Chương VII (3)

Chiều tối hôm đó, sau khi ăn cơm xong, theo lời của Hồ Phương, y sĩ trưởng bệnh viện G2, tôi đến văn phòng chơi, trở về chưa đến trại thì tôi đã nghe tiếng cãi vã ỏm tỏi từ trong trại đưa ra, giữa Quốc – một bệnh binh nằm kế bên giường tôi – và một tiếng nói lạ. Tiếng nói lạ ấy vang lên:

– Đồng chí đừng có ngụy biện! Tôi cảnh cáo đồng chí…

Tiếng Quốc cười lớn, nghe nó ngạo mạn làm sao:

– Ý! Ý! Đừng chớ! Đừng dọa tôi chớ! Đồng chí quyền gì cảnh cáo tôi? Tôi nghe đài Sàigon ca vọng cổ, tuy có khuyết điểm thiệt, nhưng cũng không có gì quá đáng. Tôi cũng biết Đảng cấm cán bộ chiến sĩ không được nghe đài địch. Lâu lâu ghiền vọng cổ, biết tối nay có cải lương truyền thanh, tôi vặn đài nghe một chút. Tôi khuyết điểm thì đồng chí phê bình, nhắc nhở tôi nhã nhặn chớ đồng chí lấy quyền gì nạt nộ tôi?

– Nghe đài địch không có gì quá đáng hả? Đồng chí có biết dù là cải lương đi nữa nó cũng ủy mị, ru ngủ, thủ tiêu tinh thần đấu tranh của ta hay sao? Nói cho đồng chí biết, đồng chí ngụy biện cái gì?

– Tôi hổng có ngụy biện gì hết. Tôi nói đúng mà! Không phải tối thứ bảy tuần rồi, trên văn phòng Ban Chỉ Huy, anh Mười, ảnh bắt đài Sàigòn nghe trực tiếp truyền thanh tuồng cải lương? Sao đồng chí không nói, không phê bình đi? Đồng chí còn mò tới ngồi nghe êm ru. Bây gờ đồng chí lên mặt đạo đức giả với tôi?

Tôi bước vào nhà giữa lúc cuộc cãi vã giữa Quốc và một anh chàng râu rậm mà tôi chưa biết là ai. Cả hai đều đứng chờn vờn trước mặt nhau. Người nào cũng «sát khí đằng đằng». Ngoài hai «nhân vật » trong cuộc còn năm sáu anh em bệnh binh khác. Kẻ nằm người ngồi trên giường bệnh. Chiếc đèn làm bằng chai dầu xức tóc, có khoen treo lủng lẳng giữa nhà, tỏa ánh sáng lù mù.

Anh chàng rậm râu chừng bị bẽ mặt vì câu nói «lật chân tướng» của Quốc nên giọng nói không còn mạnh mẽ nlư trước:

– Đồng chí đừng có nói ngang, nói bướng! Ban Chỉ huy người ta có quyền!

Quốc gân cổ lên:

– Quyền gì? Cán bộ cấp sư đoàn trở lên mới có quyền nghe đài địch. Lệnh của Quân ủy Miền. Của Bộ Chỉ Huy R như vậy đó. Bộ đồng chí tưởng tôi không được phổ biến cho biết thông cáo đó chắc? Còn đồng chí, đồng chí là quản lý bệnh viện G2, đồng chí biết thừa lệnh của trên như vậy mà? Sao đồng chí không làm gương, không phê bình lại còn lết vào ngồi nghe? Sao vậy? Đồng chí trả lời coi?

Thì ra anh chàng râu rậm này là quản lý của bệnh viện G2. Anh ta lúng túng, nghĩa là không sao nuốt trôi nổi câu nói «kê tủ đứng» vào họng của đối thủ. Tôi mường tượng nhận ra rằng, có lẽ trước đây Quốc đang vặn radio nghe truyền thanh tuồng cải lương đài Sàigòn, anh quản lý này đi ngang. tấp vào «hách xì xằng », chỉnh Quốc nặng nhẹ sao đó nên cớ sự đã xảy ra.

Tôi sợ anh quản lý râu rậm bị bẽ mặt, tự ái nổi lên có thể làm chuyện to hơn nên tôi bước tới giải vây:

– Thôi! Thôi, mấy anh cho tôi xin đi! Anh em đồng chí với nhau cả mà!

