CHÚ THÍCH CỦA BAN BIÊN TẬP TIẾNG VIỆT (2) I. Hồng Kông

Hồng Kông có vài trăm đảo lớn nhỏ. Ba khu vực chính là đảo Hồng Kông, bán đảo Cửu Long, và khu Tân Giới (giáp Quảng Đông).

Hồng Kông từng là lãnh thổ của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland theo các điều ước nhượng địa và cho thuê giữa Thanh/Trung và Anh, bắt đầu từ năm 1842. Đến đêm 1/7/1997, toàn bộ Hồng Kông đã được chuyển giao lại cho Trung Quốc. Từ “chuyển giao” hay mốc “1997” trong 13.67 là để chỉ sự kiện này.

Các địa danh trong sách, nếu có thể, đều được phiên âm Hán-Việt cho dễ đọc. Tuy nhiên, Hồng Kông cũng quen thuộc với người Việt ở hình thức phiên âm tiếng Anh, nên để bạn đọc tiện đối chiếu hoặc theo dõi trên bản đồ, nhất là với những màn truy bắt và suy luận theo cung đường di chuyển, chúng tôi dành chú thích chân cho phiên âm tiếng Anh hoặc dịch nghĩa một số địa danh hay công trình nổi tiếng.

II. Cảnh sát Hồng Kông (HKPF)

Cảnh sát Hồng Kông (Hong Kong Police Force) là lực lượng bảo đảm trị an cho Hồng Kông thuộc Anh trước đây và Đặc khu Hồng Kông hiện tại. Cơ cấu tổ chức và cấp bậc lấy nguyên mẫu từ Anh và vẫn được duy trì tới nay. Các văn bản chính thức ở Hồng Kông vốn dĩ đều dùng tiếng Anh, khi phải dịch ra cho người dân, mỗi phiên dịch lại xử lý một cách riêng nên trong tiếng Hoa, tên gọi đơn vị hoặc cấp bậc cảnh sát Hồng Kông rất ư tùy tiện.

Từ năm 1935, định danh đơn vị và cấp bậc cảnh sát Hồng Kông bắt đầu được dịch sang tiếng Hoa cho thống nhất, nhưng phải đến cuối thập niên 1970 mới hoàn thiện như hiện tại.

Hệ thống định danh của cảnh sát Hồng Kông không sử dụng cấp bậc quân sự (tướng, tá, úy, sĩ...) nên không thể dịch tương đương ra tiếng Việt, cũng không thể thuần túy phiên âm Hán-Việt. Cách dịch trong 13.67 cơ bản dựa trên mô tả chức năng.

Cơ cấu và cấp bậc dưới đây tham khảo ở trang chủ của HKPF (https://police.gov.hk) năm 2018.

1. Cảnh sát Hồng Kông gồm rất nhiều đơn vị, chia vào năm cục:

A - Hành động

B - Hình sự và Bảo an

C - Nhân sự và Huấn luyện

D - Giám sát và Quản lý

E - Tài vụ và Kế hoạch

13.67 chủ yếu liên quan đến ba cục A, B và D.

1.1. CỤC A - Hành động. Chịu trách nhiệm quản lý các ban Tác chiến, chi viện, và sáu sở cảnh sát khu vực: Đảo Hồng Kông, Đông Cửu Long, Tây Cửu Long, Tân Giới Nam, Tân Giới Bắc và Cảnh sát thủy.

Nổi tiếng nhất trong văn hóa đại chúng là:

- Đội phản ứng nhanh (EU), biên chế ở tất cả các sở cảnh sát khu vực và phân khu, lực lượng ứng cứu đầu tiên có mặt tại hiện trường khi nhận được thông báo khẩn.

- Đội đặc nhiệm (SDU) biệt danh đội Phi Hổ, biên chế ở cục, chuyên xử lý các vụ án có tính nguy hiểm cao, chống khủng bố, bảo vệ nhân chứng, giải cứu con tin...

1.2. CỤC B - Hình sự và Bảo an. Gồm rất nhiều phòng ban tổ đội, nổi tiếng nhất trong văn hóa đại chúng là:

- Phòng Điều tra Tội phạm có tổ chức và Hội Tam Hoàng(115), tục gọi Phòng O.

- Phòng Tình báo Hình sự (CIB). CIB gồm nhiều tổ: A (thu thập tin tức bàng cách nghe lén, móc nối nguồn tin, tổ chức nội gián), B (phân tích, sàng lọc, xác thực thông tin từ tổ A), C, D (theo dõi), E, F, R, H...

