- 2 -

Cả toán tập trung ở thị trấn miền núi X. Ghé chợ sắm sửa lương ăn. Bãi đá không như bãi vàng. Độc lập, ít người bám theo nghiệp nên không một hình thức mua bán nào tồn tại. Thu râu tổ chức vào bãi kiểu hành quân Tây Sơn. Khoản rượu phải thuộc dạng đặc biệt. Sáu tay bợm nhậu gộp chung một can hai mươi lít được cất tại nhà. Tất cả phải thương khó trong nửa tháng... Chỉ nửa tháng phải quay về, sắm chuyến khác.

- Nhỡ không có thì sao?

- Đá xô không bao giờ thiếu. Nửa tháng từ khui hầm đến xẻ taluy ít nhiều cũng kiếm được vài lạng đến nửa ký. Cũng đủ cho một chuyến. Độc thân như tao và Chí Mỹ còn có vài điếu đầu lọc phì phèo, còn mấy thằng vương bầu đoàn thê tử cứ thuốc rê lè lưỡi mà bập phà.

Râu đi trước dẫn đường. Bốn vai u chia sáu ba lô trên hai trường côn. Cả bọn tuy bèo bọt nhưng ai cũng nhiều nhiều đỉnh võ nghệ. Râu từng thay mặt võ sư dạy lại cho mấy tay mới tập tành. Đường lên nên mệt lắm, xuống cũng phờ râu. Nghiêng nghiêng dốc, lâu lâu có đoạn bằng, hết dông nầy đến dông khác cứ thế mà miệt mài. Chỉ được dừng chân khi nghe róc rách một dòng suối chảy. Một ngụm nước, một điếu thuốc lại tiếp tục hành trình. Trưa, dừng chân một trảng bằng nào đó, giở mo cau. Cơm nắm, muối mè, ngon tuyệt cú. Chả ăn ở đâu ngon bằng ở rừng. Rựa ngọn xẻ cục cơm từng lát một, bốc tay, chấm muối. Ngon gấp chục lần ăn trong nhà hàng có người đẹp hầu hạ, nhạc nhẽo vây quanh... Hai thằng bây cười cái gì? Tao nói thiệt đó... Mà có gì khó hiểu đâu? Lội cả ngày, bụng đói, ăn cái gì chả ngon.

- Nhỡ bệnh hoạn, sốt rét làm sao anh?

- Chuyện nhỏ. Bọn tao thằng nào chả sốt kinh niên. Tao điều trị sốt bác sĩ còn... ganh tị. Để trị ba cái cảm mạo có rượu ngâm Hắc Kỳ. Sốt hả? Lạnh tao chơi một tách cà phê đen trộn nửa thìa tiêu bột là nóng ngay tức khắc. Nóng hả? Bãi nào chả có suối. Qua cơn nhức đầu là tiếp tục xuống hầm. Vậy thôi.

Phải cố để trong ngày là có mặt ở bãi. Còn phải chặt cây dựng chòi. Đồng ý ngủ võng, nhưng phải có cái sạp bằng lồ ô bổ sịa có chỗ uống trà, làm vài ly chén chú chén anh. Ở bãi thế nào cũng có cây ghi ta. Dân vàng đá trầm, thằng nào chả lả lướt vài bài lá cải. Tuy khổ nhưng dzui ác liệt luôn. Đi đó đi đây trên rừng cao cũng nghiện không kém dân đi biển. Có kẻ yêu ầm ì sóng, nhưng cũng lắm người nhớ vượn hú, chim kêu.

Bãi đá không đông vui như bãi vàng, Trên dưới chục mâm là hết phép. Hầu hết dân thất bại trong nghiệp trầm. Dân trầm cũng như vàng thằng nào cũng biết tao. Vô bãi là tay bắt mặt mừng. Không cần phải chặt cây làm chòi, bọn tao được đàn anh địa phương cấp một chòi trống, lợp lại là ra tay cho bữa chiều.