Quốc dường như chưa hả, phân bua với tôi:

– Anh Hùng nè! Anh nghĩ coi, mình bệnh hoạn, nằm buồn, sẵn có cái đài xít-tăng-đa (Standard) thấy thiên hạ nghe cải lương Sàigòn, mình bắt chước vặn cho mấy anh em trong trại xúm nghe chơi. Đồng chí quản lý này đi ngang, ghé vô nạt nộ làm trời với mình. Phải chi người ta không nghe, guơng mẫu cho anh em mình không tức, đằng này người ta cũng nghe như mình mà nạt nộ, nặng nhẹ mình. Anh nghĩ có tức không chớ?

Tôi không biết phải làm gì khác hơn là giải hòa, lập lại câu nói cũ:

– Thôi mà, cho tôi xin đi…

Anh Quản lý ngắt lời tôi, hất hàm nhìn Quốc:

– Được!

Và anh ta nhếch miệng cười, cay đắng:

– Tùy đồng chí! Hừ, muốn nghe thì nghe. Đồng chí vặn đài Sàgon cho thiệt lớn lên đi cho mọi người nghe với!

Anh quản lỷ nói câu đó xong, quay lưng vội vã bước ra sân.

Quốc chồm tới, định trả đũa gì đó, tôi bịt miệng Quốc và kéo Quốc ngồi ngả xuống giường:

-Thôi anh! Đừng nóng! Thôi đi, nóng quá hư bột hư đường. Anh nghe tôi đi.

Quốc gỡ tay tôi ra, hậm hực:

– Anh coi đó! Nó hăm he tôi quá! Mình nhịn nó, nó lừng! Đâu thử làm gì thì làm đi. Bất quá bị kiểm thảo, cảnh cáo là cùng chớ gì. Nhưng vụ này mà làm ra lớn chuyện thì tôi cũng khai tùm lum ra hết. Cảnh cáo, thì cảnh cáo hết chớ đâu mà cảnh cáo mình tôi được.

Từ ngày vào chiến khu, lúc ở Vườn Thơm tôi cũng đã nghe cãi vã chửi bới hơn một lần về chuyện nghe đài Sàigòn. Hôm ngồi ăn hủ tiếu quán bên bờ Kinh Xáng, tôi nghe tiếng cãi vã ở nhà kế bên.

Xuyên qua câu chuyện, tôi được biết là đêm trước gia đình đó có mở radio nghe cải lương đài Sàigòn. Du kích địa phương đi ngang, ghé vào cự nự, chủ nhà tắt đi. Nhưng chiều tối hôm sau, thằng bé, con chủ nhà táy máy, nghịch ngợm chiếc radio, vặn lung tung đài, nghe nhạc Rock nên ấp đội địa phương đến tịch thu máy. Do đó mà câu chuyện cãi vã, chửi bới xảy ra.

Cho đến hôm nay, tại bệnh viện G2 này tôi lại được nghe lần nữa. Tôi hỏi Quốc về việc cấm nghe radio:

– Anh Quốc! Việc cấm nghe đài địch, khi nãy tôi nghe anh nói R có chỉ thị cấm, nhưng cấm ra sao?

– Bộ anh chưa biết à? Đơn vị nào cũng có đem ra học tập, sinh hoạt phổ biến mà!

Tôi cười:

– Chưa! tôi là lính mới nên chưa biết!

– Quân ủy Miền cũng như Cục Chính Trị R có ra một thông cáo, cấm tất cả mọi cán bộ chiến sĩ không được nghe đài địch cũng như sách, báo tin tức ở thành phổ biến. R quy định rằng chỉ có cán bộ từ cấp F phó, tức Sư đoàn phó trở lên, mà Sư đoàn phó nghĩa là cấp thượng tá ở quân đội chính quy miền Bắc, mới có quyền nghe, quyền đọc. Kỳ dư đều cấm chỉ hết. Ngoại trừ những đồng chí có công tác chuyên môn nghiên cứu, hoặc bắt tin điện đài thì mới được nghe khi có lệnh của trên.

– Nhưng sao, đi qua nhiều nơi, tôi thấy nhiều cơ quan, họ vẫn mở radio bắt đài Sàigòn, đài BBC cả đài Tiếng nói Hoa Kỳ nữa?

