Chương 30 NGÀY MỒNG 5 THÁNG CHÍN
Kỳ hạn mà người đại diện hãng Thomson & French gia thêm đã đem lại cho ông Morrel một chút hy vọng và thư thái trong lòng. Nhưng khốn thay, những chủ nợ khác có phả được như ông khách người Anh kia đâu. Trước những tai họa dồn dập của ông chủ tàu, tin chắc rằng ông sẽ bị phá sản, họ lại càng thúc ông tợn.
Ngày 20 tháng Tám người ta thấy ông Morrel thuê một cỗ xe ngựa đi Paris. Trong lúc không còn biết xoay xở vào đâu được nữa, ông nghĩ tới Danglars, nhà triệu phú đang ngồi trên đống vàng ở Paris, người trước kia đã từng đội ơn ông và chỉ cần một chữ ký bảo đảm của y là ông có thể vay được tiền của một ngân hàng.
Ngày đầu tháng Chín, ông Morrel trở về Marseilles đầy đau khổ và nhục nhã vì đã bị Danglars khước từ. Ông không than thở một câu nào, lặng lẽ ôm hôn vợ con, bắt tay Emmanuel rồi vào buồng khóa cửa lại. Nhìn thấy vẻ mặt thảm hại của ông, hai mẹ con lo lắng và bàn nhau viết thư gọi Maximilian Morrel về. Max là một thanh niên mới hai mươi tuổi, sau khi tốt nghiệp đại học quân sự, được phong thiếu úy ở lữ đoàn 53 và được ông Morrel rất yêu quý vì tâm đầu ý hợp, vì tính cương trực và thẳng thắn.
Lúc xuống phòng ăn, ông Morrel rất bình tĩnh, nhưng thái độ bình tĩnh khác thường đã làm cho hai mẹ con bối rối, lo sợ. Đến đêm, hai mẹ con vẫn thức. Hai người rón rén lên buồng ông làm việc, nhìn qua lỗ khóa, thấy ông đang ngồi lúi húi viết lên một tờ giấy đặc biệt. Linh tính báo cho bà biết ông đang viết chúc thư. Hai mẹ con nhìn nhau rụng rời và run bần bật. Hai ngày sau vẫn tình trạng như thế.
Đêm ngày mồng 4 rạng ngày mồng 5, hai mẹ con nghe ngóng ở cửa buồng, thấy ông Morrel vẫn đi đi lại lại, đến 3 giờ sáng mới thấy đi nằm.
Tám giờ sáng ngày mồng 5, Julie đang ngồi trong buồng đợi anh ruột về thì chợt có hai cánh tay ôm chặt lấy vai cô. Cô quay lại và reo lên:
- Trời ơi! Anh Max!
Nghe tiếng reo, bà mẹ chạy lại và ngã vào cánh tay con trai yêu quý. Anh thanh niên nói:
- Nhận được thư của em Julie con sợ quá. Gia đình ta có chuyện gì thế mẹ?
Bà Morrel ra hiệu bảo con trai nói khẽ và bảo con gái chạy lên báo tin cho bố biết. Cô gái lao ra khỏi buồng, nhưng vừa đến đầu cầu thang, cô gặp một người đàn ông tay cầm một phong thư. Trông thấy cô, người đó hỏi, giọng lơ lớ tiếng Ý:
- Thưa cô, cô có phải là Julie Morrel không ạ?
- Thưa ông vâng - Cô thiếu nữ ấp úng nói - Nhưng ông cần gì ạ, cháu không biết ông?
- Cô hãy đọc bức thư này - người lạ mặt nói và đưa bức thư ra.
Thấy Julie còn lưỡng lự, người đó nói tiếp:
- Vấn đề quan hệ đến vận mệnh của cha cô đó!
Cô thiếu nữ cầm vội lấy bức thư trong tay người đó rồi vội vàng mở ra đọc:
"Cô đến ngay ngõ Meilhan, số nhà 15, hỏi người gác cổng chìa khóa cửa buồng tầng 5, vào trong đó cô sẽ thấy phía trên góc lò sưởi có một cái túi lưới bằng lụa đỏ. Cô cầm lấy và mang về cho cha cô.
Cha cô cần có nó trước 11 giờ.
Cô đã hứa sẽ nghe theo lời tôi, tôi xin nhắc lại lời hứa đó".
"Thủy thủ Sinbad".