Hầm đá quý không sâu. Tám thước xuống là tối đa, đất lở lại không cừ, nên phải đào miệng loe, đáy túm. Miệng hầm ba mét, đáy còn mét hai, chủ yếu xẻ taluy, có hầm taluy những năm mươi mét. Bò vào những địa đạo đó ai cũng ngỡ mình đi dự hội nghị cùng diêm vương.

- Sao không cừ khung hầm?

- Muốn cừ khung hầm phải có ván, dân cưa líu đâu có ngu mà hành nghề ở bãi đá, đói chết. Vậy mới miệng loe đáy túm, taluy phải cừ bằng khung tam giác.

- Không hiểu.

- Không trong nghề không thể hiểu. Một chuyến lên bãi phải ít nhất chục ký đinh bảy phân. Vào rừng, cây cỡ cổ tay là phe ta tàn sát càng nhiều càng tốt, rồi cứ mét hai tề cho bằng. Năm khúc kết thành một tấm, ba tấm vô một tam giác. Góc đỉnh kết nhau bởi hai thanh ngang. Đáy một tấm, cứ thế mà tới. Vô được hai mét ta liên hoàn lại bởi một cây dài, đất trên cao nhã xuống cỡ nào cừ tam giác cũng chịu nổi. Làm đá chỉ hoạt động vào mùa nắng hạn, mưa phải rời bãi, thằng nào tiếc là bỏ thây.

Làm trưởng mâm như tao khổ lắm, chả vinh quang gì, cơm áo gạo tiền tao phải lo. Luận đường bổi đi cũng tao. Mở cửa taluy không tao không thằng nào dám. Có địa đạo rồi, anh em mê đánh bổi lười cừ, đất nhã xuống tao phải sửa. Vậy mà mỗi lần về, mấy thằng nheo nhóc thê tử như Sáu Râu, Châu Ú, bọn tao phải bo thêm. Mình dân chơi, nhìn mấy cảnh đó không cầm lòng được. Có những cái Tết, cả bọn về, tao và Chí Mỹ ở lại. Buồn lắm cảnh ở rừng thui thủi, rượu bao nhiêu cũng chịu, hát hò đến không còn nhạc để hát, tao ngâm thơ. Tao nhớ mãi bài thơ của ông Omar Khayyam:

Cầm chiếc bình trên tay tôi khoái trá.

Cười, giơ cao, ném tung vào tảng đá.

- Nầy, bình nói, một ngày kia.

Rồi người ta cũng ném anh vào đá.

- Sao không về?

- Về, tiền đâu mà trả cho chủ quán. Đã nói là đưa cái mặt ra mua, hiểu không, hai ông con?

- Vậy là toàn nước mắt chớ đâu có nụ cười.

- Có chớ, đến đợt thứ năm. Tao - đích thân tao - bắt được một viên vàng chanh.

*

Nâng ly rượu, nhìn một lúc lâu. Râu hỏi:

- Đời mày, sợ gì nhất, Tám thẹo?

- Em sợ nhất con vợ cũ, còn sống chung dám nó lụi em luôn, đừng nói chém.

Sinh trọc tò mò:

- Vậy cái thẹo trên mặt anh là bị chém hả? Sao vậy anh? Bà bây giờ là bà sau hả?

- Ừ, bả cờ bạc quá, tao chịu không thấu, nhỏ to cỡ nào cũng không xong, tao xáng cho bạt tai, sẵn dao nó cho tao hai nhát, một vô mặt, một vô vai, sau đó cuốn gói đi luôn.

Thu râu nhìn Sinh trọc:

- Còn mày? Sợ gì nhất?

- Em sợ đủ thứ. Nhà dột, nợ đòi, học phí cho con. Đời bụi cát hèn mọn quá anh...

- Đừng có bi... Đừng nghĩ cát là hèn. Hãy tưởng tượng một con trai há miệng kiếm cái ăn, một hạt cát tình cờ vương lại, vậy là ra ngọc. Tất cả mọi thứ trên đời nầy tồn tại phần nhiều đều xuất phát từ sự tình cờ, và cái gì cũng có giá của nó. Đời sống nầy niềm hy vọng có mặt ở tất cả mọi nơi. Sự chán nản luôn làm con người bất mãn, lúc đó sẽ có bi kịch. Tao có vẻ cùn quá hả? Mà tụi bây biết tao sợ gì nhất không?