– Ối, cấm thì cấm cho có chừng chứ ăn thua gì anh! Cả cái miền Nam này, ngoại trừ Bộ chỉ huy R ra anh xem thử coi có ai là cán bộ cấp sư đoàn? Cho nên ở mấy đơn vị xa R, cán bộ trung đội thôi, cũng bắt rầm rầm có làm sao. Mà hễ cán bộ bắt thì lính cũng bắt, nói sao được nó?

Chuyện đời nó thế. «Phép vua thua lệ làng », nhất là những làng xa, nghìn năm vua chưa đi tới, thì cái chuyện cán bộ, Ban Chỉ Huy của những cơ quan, đơn vị độc lập thản nhiên nghe vọng cổ Sàigòn, chỉ là chuyện thường. Huống hồ vọng cổ Sàigòn, Cải lương Sàigòn có một sức cuốn hút mãnh liệt.

Quốc vẫn còn ấm ức chuyện đã xảy ra, lải nhải một mình:

– Trên văn phòng đó, tối nào anh Mười Phương, ảnh cũng bắt đài BBC nghe tin tức. Hết BBC, vặn đài Sàigon nghe vọng cổ, có ai nói gì đâu. Sao trong cuộc họp tổ Đảng, họp chi bộ hay hội ý mỗi buổi chiều, không ai phản ảnh, không ai đem ra phê bình kiểm thảo đi. Cái thằng cha quản lý ôn vật này cũng vậy, tối nào lại không mò lên văn phòng ngồi nhóc mỏ nghe. Vậy mà y sừng sộ với mình, chán thiệt.

Tuy ấm ức, lải nhải nhưng Quốc vẫn phải tắt radio. Điều đó càng làm cho Quốc ấm ức hơn. Ở rừng về đêm lạnh sớm, thế mà anh ta nắm hai vạt áo hở ngực, giũ nghe phành phạch cho đỡ nực, đi tới đi lui. Sau cùng Quốc bỏ đi chơi sang trại kbác. Còn một mình, tôi leo lên giường nằm nghỉ cho đỡ mỏi.

Cơn bệnh của tôi xem như ngày hôm nay đã lui hoàn toàn. Cơn sốt đã được chận đứng. Tôi không còn sốt nhưng uể oải, yếu đuối lạ thường. Cơ thể tôi bị suy nhược nhanh thật. Năm ngày qua, có lẽ tôi bị sút đi ít nhất cũng năm kí lô.

Để thử xem mình suy nhược đến mực độ nào, tôi nằm ngửa, co hai chân lên, nghễnh cổ trân mình ngồi dậy, nhưng không tài nào gượng lên nổi. Không mượn sức chịu của hai cánh tay, tôi chỉ loi nhoi, ngọ nguậy như một chú bọ hung bị lật ngửa. Ý nghĩ so sánh đó gợi cho tôi hình ảnh vui vẻ hồn nhiên của những ngày thơ ấu.

Mỗi sáng tôi cắp sách đến trường Vĩnh Kim, ngày nào tôi cũng gặp những con bọ hung đang ủi mấy đống cứt gà, cứt heo giữa đường. Và hễ gặp bọ hung là y như tôi phải bỏ cặp xuống đất, bẽ cành cây khều chú ta ra, lật ngửa giữa đường để chú ta đạp loi choi, chới với quay vòng tròn để mà khoái trá.

Bây giờ, tôi đúng là con bọ hung bị lật ngửa. Bỗng tối nghe có giọng cười khúc khích ngoài sân, rồi Duyên hiện ra ở bậc thềm:

– Trời đất ơi! Anh làm gì kỳ vậy, anh?

Tôi cũng cười, xuôi hai chân xuống, thở dốc. Vừa thở vừa trả lời:

– Thử tập ngồi dậy một mình đó.

Tiếng cười của Duyên cũng to lên:

– Vậy chớ từ trước đến giờ anh ngồi dậy mấy mình? Hai mình hay ba mình?

– Móc quá vậy, Duyên! Người ta bệnh mà! Thử xem coi sức khỏe xuống dốc đến bực nào, không cần tay chống coi có dậy nổi không mà!

