Chương 18

Theo hướng bắc, ở phía xa những đám mây đùn lên bầu trời phía trên những ngọn núi nhọn như răng cưa. Tới hút tầm mắt, có thể trông thấy những bụi cây thấp tè nằm rải rác trong sa mạc. Đồng hồ trong xe cho biết nhiệt độ bên ngoài là 47 độ, nhưng có vẻ con số này quá lạc quan so với thực tế. Chỉ nhìn ánh nắng chói chang tôi cũng có thể đánh giá được mức độ khắc nghiệt bên ngoài.

Ben phá vỡ cảm giác mơ màng của tôi. “Vậy tại sao Roz lại chọn cô để lái xe vòng vèo qua vùng sa mạc núi non này nghiên cứu cho cuốn sách của bà ấy? Cô là người gốc ở đây à?”

Tôi bật cười. “Không. Tôi từ khắp nơi và chẳng từ nơi nào cả. Cha mẹ tôi đều làm ngoại giao. Nhưng tôi có bà bác có một trang trại nằm ở phía nam nơi này, ở Arizona. Trên biên giới với Mexico”.

“Bà bác của cô cũng có một cái tên chứ?”

Tôi mỉm cười. “Helen. Tên bà là Helen. Mặc dù cha tôi luôn gọi bà là Nữ nam tước”. Tôi nhìn về phía xa. Năm tôi mười lăm tuổi, cha mẹ tôi tử nạn khi chiếc máy bay nhỏ của họ bị rơi ở Kashmir, ngay dưới chân dãy Himalaya. Lúc đó tôi đang ở trong trường nội trú, rồi từ đó tôi trải qua các kì nghỉ cùng với bác Helen. Hai người phụ nữ và hai mươi dặm vuông thiên đường hoang dã, bà hay nói vậy. Tôi rất nhớ cha mẹ, và lúc đầu rất ghét nơi đó. Không có gì ngoài bầu trời, những đồng cỏ màu ngả vàng như màu của xương cốt để lâu ngày và những ngọn núi lạ lẫm ở phía xa. Nhưng cuối cùng, trang trại Crown S trở thành nơi duy nhất tôi cảm thấy như ở nhà”.

Tôi yêu cha mẹ mình, nhưng tôi chưa bao giờ thực sự gắn bó với họ. Họ bận rộn với việc quan tâm tới nhau và tới sự nghiệp của mình trong suốt những năm thơ ấu của tôi, trong khi bác Helen đã yêu tôi từ khi tôi còn nhỏ với tình yêu hung dữ đơn giản của một con hổ cái. Tôi chợt nghĩ chính bà đã chuẩn bị tôi sẵn sàng cho Roz. Hay đã cho tôi đủ sức mạnh để chịu đựng bà, ít nhất là trong một khoảng thời gian.

“Trang trại đó không còn nữa đúng không?”

“Nó biến mất cùng bác tôi. Bà qua đời khi tôi còn học đại học, và trang trại đã bị chia ra đem bán - nó quá đắt đỏ để có thể tiếp tục được duy trì. Bác tôi không muốn ai trong số chúng tôi - tôi hay các anh họ tôi - bị trói buộc với nó, và cũng không muốn chúng tôi tranh giành nhau vì nó. Bây giờ nó là một nhóm trang trại nhỏ, mỗi trại rộng bốn mươi mẫu, được một số vị quan chức mua lại để thỉnh thoảng đóng vai cao bồi vào dịp cuối tuần. Tôi không bao giờ quay lại đó”.

“Một thiên đường đã mất.” Ben khẽ nói.

Sau một hồi yên lặng, tôi gật đầu.

Hết dặm đường này tới dặm đường khác, không có thứ gì chuyển động trừ những chiếc xe chạy trên tuyến đường liên bang, những làn hơi nóng run rẩy bốc lên trong không khí, và ở phía xa gần ngoài tầm nhìn, một con chim, có lẽ là một con đại bàng, đang lượn vòng theo những dòng khí nóng.

“Anh không gọi Roz là ‘cô Roz’”? tôi chợt nói.

“Bà không thích vậy.” Ben nói, một tay cầm lái, tay kia với lấy hộp đĩa CD. “Một vùng đất lớn cần một thứ âm nhác lớn. U2 hay Beethoven?”

“Một câu chuyện lớn thì sao?” tôi đáp lại. Năm phút sau, tôi với Ben đã qua Don Quixote tới âm hưởng u buồn của bản symphony Eroica.

Cốt chuyện có thể nói là khá đơn giản. Trước sự nhạo báng chế giễu của thế gian, nhà quý tộc già điên loạn Don Quixote trở thành hiệp sĩ lang thang đi khắp Tây Ban Nha tìm kiếm những cuộc phiêu lưu, đi bên cạnh hiệp sĩ là anh chàng hầu bụng phệ Sancho Panza.

