10. Kiến và Trăng

Đáng lý Xê sẽ nói thêm:

- Nhưng mà ngài kể hay hơn thiếp - Song Xê biết dừng lại, câu chuyện làng Lê mà nàng muốn mua vui cho Nhà Vua. Sau cùng ẩn chứa quá nhiều chuyện của ngài. Một hình bóng nào đó nhỏ bé li ti, như đầu mũi kim, trong trái tim già. Tuyết đã tan, cỏ mọc lại xanh tươi, thân cây trụi lá giờ thì xum xuê. Hôm nay trời nắng ấm, quan Ngự Y đã lâu không tới cung, vì Vua không bệnh, ông quan Thừa Tướng bận chuẩn bị đoàn hát tuồng. Còn quan “Đuổi Ruồi” thì lúc nào lại không ở bên Vua. Mọi người không có gì buồn cả, như vậy cũng phiền - không ai buồn thì vui mãi cũng ngán ngẩm - nhà Vua nhìn ra khu vườn rực nắng, thấy con ong hút nhụy hoa, thấy mầm chồi của sự sống vang động, ngọn cỏ lung linh trong gió. Bất chợt Nhà Vua có vẻ như nhìn thấy một vật nhỏ hơn, lại là mũi kim, ngài gọi:

- Quan “Đuổi Ruồi”.

- Thưa, có thần.

Vua quên, hay là không chủ tâm hỏi gì. Ngài chợt hỏi cho có chuyện:

- Hiện giờ, nhà ngươi có nghĩ tới việc gì lớn không.

- Thưa có.

Nhà Vua chăm chú nhìn ông quan đang quạt, ngài hỏi:

- Chuyện gì, nói.

- Chuyện. Còn ruồi thì thần còn công việc để thần làm nuôi con.

Nhà Vua hừ lên một tiếng rõ to:

- Chuyện lớn quá?! Nếu cùng quá, không có ruồi để đuổi, ta cũng giữ việc khác cho ông trong cung kia mà. Chẳng hạn như kể chuyện.

Vị quan nhỏ vẫn không để cho nhà Vua yên. Ông ta rất thật thà:

- Thần lo, lâu nay đã quen với việc quạt đuổi ruồi, nếu không có ruồi, thần vẫn quạt chứ ạ.

- Không việc gì phải lo, thôi cứ quạt.

Nhà Vua nhìn vị quan kỳ cục nhất trong triều. Đúng là người hay lo, lúc nào cũng lo, không khác ông quan Ngự Y. Nhà Vua lại hỏi:

- Ông chẳng có chuyện lớn hơn sao?

- Thưa không!

- Hoàn toàn không chứ!

- Thưa không!

- Ông nghĩ chắc chưa?

Quan “Đuổi Ruồi’’ vẫn nín thinh. Vua thử gợi ý:

- Chẳng hạn như, ông sẽ làm một chuyến đột phá táo bạo.

- Thưa sao ạ?

- Thì ông sẽ mạo hiểm, làm một người leo núi.

Quan “Đuổi Ruồi” trố mắt:

- Thần leo núi?

- Chứ còn sao nữa!

Nhà Vua nói một cách hào hứng như là đang nhìn ông quan “Đuổi Ruồi” leo núi.

- Ông leo lên đỉnh núi.

Qua một khu rừng.

- Ông phiêu lưu qua khu rừng dữ.

Vua thấy biển.

- Ông vượt biển khơi, trên con thuyền độc mộc, ông khát nước, ông không còn gì ăn, sau cùng ông tới bờ. Mọi người hoan hô ông, khen ngợi ông là một người gan dạ, một người hùng.

Đây là lần đầu tiên trong nhiều năm. Đang giờ...làm việc mà quan “Đuổi Ruồi” ngừng tay quạt để gãi đầu:

- Thưa, để làm gì chứ ạ.

- Thỏa chí tang bồng, xứng đáng là một người đàn ông.

- Thưa Bệ hạ, không ạ. Hạ thần còn con nhỏ ạ.

- Con nhỏ thì sao nào?

- Leo núi, qua rừng, khó khăn như vậy, mà ẵm con nhỏ theo cũng tội nghiệp nó quá.

Nhà Vua ngán ngẫm nhìn quan “Đuổi Ruồi”. Tuy nhiên Vua tự trách mình, vì trước mắt ngài, đây là một người rất có trách nhiệm, và quá đỗi thực tế. Không có lý sao, khi người cha biết nghĩ tới con của mình, quan “Đuổi Ruồi” tuy công việc buồn cười, có khi thế gian nhìn ông với hàm ý khinh thường, song ông lại là một người cha tốt, đúng nghĩa là một người đàn ông, khỏi cần phải leo núi, vượt biển, chỉ riêng việc đó cũng đạt danh hiệu, và đáng quý biết bao.