– Anh muốn phục hồi sức khỏe như trước, ít nhứt anh phải nằm ở đây dưỡng bệnh hai tháng nữa nhưng…

Duyên ngập ngừng dừng lại ở đó. Tôi thắc mắc:

– Nhưng sao, Duyên?

Duyên không trả lời ngay, đi lần đến cạnh giường tôi hạ thấp giọng xuống vừa đủ nghe:

– Nhưng anh dứt cơn sốt chừng một tuần là phải trở về đơn vị công tác rồi. Ở đây chỉ có điều trị. Dưỡng bệnh là chuyện của cá nhân và đơn vị của anh lo. Anh phải về để trống chỗ cho người khác nằm chớ!

Duyên nói với một giọng buồn. Mắt Duyên xa xôi, nhìn lên ngọn đèn chai treo lơ lửng, cháy leo lét ở thân cột. Tay nàng cầm cái ống nhiệt kế, lêu lêu vào khoảng không. Thủy tinh phản chiếu ánh đèn, loang loáng.

Tôi không muốn nghe những chuyện buồn. Tôi cũng không để Duyên nói cho tôi nghe thêm về những nguyên tắc, những cluyện mà tôi không muốn nghe. Nhìn cái ống nhiệt kế, tôi hỏi Duyên:

– Ủa! Bộ giờ này Duyên còn đi lấy mạch nhiệt cho ai nữa sao mà xách nhiệt kế đó?

Nàng quay lại:

– Đâu có, anh! Nhiệt kế này bể rồi. Hư rồi! Duyên đi lấy nhiệt hồi chiều ở trại một. Bệnh nhân họ làm rớt, báo hại nãy giờ Duyên phải ngồi làm bản tự kiểm. Xong rồi, buồn quá không biết đi đâu nên đến thăm anh.

Tôi lấy làm lạ. Bệnh binh làm vỡ ống nhiệt kế mà y tá, cứu thương phải làm bản tự kiểm? Tôi ngơ ngác hỏi:

– Sao kỳ vậy?

– Đâu có gì kỳ, anh! Nguyên tắc của Đảng đề ra mà! Chẳng những làm bản tự kiểm thảo nộp lên cho Ban Chỉ Huy, chịu khó ngồi nghe người ta «lên lớp» mình mà còn phải bỏ tiền ra mua bồi thường cái khác cho Đảng nữa.

Tôi buột miệng thốt lên:

– Ủa!

– Tại anh chưa rõ đó thôi. Bắt đầu vào học cứu thương ở đây cách lấy mạch nhiệt, huấn luyện viên cũng đã giải thích kỹ về nguyên tắc này rồi. Ống nhiệt làm bằng thủy tinh dễ bể. Khi lấy mạch nhiệt phải yêu cầu bệnh nhân nằm ngay ngắn, không được giao cho bệnh nhân cầm hoặc xử dụng nhiệt kế. Y tá hay cứu thương phải nhẹ nhàng, cẩn thận khi lấy nhiệt, nắm chắc khi vẫy vẫy cho mức thủy ngân tuột xuống. Cất giữ cũng phải luôn luôn nhớ nó là một vật dễ bể. Nếu để bị bể thì bất cứ vì lý do nào, y tá, cứu thương cũng phải chịu trách nhiệm. Đảng nhận xét rằng sự việc đó bắt nguồn từ chỗ cẩu thả, thiếu tinh thần trách nhiệm, thiếu ý thức bảo vệ tài sản của Đảng.

Duyên rầu rầu kể cho tôi nghe như trả bài học thuộc lòng. Tôi nghĩ thằng cha nào đẻ ra lý luận trên đây, đáo để thực. Nó đáo để, quá quắt chẳng kém gì cái sáng kiến của bọn tư bản nghiên cứu cho áp dụng phương pháp sản xuất dây chuyền, tính toán chi ly từng giây, biến công nhân thành một cái máy không ngừng hoạt dộng, không kịp thở xả hơi. Karl Marx rồi những kẻ đi sau ông ta không ngớt lên án, xỉ vả. Nhưng những chuyện của chế độ vô sản chuyên chính như thế này sao Đảng không lên án xỉ vả, lại xem đó là một nguyên tắc bắt buộc.