Điều rắc rối với câu chuyện về Cardenio là ở chỗ, đây là một mạch chuyện phụ, và những mạch chuyện phụ trong Don Quixote thì không bao giờ đơn giản, đột ngột xuất hiện không từ đâu cả rồi lại tan biến đi đúng lúc diễn biến đang đến đoạn cuốn hút người đọc. Sau khi tôi đã cố gắng hết sức để gỡ mớ bòng bong ra, có thể tóm tắt đại thể câu chuyện đó như sau: Chàng trai trẻ Cardenio, một thị thần tại triều đình của công tước phải vắng mặt xa nhà, đã nhờ người bạn Ferdinand, con trai út của công tước, tán tỉnh nàng Lucinda yêu dấu của mình. Tuy vậy, chỉ một lần nhìn thấy Lucinda cúi mình qua cửa sổ dưới ánh nến đã khiến Ferdinand phản bội Cardenio và chiếm cô gái cho riêng mình.

Quay trở về vừa đúng lúc chứng kiến người mình yêu lắp bắp nói “Tôi đồng ý” với người bạn thân nhất của mình, Cardenio lao vào giữa hai người, kiếm tuốt trần, nhưng chưa kịp giết ai chàng trai trẻ đã lao đi chạy trống lên núi, hóa điên vì ghen và đau khổ. Trước bàn thờ Chúa, Lucinda ngất xỉu, đánh rơi một con dao và lá thư tuyệt mệnh. Cái chết đã từ chối nàng, cô gái bỏ đi tu.

“Có vẻ không hứa hẹn lắm cho một vở hài kịch.” Ben nói.

“Tôi chưa kể cho anh đến một nửa câu chuyện,” tôi nói. “Tới đây, chắc hẳn phần lớn những người kể chuyện đều đã cạn kiệt trí tưởng tượng, nhưng Cervantes thì mới chỉ bắt đầu”.

Ben ngẫm nghĩ một lát về những điều vừa được nghe. “Cô nghĩ Shakespeare đã làm gì từ câu chuyện này?”

“Đây chính là câu hỏi trí giá sau mươi tư triệu đô la đúng không?” Chúng tôi đang bật hết cỡ điều hòa trong xe, mọi thứ không được giữ chặt lại đều đang bay phần phật. Phần cơ thể của tôi nằm đúng trong luồng gió thì mát lạnh trong khi phần còn lại vẫn chảy mồ hôi ròng ròng. Tôi nhổm dậy khỏi chiếc ghế dính nhơm nhớp và xoay người để luồng gió lạnh thổi khô phần lưng. “Tôi chỉ hi vọng ông ta giữ lại người hiệp sĩ già cùng anh chàng người hầu”.

“Cô đánh giá vở hài kịch thâm thúy cao hơn cuốn tiểu thuyết ngớ ngẩn”.

Anh ta không hẳn muốn đặt câu hỏi, nhưng dù sao tôi vẫn trả lời. “Luôn đánh giá cao hơn nhiều. Nhưng không hoàn toàn”. Tôi nhìn ra ngoài cửa xe, tìm kiếm những từ ngữ thích hợp như thể chúng đang nằm rải rác bên ngoài như những hòn đá trong sa mạc. “Quixote và Sancho… chính họ đã đem lại vài nét triết lí thú vị… làm cho cuốn sách cứng cáp hơn những vở kịch truyền hình ba xu ướt át”.

“Cô thích nghĩ rằng Shakespeare không ưa thích kịch ba xu?”

Tôi không dám chắc Ben thực sự tò mò muốn biết hay chỉ muốn châm chọc tôi. Có lẽ cả hai. Dù sao anh ta cũng là bà con với Roz. “Tôi thường nghĩ ông ấy nhận ra sự tài ba ngay khi nhìn thấy. Don Quixote không chỉ là một câu chuyện, hay một chuỗi những câu chuyện, mặc dù anh có thể đọc nó nhu vậy nếu anh muốn và tha hồ cười thoải mái. Chỉ nguyên điều đó thôi cũng đang công in cuốn sách ra rồi. Nhưng còn về chính những câu chuyện nữa. Về việc chúng từ chối không cam chịu nằm chết dí trong những cuốn sách”.

Tôi vừa nói vừa quan sát Ben, tự hỏi liệu đôi mắt anh ta sẽ lộ vẻ ngán ngẩm hay anh ta sẽ lại cắt ngang mạch ý tưởng của tôi bằng một trò đùa cợt sắc như dao nữa. Không những không tỏ ra chán, anh ta thậm chí còn có vẻ chăm chú lắng nghe - thái độ quá trái ngược với bộ trang phục của một kẻ vô công rỗi nghề anh ta đang mặc khiến tôi bất giác thấy mình đang bật cười khẽ.

“Tiếp tục đi!”, anh ta nói, trán hơi cau lại.

