CHƯƠNG 13 SUY TƯỞNG

Như chúng ta đã thấy, qua các cuộc trao đổi với bà Georges và cha xứ Bouqueval, Marie đã tiếp nhận những lời dạy bảo cao quý của những người làm ơn cho cô, đến mức cô cảm thấy mỗi ngày một thất vọng hơn khi nghĩ đến quá khứ bẩn thỉu của mình.

Càng đau khổ hơn nữa khi trí tuệ của cô được phát triển cùng với những bản năng tốt đẹp trong môi trường trọng danh dự và trong sạch mà cô đang sống.

Không quá thông minh cho lắm, với một sự nhạy cảm có phần kém cao nhã, trí tưởng tượng không sắc sảo mấy nên Marie sẽ dễ dàng được an ủi.

Cô đã biết ăn năn và một cha xứ đáng kính đã xá tội cho cô giữa cuộc sống êm đềm nơi thôn dã. Bên bà Georges, cô đã có thể gần như quên đi những cảnh ghê rợn ở khu Nội Thành, cô cũng không e ngại trong quan hệ bạn bè với tiểu thư Dubreuil và như thế không phải vì kém bận lòng với những lỗi lầm đã phạm phải mà bởi vì đã tin tưởng tuyệt đối vào lời lẽ của những người mà cô cảm nhận là ưu tú.

Họ đã nói với cô: “Lúc này hạnh kiểm tốt đẹp của con làm cho con ngang hàng với những người lương thiện”… Cô đã có thể không còn thấy sự khác biệt nào nữa giữa cô với những người tốt.

Màn kịch đau đớn ở trang trại Arnouville làm cho cô hết sức cực lòng, nhưng có thể nói, cô không dự đoán được để phòng trước nên đã rơi những giọt nước mắt cay đắng, đã cảm thấy một sự hối hận khó xác định khi nhớ lại Clara, thuần khiết và trong trắng, đã ngủ cùng một phòng với người khách trọ của mụ chủ quán bất lương.

Tội nghiệp cho cô gái! Phải chăng trong sự yên lặng của những đêm dài không ngủ, cô đã tự đả kích mình bằng những lời còn đau đớn hơn cả những lời chửi rủa mà những người nông dân trong trại Arnouville đã trút lên đầu cô.

Thứ đã giết dần Marie là sự phân tích và sự kiểm tra không ngừng những điều mà cô tự trách mình, nhất là sự so sánh thường kỳ giữa tương lai mà quá khứ khắc nghiệt bắt cô phải chịu với tương lai mà cô mơ ước nếu không có những chuyện này xảy ra.

Đầu óc phân tích, kiểm tra, so sánh thường gắn liền với tính ưu việt của trí thông minh. Ở những tâm hồn tự đại và kiêu căng, nó dẫn đến nghi ngờ và phản ứng chống lại kẻ khác. Ở những tâm hồn nhút nhát, tế nhị, đầu óc đó dẫn đến sự ngờ vực và phản ứng chống lại bản thân.

Người ta lên án những con người thứ nhất, họ tự xá tội.

Người ta miễn tội cho những con người thứ hai, họ tự kết án.

Cha xứ Bouqueval, mặc dù tính chí tôn của ông, bà Georges, mặc dù đạo đức của bà, hay nói đúng hơn, cả hai người, mặc dù với tính chí tôn và đạo đức của mình, họ cũng không thể tưởng tượng được Marie đã đau khổ như thế nào khi tâm hồn cô thoát khỏi những vết nhơ, có thể nhìn thấy tận đáy vực thẳm mà người ta đã dìm cô xuống.

Họ không thể hiểu được những ký ức rùng rợn của Marie, đã gần như có sức mạnh, sức mạnh của sự thật, họ không hiểu được rằng cô gái trẻ đó có một sự nhạy cảm tuyệt vời, một trí tưởng tượng mơ mộng và nên thơ, một sự cảm nhận đau khổ tinh tế, họ không thể hiểu được cô gái đó không ngày nào là không nhớ lại, không ngày nào không cảm thấy một nỗi khổ tâm pha lẫn kinh tởm và ghê sợ về những nỗi cơ cực xấu xa của quãng đời trước đây. Ta thử hình dung một cô bé mới mười sáu tuổi ngây thơ, trong trắng, rất có ý thức về sự ngây thơ và trong trắng của mình, do một thế lực tàn khốc nào đó đã rơi vào hang ổ bỉ ổi của mụ chủ quán gian ác và chịu khuất phục trước quyền lực của mụ ấy. Đó chính là sự phản ứng của quá khứ đối với hiện tại cho Marie.

Như thế chúng ta sẽ hiểu được những nỗi thù hận khi nhìn lại quá khứ hay đúng hơn là hậu quả gián tiếp về tinh thần mà Marie phải chịu đựng gay gắt đến nỗi cô bé thường cảm thấy tiếc, càng thường xuyên cảm thấy tiếc hơn khi không dám thú thật với cha xứ, là mình chưa chết ngập trong bùn nhơ.

Chỉ suy tư một chút, và chỉ hơn có kinh nghiệm về cuộc sống, người ta sẽ không cho điều chúng tôi trình bày sau đây như là một nghịch lý.

Điều làm cho Marie xứng đáng được quan tâm và thương hại không phải chỉ vì cô chưa bao giờ yêu mà là vì tình cảm ấy của cô còn nguội lạnh, chưa lúc nào được thức tỉnh. Nếu đôi khi thấy ở nhiều phụ nữ bẩm sinh kém tế nhị so với Marie, họ có những nỗi ghê sợ của sự mất trinh tiết kéo dài khá lâu sau khi cưới, thì người ta sẽ không lấy làm lạ rằng cô gái bất hạnh đó, bị mụ chủ quán bất lương đổ rượu để đầy ải lúc mười sáu tuổi, vào giữa những quân thú vật dã man hoặc cảm thấy kinh hoàng vì sợ hãi, lại có thể thoát khỏi nơi ô trọc đó, trong trắng về mặt tinh thần.

Những lời tâm sự hồn nhiên của Clara Dubreuil về mối tình trong trắng thơ ngây với người chủ trang trại trẻ tuổi mà cô ấy sẽ kết hôn đã làm cho Marie sầu não, cô cũng cảm thấy mình đã yêu mạnh mẽ, cô có thể biểu lộ tình yêu đối với những gì là tận tâm, trong sạch, cao thượng, lớn lao, và khốn thay cô không cho phép mình gợi lên và cảm nhận tình cảm đó, bởi vì nếu yêu, cô sẽ lựa chọn và càng có sự lựa chọn xứng đáng với mình thì cô lại càng cảm thấy mình không xứng đáng.