Tôi hỏi Duyên:

– Vì vậy cho nên Duyên phải làm bản tự kiểm để phân tích và thấm thía sâu sắc khuyết điểm của mình? Rồi phải bỏ tiền ra mua cho được ống nhiệt kế đền lại cho Đảng! Thế, Duyên đi tham gia cách mạng thế này, Duyên được lãnh lương mỗi tháng bao nhiêu? Hơn nữa, nếu Duyên chết Đảng có đền cho Đuyên cái gì không nhỉ ‘?

Duyên mở tròn mắt, kinh ngạc nhìn tôi:

– Chết! Anh đừng nói vậy, không nên đâu! Người ta mà nghe được thì phiền toái, nguy hiểm cho anh lắm đó.

Tôi hiểu, nhưng với Duyên không thể nào tôi không phát biểu một cách thật thà những gì tôi nghĩ. Tôi chép miệng:

– Tiền sinh hoạt phí mấy chục, không đủ mua xà-bông tắm, mua kem đánh răng có còn đâu mà đền với không đền!

Những điều này đối với tôi quả thực là mới mẻ, lạ lùng, chưa bao giờ được nghe, cũng như chưa bao giờ nghĩ tới. Đó là những nguyên tắc có lẽ được du nhập từ miền Bắc vào. Vì trước đây, trong cuộc kháng chiến 9 năm chóng Pháp chưa hề có một trường hợp kỳ dị nào như vậy.

Nếu rằng trong cuộc sống chính qui của miền Bắc, cán bộ chiến sĩ đều có lãnh lương, có quy chế thù lao, thì chuyện bồi thường lại nhà nước dụng cụ chuyên môn mà mình làm hư, vỡ không có gì phải thắc mắc lắm. Đằng này đi tham gia cách mạng, mọi người đều phải hy sinh đủ mọi thứ, kể cả sinh mạng mình, còn chịu bao nhiêu là gian khổ, cực nhọc, khó khăn, có được hưởng lương bổng như miền Bắc đâu.

Và dù cho có được hưởng lương đi nữa, thái độ kiểm thảo, bồi thường chưa phải là thái độ tốt, chế độ tốt của nhà nước, mà trong những năm ở Sàigon, cả cải thiếu thời mài đũng quần trên ghế nhà trường tôi chưa hề đọc sách nào, báo nào, tài liệu nào hay nghe bất cứ ai nói đến chuyện nhà nước bắt nhân viên, công chức phải bồi thường vật liệu, dụng cụ của nhà nước bị làm hư.

Sàigòn không có chuyện đó. Các nước trên thế giới cũng không có chế độ đó, nguyên tắc đó. Vậy chế độ đó phát xuất từ đâu ra? Liên Xô chăng? Đảng Cộng Sản Trung Hoa chăng?

Tôi nhớ đến những mụ chủ nhà quái ác, ti tiện mà trước đây tôi thường nghe mọi người chung quanh tôi kể chuyện. Mướn người ở, người làm, mụ chủ đếm từng đôi đũa, từng cái chén, cái tô, mỗi khi bắt gặp người ở làm bể, trừ tiền tháng đã đành mà lâu lâu soát lại thấy không đủ số, dù nguyên cớ mất mát là do con chủ nhà làm bể hay xách đi chơi bỏ mất cũng vẫn bị trừ tiền. Chuyện trừ tiền là chuyện cuối tháng, cuối năm. Còn ngay lúc ấy, mụ chủ nhà «đong đỏng» lên như điện giật, miệng thì chửi rủa, «đào mồ cuốc mả» ông bà, ông vải người ta lên. Tay thì vừa tát, vừa đấm, vừa ngắt véo đủ trò.

Bây giờ… bây giờ chuyện làm vỡ nhiệt kế của Duyên nhắc cho tôi nhớ đến những mụ chủ nhà quái ác, ti tiện đối với người ở, người làm. Tôi nghe nó cay đắng làm sao. Không biết Duyên nghĩ gì về chuyện nhiệt kế bị vỡ?

Tôi hỏi Duyên:

– Duyên này! Duyên nghĩ gì về chuyện đó?

Mắt Duyên ngơ ngác, nhìn quanh sợ hãi:

– Đừng… đừng anh! Thôi, bỏ đi anh! Hôm nào rảnh, thuận tiện Duyên nói chuyện cho anh nghe nhiều. Trong đó có chuyện của anh nữa!

