Chương 10 BÀ BẢO TRỢ

Chẳng mấy lúc, bà thanh tra cùng với Marie bước vào phòng khách nhỏ có Clémence, màu da xanh xao của cô gái hơi hồng lên sau câu chuyện với Sói Cái.

Bà Armand nói với Marie:

– Bà Hầu tước cảm động về những điều tôi nói về cô, muốn gặp cô và có lẽ sẽ hạ cố xin cho cô được ra tù trước thời hạn.

– Cảm ơn bà. – Marie rụt rè trả lời bà Armand, bà để cô ở lại một mình với bà Hầu tước.

Ngạc nhiên vì nét mặt trinh trắng, cách đi đứng duyên dáng, đầy vẻ khiêm nhường của Marie, nữ Hầu tước không thể không nhớ lại câu chuyện Sơn Ca trong khi ngủ đã nhắc đến tên Rodolphe mà bà thanh tra nghĩ rằng tù nhân của mình đang ôm ấp một mối tình sâu rộng, giấu kín.

Cho dù chắc chắn rằng không thể là Đại công tước Rodolphe, Clémence phải thừa nhận rằng, nếu về sắc đẹp, Sơn Ca xứng đáng với tình yêu của ông hoàng.

Nhìn nét mặt bà bảo trợ tỏa ra một vẻ hiền từ đáng mến, Marie cảm thấy đầy thiện cảm với nữ Hầu tước. Bà Clémence nói:

– Con ạ, bà Armand rất khen tính dịu dàng, sự ngoan ngoãn mẫu mực của con nhưng bà phàn nàn con còn ít tin tưởng bà.

Marie cúi đầu không trả lời.

– Những áo quần thôn nữ con mặc khi bị bắt, việc con giữ kín nơi ở trước khi bị đem về đây, chứng tỏ con còn giấu chúng ta một đôi điều.

– Thưa bà…

– Con ạ, ta buộc con phải tin ta, ta cũng không muốn hỏi để quấy rầy con, chỉ biết rằng người ta bảo đảm ta có thể xin con ra khỏi tù. Trước hết, ta muốn nói về những dự định của con, về cách sống trong tương lai. Được thả ra, con sẽ làm gì? Ta hoàn toàn không ngờ vực con, con sẽ đi theo đường đúng đắn và con hãy tin ở ta, ta sẽ giúp con sống tử tế…

Marie cảm động rơi nước mắt vì sự quan tâm của bà d’Harville.

Sau một lúc ngập ngừng, cô nói:

– Thưa bà, bà đã tỏ ra rất khoan dung, rất độ lượng khiến con phải từ bỏ im lặng về quá khứ, một lời thề đã trói buộc con.

– Một lời thề?

– Vâng, thưa bà, con đã thề không nói gì với pháp luật, với các nhân viên trong nhà tù về hoàn cảnh nào đã đưa con tới đây, nhưng nếu bà hứa với con…

– Hứa thế nào?

– Giữ bí mật cho con, con có thể, vẫn giữ được lời thề, làm yên lòng những người đáng kính, chắc chắn vẫn đang lo lắng vì con.

– Con hãy tin ở sự kín đáo của ta. Ta sẽ chỉ nói những điều con cho ta nói.

– Vâng, cảm ơn bà. Con rất sợ rằng sự im lặng của mình đối với các ân nhân lại giống như sự bội bạc.

Giọng nói dịu dàng của Marie, từ ngữ gần như chọn lọc càng làm bà d’Harville thêm ngạc nhiên.

– Ta không giấu được rằng phong thái, lời nói của con, tất cả làm ta hết sức lạ lùng. Làm sao được giáo dục tử tế, con lại có thể…

– Sa đọa đến thế, phải không thưa bà? – Marie nói, giọng cay đắng. – Bởi con chỉ mới tiếp thu sự giáo dục ấy rất gần đây thôi. Con đội ơn ở một ân nhân độ lượng, người ấy cũng như bà, không biết con, không cần đến cả những điều người ta nói tốt về con, đã thương con…

– Người bảo trợ ấy là ai?

– Con không biết, thưa bà.

