CHƯƠNG IV ĐƯỜNG ĐI

Ở Hà-nội, Thanh thích nhất việc đi gánh nước. Mà cả ngày lúc nào Thanh cũng ngó thăm mấy vại nước, hễ vơi, là chẳng ai bảo, Thanh cũng quẩy đôi thùng đi liền. Cho nên những hôm mát trời, Thanh cũng cố rửa dội uồm uồm cho các vại chóng cạn.

Thanh coi sự gánh nước như một sự tiêu khiển, như ta đi xem chợ phiên, hoặc dự cuộc khiêu vũ vậy. Cho nên nếu ta phải chải chuốt cái đầu, nếu ta phải ngắm gương hơi lâu xem áo quần đã bảnh bao chưa, thì trước khi ra máy nước, Thanh cũng cần phải diện như thế.

Thanh ăn miếng trầu cho môi đỏ, cho má hồng, vén mái tóc cho mỹ miều, và xếp lại thắt lưng, để mặt còn mới lộ ra ngoài, cho bay phất phới.

Ra đến máy nước, Thanh được gặp những anh nhỏ, anh quýt đẹp đẽ và có duyên, được thấy các anh ấy trêu ghẹo đàn bà con gái, được nghe các anh ấy nói chuyện với các chị sen. Cũng có lúc Thanh được các anh ấy nói đùa, nắm tay và giẩy ngã. Cho nên Thanh chỉ muốn cả ngày được vui cười ở máy nước, chẳng mong tranh nước trước làm gì.

Một tối, Thanh để đôi thùng ở gốc cây rồi theo anh bếp đến chỗ vắng nói chuyện.

Tối hôm sau, Thanh bằng lòng cho anh bếp dắt đi chơi xa hơn và nói chuyện lâu hơn.

Tối hôm sau nữa, Thanh chịu cho anh đưa đến một gian nhà ở xa hơn nữa và nói chuyện lâu hơn và khẽ hơn nữa.

Rồi một tối, Thanh đi suốt đêm. Sáng hôm sau, Thanh bị dì mắng tàn nhẫn và đuổi đi.

Thanh chẳng lo lắng, buồn bực hoặc oán thán gì, cắp thúng chào dì đi thẳng.

Thanh đến nhà anh bếp, nhắn anh ra đường để hỏi tí việc. Nhưng chờ mãi đến tối, anh chẳng được nhàn rỗi để được giáp mặt Thanh.

Thanh bèn vơ vẩn, đi lang-thang hết phố đông ra phố vắng.

Thình lình, Thanh gặp một việc rất lạ lùng.

Một chàng trẻ tuổi mặc quần áo Tây, nhìn vào tận mặt Thanh. Thanh hết hồn, cúi đầu, và đi lảng ra.

Nhưng chàng gọi:

– Này!

Trống ngực Thanh đập mạnh. Thanh ngờ sẽ có việc chẳng lành.

Nhưng chàng rảo bước theo Thanh, rồi nắm lấy tay Thanh, nhìn Thanh bằng đôi con mắt dịu dàng và thân mật. Thanh hơi yên tâm! Chàng hỏi:

– Đi đâu thế, em?

Thanh thử ý, nhoẻn miệng cười để trả lời.

Chàng cũng nhoẻn miệng, hỏi:

– Đi đằng này với anh chốc lát có được không?

Thanh biết người này chẳng đáng sợ mà chỉ đáng yêu, bèn đi theo ngay. Đêm hôm đó, Thanh được nằm trong một cái buồng sang trọng, có đèn điện, có giường tây. Sáng hôm sau, buộc đồng bạc vào giải yếm, Thanh đi ra, lại bơ vơ suốt ngày

Nhưng vài hôm sau, Thanh đã quen được một bà. Bà ấy mua cho Thanh đôi giầy cao gót. Mới đầu, Thanh xỏ chân vào, thấy nó cao lênh khênh, chỉ sợ ngã, nên cười sằng sặc. Bà ấy bắt Thanh mặc quần nhiễu trắng, áo nhiễu trắng. Bà ấy dạy Thanh chải cái tóc như lối các cô. Rồi bà ấy đánh phấn và bôi môi son cho Thanh. Xong đâu đấy, bà ấy dắt Thanh đi chơi phố. Thật Thanh ăn mặc thế này, chính Thanh trông vào gương còn muốn ngắm mãi mình, huống chi người ngoài. Cho nên đến phố nào,Thanh cũng thấy đàn ông họ nhìn, có người thì đi theo, có người thì gọi Thanh bằng bà, rất lễ phép.

Thanh sung sướng bao nhiêu, lại phiền cái bụng bấy nhiêu. Giá không có nó, thì Thanh chẳng kém gì các tiểu thư hơ hớ. Giá không có nó, thì Thanh cũng có thể nhận mình còn là con gái thanh tân.

Chẳng mấy lâu, Thanh đã quen nhiều bạn trai lắm.

Có người dắt Thanh đi coi chớp bóng. Có người rủ Thanh đi chơi mát bằng ô-tô. Lại có người làm thơ mới tặng Thanh in trên mặt báo.

Lắm lúc ngồi buồn, Thanh ngẫm nghĩ lại cái đoạn đời còn bé ở nhà quê, sao mà nó buồn tẻ hủ lậu thế. Giá Thanh không hư một dạo thì làm gì có lúc này được sung sướng, danh giá, văn minh? Thanh thương bà Trưởng-ban Đạo-đức làng V. N, chỉ vì chuộng cái danh giá hão huyền mà không dám hưởng sự sung sướng ra mặt. Thanh cám ơn Trời Phật đã vạch sẵn cho Thanh một con đường phong quang.