Tôi ngạc nhiên:

– Chuyện của tôi? Chuyện gì vậy? Cái thân tôi bệnh nằm một chỗ, gìn giữ từng lời thì còn có chuyện gì? Hệ trọng lắm không?

– Nếu anh cho nó hệ trọng thì nó hệ trọng. Còn anh không quan tâm thì nó chẳng đáng chi. Nhưng nó sẽ làm phiền anh nhiều chứ không ít đâu!

– Chà! Gì mà hồi hộp quá vậy Duyên?…

Chợt có tiếng vỗ tay đôm đốp ngoài đường, cắt đứt câu nói của tôi. Và giọng ông quản lý oang oang:

– Sinh hoạt văn nghệ nghe! Yêu cầu các đồng chí tập trung xuống nhà ăn sinh hoạt văn nghệ nghe!

Duyên nói nho nhỏ:

– Tối thứ bảy nào cũng sinh hoạt văn nghệ toàn Viện. Bữa nay, thứ bảy đó anh! Anh đi không?

– Không! tôi hãy còn mệt lắm, Duyên! Cái trò ca hát om sòm, đông đảo, giờ tôi nghe sao không còn thích hợp với tôi nữa. Duyên có đi thì đi đi!

Duyên miễn cưỡng đứng dậy:

– Duyên cũng không thích như anh! Nhưng không đi họ thấy ở nhà nói chuyện thì họ lại lôi ra kiểm thảo, phê bình cho là thiếu tinh thần văn nghệ, thiếu thanh niên tính, còn khép vào cái khoản không chấp hành tốt nội quy của đơn vị đề ra.

Có lẽ anh chàng quản lý hãy còn cay Quốc, chỉ muốn tìm đủ mọi cách đề «gỡ» nên anh ta còn đứng ở ngoài đường trước trại tôi nằm, chỏ miệng vào:

– Mấy đồng chí trong trại hai đi sinh hoạt nghe. Ngồi nói chuyện hoài.

Tôi biết anh chàng muốn kiếm chuyện thực sự nên tôi lên tiếng để cho anh ta biết tôi không phải là Quốc:

– Bệnh binh mà sinh hoạt văn nghệ gì, ông quản lý! Tôi ngồi còn mệt hát xướng làm sao nổi?

Không hiểu cố ý hay vô tình, anh ta hỏi lại:

– Ai nói đó?

Anh ta vừa hỏi vừa xăm xăm đi vào trại. Từ ngoài trời đêm, anh ta hiện ra trước ánh sáng đèn:

– Ai nói đó? A! Anh Hùng!

Bỗng anh ta cười:

– Đồng chí Duyên nữa! Đồng chí Duyên sao tới giờ này chưa đi. Làm gì đây? Chà, tâm tình với anh Hùng chắc?

Tôi thấy mặt Duyên cau lại. Câu nói có tính cách châm chọc của anh chàng quản lý đã chạm vào cái bồ tự ái của Duyên. Nàng lớn giọng:

– Nè đồng chí! Đồng chí hổng được nói bậy đó! Sao đồng chí ăn nói hồ đồ vậy?

– Cha! Không phải sao? Vậy chớ đồng chí nãy giờ ở đây làm gì? Không tâm tình thì làm gì chớ? Giờ sinh hoạt thường lệ, đồng chí biết quá mà, sao đồng chí không đi. Xuống trại bệnh với đồng chí Hùng làm gì. Đồng chí còn dám nói hỗn bảo tôi hồ đồ hả?

– Tôi không hỗn với ai hết! Đồng chí lớn mặc đồng chí, ăn nói hồ đồ thì tôi cứ bảo là hồ đồ! Đồng chí chưa nghe người ta nói gì sao đồng chí biết là tâm tình? Hễ xuống trại bịnh nói chuyện với bịnh nhân là tâm tình sao?

– Tôi đoán như vậy! Ủa! không phải thì thôi sao đồng chí lớn lối quá vậy?

– Đồng chí lối hay tôi lối? Gặp ai, đồng chí cũng có thể bắt tròn bắt méo, kiếm chuyện gây gỗ với người ta được. Lạ quá? Cũng may, đồng chí chỉ là quản lý, phải đồng chí làm thủ trưởng chắc không ai chịu nổi quá!