༺༒༻
Cô gái reo lên một tiếng vui mừng, ngẩng mặt lên định hỏi thêm thì người đưa thư đã biến đâu mất. Cô đọc lại bức thư một lần nữa và nhận thấy còn có một dòng tái bút, cô vội đọc tiếp:
"Điều quan trọng là cô phải đến đó một mình, nếu cô đi kèm một người nào khác thì người gác cổng sẽ trả lời không biết gì cả".
Lời tái bút đó làm cô thiếu nữ cụt hứng. Cô do dự rồi quyết định cần phải xin ý kiến. Nhưng do một tình cảm lạ lùng, cô không hỏi anh cô, không hỏi mẹ cô, mà lại đi hỏi người yêu Emma. Cô kể hết chuyện cho Emma nghe. Suy nghĩ một lát ròi anh thanh niên nói:
- Phải đi thôi em ạ!
- Cứ đi một mình à?
- Phải, anh phải đi theo em.
- Nhưng anh không thấy điều kiện chỉ được đi một mình thôi sao?
- Thì vẫn chỉ có một mình. Anh sẽ đợi em ở một góc phố, nếu thấy em chậm ra, anh sẽ xông vào và anh dám bảo đảm với em là kẻ nào định hãm hại em sẽ biết tay anh.
- Vậy là anh bằng lòng để em đi, hả anh Emma?
- Phải! Bức thư có nói đến vận mệnh của cha em.
- Vậy anh Emma, cha em có điều gì nguy hiểm thế?
Emma lưỡng lự một lát nhưng vì muốn cho Julie mạnh dạn đi ngay anh bèn nói hết một cách tóm tắt, rồi kết luận:
- Hôm nay đúng là ngày mồng 5 tháng Chín, cha em hẹn đến 11 giờ, nếu không có một vị cứu tinh nào đó thì cha em buộc phải tuyên bố phá sản.
- Ôi - Cô thiếu nữ kêu lên - Vậy ta phải đi ngay, anh!
Trong thời gian đó bà Morrel kể hết cho con trai nghe. Chàng thanh niên, chỉ thoáng nhìn qua tình hình chi tiêu trong gia đình cũng đã thấy được cảnh khó khăn về kinh tế, nhưng anh không ngờ vấn đề lại đến nông nỗi này. Anh lặng người đi. Đột nhiên anh lao ra khỏi buồng, lên gác rất nhanh vì anh tưởng cha anh ở trong phòng làm việc. Anh gõ cửa rất mạnh thì lại thấy cửa buồng ngủ mở ra và cha anh xuất hiện. Ông đã ở trong buồng ngủ và bây giờ mới ra.
Ông Morrel thốt lên một tiếng ngạc nhiên khi nhìn thấy con trai, ông chưa biết anh đã về. Anh lao đến ôm lấy cổ cha, nhưng bỗng nhiên anh lùi lại, mặt tái xanh như xác chết, anh kêu lên:
- Thưa cha, tại sao cha lại giắt khẩu súng ngắn ở cạnh sườn?
Ông Morrel nhìn chằm chằm vào con trai nói:
- Maximilian con, con đã là một người và là một người có danh dự. Lại đây cha sẽ nói cho con nghe.
Ông Morrel dẫn con trai vào phòng làm việc rồi khóa trái cửa lại. Ông bước đến bàn giấy, đặt hai khẩu súng ngắn lên một góc bàn và đưa cho con cuốn sổ còn để mở trên bàn, rồi nói:
- Đây con đọc đi.
Anh thanh niên đọc dòng chữ 287.500 francs cần phải có trong nửa giờ nữa mà trong quỹ hiện chỉ có tất cả 15.257 francs. Đọc xong, anh thanh niên điếng người, lặng đi một lát, mãi sau mới hỏi:
- Thưa cha, cha đã làm tất cả để đối phó với vấn đề này rồi chứ?
- Phải - ông Morrel đáp.
- Cha không trông cậy được vào đâu nữa à?
- Không.
- Và trong nửa giờ nữa - Max nói một cách rầu rĩ - Dòng họ của chúng ta sẽ bị nhục.
- Máu sẽ rửa nhục con ạ!
- Cha nói đúng và con rất hiểu cha - Rồi đưa tay về phía khẩu súng Max nói tiếp - Một khẩu cho con và một khẩu cho cha. Cám ơn cha!
