Chương 26 QUÁN TRỌ CẦU PONT DU GARD
Những người khách, có dịp đi thăm miền Nam nước Pháp, đều nhìn thấy trên đường đi Beaucaire một quán trọ có tấm biển bằng tôn trên vẽ hình cái cầu máng Pont du Gard, nằm ở mé đường bên trái, quay lưng ra sông Rhône. Bên cạnh quán trọ là một mảnh vườn trồng ôliu và vả dại. Từ tám năm nay người ta thấy quán trọ này do một cặp vợ chồng quản lý và chỉ mướn có một cô hầu phòng và một anh coi chuồng ngựa cho khách mà thôi.
Ông chủ quán là một người trạc bốn mươi lăm tuổi, cao, gầy, cặp mắt sâu hoắm và sáng, mũi khoằm, tóc và râu quai nón rậm, xoăn, điểm vài sợi bạc. Thêm nữa, ông ta còn có nước da rám nắng của những người miền biển và hàm răng trắng khập khiễng trông rất sợ. Người đàn ông đó không phải ai xa lạ, chính là gã thợ may Caderousse, người hàng xóm trước đây của Dantès.
Vợ hắn, ngược lại, là một mụ đàn bà xanh rớt, gầy gò như que củi và ốm yếu luôn. Suốt ngày mụ ngồi thu hình trên giường hoặc trong chiếc ghế bành, người run bần bật. Còn anh chồng thì suốt ngày đứng tựa cửa đón khách qua đường, mà khách thì đi lại rất thưa thớt. Quán trọ vắng khách làm mụ vợ luôn mồm mè nheo chồng và anh chồng chỉ còn cách đổ lỗi cho số phận.
༺༒༻
Một buổi chiều, Caderousse đứng ngóng khách trên quãng đường vắng tanh. Hắn chán nản, vừa định quay vào trong nhà thì thấy từ đằng xa một người cưỡi ngựa đi tới rồi dừng lại trước quán trọ. Đó là một vị linh mục, đầu đội mũ ba múi, tay cầm một chiếc gậy ngắn đầu bịt sắt. Vị linh mục xuống ngựa, buộc con vật vào hàng rào. Lập tức chủ quán chạy ra tất tả đón khách. Vị linh mục nhìn hắn một lát bằng cặp mắt kỳ dị và chăm chú dường như muốn tìm xem có sự phản ứng nào ở hắn không. Nhưng khi thấy hắn không có chút gì ngạc nhiên, ông nói bằng một giọng lơ lớ tiếngÝ:
༺༒༻
[font=""times new roman", times; font-size: medium"] - Ông có phải tên là Caderousse không?
- Thưa ông vâng - Chủ quán ngạc nhiên đáp - Tôi chính là Gaspard Caderousse.
- Gaspard Caderousse... phải, có lẽ đúng tên, họ. Trước đây ông ở ngõ Allées de Meilhan, tầng thứ tư có phải không?
- Dạ đúng ạ.
- Ông làm nghề thợ may?
- Vâng, nhưng nghề đó không sinh lợi. Trời đất ở cái tỉnh Marseilles ấy nóng quá, chẳng ai còn muốn mặc quần áo nữa. Mà này, trời đang nóng hầm hập, ông có cần phải giải khát không?
- Có chứ. Cho tôi một chai rượu loại ngon nhất và chúng ta sẽ nói chuyện với nhau.
༺༒༻
Và không để mất cơ hội có thể tiêu thụ được chai rượu Cahors cuối cùng còn lại, Caderousse vội mở cửa hầm, chui xuống. Năm phút sau trở lên, hắn thấy linh mục đã ngồi trên chiếc ghế đẩu, chống khuỷu tay lên mặt bàn.
- Ông có một mình thôi à? - Linh mục hỏi.
- Ôi, lạy Chúa! Một mình. Vâng, gần như thế, thưa ông linh mục, vì rằng vợ tôi chẳng giúp gì cho tôi được. Nó lúc nào cũng ốm yếu, khổ thân cho mụ La Carconte nhà tôi!
- À thế ra ông đã lấy vợ - Linh mục nói và nhìn ra xung quanh như muốn đánh giá tài sản đồ đạc của cái gia đình nghèo nàn này.