Chuyện gì cũng có hai mặt, chuyện nầy nữa mới là bi kịch, quan “Đuổi Ruồi” nhu nhược thật, nghe nói vợ ông cũng không chịu ở chung, đã tìm một người chồng năng động hơn, bà ta ngượng vì có một người chồng... đuổi ruồi. Bà ta bỏ con cho ông ta nuôi. Mà cũng phải hiểu cho, nếu đứng vào vị trí của ông ta, làm sao bây giờ. Với mọi người thì đây là một người bình thường vô hại, hay thậm chí vô tích sự cũng là tốt rồi. Hình như các quan trong triều đều là vậy. Có lần ngài hỏi các quan trong triều:

- Ai trong các khanh từng có mặt trong một cuộc phiêu lưu?

Các quan nhìn nhau, kỳ lạ thay, không một vị nào đi xa ra khỏi kinh thành. Các cuộc phiêu lưu ư, họ chỉ đọc trong sách, nhất là ông quan coi kho sách, ông chỉ coi các hình vẽ, thậm chí không đọc chữ: Nào là những cuộc phiêu lưu của các vị thần trong trường ca Hy Lạp. Bầy ngựa thồ và lạc đà trên con đường tơ lụa, hay hình các thuyền buồm xưa cũ, của chuyến hải hành gian khổ đi tìm Tân Thế giới, tất cả đều là coi hình vẽ.

Nhà Vua đi ra vườn cây, nơi đó có những con kiến nhỏ li ti, mà khi rỗi việc ngài hay nhìn ngắm chúng. Nhà Vua muốn nằm trên thảm cỏ. Ngài nhắm mắt, hình ảnh nhỏ bé li ti như những con kiến hiện lên, cứ ray rứt trong trái tim ngài, khó mà quên. Ngài muốn có việc gì lớn hơn để vượt qua, khổ tâm thật, chuyện li ti đó có ở đâu xa, ngay trong bản thân của ngài. Quan Ngự Y tinh ý, một hôm nói nhỏ với Nhà Vua: Thần không thể chữa lành bệnh nầy cho ngài, tự thân ngài cứu lấy ngài thôi. Vua nghĩ tới nhiều phương pháp, nhiều cách, sau cùng là một chuyến phiêu lưu mạnh mẽ, trở về chốn cũ, sự việc sẽ vượt qua, hay nhất là Hoàng hậu không biết Vua có tâm bệnh. Thời gian là liều thuốc cứu rỗi hiệu quả nhất, ngài có cơ may thoát ra nỗi ray rứt thống khổ chăng.

- Quan "Đuổi Ruồi”, ta muốn ngồi một mình.

- Thưa, nếu như vậy là thần đứng ở xa.

Nhà Vua mỉm cười “Cuộc đời ta có cái ông nầy cũng vui vui”. Nhà Vua nói:

- Nhà ngươi muốn vậy cũng được. Nhưng đừng cho ta nhìn thấy ngươi nhé. Ta muốn một mình, nhà ngươi hiểu cho.

Quan “Đuổi Ruồi” bèn lui ra khá xa, đứng sau lưng Nhà Vua, tuy xa là vậy ông ta cứ quen tay... quạt ruồi. Ông sợ rằng không quạt nhà Vua sẽ quen với việc... không quạt, ông ta sẽ mất việc quan. Nhà Vua ngồi trên thân cây ngã nằm ngang trên bãi cỏ. Một hôm gió mạnh, thân cây ngã, mà các quan lo việc cây cảnh không dám dọn đi.

Lâu ngày, hay trước đó cũng nên, trong lòng thân cây ải mục nầy là những tổ kiến. Tổ kiến mà hàng ngày, như đã nói cả lúc cây chưa ngã, khi rỗi việc Nhà Vua ra đứng nhìn ngắm, nghĩ ngợi. Thân cây nầy với những con kiến, chẳng phải giống trái tim ta bây giờ sao. Thỉnh thoảng nhói đau, không cách nào trốn khỏi hình ảnh người xưa.

Nhà Vua đứng một lúc, rồi lui lại, cách thân cây

không xa, ngài ngồi trên thềm nhà mát, mà xưa kia ngài hay đứng với cha ngài, nhớ và buồn cười nhất là nhìn các quan... lượm tiền. Nhà Vua nhìn lại thân cây ngã, sau cùng ngài nằm xuống, dựa đầu lên một bậc thềm, mà viên đá đã gần như mòn vì các dấu chân. Lần đầu tiên Nhà Vua nằm không gối cũng không chăn - Hoàng hậu ta vẫn thương yêu đấy thôi. Xê thì muốn việc gì cũng không khó, nhưng Xê còn bé quá, nàng còn tương lai với một vị quan trẻ tuổi nào đó, để đi với người đó cho tới cuối đời, rồi thì ta sẽ sắp xếp cho Xê tuy ta cũng tiếc... Sau mi mắt của ngài có những chấm nhỏ lí ti, chính là ánh sáng của mặt trời đang ở trên kia, nó như là kính vạn hoa xoay chuyển muôn màu khác. Ngài ngủ thiếp lúc nào không hay biết, bầy kiến trong lòng thân cây ải mục kia vẫn cứ lao xao ương công việc hàng ngày của chúng.

