Ngày nào thì cũng 8 giờ là lại mắc màn

Là 8 giờ tối. Hà Nội nồm, ẩm ướt, muỗi như trấu, bực vì nó cắn thì ít, mà vì sự vo ve thì nhiều. Trên đời bực nhất là tiếng vo ve, thứ âm thanh của loài đểu giả, rõ ràng là chả động vào ai, như vô tội, mà lại chọc phá, gây tức tối nhất.

Dễ mấy chục năm mới lại mắc màn. Phiền phức kinh, nào móc, nào dây như thời ơ kìa. Nhưng xịn hơn là ở cái móc dính, xưa đóng đinh, hay buộc vào cánh tủ. Nay dây “polyester”, xưa dây chuối, lắm đêm mò mẫm, quàng một cái, cả cái tủ ngả nghiêng.

Chả biết màn “tuyn” có từ bao giờ, năm giải phóng miền Nam? Xửa xưa là “vải màn”, loại vải này dùng nhiều việc, nhưng thường để may màn nên được gọi thế? Là những sợi chỉ đan chằng chịt, mới thì cứng như dây gai, lâu ngày lúc ngả màu cháo tiết thì mới mềm ra. Rồi băng bó vết thương, phụ nữ đến tháng (khoản này khổ nhất cho mấy bà thành thị về quê, đến ngày cứ tìm nơi phơi giấu như của gian), và ai cũng biết, khi làm vành trắng băng tang thì gọi là vải xô. Kể cũng lạ…

Hồi bé về quê nằm màn rất thú. Ở Hà Nội thì chỉ chống muỗi, nhưng những đêm nhà quê, mùa đông gió rít ngoài khe cửa, rú trên mái nhà, chiếu trải ổ rơm, màn giắt rất tiện. Trẻ con nằm rúc vào nhau mà nghe kể chuyện ma. Mình có bà chị họ, cái bà chị “rơm rạ” năm nào(1), kể ma làm cả lũ sợ đến nỗi chả “vãi” được, mà nín đến sáng.

Có lẽ vào cái thời mà tính cộng đồng còn bao phủ một cách bất đắc dĩ bên trong từng gia đình thì cái màn như một bức tường ước lệ. Nó tạo ra hẳn một không gian riêng tư cho mỗi người, mỗi cặp, hay mỗi nhóm người. Cái màn cũ kỹ, cáu bẩn và “đặc quánh lại” đến ngộp thở. Thời chiến nên là màu cỏ úa nhà binh, nằm trong màn cứ tối om om, trong nhìn ra, ngoài nhìn vào lúc mặt trời lên cũng chả rõ mặt người. Nhưng lắm lúc cũng tiện cho cái sự lùng nhùng… kiểu như trong phim “Mùa hè chiều thẳng đứng” hay “Mùi đu đủ xanh” của Trần Anh Hùng.

Ông bô ngày xưa ra Hà Nội cưới vợ tiểu thư, mang gái đẹp đi kháng chiến gian khổ suốt mấy chục năm giời. Rồi hòa bình về Hà Nội, theo mình nhớ là chả làm được việc gì, mà cũng chả biết làm gì trong những thứ gọi là “việc nhà”, ngoài hai thứ là rót nước sôi từ phích đổ vào ấm trà và… mắc màn cho vợ mỗi tối. Sau có khá hơn là biết ngồi lụi hụi đơm cái cúc quần, hay khâu mấy đường sứt chỉ sau lúc mắc màn xong.

Giờ là hai nghìn mười của thế kỷ 21, chả nên thi vị hóa cái sự bỏ màn, nhưng mà nằm trong đó để được thở không khí nguyên bản, vẫn cứ dễ chịu hơn là đốt cái hương nọ hương kia, hay phun thuốc.

(Thỉnh thoảng vợ mắng là cứ viết note “tán gái”. Lạ nhỉ, note kiểu này thì đến gái già nó cũng chán, huống hồ gái trẻ. Nhưng mà mình vẫn cứ muốn kể cho các bạn trẻ nghe về một thời, cái thời người ta chả biết @ là gì, chỉ biết mỗi việc… bỏ màn. He he!!!).

Chú thích:

Xem bài “Kiếp rạ rơm” trong sách này (trang 105).

Tên: Samova

Quê quán: Nước Nga.

Năm sinh: 1956 (cùng năm với mình).

Chất liệu: Hợp kim gì đó, mạ bạc, giờ chỉ còn một màu xin xỉn, già nua.

Ông cụ mang về khi mình tròn tháng tuổi. Mình trong nôi, bạn ngự trên cái lò sưởi này.

Ở nước Nga, bạn không như thế. Chỗ của bạn là trên một cái bàn gỗ, có thể trải khăn trắng, carô, hay cũng có khi chỉ là một mặt gỗ sồi, không khăn trải.

Buổi tối mùa đông nước Nga, ông Ivan, bà Kôvalépxkaia, với cô con gái Irina xinh đẹp nào đó quây quần bên bàn trà, trong căn phòng chật.

Ngoài trời đầy bão rú

tuyết lốc bay mịt mờ

khi gầm như mãnh thú

khi gào như trẻ thơ

khi ngập ngừng gõ cửa

như khách đêm ghé nhờ.

(Ấy là ông Puskin tả thế).

Họ ngồi uống trà.

Có cô gái sớm mai

ra ngoài trời quẩy nước.

Cô gái ấy có những lọn tóc loăn xoăn rơi xuống má, những nếp ren trên váy, trên cổ áo, như những “motif” mềm mại trên mình bạn gái Nga này. Samova, vẻ đẹp Nga.

Bước chân trên tuyết hay lạo xạo lớp băng non mỏng vỡ dưới chân. Đôi thùng gỗ đung đưa, sóng sánh.

Ấy là bạn Irina.

Còn Samova thì đón vào lòng một vốc than củi, quanh mình là chỗ đựng nước, rồi nước sôi phì phì, nút bật. Vặn vòi, những cốc trà đen nghi ngút khói.

Ôi chao, buổi tối mùa đông thì ở đâu cũng da diết thế! Nhất là những buổi tối cuối năm!

Cái lò sưởi kia bao nhiêu tuổi không thể biết, chỉ biết bạn ra đời cùng với ngôi nhà, từ đầu thế kỷ 20. Đây là ngôi nhà Pháp. Bên nước Nga lò sưởi kiểu khác, hay là nhang nhác thế? Mà có gì quan trọng đâu.

Hai bạn cứ thế nâng nhau suốt mấy chục năm trời, trong căn phòng lúc nào bức tường vôi cũng cũ. Các lớp vôi cứ tróc ra.

Hai bạn già đi trong cái sự lớn lên của mình. Giờ thì mình cũng đang già đi cùng các bạn.

Ấm Samôva là nơi mình cất giấu mọi bí mật của trẻ con.

Cái lò sưởi là nơi cất giữ những nỗi niềm của ký ức.

Trong không biết bao nhiêu mùa đông.