- Anh mà sợ gì nữa?

- Sao không? Thằng nào mà không sợ. Tao sợ kẻ không có gì để mất. Giang hồ ngán tao vì tao vô gia đình. Lỡ có về đất chẳng có à ơi một giọng hời. Thứ hai tao sợ thằng có cái để mất.

- Anh nói gì em không hiểu - Tám thẹo kêu - gì mà không có để mất, rồi có cái để mất là sao?

- Mấy thằng có vợ con, sẵn sàng làm đủ thứ hèn mọn, lừa của anh em chỉ để cho vợ con vuông tròn. Xưa, tao chỉ vì cái tình với em Hồng mà bắt tay với ác để mưu lợi riêng là một ví dụ.

- Anh nói cũng có lý - Sinh trọc gật gật - Nhưng đang vụ viên đá mà, sao anh bỏ ngang vậy?

- Đang tiếp đó chớ. Ừ. Đến phiên tao vô lấy bổi. Taluy thăm thẳm tối. Năm mét leo lét một ngọn đèn sáp. Râu bò qua năm ngọn đèn mới đối diện vị trí lấy bổi. Ngộp không? Không. Hầm không sâu, từ đáy lên đỉnh tam giác những một mét hai nên thừa không khí để thở, chỉ tội cái nóng bức, và khói của nến, tránh cỡ nào khi lên miệng hầm hai lỗ mũi cũng đen ngòm. Bổi là lớp sạn cốm, cuốc chim mổ, đến lớp đất sét là hết. Đào vào khoảng bốn mươi phân, phải dựng một tam giác. Đá xô nằm cùng sạn cốm, lẫn bóng tối nên một màu, chỉ có thể nhận ra dưới ánh mặt trời khi đãi trong dòng chảy. Đang đào, bỗng một màu vàng chanh rực lên trong mắt Thu râu kẽm.

Tim đập vô hồi kỳ trận. Viên đá nằm gọn trong lòng bàn tay. Nó lớn bằng đốt ngón tay út, màu sắc đủ xua tan đi âm u đời và cả bóng tối đang hiện hữu. Tắt ngọn nến. Đẹp quá. Thu say sưa ngắm nhìn. Trên trần gian, kẻ có tiền có thể có tất cả, nhưng họ không thể được tận hưởng trọn vẹn niềm hân hoan của sự kỳ diệu. Với Râu, kẻ đã từng nhặt được những thỏi vàng đôi ba cây. Từng rung động khi nhìn từng đoàn kiến gió ngược xuôi trên một thần dó cổ thụ. Nhưng, để tận hưởng hoan lạc như viên đá nầy thì chưa.

Bò ra. Tay nắm chặt viên đá. Sau lưng là Hùng Chí Mỹ:

- Mệt à, để tao lấy bổi cho.

- Không, ra đi. Trúng quả rồi.

Thu xòe tay. Ánh sáng phát lên. Râu thổi tiếp ngọn nến bên Chí Mỹ:

- Mẹ ơi - Hùng ồ lên - đẹp quá. Trời ơi, vàng chanh mà thế nầy, thì hồng ngọc cỡ nào nữa hả mày?

Để cho kẻ từng tù tội tình nghỉ chơi hai ba lần - Hùng Chí Mỹ - qua đi những cảm xúc, Râu bàn:

- Tuyệt đối không lộ vụ nầy ra. Biết mình có, bọn địa phương xin tăng bo mỗi mâm hai chỉ là tong cả bọn. Dứt khoát sáng mai mình phải biến khỏi bãi, mới lên mà dzọt là tụi nó đánh hơi ra liền. Bây giờ mày giả vờ sốt, đắp mền, nằm trên võng đóng phim cho tao. Tao có cớ đưa cả bọn ra thị trấn. O.K?