- Thưa ông linh mục, ông thấy tôi chẳng lấy gì làm sung túc có phải không? Biết làm sao được. Trên đời này những người làm ăn lương thiện khó phát đạt lắm.
Vị linh mục quắc mắt nhìn hắn. Caderousse lắc đầu quầy quậy nói tiếp:
- Vâng, một người lương thiện. Tôi có thể tự khoe với ông như vậy. Trong thời đại này, mọi người không có thể nói vậy được.
- Điều ông vừa tự hào ấy - Linh mục nói - Nếu đúng thì càng tốt, vì tôi tin tưởng rằng sớm hay muộn người lương thiện cũng sẽ được thưởng, còn kẻ gian ác sẽ bị trừng trị.
- Ở địa vị ông có thể nói thế được, sau đó người ta có muốn tin ông hay không là tùy người ta.
- Ông nói như vậy là nhầm đấy. Bây giờ tôi muốn biết một số bằng chứng về việc tôi sắp làm.
- Ông nói thế là thế nào? - Caderousse ngạc nhiên hỏi lại.
- Tôi muốn cần phải xác minh trước hết xem ông có phải là người tôi đang tìm không.
- Ông muốn tôi có những bằng chứng gì?
- Vào năm 1814 - 1815, ông có biết một người thủy thủ tên là Dantès không?
- Dantès!... Có chứ, cậu Edmond đáng thương ấy. Đó là một người bạn tốt của tôi trước kia - Caderousse kêu lên, mặt đỏ bừng, trong khi đó thì cặp mắt sáng và quả quyết của linh mục như mở to ra để chụp lấy con người mà ông đang hỏi.
- Phải, anh ta tên là Edmond thì phải.
- Đúng, tên cậu ta là Edmond mà. Tôi biết lắm chứ. Cũng đúng như tên tôi là Gaspard Caderousse. Ông biết cậu Edmond à? Cậu thanh niên đáng thương ấy bây giờ ra sao? Còn sống không? Được tự do rồi chứ? Có được sung sướng không?
- Anh ta đã chết trong tù rồi, thất vọng và khốn khổ hơn bất cứ một người tù khổ sai nào.
༺༒༻
Mặt Caderousse tái đi như cái xác chết. Hắn quay lại và linh mục thấy hắn chùi một giọt nước mắt bằng góc cái khăn quàng cổ.
- Khốn khổ thay cậu bé - Caderousse lẩm bẩm - Đấy lại là một bằng chứng về câu nói của tôi! Chúa chỉ tốt với những kẻ xấu.
- Ông có vẻ yêu mến cậu ta lắm thì phải? - Linh mục hỏi.
- Vâng, tôi mến cậu ta lắm, mặc dù tôi tự trách mình đã có lúc ghen tị với hạnh phúc của cậu ta. Nhưng từ đó tôi xin thề rằng tôi đã rất đau lòng về số phận hẩm hiu của cậu Edmond.
Im lặng một lúc, trong lúc đó cặp mắt sắc sảo của linh mục không ngớt quan sát nét mặt thay đổi của tên chủ quán.
- Ông cũng biết cậu ta à? - Caderousse hỏi.
- Tôi đã được mời đến bên giường để làm lễ rửa tội cho anh ta.
- Thế Edmond vì sao mà chết? - Caderousse nghẹn ngào hỏi.
- Còn vì sao nữa khi người ta chết lúc ba mươi tuổi trong tù - Trong khi Caderousse lau mồ hôi trán, linh mục nói tiếp - Điều lạ lùng nhất là lúc Dantès sắp chết, anh ta đã hôn lên cây thánh giá và thề với tôi là anh ta không hiểu vì nguyên nhân gì mà anh bị bắt.
- Đúng, đúng đấy - Caderousse thì thào - Cậu ta không biết được đâu. Không, thưa ông linh mục, cậu ta không nói dối đâu.
- Vì vậy anh ta đã trao cho tôi nhiệm vụ làm sáng tỏ vấn đề đó để vong linh anh ta được giải thoát. Trong khi ở tù, Edmond có gặp một nhà tư sản người Anh bị ốm nặng. Anh đã tận tình chăm sóc ông nên lúc được tha ra, nhà tư sản Anh đã biếu Edmond một viên kim cương trị giá năm vạn francs.
