòa sắc dịu mát. Một bầu trời xanh trong. Một rừng cây đầy nhựa sống rì rào. Những mái nhà nâu thầm kín. Những con đường nhựa mát rười rượi. Những người ngồi chờ trên xe đạp, trước hàng rào sắt, đợi con tàu chạy qua. Những người quen thuộc Hảo thường gặp hàng ngày trên đường phố lúc này nhìn lạ hẳn đi.
Xe chạy trên chiếc cầu đá nổi. Hảo chú ý tới một dãy nhà ba tầng ở phố Phùng Hưng. Tầng gác ba của dãy nhà có những căn buồng trên mái nom thật ấm cúng. Cô đã qua phố này nhiều lần, nhưng đây là lần đầu, cô chú ý đến những căn gác lạ mắt. Cô hiểu rằng tại thành phố thân thuộc này, không một con đường nào làm cô bị lạc, nhưng vẫn còn rất nhiều góc độ mà cô chưa nhìn thấy.
Phải chăng là khi mình trở lại đây, tất cả những phố phường thân yêu này sẽ không còn, tất cả chỉ là một đống đổ nát? Mọi người gặp mình, kể cả anh Trọng, đều khuyên mình nên sớm rời Hà Nội. Đêm nay, ngày mai hay ngày kia... chiến tranh sẽ lan đến đây? Những ý nghĩ đó đã làm cặp mắt của cô trở nên nhức nhối.