Chương 17

Chúng tôi ngồi ở khu vực hạng thương gia, nhưng chuyến bay vẫn quá đông để có thể nói chuyện thoải mái. Mà dù thế nào đi nữa chúng tôi cũng không thể chuyện trò gì với nhau, vì chúng tôi vừa tìm thấy ghế là Ben đã ngáp hết cỡ và tuyên bố: “Nếu cô không thấy quá phiền lòng, tôi muốn ngủ một chút”. Thật là lịch thiệp, và chẳng thể nào từ chối được. Hai phút sau, anh ta đã ngủ say.

Ngủ! Đúng là anh ta đã ngủ cả tối hôm trước, và theo tôi biết thì cả đêm trước nữa cũng vậy. Nhưng tôi thì không tài nào chợp mắt được. Hơn nữa, mái tóc giả thật ngứa ngáy khó chịu.

Tôi quan sát chiếc máy bay lướt dọc đường băng, cất cánh bay lên trên mặt nước hướng ra ngoài biển trước khi vòng vào bờ quay về phía tây. Tôi bồn chồn không ngừng cựa mình trên ghế. Nếu Sinclair biết đến đám thư tín của Child, thì rất có thể tên sát nhân cũng biết. Những gì tôi đã biết cho thấy hắn luôn đi trước tôi một bước. Cả tôi và hắn có vẻ đều tin rằng ở đâu đó ngoài kia có bản thảo của một vở kịch đã từng được diễn trên sân khấu gần bốn trăm năm trước.

Roz đã đọc bức thư của Granville chưa? Bà đến gặp tôi nhờ giúp đỡ, việc này gợi ý nhiều hơn tới câu trả lời là không. Hoặc, như Henry đã chỉ ra, bà chỉ cần đơn giản đi thẳng tới nhà Christie.

Sẽ thế nào nhỉ, cho dù chỉ nhìn thoáng qua thứ đó? Từ mô tả của Granville, có vẻ như đó là một bản thảo làm việc, đã bị dập xóa. Bản thân bản thảo chắc không phải là một hiện vật tuyệt đẹp. Sự lôi cuốn của nó hẳn phải ở một cấp độ khác.

Hai mươi năm trước, hai bài thơ đã được công bố, những người tìm ra tuyên bố rằng chúng là sáng tác của Shakespeare. Bản thân hai bài thơ không có gì đặc sắc - thậm chí cả những người ủng hộ nhiệt liệt nhất cho hai bài thơ đó cũng phải thừa nhận - và không chắc là do Shakespeare sáng tác. Tuy thế, chúng đã gây ra tiếng vang trên toàn thế giới, xuất hiện trong bản tin tối và trang nhất các tờ báo ở New York, London và Tokyo.

Nhưng đây là một vở kịch. Một vở kịch trọn vẹn.

Ben có lí. Trong một thế giới mà những gã trai mới lớn giết người vì vài đồng tiền lẻ, nơi một tên cướp sẵn sàng bắn bạn chỉ để thử xem khẩu súng của hắn có hoạt động hay không, chắc chắn sẽ không thiếu người coi giá trị của vở kịch này đáng để giết một hai người.

Liệu đó có phải là một vở kịch xuất sắc không?

Mà điều này liệu có quan trọng không?

Với tôi thì có. Hầu hết các câu chuyện tan biến đi ngay khi kết thúc, nhưng những kiệt rác thì khác. Tôi đã mơ sẽ yêu như Juliet, được yêu như Cleopatra. Mơ được uống cạnh cốc của cuộc đời đến tận giọt cuối cùng như Falstaff, và chiến đầu như Henry V. Nếu chỉ thỉnh thoảng lắm tôi mới đạt tới một tiếng vọng xa xôi so với những giấc mơ đó, thì không phải do tôi đã không cố gắng. Những sự cố gắng không hề uổng phí: Ngay cả những tiếng vọng yếu ớt ấy cũng đã ghi dấu trong cuộc đời tôi sâu đậm hơn bất cứ thứ gì khác tôi có thể tưởng tượng về bản thân mình. Ở Shakespeare, tôi đã thấy thế nào là yêu, là cười, là thù hận, phẩn bội, và cả sát nhân; tất cả những gì rực rỡ nhất và tối tăm nhất của tâm hồn con người.