- Năm vạn francs kia ư? - Caderousse nói - Chắc là nó phải to bằng quả lê ấy nhỉ?
- Cũng chưa hẳn - Linh mục nói - Rồi ông cũng sẽ thấy vì tôi có mang theo đây.
Nói xong linh mục rút trong túi ra một cái hộp con bọc da lừa và giơ cho Caderousse xem viên kim cương sáng long lanh nằm trên một cái nhẫn tuyệt đẹp. Xong ông lại đóng hộp lại, cất vào túi Nhưng viên kim cương ấy vẫn còn sáng rực trong đầu óc Caderousse. Cặp mắt hắn nẩy lửa, hắn hỏi ông linh mục:
- Nhưng vì sao ông có hạt kim cương này? Edmond tặng ông chăng?
- Không, tôi chỉ là người thực hiện lời di chúc của anh ta thôi. Anh ta đã nói với tôi như sau: "Tôi có ba người bạn tốt và một người vợ chưa cưới, cả bốn người tôi tin chắc rằng đều tiếc thương tôi lắm. Một trong những người bạn đó là Caderousse...
Caderousse run lên. Linh mục làm ra vẻ không để ý nói tiếp:
- Người bạn thứ hai tên là Danglars, người thứ ba, tuy là tình địch của tôi, nhưng cũng yêu tôi lắm...
Một nụ cười quỷ quái nở trên môi Caderousse, hắn định ngắt lời linh mục nhưng linh mục cứ nói:
- Khoan đã, hãy để tôi nói tiếp, nếu ông có ý kiến gì thì sẽ nói sau. Người thứ ba tuy là tình địch của tôi nhưng cũng yêu tôi lắm tên là Fernand. Còn người vợ chưa cưới của tôi tên là... tên là gì ấy nhỉ tôi quên mất rồi - Linh mục nói.
- Mercédès - Caderousse nhắc.
- A phải, đúng đấy - Linh mục nói có vẻ nghẹn ngào - Mercédès...
- Thế rồi sao nữa? - Caderousse hỏi.
- "Ông sẽ đến Marseilles" vẫn là lời Dantès nói đấy nhé. "Ông bán viên kim cương này và chia làm năm phần, tặng những người bạn tốt của tôi mà tôi đã nói".
- Sao lại năm phần? - Caderousse nói - ông mới nêu tên có bốn người.
- Bởi vì người thứ năm đã chết rồi, theo như người ta đã nói với tôi... Người thứ năm là cha của Dantès.
- Than ôi! Vâng - Caderousse nói - Vâng, ông già đã chết rồi.
- Tôi đã biết tin ấy ở Marseilles - Linh mục nói cố làm ra vẻ tự nhiên - Chết từ lâu rồi nên tôi chưa hiểu vì sao mà chết.
- Còn ai biết chuyện ấy hơn tôi, lúc ấy tôi đứng ở cửa buồng ông già. Trời ơi! Vâng, một năm sau khi con trai mất tích thì ông già chết.
- Nhưng vì sao mà chết?
- Các thầy thuốc có nói tên bệnh... Những người biết ông thì nói ông già chết vì đau khổ... Còn tôi, chính mắt tôi nom thấy ông chết, tôi nói rằng ông già chếtvì...
Caderousse ngừng lại, linh mục bồn chồn hỏi:
- Vì sao?
- Chết vì đói!
- Vì đói! - Linh mục chồm lên khỏi chiếc ghế đẩu - Chết đói! Trời ơi! Những con súc vật khốn khổ nhất cũng không đến nỗi chết đói! Những con chó lang thang trên đường phố cũng tìm được từ bàn tay từ thiện ném cho nó một mẩu bánh. Thế mà một người, một con chiên của Chúa, lại chết đói giữa những con người cùng giáo dân như người đó. Không, không thể thế được! Không thể thế được!
- Tôi nói điều tôi đã nói - Caderousse nói tiếp.
