Tìm kiếm bảo đảm từ phía Liên Xô
Vào giữa tháng Mười, khi Phạm Văn Đồng đi thăm các nước Đông Nam Á trở về thì kế hoạch của Việt Nam tuồng như gặp trở ngại. Các nước trong hiệp hội Đông Nam Á nghi ngại nên từ chối ký thỏa ước. Lúc đó Việt Nam lại gặp phải nhiều trận mưa bất ngờ dữ dội, lũ lụt và giông bão khắp khu vực sông Hồng, miền Trung Việt Nam và đồng bằng sông Mêkông trong suốt hai tháng Tám và Chín. Gần một triệu ruởi tấn lúa gạo bị hư hại, 20 phần trăm gia súc bị dịch chết. Theo dự đoán, sự thiếu hụt lương thực trong năm đạt tới con số bi đát: ba triệu tấn. (4)
Lụt gây ảnh hưởng không những ở quân khu 9 của Việt Nam - quân khu được giao nhiệm vụ tấn công Kampuchia- mà còn ở cả một vùng rộng lớn phía đông Kampuchia nữa. Đây là vùng sông Mêkông chảy về phía Nam. Điều ấy cho thấy một vùng sủng nước rộng lớn đang chờ đón chiến xa Việt Nam một thời gian lâu dài sau khi mưa đã dứt. Điều đáng quan ngại là chẳng thấy tin tức gì từ phía Hoa Kỳ. Richard Holbrooke rời Mỹ, thực hiện chuyến đi thăm các nước châu Á trong khi Thạch nôn nóng chờ đợi ở Nữu Ước để ký một thỏa ước bình thường quan hệ ngoại giao.
Vì tháng Mười đã gần hết, bộ chính trị đảng Cọng sản Việt Nam tuồng như quyết định, dù tình hình không thuận lợi lắm, họ cũng không thể trì hoãn ký thỏa ước với Moscow và ra lệnh cho Thạch đi Liên Xô. (5)
Tối ngày thứ Tư, 1 tháng Mười một, tuyết nhẹ bao phủ phi đạo phi trường Vnukovo của thủ đô Moscow, khi chiếc phi cơ phản lực đặc biệt hạ cánh giữa tiếng vỗ tay chào mừng. Trong bầu không khí ấm áp bất thường, năm thành viên bộ chính trị đảng Cọng sản Liên Xô và chín thành viên trung ương đảng, vài chục viên chức cao cấp chính quyền tập trung tại phi trường. Tổng bí thư đảng Cọng sản Liên xô Leonid Brezhnev ăn vận quần áo ấm nặng nề bước tới cửa máy bay - dưới ông kính truyền hình - ôm hôn thắm thiết tổng bí thư đảng Cọng sản Việt Nam Lê Duẩn. Sau các bản quốc thiều, và sau khi Lê Duẩn cùng Phạm Văn Đồng duyệt hàng quân danh dự, đoàn đại biểu lên xe về nhà quốc khách. Dọc đưòng có treo cờ đỏ sao vàng của nước Cọng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam bên cạnh cờ búa liềm của Liên Xô. Biểu ngữ chăng ngang đường với hàng chữ “Chào mừng bạn hữu Việt Nam thân mến”, “Chào nước Cọng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam “Tiền đồn Xã hội Chủ nghĩa ở Đông Nam Á”.
Liên Xô có lý do để vui mừng với vai trò Việt Nam làm “tiền đồn” vì từ lâu họ ôm áp giấc mơ trói buộc Việt Nam vào một liên minh quân sự chống Trung Hoa, và bây giờ, điều ấy thành sự thực. Ngày 3 tháng Mười một, các nhà lãnh đạo Cọng sản Liên Xô và Việt Nam họp nhau ở đại sãnh đường điện Cẩm linh để ký một thỏa hiệp 25 năm hữu nghị và hợp tác. Điều khoản thứ Sáu của thỏa hiệp này bảo đảm cho Việt Nam có thể chống lại Trung Hoa. Điều khoản ấy nói rằng “nếu một trong hai nước bị tấn công hoặc bị đe dọa tấn công thì hai bên sẽ thảo luận với nhau nhằm giải trừ mối đe dọa đó, thực hiện những biện pháp thích đáng và có hiệu quả để gìn giữ hòa bình và an ninh của cả hai nước”.(6)
Brezhnev, con người say sưa với chiến thắng không quên bỏ mất cơ hội khoe khoang cú đánh của Liên Xô và vén lên bức màn mỏng để cảnh cáo Trung Hoa. Ông ta tuyên bố thỏa hiệp sẽ làm cho những ai không vui lòng vì tình hữu nghị Xô Việt và cho những ai vui lòng vì sự phân rẽ của khối Xã hội chủ nghĩa, làm cho sự căng thẳng thêm nghiêm trọng... “thì từ nay trở đi, thỏa hiệp này là một thực thể chính trị dù người ta có ưa hay không, người ta cũng phải quan tâm đến nó”. (7)
Thực thể, như nó đã chứng tỏ một cách rõ ràng mấy tháng sau đó, là về mặt quân sự. “Những hành động thích hợp” như nói ở điều Sáu, là bao gồm những tiện nghi dành cho hải quân và không quân Liên Xô ở Việt Nam. Đó là cái giá mà Việt Nam phải trả cho sự bảo đảm của Liên Xô khi họ chống lại Trung Hoa, để nhận đưọc hàng tiếp liệu, mọi thứ vũ khí và trang bị cần đến cũng như viện trợ kinh tế, bao gồm cả viện trợ lương thực khẩn cấp một triệu rưởi tấn lúa. Hồi tháng Tám/1978, khi Hà Nội còn quan tâm đến bình thường hóa quan hệ với Mỹ, Phạm Văn Đồng đã nói tới điều nguy hiểm khi chỉ liên hệ đến một cường quốc mà thôi. Ông ta nói: “Từ lịch sử bốn ngàn năm của chúng tôi, Việt Nam đã phụ thuộc vào một người bạn lớn, và đó là tai họa.”(8) Tuy nhiên, chỉ ba tháng sau, Việt Nam dính tới một cuộc phiêu lưu quân sự mới. Đất nước này lại bị đưa vào đúng vị thế lệ thuộc tai hại vì chỉ liên hệ đến một người bạn mà thôi.
Tại buổi tiệc mừng lễ ký kết thắng lợi, Lê Duẩn tuyên bố bây giờ Việt Nam càng thêm khích lệ để hoàn thành một cách tự hào “nhiệm vụ quốc gia cũng như nhiệm vụ quốc tế cao cả.” Nói một cách khác, có nghĩa là tự bảo vệ chống lại Trung Hoa và can thiệp vào Kampuchia. Việc bày tỏ lòng biết ơn sâu xa của các nhà lãnh đạo Hà Nội tại Moscow làm cho các quan sát viên cảm thấy tuồng như Việt Nam đã nhận được một “món quà để sống”. Lê Duẩn cúi đầu chào hai lần trước khi lên máy bay phản lực trở về nước hôm 9 tháng Mười một.