Ông Morrel ngăn bàn tay con trai lại nói:
- Còn mẹ con... Còn em gái con... ai nuôi?
Một cái rùng mình chạy khắp người anh con trai:
- Thưa cha, cha còn nghĩ đến việc bảo con phải sống à?
- Phải, cha bảo thế đấy, vì đó là nhiệm vụ của con. Con có một tâm hồn trầm tĩnh và mạnh mẽ. Max con, con không phải là một người bình thường, cha không bắt buộc con điều gì hết, cha không ra lệnh cho con gì hết. Cha chỉ nói với con rằng: Con hãy tỉnh táo mà nghiên cứu hoàn cảnh và tự con phải giải quyết lấy.
༺༒༻
Anh thanh niên suy nghĩ một lát, ròi với một sự nhẫn nhục cao cả biểu hiện trên cặp môi, anh từ từ giật bỏ lon sĩ quan trên cầu vai, chìa tay ra cho cha nói:
- Thôi được, thưa cha, con sẽ sống.
Ông Morrel định quỳ xuống chân con, anh thanh niên vội kéo cha đứng lên và hai trái tim cao thượng ấy cùng đập bên nhau một lúc. Ông Morrel nói:
- Con nên biết rằng đó không phải là lỗi tại cha.
- Con biết, con biết! Cha là một người lương thiện nhất trên đời này!
- Thôi được, chúng ta đã nói hết với nhau rồi. Bây giờ con hãy trở lại với mẹ và em gái con.
Max quỳ xuống chân cha nói:
- Thưa cha, xin cha hãy cầu phúc cho con!
Ông Morrel ôm lấy đầu con trai kéo lại, hôn mấy cái rồi nói:
- Phải, phải, cha cầu phúc cho con nhân danh cha và nhân danh cả ba đời dòng họ nhà ta làm ăn lương thiện. Con hãy nghe cha nói đây: Sự nghiệp mà tai họa đã tàn phá, bàn tay con người có thể xây dựng lại được. Vậy con hãy bắt tay vào làm việc, làm việc thật hăng say, thật dũng cảm. Mẹ con, em gái con và con hãy nghĩ đến một ngày kia, một ngày vĩ đại, một ngày trọng thể, ngày phục hồi danh dự, một ngày mà cũng trong căn phòng này con sẽ nói: "Cha tôi đã phải chết vì không làm nên sự nghiệp mà tôi đã làm ngày nay. Nhưng cha tôi đã chết yên lành và thanh thản vì trong khi chết Người biết là tôi sẽ làm nên".
- Ôi, thưa cha, thưa cha! Nếu vậy thì cha có thể sống được.
- Nếu cha sống thì mọi việc sẽ thay đổi hết. Nếu cha sống thì lòng thương cảm sẽ trở thành hận thù. Nếu cha sống thì cha sẽ chỉ là con người thất tín không giữ lời hứa, một con người mất hết danh dự. Nếu cha chết đi, con ơi, cái xác của cha là xác của một người lương thiện không gặp may. Nếu cha sống, tất cả các bạn bè thân thuộc sẽ xa lánh nhà ta. Nếu cha chết đi, tất cả thành phố Marseilles sẽ ngậm ngùi đưa cha đến nơi an nghỉ cuối cùng. Cha sống con sẽ nhục vì mang tên cha. Cha chết, con ngẩng đầu lên nói: "Tôi là con một người đã phải tự sát vì lần đầu tiên ông bị buộc không giữ được lời hứa".
Anh thanh niên rên lên một tiếng, như chính anh phải chịu cực hình này, ông Morrel lại nói tiếp:
- Thôi, con hãy để cha ở lại một mình và cố gắng đưa mẹ và em gái con đi nơi khác.
- Cha không muốn gặp em gái con một lần nữa à?
- Cha đã gặp nó sáng nay rồi. - ông lắc đầu nói - Và đã vĩnh biệt nó rồi.
- Thế cha có còn muốn trối trăng một điều gì nữa cho con không?
- À có, con ạ, một lời dặn dò thiêng liêng.
- Xin cha cứ nói.
- Hãng Thomson & French là hãng độc nhất có lòng thương đến ta, mặc dù là do lòng ích kỷ hay gì chăng nữa. Phái viên của hãng ấy 11 giờ sẽ có mặt ở đây để lĩnh số tiền nợ. Chính ông ta đã không phải là thỏa thuận mà là đã biếu ta một thời hạn khất nợ là ba tháng. Hãng đó phải được trả đầu tiên, và người phái viên đó phải được con kính mến.