Một giọng từ cầu thang nói vọng ra:
- Anh nhầm rồi đấy, anh Caderousse. Việc gì anh can thiệp vào chuyện ấy?
Hai người quay đầu lại và thấy cái đầu ốm yếu của mụ La Carconte xuất hiện ở đầu tay vịn của thang gác.
༺༒༻
- Thế cô cũng can thiệp vào đây làm gì? Ông linh mục đây hỏi thì tôi đáp, đó là theo phép lịch sự.
- Phải, nhưng sự thận trọng yêu cầu anh phải từ chối. Ai bảo cho anh biết người ta hỏi với ý định gì? Đồ ngốc.
- Thưa bà, với một ý định tốt. Ông chồng của bà không phải lo ngại gì cả, miễn là ông nói đúng sự thật.
- Không phải lo ngại gì cả. Phải, người ta bắt đầu bằng những lời hứa tốt đẹp, nhưng khi bỏ ra đi thì quên hết điều đã nói, để rồi một ngày kia nỗi bất hạnh rơi xuống đầu những kẻ thấp hèn mà chẳng hiểu từ đâu tới cả.
- Cứ yên trí bà ơi! Điều bất hạnh không phải vì tôi mà ra, tôi xin bảo đảm với bà như vậy.
Mụ La Carconte lầu bầu vài câu nữa rồi lại bắt đầu run lên vì sốt rét. Trong khi đó linh mục, sau khi uống vài ngụm nước, đã trở lại bình tĩnh. ông hỏi tiếp:
- Nhưng ông già đau khổ ấy đã bị mọi người bỏ rơi đến nỗi phải chết một cái chết như vậy sao?
- Ôi, thưa ông, không phải là cô gái Mercédès xóm Catalans, không phải là ông Morrel đã bỏ rơi ông già đâu. Nhưng ông già khốn khổ ấy có một ác cảm sâu sắc với Fernand. Tên này mà Dantès cũng kể vào số những bạn tốt của cậu ta à?
- Không đúng thế sao? - Linh mục hỏi.
- Gaspard, Gaspard - mụ La Carconte lại từ đầu cầu thang nói vọng xuống - Hãy coi chừng lời nói của anh đấy.
Caderousse phác một cử chỉ sốt ruột, không trả lời vợ mà tiếp tục với vị linh mục:
- Người ta có thể là bạn với người cướp vợ mình không? Nếu Dantès có một trái tim vàng mới coi người đó là bạn... Khổ thân cậu Edmond!... Cậu ta không nên biết gì thì hơn. Cậu ta đau khổ lắm nên lúc chết mới tha thứ cho chúng. Và người ta muốn nói gì thì nói, tôi rất sợ những lời chửi rủa của người chết hơn là sợ thù hằn của người sống!
- Đồ ngốc! - Mụ La Carconte quát lên.
- Vậy ông có biết Fernand đã làm gì đối với Dantès không?
- Biết lắm chứ!
- Vậy ông hãy nói đi.
- Gaspard! - Mụ La Carconte lại lên tiếng. - Anh muốn làm gì thì làm nhưng phải nghe tôi đấy.
- Lần này thì tôi nghe vậy - Caderousse đáp lời vợ.
- Vậy là ông không muốn nói gì nữa hả? - Linh mục hỏi.
- Để làm gì kia chứ? - Caderousse đáp - Nếu cậu ta còn sống đến tôi để tìm hiểu sự thật, tôi cũng không nói. Nay theo ông nói, cậu ta đã chết rồi cậu ta không còn có thể trả thù được nữa. Chúng ta hãy dập tắt tất cả cái đó đi là khôn ngoan hơn cả.
- Vậy ông muốn là tôi sẽ chia cho những con người mà ông cho không phải là bạn, một phần thưởng về lòng trung thành?
- Ông nói đúng đấy. Vả lại phần của Dantès dành cho họ chỉ như giọt nước bỏ vào biển cả thôi.
- Ấy là chưa kể họ có thể bóp anh chết bẹp - Mụ La Carconte chen vào.
- Sao kia? Những người đó đã trở nên giàu sang và có thế lực lắm à? - Linh mục vội hỏi.
- Vậy ông chưa biết chuyện à?