– Con thật không biết?

– Người ấy chỉ cho mọi người biết là một tấm lòng nhân hậu vô tận mà thôi, nhờ Trời, con đã gặp được người ấy.

– Ở đâu?

– Một đêm, trong Nội Thành, thưa bà. – Marie cúi xuống. – Một người toan đánh con, vị ân nhân không quen ấy đã can đảm bảo vệ con. Buổi gặp lần đầu là như vậy.

– Có phải là một thường dân?

– Lần đầu con gặp thì cách ăn mặc, nói năng giống như thường dân nhưng sau này…

– Sau này?

– Cách nói năng của Người, sự tôn kính đặc biệt của những người mà ân nhân đã giao phó con cho họ, tất cả chứng minh rằng ân nhân đã trá hình thành một người thường lui tới Nội Thành.

– Nhằm mục đích gì?

– Con không rõ…

– Và tên của vị bảo trợ bí mật ấy, con có biết không?

– Có chứ, thưa bà. – Marie sôi nổi nói. – Lạy Chúa! Con không ngừng tôn thờ, ca ngợi tên Người. Người cứu con là ông Rodolphe, thưa bà.

Clémence mặt đỏ lừ, hỏi dồn Marie:

– Có còn tên gọi khác nữa không?

– Con không biết, thưa bà. Trong trang trại mà Người đưa con đến, người ta chỉ gọi là ông Rodolphe.

– Thế tuổi của người đó?

– Người còn trẻ, thưa bà.

– Và đẹp phải không?

– Vâng, đẹp, cao quý như trái tim của Người.

Giọng nói biết ơn, say sưa của Marie khi nói những lời này gây một cảm xúc đau đớn cho bà d’Harville.

Một linh cảm rất mạnh, không giải thích được cho biết đây chính là Hoàng thân. Clémence suy nghĩ: Những nhận xét của bà thanh tra là có căn cứ. Sơn Ca yêu Rodolphe. Cô ấy gọi tên Người trong giấc ngủ.

Trong trường hợp lạ kỳ nào, Hoàng thân và cô gái khốn khổ ấy đã gặp nhau?

Vì sao Rodolphe trá hình đi vào Nội Thành?

Bà Hầu tước không trả lời được những câu hỏi ấy.

Bà chỉ nhớ những điều Sarah xưa kia đã kể, có cả ác ý và bịa đặt, về những hành động có vẻ kỳ quặc của Rodolphe, về những mối tình quái dị của ông. Có thực sự kỳ cục không khi cứu vớt từ bùn nhơ ra con người đẹp tuyệt vời và thông minh hiếm có thế kia?

Clémence có những đức tính cao quý nhưng nàng là đàn bà và nàng yêu sâu sắc Rodolphe, mặc dầu nàng đã quyết chôn sâu bí mật đó trong lòng…

Không nghĩ rằng chắc chắn đây chỉ là một trong những hành động nhân đức mà Hoàng thân bí mật làm, không nghĩ rằng nàng đã nhầm tình yêu với một tấm lòng quá đỗi biết ơn, không nghĩ rằng tình cảm ấy vốn thầm lặng hơn, Rodolphe có thể không biết, bà Hầu tước, trong phản ứng đầu tiên, cay đắng và bất công, không thể không coi Sơn Ca như tình địch của mình.

Sự kiêu ngạo của nàng chồm lên khi nàng nhận ra mình đã đỏ mặt, đã đau khổ mặc dù lòng không muốn, vì sự hiềm khích xấu xa đến thế.

Nàng nói tiếp, giọng khô khan, lạnh lùng, tương phản một cách tàn nhẫn với thái độ đầy yêu thương ban đầu:

– Thế sao vị ân nhân của cô lại để cô phải ở tù? Làm cách nào cô lại đến đây?

– Lạy Chúa, thưa bà. – Marie rụt rè nói, ngạc nhiên vì sự đổi giọng đột ngột. – Con đã làm gì không vừa lòng bà?

Bà d’Harville cao giọng:

– Không vừa lòng chỗ nào chứ?