Tôi giải thích cho anh ta hiểu Cervantes đã bắt đầu kể câu chuyện về Cardenio với một con la nằm chết trên đường, vẫn còn nguyên yên cương, một chiếc túi da chứa đầy vàng, thơ và thư tình mà hiệp sĩ cùng người hầu của ông vấp phải trên núi. Sau đó một người chăn dê lại gắn con la và chiếc túi với lời đồn đại về một người điên đang lang thang trong rừng. Khi Don Quixote và Sancho Panza gặp kẻ điên khùng nọ, lời đồn trở thành hồi ức khi chàng thanh niên trẻ - tất nhiên là Cardenio, trong một khoảnh khắc tỉnh táo - đau khổ lần giở lại câu chuyện về tình yêu đã mất và sự phản bội của người bạn. Cuối cùng, câu chuyện về Cardenio đã thoát khỏi khuôn khổ của những câu chuyện nói chung và hòa lẫn vào hiện thực (ít nhất cũng từ góc nhìn của Don Quixote và Sancho Panza) khi nhà hiệp sĩ và người hầu của ông gặp mặt tất cả nhân vật chính của câu chuyện trong một nhà trọ, khóc lóc và gào thét, quyết đấu và tha thứ. Khi câu chuyện đạt tới đỉnh điểm kịch tính, họ không còn là khán giả nữa; họ đã trở thành những nhân vật trực tiếp bị lôi cuốn vào diễn biến của câu chuyện.

“Tuyệt thật!” Ben nói. “Cô nghĩ nó sẽ dẫn tới đâu?”

Tôi phá lên cười. “Ước gì tôi biết. Nhưng chúng ta sẽ phải ghi nhận cho Cervantes. Nhiều câu chuyện của ông cũng diễn ra như vậy. Có cái gì đó không thể kìm hãm được”. Tôi vén những lọn tóc giả dài màu bạch kim khỏi cổ, cúi người xuống để hứng lấy luồng gió mát lạnh. “Tuy vậy nếu tôi có thể nhìn thấy thu thuật này thì tôi nghĩ Shakespeare đã thấy nó còn nhanh hơn và suy nghĩ về nó sâu hơn. Nói cho cùng ông đã sử dụng những ý tưởng tương tự rất lâu trước khi đọc câu chuyện về Cardenio. Ông ấy đã làm nó trở nên vui nhộn trong Thuần hóa người đàn bà chua ngoa . Sau đó là Macbeth . Tất cả những câu đố bí ẩn đó…”

“Một người đàn ông không phải do phụ nữ sinh ra, và ngày mà một khu rừng bật dậy di chuyển.” Ben lẩm bẩm, bám theo dòng suy nghĩ của tôi. “ Macbeth nghĩ những câu đố này chỉ là sự ẩn dụ của ‘không ai’ và ‘không bao giờ’”.

Tôi gật đầu. “Nhưng cuối cùng chúng lại là nghĩa đen. Và trong Macbeth , ý nghĩ những câu chuyện - câu đố - trở thành sự thực cuối cùng lại thật khủng khiếp”. Tôi để mớ tóc giả buông trở lại xuống cổ. “Tôi cho rằng đến cuối đời mình Shakespeare quay lại với ý tưởng những câu chuyện trở thành hiện thực sẽ rất vui nhộn. Nhưng tôi không thể hình dung bằng cách nào anh có thể làm vậy - ít nhất thì cũng không phải trong câu chuyện về Cardenio - mà không cần đến nhà hiệp sĩ cùng người hầu trong vai trò những nhân chứng xuất hiện ngay trong mạch chuyện.”

Cùng lúc tia sáng vỡ lẽ cùng lóe lên trong mắt hai chúng tôi. Tôi thấy những ngón tay của Ben đang nắm lấy tay lái trắng bợt ra, đồng thời cảm thấy như mặt mình đang cắt không còn giọt máu. Lần theo dấu vết vở kịch Cardenio - Cervantes của Shakespeare - Roz đã bước lên sân khấu hóa trang thành hồn ma người cha của Hamlet và vài giờ sau, bà đã chết giống hệt như ông vua già, bị đổ thuốc độc vào tai, đôi mắt xanh lục của bà mở to đầy kinh ngạc.

Nhưng kẻ giết hại bà đang không chỉ diễn kịch Shakespeare. Theo một cách nào đó, hắn cũng đang diễn cả Cervantes, biến chính mình thành một biến tấu tàn bạo của ông già Quixote kiêu hãnh, đẩy những người khác vào trong những câu chuyện hư cấu mà hắn ưa thích, và đưa những câu chuyện đó vào cuộc sống.

Hay cái chết.

Và điều này không vui nhộn chút nào.

“Cô có nghĩ hắn biết mối liên hệ tới Cervantes không?” Ben khẽ hỏi.

Tôi lắc đầu, thầm hi vọng là không. “Lái xe nhanh lên”.