- Chưa. Ông hãy kể cho tôi nghe đi.
Caderousse có vẻ suy nghĩ một lát:
- Không được đâu, chuyện dài lắm!
- Tùy ông thôi. Tôi tôn trọng sự thận trọng của ông. Vả lại ông làm như thế là rất đúng. Thôi chúng ta không nói đến nữa. Nhiệm vụ tôi là gì? Một nghi thức bình thường thôi. Vậy tôi sẽ bán viên kim cương này đi.
Linh mục rút trong túi ra và mở nắp hộp. Viên kim cương sáng óng ánh trước cặp mắt đang hoa lên của Caderousse. Hắn hấp tấp gọi vợ:
- Này nhà nó ơi, lại đây mà xem viên kim cương.
- Kim cương à? - Mụ La Carconte bước xuống cầu thang - Kim cương nó thế nào?
- Nhà không nghe thấy gì à? Đó là viên kim cương mà cậu bé đã để lại cho chúng ta theo di chúc: Trước tiên cho bố cậu, rồi cho ba người bạn thân là Danglars, Fernand và tôi cùng với người vợ chưa cưới Mercédès nữa. Trị giá năm mươi ngàn francs đấy!
- Ồ, đẹp quá! - Mụ La Carconte kêu lên.
- Một phần năm của nó thuộc về tôi chứ? - Caderousse hỏi.
- Phải - Linh mục đáp - Cộng thêm một phần của ông già bố Dantès. Vậy là tôi sẽ chia món tiền ra làm bốn phần bằng nhau cho bốn ông.
- Tại sao lại cho bốn chúng tôi? - Mụ La Carconte hỏi.
- Vì là bốn người bạn tốt của Dantès.
- Bạn phải là những người không bao giờ phản bội - Mụ La Carconte lầu bầu.
- Phải, phải - Caderousse nói - Đó là điều tôi đã nói rồi: thưởng cho một sự phản bội là một điều xúc phạm, một điều phạm thánh, có thể nói là một tội lỗi nữa.
Linh mục lại bỏ hộp đựng kim cương vào túi áo rồi điềm nhiên nói:
- Chính ông đã muốn như vậy. Bây giờ ông cho tôi địa chỉ của những người bạn của Dantès để tôi thực hiện nguyện vọng cuối cùng của anh ta.
Những giọt mồ hôi to tướng chảy từ trên trán Caderousse xuống. Hắn thấy linh mục đứng lên, đi ra cửa như để xem qua con ngựa rồi lại trở vào. Hai vợ chồng Caderousse nhìn nhau một cách đầy ý nghĩa. Caderousse bảo vợ:
- Đáng lẽ viên kim cương đó phải thuộc cả về chúng ta.
- Anh tin thế à?
- Lão thầy tu không muốn lừa dối chúng ta đâu.
- Thôi thế tùy anh, tôi không can thiệp vào nữa.
Nói xong, mụ lại rên hừ hừ và leo lên cầu thang, hai hàm răng va vào nhau lập cập mặc dù trời rất nóng.
- Tôi đã quyết định rồi.
- Quyết định thế nào? - Linh mục hỏi.
Nói cho ông biết tất cả.
- Tôi cho như vậy mới đúng. Không phải là tôi muốn biết những điều ông muốn giấu tôi, mà chỉ chia của cho đúng theo nguyện vọng của người quá cố.
- Tôi cũng mong như vậy - Caderousse đáp lại, mặt nóng lên vì hy vọng và tham lam.
- Nào, bây giờ tôi nghe ông.
- Ông chờ cho một chút, người ta có thể đến quấy rầy chúng ta ở những đoạn quan trọng thì phiền lắm. Vả lại tôi cũng không muốn có ai biết ông đã đến đây.
Caderousse đứng dậy, ra đóng cửa. Hắn còn cẩn thận chốt thêm một cái then ngang. Linh mục chọn một chỗ thuận tiện để ngồi nghe cho được thoải mái. Ông ngồi vào một góc khuất ánh sáng, trong lúc đó ánh sáng lại dọi vào mắt kẻ nói chuyện. Caderousse mang một cái ghế đẩu lại và ngồi đối diện với linh mục.
༺༒༻