Và bây giờ xem ra có thể, chỉ có thể thôi, còn nhiều hơn nữa.

Chưa từng có vở kịch mới tinh nào của Shakespeare - một vở kịch chưa có ai còn sống từng xem hay đọc - kể từ lần cuối cùn Shakespeare đưa một kịch bản còn chưa khô mực đến nhà hát quả cầu. Đó là khi nào? Có lẽ là năm 1613, và vở kịch đó chắc là Tất cả đều đúng , vở kịch về vua HenrY VIII. Nghĩa là gần một năm sau khi Cardenio lần đầu tiên ra mắt khán giả.

Có thể Cardenio chính là kiệt tác thời vua James của Shakespeare.

Tuyệt vời hơn cả Vua Lear , Macbeth , Othello , Cơn bão tố ? Một đòi hỏi rất cao.

Nếu đúng như vậy, tại sao nó không có mặt trong cuốn Tuyển tập ? Và tại sao Roz lại ám chỉ tới thời điểm cuốn Tuyển tập được xuất bản?

Bên cạnh, tôi có thể nghe tiếng thở khẽ của Ben. Tôi cầm lấy chiếc túi đựng sách của Harvard Book Store lục tìm tới khi thấy cuốn sách của Chambers. Ngồi lại xuống ghế, tôi đọc đoạn viết về Cardenio từ đầu đến cuối, lần đầu tiên không bị ngắt quãng.

Sau khi đã nghiền ngẫm rất kỹ Don Quixote , Shakespeare có vẻ đã viết một vở kịch từng lóe sáng trong chốc lát như một ngôi sao băng trên bầu trời, tỏa sáng trong sự tán thưởng ban đầu tại triều đình nhưng sau đó mờ nhạt đi nhanh chóng và chìm vào đống tro tàn của sự quên lãng. Theo Chambers, chỉ có một lần vở kịch được khôi phục lại, một bản phóng tác vào thế kỉ mười tám được đặt tên một cách bừa bãi là Hai sự dối trá , hay Những người tình đau khổ .

Ít nhất bản phóng tác này vẫn còn tồn tại, mặc dù Chambers bóng gió ngụ ý rằng bản thân vở kịch này còn tệ hơn cả tên gọi của nó - đủ tệ hại để chẳng có lí do gì lại sống sót một cách dai dẳng đến thế. Rất có thể vở kịch đã bị viết lại từ đầu đến cuối, như đã xảy ra với bản Romeo và Julies ra đời cùng thời kì, trong đó hai người tình đã thức dậy đúng lúc để sau đó mãi mãi sống hạnh phúc bên nhau. Thế kỉ mười tám luôn tán thưởng những vở kịch tràn ngập màu hồng, cấu trúc rành mạch, ngôn ngũ lịch thiệp, điều này đã dẫn tới việc sửa lại rất nhiều tác phẩm của Shakespeare. Dù vậy đi nữa, tôi vẫn muốn xem qua vở kịch phóng tác này khi có điều kiện. Rất có thể vẫn còn một phần bản gốc của Shakespeare xen lẫn trong đó. Nhưng tôi cần tìm một thư viện lớn, có chiều sâu để tìm ra một bản của vở kịch đó.

Thật tiếc tôi đã không có cơ hội đọc hết bài viết của Chambers ở Widener hay Houghton. Chắc hẳn phải có một bản in của Hai sự dối trá đâu đó trong phòng đọc của Roz. Houghton chắc cũng phải có hai ba cuốn này dưới mái vòm của mình. Nhưng bây giờ thì Hai sự dối trá cần kiên nhẫn đợi đến lượt của mình. Cho tới lúc đó, tôi có thể bắt đầu từ nơi chính Shakespeare đã bắt đầu. Tôi có thể bắt đầu với Cervantes.

Tôi lấy cuốn Don Quixote mới mua ra khỏi túi và bắt đầu đọc.