- Thưa cha, vâng.
- Thôi bây giờ, một lần nữa vĩnh biệt con, con đi đi! Cha can được một mình. Con sẽ tìm thấy bản di chúc của cha trong ngăn kéo bàn ngủ.
Hai cha con ôm hôn nhau một lần nữa rồi người con lao ra khỏi phòng. Còn lại một mình, ông Morrel đứng lặng yên một lúc, mắt nhìn chằm chằm ra cửa phòng, rồi ông giơ tay với lấy dây chuông kéo một cái. Một lát sau người thủ quỹ vào, ông Morrel nói:
- Anh Cocles thân mến, anh sẽ đợi ở buồng bên ngoài. Khi có ông khách mà cách đây ba tháng đã đến, anh biết đấy, phái viên của hãng Thomson & French, anh báo trước cho tôi biết nhé!
Nói xong ông ngồi phịch xuống ghế, đưa mắt nhìn lên đồng hồ, còn bảy phút nữa, chỉ có thế thôi! Chiếc kim đồng hồ chạy với tốc độ nhanh không thể tưởng được.
Những gì đang diễn ra trong óc con người đó, trong những giây phút cuối cùng này, thật là khó tả. Phải trông thấy tận mắt cái trán ông đẫm mồ hôi nhưng đầy nhịn nhục, cặp mắt ông đẫm lệ ngước lên trời, thì mới có thể có khái niệm được.
Kim đồng hồ vẫn nhích lên, súng vẫn nạp đạn sẵn. Ông cầm lấy một khẩu súng và lẩm nhẩm tên con gái ông.
Rồi ông lại bỏ súng xuống, cầm lấy cây bút viết vài chữ, hình như ông nói vĩnh biệt cô con gái còn chưa đủ.
Rồi ông lại nhìn đồng hồ. Không còn đủ một phút nữa mà chỉ còn lại ít giây. Ông lại cầm khẩu súng lên, miệng há ra, mắt dán vào cái kim đồng hồ, rồi tiếng động ông lên cò súng lại làm ông giật mình. Lúc đó trán ông lạnh toát mồ hôi, một nỗi khủng khiếp làm tim ông thắt lại.
Ông nghe thấy tiếng cầu thang mở.
Rồi cửa buồng ông mở ra.
Đồng hồ chuẩn bị điểm 11 giờ.
Ông không quay lại, ông chờ tiếng Cocles báo cáo "Vị đại diện hãng..."
Ông gí khẩu súng vào miệng...
Đột nhiên ông nghe thấy có tiếng kêu: đúng là tiếng con gái ông. Ông quay lại và trông thấy Julie. Khẩu súng tuột khỏi tay. Cô con gái thở không ra hơi kêu lên:
- Thoát nạn rồi! Thoát nạn rồi cha ơi!
Và cô lao người vào lòng ông, tay cô giơ lên một cái túi lưới màu đỏ.
- Thoát nạn ư! Con ơi, con nói gì thế?
- Vâng, cha xem đây này!
Ông Morrel cầm lấy cái túi. Giật mình, ông mang máng nhớ ra đã có thời kỳ cái túi này là của ông. ông mở túi và thấy trong túi có một tập hóa đơn cho biết đã thanh toán đủ số tiền 287.500 francs. Bên cạnh đấy là một viên kim cương to bằng hạt dẻ, đính theo mẩu giấy có hàng chữ: "Tặng cô Julie làm của hồi môn".
༺༒༻
Ông Morrel đưa tay lên trán ngỡ là mình chiêm bao. Đúng lúc ấy đồng hồ điểm 11 giờ. Mỗi tiếng ngân của đồng hồ như dội mạnh vào trái tim ông.
- Con ơi, con lấy cái túi này ở đâu?
- Trong nhà số 15 ngõ Meilhan, trên mặt lò sưởi, tầng gác thứ năm.
- Nhưng - ông Morrel kêu lên - Cái túi này không phải của con!
Julie liền đưa bức thư cho ông đọc. Đọc xong ông hỏi:
- Thế con đã vào đấy một mình à?