- Rồi. Gì chớ giả sốt tao là vua.

Mấy thằng từng ủ tờ là chuyên gia giả bệnh để ở trại làm việc vặt. Mắt rũ xuống, vai rụt lên cổ, miệng khư khư khư. Râu và Hùng diễn một vở kịch hoàn hảo không thể chê. Sợi dây dùng để kéo bổi được cột vào lưng Hùng. Bên trên Lộc Đen và Thành Võ cẩn thận nắm đầu dây bằng bốn bàn tay của những võ sĩ lỡ vận. Sáu Râu vọng xuống hầm:

- Ê Kẽm. Để tao đưa cái thang nầy xuống luôn, mày phải song song bên nó, lỡ nó rời tay là đỡ liền.

- Rồi – Râu la lớn – lẹ lên.

Lên bờ. Hùng được dìu vô chòi. Dưới hầm nóng như thiêu, chưa kịp hưởng sự mát mẻ của gió rừng đã phải trùm mền rên tiếp. Mâm trưởng lệnh:

- Giải lao bữa nay. Tao cũng mệt quá.

Châu ú bàn:

- Tắm rửa làm đôi ly há?

- Thôi, tối làm luôn.

Trưa. Chiến Tú một đàn anh địa phương. Tóc phủ vai, nhướng đôi mắt một mí:

- Dzô hả? Sao nghỉ sớm vậy?

Râu chỉ vào cánh võng:

- Dzô khỉ mẹ gì. Thằng Hùng sốt tao nghỉ một bữa.

- Dzậy mà tao tưởng mâm mày dzô. Nếu trúng quả, bo tao tí đỉnh lương ăn nghe.

Chiều. Mâm rượu được bày, những anh hai địa phương gồm Chiến Tú, Tùng khùng, Hắc Hải... tự động nhập cuộc chơi. Vậy. Bất cứ cái gì, bất cứ ở đâu địa phương luôn trên trước. Đó đây ngang dọc phải rành. Rượu và thịt.

Đâu ra thịt vậy? À, ở rừng mà không biết kiếm thịt bằng bẫy cò ke là dở ẹc. Gà rừng, cheo, nhím là thường ngày ở huyện. Đố cả thiên hạ trên đời, ở rừng thịt con gì là ngon nhất? Nai hả? Sai. Heo rừng? Sai luôn. Con gì nói luôn đi, đố điếc làm chi mệt quá. Đó là con cúi lồ ô. Mới rợi à, cúi lồ ô là cái chi chi? Đó là một loài động vật lớn tầm bắp tay, chuyên ăn gốc măng lồ ô. Cực hiếm và cực kỳ khó bắt. Chỉ có thể nhận ra vào khuya đêm. Lúc ấy cúi ta cạp nghe roàm roạp dưới một bụi lồ ô nào đó. Định được rồi, sáng ra, ta đi xem quanh bụi có bao nhiêu ngả ra vào. Loài vật nầy khôn lắm, chỗ trú ngụ ít nhất bảy tám đường dùng để thoát. Ta bít tất cả chỉ để hai đường. Một đốt lửa quạt khói vào. Cúi ta phải tuôn ra ngả còn lại và mắc vào cái bẫy đã gài sẵn, bắt, phải chụp ngay gáy, đừng để răng của nó chạm vào tay, tưởng tượng hàm răng cạp lồ ô mà bập vô da thịt người thì còn chi của? Thịt nó tuyệt ngon. Giòn hơn dồi trường heo nái tơ, mềm nhưng dai, độc đáo ở chỗ đó. Bộ đồ lòng không bỏ một cái gì. Dân bãi cái gì cũng tiết canh, nên không bỏ qua cúi. Tiết canh cúi lồ ô hồng hơn tiết cheo hay thỏ.

Đố cả thiên hạ câu nữa nghe. Ở rừng con gì ăn không được? Hỏi lãng nhách à, bù loong, con tán còn xơi được nói gì thú rừng. Vậy là bạn không biết gì về rừng rồi bạn ơi. Có một con không thể ăn được. Con gì? Con nầy cũng tên cúi, tên chính xác là cúi heo.