– Bởi vì hình như, hồi nãy, bà nói với nhiều yêu thương hơn, thưa bà…

– Thật ra, ta có phải cân nhắc từng chữ với cô đâu? Miễn là ta quan tâm đến cô, ta nghĩ rằng ta có quyền hỏi một vài điều…

Nói xong câu này, Clémence, vì nhiều lẽ, hối tiếc về lời lẽ cứng rắn của mình.

Đầu tiên, bởi sự quay về với bản chất độ lượng và cũng thấy rằng thô bạo với tình địch, nàng sẽ không biết gì hơn về những điều nàng muốn biết.

Quả vậy, nét mặt của Marie, trong một lúc đã cởi mở và tin tưởng, bỗng nhiên trở nên sợ sệt.

Như cây hổ ngươi, mới đụng vào đã khép lại, mềm rũ xuống, trái tim Marie se lại và đau đớn.

Clémence tiếp lời dịu dàng, để không khơi gợi sự ngờ vực trong lòng cô gái được nàng che chở, bởi một sự xoay trở đột ngột:

– Ta nhắc lại là ta không thể hiểu nổi ân nhân của con đáng được ca ngợi như vậy mà con lại phải ở tù. Làm sao sau khi đã thành thực quay về đường ngay, con lại để bị bắt trên một con đường cấm đối với con? Tất cả điều đó, ta thú thực, thật lạ lùng. Con nói về một lời thề đã buộc con phải im lặng cho đến nay nhưng lời thề ấy cũng lạ thay!

– Con đã nói sự thật, thưa bà.

– Ta tin con, chỉ thấy và nghe con nói là tin con không thể nói dối. Nhưng tất cả những gì khó hiểu trong hoàn cảnh của con làm tăng thêm, tức tối thêm điều ta tò mò, nóng nảy muốn biết mà thôi. Chỉ vì thế mà vừa rồi con thấy ta hơi nặng lời. Nào, ta nói thật, ta không đúng, bởi vì ta chẳng có quyền gì muốn biết tâm tư của con ngoài ý muốn sốt sắng giúp đỡ con, con đã nói muốn thổ lộ với ta những điều con không nói với ai, hãy tin ta, ta rất cảm động vì tấm lòng thành thật của con đối với sự quan tâm của ta. Cho nên ta hứa, ta sẽ giữ gìn rất thận trọng bí mật của con, nếu con trao nó cho ta, ta sẽ làm hết sức mình để đi đến đích mà con mong muốn.

Nhờ cách nói chuyện khéo léo, tài tình, bà d’Harville đã lấy lại được lòng tin của Marie, sau một lúc hoảng hốt.

Marie, với tâm hồn trong trắng, ngây thơ, tự trách mình đã hiểu sai những lời đã làm cô tổn thương. Cô nói với Clémence:

– Xin lỗi bà, có lẽ con sai vì đã không nói ngay những điều bà muốn biết. Nhưng bà hỏi con tên người đã cứu vớt con, dù sao con đã không cưỡng lại được niềm hạnh phúc được nói về Người…

– Không còn gì hơn! Điều đó chứng tỏ con biết ơn người ấy bao nhiêu. Nhưng con đã rời bỏ những người tốt mà người ấy đã giao phó con cho họ trong hoàn cảnh nào? Lời thề mà con nói có liên quan đến việc ấy phải không?

– Vâng, thưa bà! Nhưng nhờ có bà, bây giờ con tin rằng có thể, một mặt vẫn trung thành với lời thề của con, mặt khác làm yên tâm những ân nhân về sự mất tích của con.

– Nào, con, ta đang lắng nghe con!

– Cách đây chừng ba tháng, ông Rodolphe đưa con vào một trang trại cách đây chừng bốn hoặc năm dặm…

– Ông ấy đích thân dẫn con đi?

– Vâng, thưa bà. Ông ấy gửi con cho một bà vừa tốt, vừa đáng quý trọng. Chẳng bao lâu, con đã yêu quý bà ấy như mẹ đẻ. Ông Rodolphe gửi gắm con cho bà ấy và cha xứ trong làng chăm lo việc giáo dục.