- Anh Emma dẫn con tới. Anh ấy phải đợi con ở góc phố, thế mà lạ quá, lúc con ra anh ấy đã biến đi đằng nào mất!
Một tiếng kêu từ ngoài cầu thang vang lên:
- Bác Morrel! Bác Morrel!
- Tiếng anh ấy đấy - Julie reo lên!
Đồng thời anh thanh niên lao vào, nét mặt vừa xúc động vừa hớn hở, anh reo lên:
- TàuPharaon! TàuPharaon!
- Sao? Tàu Pharaon! Cháu điên đấy à! Cháu Emma, tàuPharaonbị đắm rồi kia mà!
- TàuPharaon! Thưa bác, người ta báo tin tàuPharaonđang cập bến!
Ông Morrel rơi phịch xuống ghế, ông cảm thấy không còn sức lực nữa và tâm thần ông rối loạn vì những sự kiện xảy ra quá bất ngờ, quá thần kỳ, quá vĩ đại.
Nhưng cậu con trai của ông cũng vào và kêu lên:
- Cha ơi! Sao cha bảo tàuPharaonđã đắm rồi? Nó đang lù lù cập bến kia kìa!
- Các con ơi - ông Morrel nói - Nếu quả thực như thế thì đây là một phép kỳ diệu của Thượng đế! Không thể có được!
Nhưng một sự thật rành rành ra là cái túi lưới màu đỏ ông đang cầm trong tay, là tập hóa đơn đã được thanh toán, là viên kim cương tuyệt diệu này. Ông bèn đứng lên nói:
- Thôi, nào các con, chúng ta ra tận nơi xem thực hư thế nào!
Một lát sau cả nhà kéo nhau ra bến, lúc bấy giờ đã đông đặc người. Đám đông giãn ra trước ông Morrel.
- TàuPharaon! TàuPharaon! - Tất cả mọi người đồng thanh.
Quả là điều kỳ lạ chưa từng có. Một chiếc tàu mang tênPharaon(“ThePharaon, Morrel & Son, of Marseilles”) kẻ bằng chữ trắng toát ở mũi, y hệt chiếc cũ, cũng chở đầy hàng hóa của chiếc tàu cũ, đang bỏ neo và cuốn buồm. Trên cầu tàu vẫn viên thuyền trưởng Gaumard và bác thuỷ thủ già bẻ lái Penelon, họ đang giơ tay ra hiệu cho ông Morrel.
Không còn nghi ngờ gì nữa, tất cả các giác quan của ông Morrel đã chứng kiến và hàng vạn người đã chứng kiến.
Trong lúc hai cha con ông Morrel hôn nhau trên bờ biển giữa những tràng vỗ tay của dân chúng trước sự kỳ diệu này, có một người đàn ông nửa mặt bị che lấp dưới bộ râu đen, đứng nép sau cái chòi gác. Người này đang quan sát cảnh tượng đó với một vẻ xúc động rồi lẩm bẩm: "Hãy hưởng hạnh phúc đi, hỡi những tâm hồn cao đẹp! Hãy hưởng phúc lành về những việc từ thiện mà Người đã làm và sẽ làm! Việc trả ơn của ta cũng sẽ được giữ kín như việc làm của Người!".
Và với nụ cười vui vẻ xen lẫn hạnh phúc, người lạ mặt rời khỏi chỗ nấp. Không một ai để ý thấy việc đó vì mọi người còn đang bận rộn về sự kiện đang xảy ra. Người đó xuống một cái thang thường dùng để lên xuống bến thuyền, rồi gọi liền ba tiếng:
- Jacopo! Jacopo! Jacopo!
Tức thì có một cái xuồng lớn đến đón người đó, đưa ông ta ra một du thuyền rất lịch sự đậu ở phía xa. Người lạ mặt, một lần nữa quay lại nhìn gia đình ông Morrel đang ôm nhau khóc trong niềm vui sướng lạ lùng. Người đó nói một mình: "Và bây giờ xin vĩnh biệt tấm lòng từ thiện, thủy chung, nhân hậu... Vĩnh biệt tất cả những tình cảm đang nở rộ lòng người! Ta đã thay quyền Thượng đế để đền ơn những người tốt... Bây giờ xin Thượng đế hãy trao cho ta cái quyền trừng trị những kẻ xấu!".
Nói xong người lạ mặt ra hiệu, con thuyền từ từ lướt ra khơi.