Chương XI

Hôm sau, trên đường sang nhà Gaghin tôi không tự hỏi rằng mình có yêu Axya say đắm hay không, nhưng tôi nghĩ ngợi rất nhiều về nàng, số phận nàng đã chế ngự tâm hồn tôi, tôi sung sướng vì cuộc gặp gỡ bất ngờ của ba chúng tôi, tôi có cảm tưởng là cho đến tận ngày hôm qua tôi mới được biết nàng. Trước kia nàng đã đứng quay lưng lại phía tôi. Để rồi khi nàng đã thổ lộ lòng mình với tôi, thì hình ảnh nàng lại rực rỡ trong cái ánh sáng làm xiêu lòng người, đối với tôi thì hình ảnh đó mới mẻ biết chừng nào, sức cảm hóa của nó cứ kín đáo hiện ra một cách dè dặt… Lòng đầy náo nức, tôi bước đi trên con đường quen thuộc, mắt dán vào ngôi nhà trắng ở phía xa. Đừng nói đến tương lai mà ngay cả ngày mai sẽ như thế nào tôi cũng không buồn nghĩ đến nữa, lòng tôi thanh thản nhẹ lâng lâng. Tôi vừa bước vào phòng thì toàn thân Axya đã đỏ rần lên, tôi thấy nàng lại trang điểm, nhưng vẻ mặt nàng không tương xứng với cách trang điểm của nàng, vẻ mặt ấy buồn. Còn tôi thì trở lại đây với một tâm trạng vui vẻ biết chừng nào! Không những thế, tôi còn có cảm tưởng là nàng lại sắp sửa bỏ chạy như mọi khi, nhưng lần này thì nàng lại đã gắng sức dằn lòng ngồi lại. Gaghin đang ở trong trạng thái say sưa và bực bội vì nghệ thuật - một trạng thái đặc biệt như người lên cơn động kinh bất chợt ập đến chế ngự những nhà nghệ sĩ kiểu nghiệp dư khi họ tưởng rằng họ có thể, nói theo lời họ: “túm được cái đuôi của bản thể”. Đầu tóc bù xù, quần áo nhem nhuốc bê bết những thuốc màu, Gaghin đang đứng trước những tấm vải căng trên khung gỗ, và vừa vung tay bút khoát một đường trên tấm vải vừa gật đầu chào tôi với cái vẻ gần như giận dữ, sau đó anh lùi ra xa, nheo mắt ngắm nghía rồi lao trở lại bên bức tranh. Tôi không muốn quấy rầy anh và ngồi xuống cạnh Axya. Nàng từ từ đưa cặp mắt sẫm lên nhìn tôi.

- Hôm nay cô không được vui như hôm qua, - tôi nói, sau khi đã cố làm cho nàng cười, nhưng vô ích.

- Không, không vui như hôm qua, - nàng trả lời, giọng uể oải và khô khan, - nhưng không sao. Đêm qua em mất ngủ, em nghĩ ngợi suốt đêm.

- Nghĩ gì vậy?

- Chà em cứ nghĩ ngợi miên man. Đó là cái thói quen của em từ thuở bé, ngay từ ngày em còn ở với mẹ…

Nàng gắng gượng nói ra tiếng “mẹ” rồi sau đó lại nhắc lại:

- Khi còn ở với mẹ em cứ suy nghĩ mãi là tại sao không một người nào có thể đoán biết được rằng chuyện gì sẽ đến với mình và đôi khi người ta biết trước được điều rủi đấy nhưng không sao tránh khỏi và đôi khi tại sao người ta không thể nói hết sự thật?… Sau đó em lại nghĩ em chẳng có chút hiểu biết gì hết, em cần phải học hỏi. Cần cải tạo lại con người em, em đã tiếp thụ một nền giáo dục rất xấu. Em không biết chơi dương cầm, không biết vẽ, thậm chí may vá, thêu thùa em cũng vụng về. Em chẳng có chút khả nâng gì hết, phải tiếp xúc với em chắc là dễ chán lắm.

- Cô suy xét về bản thân không đúng đâu, - tôi nói. - Cô đọc nhiều, lại có học thức và với trí thông minh của cô…

- Em mà thông minh ấy à? - Nàng hỏi lại với cái giọng có vẻ thích thú ngờ nghệch đến nỗi bất giác tôi đã bật cười nhưng nàng thì thậm chí cũng không buồn nhếch mép. - Anh ơi, em mà thông minh ấy? - Nàng hỏi Gaghin.

Nhưng anh không trả lời và chỉ chăm chú vào công việc. Một tay giơ cao và luôn luôn thay đổi bút vẽ.

- Chính em đôi khi cũng không biết đầu óc mình ra sao nữa, - nàng nói tiếp, nét mặt vẫn đăm chiêu như vậy. - Lạy Chúa, đôi khi em sợ hãi cả bản thân mình. Chao ôi, em muốn giá như mà… phụ nữ không nên đọc nhiều, có đúng thế không ạ?

- Không cần đọc nhiều, nhưng…

- Ông hãy chỉ bảo cho em là em nên đọc cái gì? Ông hãy nói đi, em nên làm cái gì bây giờ? Em sẽ làm tất cả những gì mà ông chỉ bảo, - nàng quay lại phía tôi và nói thêm, trên mặt nàng biểu lộ một niềm tin chân chất.

Tôi lúng túng, không tìm được lời lẽ để nói ngay với nàng.

- Nói chuyện với em ông không chán đấy chứ?

- Xin cô đừng nói thế, - tôi thốt lên.

- Chà, cám ơn ông! - Nàng nói. - Vậy mà em cứ tưởng là ông chán lắm cơ đấy.

Và bàn tay nhỏ nhắn nóng hôi hổi của nàng xiết chặt bàn tay tôi.

- Anh N này, - giữa lúc đó thì Gaghin gọi tôi, - cái nền này không sẫm quá chứ?

Tôi đi lại chỗ anh đang vẽ. Axya đứng dậy và lảng đi chỗ khác.