Cúi heo trưởng thành tầm hai mươi ký. Tròn lẳn, cái mõm ngắn ngủn, nó lù đù không thể tả. Có lần đang chặt cây, Râu phát hiện một em. Hú một tiếng, cả bọn vây lại. Cẩn thận đề phòng, mấy con thú vô đường cùng, chơi lại thoát thân dễ ao lắm. Râu dùng một hòn đá ném mạnh, trúng vô đầu, con vật lăn ra không tốn một tí sức. Mừng rỡ cả hội kéo xuống suối ra tay, cũng nổi lửa thui đàng hoàng, nhưng khi xẻ thịt nó khai không tưởng tượng nổi. Tiếc của. Râu ta đi thu gom những cà ri, ngũ vị hương, tiêu hành các thứ, ướp xong, đem sấy. Xong, đem quăng xuống suối, không một phàm phu nào có thể ngửi đừng nói nuốt. Thực đấy, chỉ có kẻ ở rừng, lấy rừng làm hơi thở mới biết hai loại thú nầy.

Nào dzô di bạn hiền, ghi ta bập bùng tôi đã quen rồi nhiều chuyến đi, và quen xa ánh đèn đô thị... Trên võng Chí Mỹ rên hừ hừ ra vẻ nặng nề lắm. Lại mớ nữa. Sáu Râu rờ cái trán:

- Mẹ ơi. Nó nóng quá. Tính sao hả Râu kẽm?

Râu ta cũng rờ trán, nhủ thầm, mẹ, đắp hai ba cái mền không nóng mới lạ à. Rồi lên tiếng:

- Chắc phải đưa nó hạ sơn quá.

Đàn anh cũng bàn:

- Đưa về đi, ở đây là tong à.

- Mày thấy sao? Chí Mỹ?

Nhưng Hùng mê man nào có biết gì. Dưới ánh sáng leo lét của ngọn đèn sáp, trán Râu kẽm nhíu lại và quyết định:

- Mai về. Quyết định vậy đi. Vụ nợ lương ăn ở thị trấn tao lo được. Không thể bỏ mạng ở đây.

- Vậy - Tùng khùng lên tiếng - Lương ăn để lại cho bọn tao.

- Được rồi, bọn tao mang về làm gì.

- O.K.

Vậy là xong, ngà ngà rượu, ai về chòi nấy, mai còn tiếp tục chiến đấu để kiếm cái vinh quang. Chờ bọn đàn anh khuất dạng, Chí Mỹ tung mền chửi thề:

- Mẹ, nóng không chịu nổi.

Râu đưa ngón trỏ lên môi:

- Yên... nhỏ thôi. Tụi bây bình tĩnh, tao nói nghe nè...

Bốn cái đầu ngạc nhiên nhìn. Râu tắt ngọn nến. Và mầu vàng chanh rực rỡ:

- Không có “ồ à” gì dùm cái nghe mấy ông nội - Râu nhấn mạnh.

Tiếng chắc lưỡi vang lên, có cả trời ơi nho nhỏ. Viên đá được chuyền từ bàn tay nầy sang bàn tay khác, thành khẩn và kính trọng.

- Mai về được chưa?

- OK. Đốt đèn lên. Tao muốn uống tiếp - Lộc Đen nói trong phấn khích.

- Rồi, uống thì uống.

Lại tiếp tục chuyền nhau cái ly. Có con cúi lồ ô cà ri khô để nhấm dần, làm sạch luôn cho rồi. Rượu năm mươi độ cồn Võ Tòng còn ngất ngư huống phàm phu. Vui quá, mừng quá, cả bọn xả láng để sáng về sớm, mà muộn tí cũng chẳng sao. Vẫn trườn vô được cánh võng, kéo phécmơtuya lên tận cổ, đầu trùm bằng lưới mùng. Ngon giấc nghe mấy chiến hữu.

Khi tỉnh dậy, Thu Râu thò tay lên túi áo.

Cái đãy đựng viên đá đã biến mất.