Vài giờ sau, sau khi đã lật qua lật lại chừng hai trăm trang sách và viết đầy ghi chú lên ba chiếc khăn ăn, tôi đã lần tìm theo câu chuyện về Cardenio trong khi nó thoắt ẩn thoắt hiện trong mạch truyện chính. Cervantes là một tác giả bậc thầy và một thầy phù thủy với những câu chuyện. Lúc bạn nhìn thấy chúng, lúc lại không. Trong Don Quixote , những dòng chuyện xuất hiện, biến mất, rồi lại hiện ra như những chú thỏ hay những chiếc khăn quàng lụa rực rỡ.

Cuối cùng, hiện lên trước mắt tôi là một tam giác. Cấu trúc đơn giản của tình yêu bị thử thách: người yêu, người được yêu, một người bạn trở thành tên phản bội. Đó là một cấu trúc Shakespeare đã sử dụng từ lâu trước đó, trong Hai nhà quý tộc thành Verona , một trong những vở kịch đầu tiên của ông.

Nhưng Hai nhà quý tộc , với câu chuyện về tình bạn tan vỡ vì một người phụ nữ, chỉ là màn mở đầu. Đọc câu chuyện về Cardenio giống như nhìn vào một ống kính vạn hoa có các mảnh lấy ra từ nhiều tác phẩm của Shakespeare. Nó tập trung rất nhiều trong số những khoảnh khắc cao trào đã giúp những vở kịch khác nhau lưu lại trong óc người xem vào một câu chuyện rắc rối. Một người con gái bị cha mình ép buộc vào cuộc hôn nhân mà cô căm ghét: Và con là con ta, ta sẽ gả con cho bạn ta. Và con sẽ không còn là con ta nữa: bị treo cổ, phải ăn xin, đói lả, chết rũ ngoài đường – có linh hồn của ta làm chứng, ta sẽ không bao giờ thừa nhận con . Một cuộc hôn nhân đổ vỡ, một người phụ nữ bị đối xử tồi tệ hơn cả một con chó hoang, nhưng vẫn thủy chung, vẫn yêu đắm đuối. Một người con gái bị mất - Con gái ta . Ôi những đồng ducat của ta! - Và một người con gái tìm thấy. Một khu rừng trải đầy những bài thơ tình, và một người đàn ông bị âm nhạc ám ảnh: âm thanh và khí trời ngọt ngào đem đến niềm vui và không làm tôi đau đớn… khiến khi tỉnh lại tôi khóc cho tới khi lại chìm vào giấc mơ .

Không lại khi Shakespeare đã thấy Cardenio như chính mình, khi cuộc đời của ông ngả dần về phía hoàng hôn. Chắc hẳn ông đã có cảm giác quen thuộc như tìm thấy chính bản thân.

Cảm giác bâng khuâng hoài cổ đột ngột rời khỏi tôi lúc chiếc máy bay rung nhẹ khi tiếp đất. Tôi kẹp những chiếc khăn giấy đầy ắp ghi chú của mình vào trong cuốn sách rồi xếp lại vào túi; nhưng cảm giác lo lắng đang ám ảnh mình thì tôi không sao dẹp đi được. Bên cạnh tôi, Ben ngoác miệng ra ngáp, vươn vai ngồi dậy. Vài phút sau, tôi theo sau anh ta đi theo đường ống dành cho hành khách từ máy bay ra cổng, tim đập thình thịch như đánh trống.

Chẳng có ai liếc nhìn chúng tôi tới lần thứ hai. Không cảnh sát, chẳng ai cả. Ở Las Vegas, những trang phục quá nổi bật tại Boston có thể sẽ là lớp vỏ ngụy trang hiệu quả.

Mánh khóe của Ben đã có kết quả. Chúng tôi lách qua đám đông đang chen chúc dưới những trần nhà lắp gương phản chiếu, vội vã băng qua trước những màn hình lớn chiếu hình các vũ nữ và những tay chơi poker.

Chúng tôi kiếm được một chiếc Chevy loại khó lòng nhận dạng được với màu sơn cũng khó lòng mô tả cho chính xác, thuê nó dưới một cái tên không có chút nào liên quan tới Benjamin Pearl nhưng lại hoàn toàn khớp với thẻ tín dụng và bằng lái xe mà anh ta móc từ ví ra, rồi phóng thẳng về hướng đông bắc vào sa mạc Mojave.