- Phòng Giám định (IB). Dưới phòng có vài ban và tổ. Nhắc đến trong sách này là Ban Giám định Vũ khí (FFED).

1.3. CỤC D - Giám sát và Quản lý. Bộ phận được nhắc đến trong sách này là: Ban Kiểm tra Nội bộ (CAPO).

2. Bộ chỉ huy của Cảnh sát Hồng Kông tọa lạc tại số 1 phố Arsenal, quận Loan Tể, đảo Hồng Kông.

Về cấp bậc, xét theo thứ tự từ cao xuống thấp, cảnh sát Hồng Kông gồm 15 thang, chia làm ba nhóm: hiến ủy, thanh tra và phụ tá.

2.1. Hiến ủy

- Cảnh sát trưởng. 1 người. Đứng đầu Bộ chỉ huy. Lãnh đạo tối cao của HKPF. Tiếng lóng gọi là “anh Nhất”, vì xe của cảnh sát trưởng mang biển số 1.

- Phó cảnh sát trưởng. 2 người. Phân chia quản lý hai mảng: hành động và hành chính.

- Trị sự trưởng cấp cao. Chính thức 4 người, thời vụ 1 người. Cục trưởng các cục Hành động, Hình sự và Bảo an, Nhân sự và Huấn luyện, Giám sát và Quản lý.

- Trị sự trưởng. Chính thức 14 người, thời vụ 1 người. 8 người ở Bộ chỉ huy, làm phó các cục Hành động, Hình sự và Bảo an, Nhân sự và Huấn luyện, Giám sát và Quản lý. 6 người đứng đầu sáu sở cảnh sát khu vực.

- Chỉ huy trưởng. Chính thức 46 người, thời vụ 5 người. 20 người ở Bộ chỉ huy, đứng đầu các phòng về kế hoạch và phát triển, 6 người về làm phó sáu sở cảnh sát khu vực, 19 người làm trưởng đồn cảnh sát phân khu.

- Chỉ huy cấp cao. Thường giữ chức phó phòng ở các cục hoặc làm phó các sở cảnh sát khu vực.

- Chỉ huy. Trưởng phòng ở các sở cảnh sát khu vực.

2.2. Thanh tra

- Chánh thanh tra. Thường giữ chức phó phòng ở các sở cảnh sát khu vực hoặc phó đồn cảnh sát phân khu.

- Thanh tra cấp cao. Thường giữ chức tổ trưởng.

- Thanh tra. Tổ trưởng hoặc đội trưởng.

- Quyền thanh tra. Thường là đội trưởng.

2.3. Phụ tá

- Cảnh viên trưởng.

- Cảnh viên.

- Cảnh binh.

- Tuần cảnh.

III. Ủy ban Chống tham nhũng (ICAC)

Tên đầy đủ là ủy ban Độc lập Chống tham nhũng (Independent Commission Against Corruption), thành lập năm 1974.

ICAC là cơ quan bài trừ tệ nạn hối lộ tham ô, nằm dưới quyền quản lý trực tiếp của thống đốc Hồng Kông trước đây và đặc khu trưởng Hồng Kông ngày nay.

Giữa nhiều biện pháp cải tổ, ICAC là một dấu ấn đáng nhớ và hiệu quả để thanh lọc hệ thống hành chính công, dịch vụ công cũng như giải phóng gánh nặng cho cuộc sống của người dân.

(114) Năm 1976, cuốn sách tái bản có sửa chữa, đổi tên thành Borrowed Place, Borrowed Time: Hong Kong And Its Many Faces (Thời vay, xứ mượn: Muôn mặt Hồng Kông).

(115) Nguồn gốc là một hội kín thế kỉ 17 do ba bang phái Thiên Địa Hội, Bào Ca Hội và Thanh Bang cùng lập ra để chống lại nhà Thanh. Chịu tác động của thời gian và lịch sử, đến đầu thế kỉ 20 Hội Tam Hoàng đã biến tướng thành một tổ chức tội phạm, hoạt động rất rộng và bí mật. Trải qua chiến tranh, thay đổi chế độ và vì nhu cầu tồn tại, hội tiếp tục phân hóa thành nhiều băng đàng nhỏ, dần dần cũng chẳng còn dây mơ rễ má gì với nhau ngoài điểm chung là phạm pháp. Nên nói đến Hội Tam Hoàng ngày nay, tức là nói đến “xã hội đen” vậy thôi.