Vào một đêm lặng lẽ, vầng trăng tròn to lớn hiện lên bầu trời trong veo. Nhìn con kiến nhỏ nằm đong đưa ương lòng chiếc lá. Trăng hỏi con kiến:

- Kiến nhỏ kia, em có muốn một chuyến phiêu lưu không nào?

Kiến nói:

- Có muốn ạ. Nhưng em nhỏ bé quá. Chỉ sợ người ta đạp nhầm thì có mà chết.

- Em có muốn không đã?

- Muốn quá, hằng đêm em thao thức muốn.

- Hãy nhìn chị xem.

Con kiến ngồi trên chiếc lá, theo gió chiếc lá cứ đong đưa. Kiến leo xuống chiếc lá, bò lên cành cây cao nhất, chính là thân cây trước kia chưa ngã. Con kiến gần mặt trăng cho tới nỗi, hình như chỉ bước một bước là lên ngay trên đó. Nhanh thật, trong lúc con người thì phải tiêu tốn tiền của, và thời gian rất lâu mới lên được. Con kiến nhỏ chỉ nghĩ vậy thôi, khá dễ, có điều là không dám bước. Kiến nghĩ, ảo tưởng chăng, hay không tự tin. Chị trăng lại hỏi:

- Có muốn “bước sang” mặt trăng không?

Hình như đó là một chuyến phiêu lưu lớn đầy những trở ngại, không như leo núi, hay vượt biển. Con kiến lưỡng lự, biện luận:

- Nhưng người ta đã tính đường lên trên đó phải bao nhiêu là xa.

- Không xa, một bước nhỏ, và chỉ một dịp nầy thôi, có muốn không? Quyết định nhanh!

Vui thật, còn gì bằng, mà sao con kiến cứ bần thần. Nhìn mặt trăng sáng, biết bao chuyện hấp dẫn lạ. tai lạ mắt, nhưng chưa biết thế nào. Cành cây nơi mình đang ở, bao nhiêu là điều đã quen thuộc, tình cảm bạn bè, các con kiến thân yêu, các sinh hoạt vui nhộn ở mặt đất, kể làm sao cho hết. Cuối cùng con kiến nghĩ, đời kiến thì mong manh, vài con kiến bạn bè đã queo râu. Hay là đi cho biết, trước khi queo râu cũng cam. Còn dịp nào biết nhiều hơn đâu. Nhanh lên, đây là một cuộc đột phá dử dội hào hứng phải biết.

Chắc chắn có khó khăn, đầu nghĩ vậy nhưng chân kiến đã bước sang. Không hề là một bước, từ khuya hôm đó cho mãi tới lúc thời gian và không gian khó còn có thể hiểu, mặt trời lặn dưới chân mây, bay ngang các thung lũng, buồn hiu và chợt thức giấc khi chuyến phiêu lưu chưa dứt. Kiến nhỏ nhớ về chốn cũ yên bình. Trên mặt trăng chỉ có một màu, buồn nhất là không có một con kiến nào, dù cho khác loại. Một cõi mênh mang im lặng suốt ngày đêm. Kiến nhỏ đứng nhìn quanh quẩn, bước đi chỗ nào cũng giống nhau, khó phân biệt để định hướng, không có ai bù khú trò chuyện, không có cỏ. Chỉ một ngày, kiến thảng thốt muốn trở lại cành cây.

Nhà Vua mở choàng mắt, sau giấc ngủ sai giờ, chợt thức vẫn chưa biết mình đang ở đâu, thật là khó chịu. Nhà Vua mừng, vì mình vẫn còn nằm gối đầu trên viên đá, nơi thềm ngôi nhà mát. Viên đá mòn dấu chân người. Nơi nầy là quê hương, vốn nhiều kỷ niệm hơn là mặt trâng vắng lặng trên cao kia. Vua đứng lên đi về thân cây ngã. Những con kiến vẫn như vậy, nhộn nhịp trong công việc quen thuộc, nhộn nhịp, giữa đường, cụng đầu chạm râu vào nhau trò chuyện. Đó là những thông tin vui và thân mật nhất trong ngày. Nhà Vua ngẫm nghĩ: Đôi khi người ta cũng không nên phiêu lưu làm gì. Cứ như cái ông quan “Đuổi Ruồi” đứng đàng xa đang... quạt quạt kia chắc là ổn.

Viết xong năm 2009

MẠC CAN