– Thôi, im đi đồng chí! Tôi vì cách mạng bảo vệ những nguyên tắc của Đảng đề ra, tại sao đồng chí hỗn láo. Đồng chí chống đối kỷ luật của Đảng hả? Tôi sẽ báo cáo vụ này lên Ban Chỉ huy. Đồng chí chỉ là quần cháng. Xí! Tiểu tư sản học sinh hả? Liệng đi!

Anh ta vừa nói vừa đi ra. Duyên không kịp trả đũa thêm lời nào thì anh ta đi mất. Hai hàng nước mắt Duyên chảy tuôn, ấm ức:

– Người đâu có loại người kỳ cục. Chó hết sức!

Tôi thở dài, ấm ức lây. Quả tôi là người vô can bỗng dưng cũng thành chuyện được.

Duyên đưa tay quệt nước mắt. Đoạn nhìn tôi cái nhìn buồn thảm làm sao rồi lặng lờ đi qua cửa. Tôi trông theo nàng ra trời đêm cho đến chừng không còn nghe tiếng chân bé nhỏ dẫm nhẹ lên mặt đất.

Và cũng từ hôm đó, tôi không còn gặp lại Duyên. Hỏi ra, tôi mới biết nàng được phân công đi xuống đồng bằng Bình Dương, tải gạo với nhiều anh chị em khác nữa. Nhưng tôi không sao không lấy làm lạ là cho đến hai hôm sau nàng mới đi, trong thời gian đó sao nàng không ghé qua thăm tôi lấy một lần? Bận gì thì bận, có lý nào bận suốt hai mươi bốn giờ một ngày? Hay đã có việc gì đó xảy ra mà tôi không biết?

Tính ra tôi nằm tại bệnh viện G2 được hai tuần thì buổi sáng, tôi được phép rời bệnh viện trở về đơn vị tiếp tục công tác. Trước khi về, tôi phải đến văn phòng quản lý thanh toán gạo và tiền ăn.

Tôi ngạc nhiên, không hiểu tại sao lại có chế độ bệnh nhân thanh toán gạo và trả tiền khẩu phần cho bệnh viện. Cán bộ, chiến sĩ của Đảng, của Cách mạng bị bệnh được đơn vị đưa đến nằm bệnh viện lại phải trả gạo trả tiền sao?

Tôi hỏi, người ta giải thích cho biết mới vỡ lẽ ra rằng việc thanh toán gạo và trả tiền khẩu phần là nguyên tắc tài chánh giữa quản lý bệnh viện và quản lý đơn vị của bệnh binh. Khi bệnh binh về đơn vị không có quản lý của mình thì bệnh binh thanh toán thay hoặc ký nhận vào sổ nợ để sau này quản lý đơn vị trả lại.

Đường rừng đối với tôi là một điều mới mẻ, chưa đi một mình bao giờ cũng như chưa biết lối nào sẽ đưa tôi về đến B2. Do dó thay vì về buổi sáng, tôi phải ở lại chờ đến sau buổi cơm chiều, bệnh viện mới có người rảnh đưa tôi về.

Ngỡ đường từ G2 về đến Ban Chính trị cách nhau xa, phải mất nhiều giờ nhưng anh cảnh vệ dẫn đường cho biết gần nhau thôi. Đi nhanh mất chừng bốn mươi phút, đi chậm cũng một giờ là cùng. Tệ thật! Tưởng xa xôi gì, cách nhau hơn nửa giờ đi bộ, suốt hai tuần qua ở đơn vị tôi B2 chả có được một người đến thăm tôi.

Ở gia đình, có cha mẹ anh em, thân quyến hay bạn bè thăm hỏi chăm sóc cho nhau. Đi vào Cách mạng thì còn đồng đội, đồng chí, đơn vị của mình. Trong câu hát lời ca, trong những tác phẩm văn nghệ không ngớt những lời ca tụng «tình đồng chí thương yêu ruột thịt », diễn tả nó như là một thứ gì cao cả, thiêng liêng, keo sơn gắn bó, mặn nồng tha thiết nhưng thực tế khác đi nhiều. Nghĩ đến điều đó, tôi không buồn nhưng nghe sao xót xa! Tôi nhớ đến chuyện «đồng chí » suýt bắn nhau ở Vườn Thơm, chuyện «đồng chí» quản lý và đồng chí bệnh binh v.v.. Khi vui không thấy gọi nhau bằng đồng chí, lúc «choảng» nhau đổ lửa thì mở miệng ra xưng hô «đồng chí». Vậy ra danh từ «đồng chí» buồn thật.