– Thế ông Rodolphe có hay đến trang trại không?

– Không, thưa bà. Ông đã đến ba lần trong thời gian con ở đấy!

Clémence không giấu nổi sự vui mừng.

– Và khi nào ông đến thăm con, con sung sướng lắm phải không?

– Ồ, vâng, thưa bà. Đối với con, còn hơn là hạnh phúc. Một tình cảm lẫn lộn cả biết ơn, kính trọng, cảm phục và một chút sợ sệt nữa…

– Sợ sệt?

– Từ người ấy đến con, từ người ấy đến những người khác… khoảng cách xa biết mấy!

– Nhưng người ấy thuộc đẳng cấp nào?

– Con không biết người ấy có địa vị hay không, thưa bà.

– Nhưng con vừa nói đến khoảng cách giữa người ấy và những người khác?

– Thưa bà, điều làm người ấy ở trên mọi người là tính cao thượng, là sự độ lượng khôn cùng đối với những người đau khổ, là sự hâm mộ mà mọi người cảm thấy. Kẻ ác nghe tên người ấy đều phải run sợ. Chúng vừa tôn trọng, vừa phải gờm. Nhưng xin bà thứ lỗi cho, nói nữa về người ấy, con phải im thôi. Con sẽ đem lại một ý niệm không đầy đủ về người đáng phải tôn thờ trong im lặng, cũng như muốn nói bằng lời về sự cao cả của Chúa Trời.

– Sự so sánh ấy…

– Là phạm thượng, thưa bà. Nhưng có phải là xúc phạm Chúa không, khi đem so với Chúa, người đã cho con ý thức về thiện và ác, người đã lôi con ra khỏi vực thẳm, người đã cho con một cuộc đời khác?

– Ta không trách con, ta hiểu sự bồng bột của con. Nhưng sao con lại rời bỏ trang trại, nơi con được sống sung sướng?

– Hỡi ôi! Đó không phải là ý muốn của con, thưa bà.

– Ai ép buộc con?

– Một buổi chiều, – Marie còn run khi kể lại – con đến tu viện của làng thì một mụ đàn bà độc ác, kẻ đã hành hạ con ngày nhỏ và một tên đồng lõa, cả hai nấp trong một cái rãnh, đã nhảy ra khóa miệng con lại, bỏ con vào một cái xe ngựa.

– Nhằm mục đích gì?

– Con không rõ, thưa bà. Con nghĩ, những kẻ bắt cóc con vâng lệnh những người có quyền thế.

– Sau việc bắt cóc thì sự việc diễn biến ra sao?

– Xe ngựa vừa chuyển bánh thì mụ già độc ác, tên là mụ Vọ, la to: “Tao có acid, tao sẽ hắt vào mặt con Sơn Ca cho nó dị dạng.”

– Ôi, khủng khiếp! Tội nghiệp con. Thế ai đã cứu con khỏi cơn nguy hiểm đó?

– Tên đồng lõa ấy! Một người mù, tên là Thầy Đồ.

– Người ấy bênh vực con?

– Vâng, thưa bà, lần ấy và một lần khác nữa. Lần này lão phải vật lộn với mụ Vọ. Dùng sức mạnh, lão Thầy Đồ bắt mụ phải ném chai acid ra ngoài. Đó là việc tốt đầu tiên lão làm cho con, mặc dầu lão đã nhúng tay vào việc bắt cóc. Đêm đã khuya, sau một tiếng rưỡi, xe dừng lại, có lẽ là trên con đường xuyên qua cánh đồng Saint-Denis, một người cưỡi ngựa đứng đó. “Ê, đã tóm được nó chưa?” – người ấy hỏi. “Vâng, tóm được rồi! – Mụ Vọ trả lời, còn hậm hực vì bị ngăn không hủy hoại được khuôn mặt của con. – Nếu lão muốn khử con bé này, có cách này tốt: tao sẽ bắt nó nằm trên đất, trên mặt đường, rồi cho bánh xe lăn qua đầu nó, có vẻ như bị tai nạn xe.”

– Nhưng kinh khủng quá!