Rồi Thanh cạo răng trắng, mặc áo dài liền gấu và bỏ lườn. Thanh đã có tiền sắm chiếc vòng vàng giả và sắm chiếc ví đầm sáng bóng.

Bây giờ thì đố ai dám bảo Thanh là con thằng mõ. Người ta chỉ biết Thanh là người yêu của cậu Tín, sinh viên trường Luật, và bạn thân của cậu Lễ con cụ Tuần mà thôi.

Rồi Thanh học nhẩy đầm. Rồi Thanh học đóng kịch. Ảnh Thanh người ta in trên báo dưới mấy hàng chữ: ngôi sao sáng trong làng kịch Việt-nam: bà Bạch Tuyết.

Thật vậy, giá tờ báo ấy mà «cố» mõ làng V. N. có xem đến cái ảnh, thì đố dám vênh váo mà nhận:

– Nó là con bé nhà tôi đấy mà.

Vậy mà cố đã làm bố vợ một số đông người mà cố không biết.

Hôm diễn kịch xong, người ta đem hoa đến tặng bà Bạch Tuyết, người ta bắt tay bà Bạch Tuyết, người ta đăng báo khen ngợi bà Bạch Tuyết rằng:

– Vai bà Tham khó đóng mà giá không được một bà thượng lưu khuê các như bà Bạch Tuyết nhận giúp, thì cứ con nhà nghề, ai đã lột được tinh thần bản kịch khó khăn này.

Thế nhưng sau khi ở nhà hộ sinh ra, Bạch Tuyết buồn rầu, khóc lóc với người tri kỷ:

– Nếu em kết hôn với anh, thì còn cái điều này, anh tính làm sao bây giờ. Thân thế em, cảnh ngộ em thế nào, chắc anh cũng biết, em chỉ buồn cho cái chế độ của xã hội Việt-nam mình.

Cái chế độ của xã-hội bán khai, nó đã giết hại một đời em, một đời người con gái có óc mới, sống trong vòng gia đình cổ hủ. Cái chủ nghĩa của em chẳng giống chủ nghĩa của các cụ. Các cụ thì cứ ép gả em cho những nơi con giòng cháu giống. Các cụ không sao lìa bỏ được cái thuyết lấy vợ kén tông, lấy chồng kén giống.

Mà khốn nạn, cái tông cái giống nó đang đối với tông giống gia đình nhà em, là cái tông giống của những gia đình vào thế kỷ thứ mười sáu! Tính em thì lãng mạn, chịu sao nổi những cảnh mẹ chồng nàng dâu. Em cực khổ với nhà chồng trong ngót một năm trời. Em là người có tư tưởng, có học thức, biết suy nghĩ, chứ nào có phải tuồng dại dột mà nghe chị nghe em họ xui làm càn làm bậy đâu. Em dứt áo ra đi, em cũng thương chồng em lắm. Em được chồng em rất thương yêu, em tưởng đời em rồi chứa chan hạnh phúc, đầy năm suốt tháng an nhàn mà hưởng lạc thú của ái tinh, nào ngờ đến nông nỗi này…

Nói đến đó, Thanh ôm mặt, hai vai rung nức lên. Người tri kỷ nhăn nhó, đặt tay lên lưng Thanh, vỗ về nói:

– Anh hiểu cả! Anh không muốn em nhắc lại chuyện buồn, vì bây giờ em đang non nớt. Anh đây là người đại lượng, gia đình anh là một gia đình biết theo thời.

Thanh ngửng mặt lên; lau đôi mắt đỏ hoe, nói:

– Vẫn biết anh đối với em chỉ biết có ái tình, sẵn lòng quên cái đời quá khứ của em. Anh sẽ sáng tạo cho em một nền hạnh phúc về tương lai, cái lòng của kẻ ra tay tế độ vớt người trầm luân của anh thật là đáng phục.

– Không, sao em lại tự nhận là trầm luân. Ở đời này, ai chẳng là Trầm-luân kia chứ!

Thanh nhìn người yêu, âu yếm, rồi đặt tay người yêu vào ngực, thổn thức nói:

– Anh có thấy trái tim em đập mạnh vì ai không? Anh an ủi em. Em xin nguyền đem hết ái tình mà phụng sự anh

Câu chuyện pha mầu diễn kịch hồi lâu, người tri kỷ ngậm ngùi trở về. Thanh tiễn ra cửa, cũng ngậm ngùi nhìn theo và vẫy đến lúc xe đi khuất.

Xe đi khuất, Thanh mỉm cười trở vào đem tập giấy bạc ra xem. Thanh mừng rỡ, ngửa mặt lên trời thổn thức, cảm thương anh ngốc quá ngây vì tình.

Ba tháng sau, người ta thấy Thanh ngồi trên chiếc xe nhà bóng nhoáng, dạo quanh hồ Hoàn-kiếm. Người ta hỏi:

– Cháu có ngoan không?

Thanh lắc đầu đáp:

– Tôi giao trả nhà tôi rồi.

Người bạn lại hỏi:

– Thế nào, anh ấy có chiều chị không?

Thanh ngạc nhiên. Người bạn lại hỏi:

– Kìa tôi tưởng chị kết hôn với đám ấy?

Thanh thản nhiên, bĩu môi đáp:

– Trăm hai một tháng, không sao đủ tiêu được chị ạ. Mà hắn có mẹ già, mình lại thích tự do chịu sao nổi. Bởi vậy tôi có ưng lấy hắn đâu!