– Hỡi ôi, thưa bà. Mụ Vọ hoàn toàn có khả năng làm được điều mụ nói. May thay, người cưỡi ngựa trả lời mụ là đừng làm gì hại đến con, chỉ cần giam con hai tháng ở một nơi con không thoát ra được, cũng không viết thư cho ai được. Mụ Vọ liền đề nghị dẫn con đến một người gọi là Cánh Tay Đỏ, chủ quán rượu ở quảng trường Élysées. Trong quán ấy có những hầm ở dưới đất. Một trong những hầm đó, theo lời mụ Vọ, dùng làm nhà giam con. Người cưỡi ngựa chấp nhận đề nghị đó, rồi người ấy hứa với con, sau hai tháng ở với Cánh Tay Đỏ, người ta sẽ cho con một cuộc sống khiến con không phải tiếc rẻ cuộc sống ở trang trại Bouqueval nữa.

– Bí mật thật lạ lùng!

– Người ấy đưa tiền cho mụ Vọ và hứa sẽ đưa thêm khi đưa con ra khỏi Cánh Tay Đỏ, rồi phóng ngựa đi. Xe tiếp tục đi đến Paris. Không lâu, trước khi xe đến thanh chắn ngang đường, Thầy Đồ nói với mụ Vọ: “Mụ muốn nhốt Sơn Ca trong hầm nhà Cánh Tay Đỏ. Mụ thừa biết ở gần sông, mùa đông, những hầm ấy lúc nào cũng ngập nước. Mụ muốn dìm chết nó à?” – “Đúng!” – Mụ Vọ trả lời.

– Nhưng, trời ơi, con đã làm gì con mụ gớm ghiếc ấy?

– Không, bà ạ, từ ngày còn thơ ấu, lúc nào mụ ấy cũng xông vào con như vậy. Thầy Đồ trả lời mụ: “Tao không muốn người ta dìm chết Sơn Ca. Con bé sẽ không về với Cánh Tay Đỏ.” Thưa bà, mụ Vọ cũng ngạc nhiên như con, khi nghe lão liên tiếp bảo vệ con. Mụ ấy liền nổi cơn tam bành khủng khiếp và thề sẽ dẫn con đến chỗ Cánh Tay Đỏ, mặc cho Thầy Đồ phản đối. Thầy Đồ nói: “Tôi thách mụ đấy! Tao đang nắm Sơn Ca trong tay, tao không thả ra đâu, tao sẽ bóp cổ mụ nếu mụ sán lại gần nó.” – “Nhưng lão muốn gì ở nó mới được chứ? – Mụ Vọ kêu lên.” – “Nó phải biến đi trong hai tháng, mà phải không ai biết nó ở đâu? Có một cách… – Thầy Đồ nói. – Chúng ta sẽ đi về phía quảng trường Élysées, chúng ta sẽ cho xe dừng cách đồn cảnh sát một đoạn, mụ sẽ đi tìm Cánh Tay Đỏ ở quán rượu, nửa đêm rồi, mụ sẽ tìm thấy hắn, đem hắn lại đây. Hắn sẽ giữ Sơn Ca và dẫn đến đồn, khai rằng đây là một gái điếm ở Nội Thành mà hắn thấy quanh quẩn ở quán rượu của hắn. Bởi vì các gái điếm nếu bị bắt gặp ở quảng trường Élysées là bị ba tháng tù, và Sơn Ca còn có tên ghi ở sở cảnh sát, người ta sẽ bắt, sẽ tống giam vào Saint-Lazare, ở đó nó sẽ bị canh giữ và giấu biệt như trong nhà hầm của Cánh Tay Đỏ.” – “Nhưng, – mụ Vọ nói tiếp – Sơn Ca sẽ không để bị bắt. Đến đồn, nó sẽ nói rõ là bị chúng ta bắt cóc, nó sẽ tố giác chúng ta. Cho dù nó có bị giam, nó sẽ viết thư cho những người bảo trợ, tất cả sự việc sẽ bị lộ.” – “Không, nó sẽ tự nguyện vào tù, – Thầy Đồ nói tiếp – nó sẽ thề không tố giác chúng ta với bất cứ ai trong thời gian ở Saint-Lazare và sau này nữa. Nó nợ tao điều đó, bởi tao đã ngăn không nói mà lại dại dột nói ra thì chúng ta sẽ làm cỏ cả trang trại Bouqueval.” Rồi quay lại phía con, Thầy Đồ nói thêm: “Quyết định đi! Thề đi theo yêu cầu của tao, mày sẽ được giải thoát để đi tù hai tháng, nếu không tao sẽ cho mụ Vọ đem mày đến nhà hầm của Cánh Tay Đỏ để bị dìm chết ở đó. Nào, quyết định đi. Tao biết, nếu mày thề, mày sẽ giữ lời thề.”

– Và con đã thề?

– Vâng, thưa bà, vì con rất sợ bị hỏng mặt bởi mụ Vọ hoặc chết đuối dưới hầm, thảm khốc lắm. Chết cách khác còn đỡ sợ hơn. Và như thế con sẽ không tìm cách trốn tránh.

– Ý nghĩ gì ở tuổi con mà kinh khủng thế! – Bà d’Harville nói và kinh ngạc nhìn Marie. – Ra khỏi đây và trở về với các ân nhân, con sẽ rất sung sướng phải không? Sự ăn năn hối hận của con sẽ chẳng xóa đi quá khứ?

– Quá khứ có xóa được không? Quá khứ có quên đi được không? Ăn năn hối hận có giết được ký ức không, thưa bà? – Marie kêu lên đầy tuyệt vọng khiến Clémence rùng mình.

– Nhưng mọi tội lỗi đều chuộc được, con ạ!

– Ký ức về sự dơ bẩn, thưa bà, càng ngày càng đáng sợ khi linh hồn được thanh lọc dần, khi tinh thần được nâng lên! Hỡi ơi, càng bay lên, thì vực thẳm ở dưới càng thấy sâu hơn.

– Như vậy, con khước từ mọi hy vọng được phục hồi nhân phẩm, được xóa tội?

– Về phía người khác, không, thưa bà, tấm lòng tốt của bà chứng tỏ sự hối hận bao giờ cũng được khoan dung.

– Như vậy chỉ có con là nghiệt ngã với chính mình thôi?

– Người khác có thể không biết, có thể tha thứ, có thể quên con đã như thế nào. Nhưng… con, thưa bà, con không bao giờ quên được…

– Đôi khi, con muốn chết?

– Đôi khi! – Marie mỉm cười cay đắng, cô nói tiếp sau một phút im lặng. – Đôi khi, vâng, thưa bà.

– Nhưng con lại sợ khuôn mặt bị hủy hoại bởi con mụ đáng sợ ấy. Như vậy là con vẫn muốn giữ lấy sắc đẹp, phải không? Như vậy là cuộc đời vẫn còn hấp dẫn đối với con. Can đảm lên con!

– Có lẽ đó là một sự yếu đuối trong tư tưởng. Nhưng nếu con đẹp như bà nói, con muốn khi chết vẫn còn đẹp và gọi tên ân nhân của con.

Mặt bà d’Harville bỗng đẫm lệ.

Marie nói những câu này rất đơn giản, những đường nét thần tiên, xanh xao, mỏi mệt, nụ cười đau khổ, hoàn toàn phù hợp lời nói, khiến không ai có thể ngờ sự thật về ý muốn đen tối của cô.

Bà d’Harville vốn rất tế nhị để không cảm thấy những gì là nghiệt ngã, là định mệnh trong ý nghĩ sau đây của Marie:

“Không bao giờ con quên được con người con trước đây.”

Ý nghĩ cố định, thường xuyên này trỗi dậy và hành hạ Marie suốt đời.

Clémence hổ thẹn vì trong chốc lát đã ngộ nhận đức độ lượng bao giờ cũng vô tư của Hoàng thân, hối tiếc vì đã bị lôi cuốn theo một hành vi ghen tuông vô lối với Marie, người đã biểu thị một cách bồng bột, hồn nhiên lòng biết ơn đối với ân nhân của mình.

Điều kỳ lạ, sự cảm phục sâu sắc của nữ tù nhân khốn khổ này đối với Rodolphe có lẽ càng làm tăng thêm mối tình sâu nặng mà Clémence luôn muốn giấu kín với ông.

Nàng nói tiếp, để trốn khỏi những ý nghĩ đó:

– Ta mong rằng sau này con sẽ bớt nghiêm khắc đối với bản thân. Nhưng hãy nói về lời thề của con. Bây giờ ta tự giải thích được sự im lặng của con. Con không muốn tố giác bọn khốn kiếp ấy?

– Cho dù Thầy Đồ có tham gia vào vụ bắt cóc, lão đã hai lần bảo vệ con, con sợ sẽ phụ lòng lão.

– Và con tuân theo ý đồ của bọn quỷ ấy?

.

– Vâng, thưa bà, con sợ quá! Mụ Vọ đi tìm Cánh Tay Đỏ, hắn dẫn con đến đồn cảnh sát, nói rằng bắt được con lần mò quanh quán rượu. Con không chết, người ta bắt con và dẫn con đến đây.

– Nhưng những người quen của con ở trang trại thì hẳn phải lo lắng đến chết vì con?

– Thưa bà, trong sự hãi hùng lúc đầu, con không nghĩ rằng lời thề của con sẽ ngăn trở con làm cho họ yên tâm. Bây giờ việc đó làm con buồn quá! Nhưng con nghĩ con có thể không sai lời hứa, nhờ bà viết thư cho bà Georges ở trang trại Bouqueval không phải lo lắng gì về con, và không nói con đang ở đâu, vì con đã hứa là sẽ im lặng.

– Con ạ, những điều thận trọng ấy là vô ích, nếu có sự gửi gắm của ta, con sẽ được tha. Ngày mai con sẽ trở về trang trại mà không bội ước lời thề, sau này con sẽ xin ý kiến các ân nhân, để biết con bị ràng buộc đến mức độ nào vì một lời thề do sự đe dọa mà ra.

– Thưa bà, bà tin rằng, nhờ lòng từ tâm của bà, con có thể hy vọng sẽ sớm được ra khỏi đây?

– Con xứng đáng được quan tâm và ta sẽ xin được, ta tin chắc như thế. Ta tin rằng chỉ ngày kia con sẽ tự mình làm cho các ân nhân của mình yên tâm.

– Lạy Chúa, con làm gì để xứng đáng với lòng tốt của bà? Làm gì được để tỏ lòng biết ơn bà?

– Con cứ tiếp tục cư xử như lâu nay. Ta chỉ tiếc là không làm được gì cho tương lai của con. Đó là niềm hạnh phúc dành cho những người thân thiết của con.

Bà Armand chợt hoảng hốt bước vào:

– Thưa bà Hầu tước, – bà ngập ngừng nói với Clémence – tôi rất đau khổ phải đem tin đến cho bà.

– Bà nói gì, thưa bà?

– Ông Công tước de Lucenay đang ở dưới kia. Ông ấy từ nhà bà đến, thưa bà.

– Trời ơi, bà làm tôi sợ, có việc gì thế?

– Tôi không biết, thưa bà. Nhưng ông de Lucenay bảo rằng ông ta phải nói cho bà một tin buồn và bất ngờ. Ông ta được vợ mình cho biết là bà đang ở đây và ông ta vội vàng đến…

– Một tin buồn! – Bà d’Harville tự nhủ. Và đột nhiên bà thét lên một tiếng kêu xé lòng. – Con gái tôi! Con gái tôi… Có lẽ… Ôi, bà nói đi!

– Tôi không biết, thưa bà.

– Ôi, tôi xin… tôi xin bà, dẫn tôi đến gặp ông de Lucenay! – Bà d’Harville kêu lên, cuống quýt đi ra, theo sau là bà Armand.

– Ôi, người mẹ khốn khổ! – Marie buồn rầu nói, mắt nhìn theo Clémence. – Ôi, không, không thể được! Đúng lúc bà ấy tỏ ra rất tốt với mình, một tai họa như thế lại ập xuống đầu! Không, không, không thể được.