Cũng có thể người ta cho tôi là loại trí thức mang nhiều mặc cảm, lại sống nhiều bằng cuộc sống nội tâm, tế nhị, nhạy cảm, nhất cử nhất động phía bên ngoài xảy ra đều xét nét, suy tư, chỉ biết nhìn vào khía cạnh xấu của cuộc đời, hoài nghi, bi quan trong việc đi tìm chân-thiện-mỹ. Cho nên tôi đã nhìn bằng một con mắt khác, suy diễn mọi sự việc xảy đến với mình, dưới góc nhìn chủ quan nghiệt ngã đó. Hoặc người ta có thể cho đó là một thứ bất mãn bắt nguồn từ chỗ tự ái vô lý, tự cao tự đại, hợm hĩnh, lúc nào cũng cứ tưởng mình là cái rún vũ trụ, lúc nào cũng chỉ biết đòi hỏi, hưởng thụ.

Thử xét lại mình, thành thực mà nói, tôi chưa biết rõ mình ra sao. Duy chỉ có điều tôi biết rất chắc là tôi bị đẩy vào khung cảnh nghịch thường, một cái mắc xích lỏng lẻo trong sợi xích dài, miễn cưỡng quay tròn quanh trục bánh xe răng lởm chởm. Bởi thế, tôi không thể nào không nghĩ trước mỗi sự kiện đến với tôi.

Buổi chiều ở rừng sâu mau tối thực. Mới 5giờ30, bóng tối đã lan dần. Cảnh vật chung quanh sẫm lại. Khi đến con suối nhỏ, phía sau nhà bếp đơn vị của tôi, trời đã tối đen. Đưa tới vào nhà bếp, anh cảnh vệ vội đốt đèn chai lên, từ giã tôi, hấp tấp quay trở về bệnh viện.

Mò trong bóng đêm, tôi đi về phía văn phòng. Vừa đi vừa sợ rắn. Trên văn phòng, đèn ống khói đốt sáng. Tiếng nói chuyện rì rầm. Càng đến gần tiếng nói càng rõ dần.

Bỗng tôi chợt nghe tiếng Ba Biếu nói:

– Từ hôm nghe anh em bên G2 phản ảnh, tôi định đề nghị trả y về bên Mặt Trận để xử dụng ở mấy cánh đô thị như cánh của chị Ba Tú, cánh anh Năm Mèo nhưng nghĩ lại mình ở đây mà không giáo dục, uốn nắn nổi y sao? Về mấy cánh đô thị, tiếp xúc sinh hoạt bừa bãi còn làm y hư thêm thì khốn.

Tôi đứng sửng lại, hồi hộp lắng nghe. Rõ ràng Ba Biếu đang nói về tôi. Tôi muốn biết người ta nghĩ gì về mình, nhận xét về mình như thế nào, giờ là một tình cờ ngoài sự trông đợi của tôi. Tôi đã làm nên lỗi gì ở G2? Bên ấy «phản ảnh» gì đây? Tôi «hư» gì mà người ta phải giáo dục, uốn nắn.

Tôi dáo dác nhìn quanh, sợ có người đi đến. Không ai cả. Tôi vội nép vào gốc dầu to trước mặt. Trong khi đó tiếng Bảy Cảnh vọng ra:

– Hôm y ra rẫy, chưa được bốn tiếng đồng hồ đã gây chuyện với thằng Sơn. Không được. Tay này coi bộ bướng bỉnh, vô kỷ luật, vô tổ chức quá. Thằng Sơn hổng tức dài sao được khi y làm trời bảo nó:”Phân công tác hả? Thủ trưởng của chú mới có quyền!”. Y tưởng thiệt là anh bảo y ra suối câu cá nên khoái dữ.

– Coi vậy mà sau đó rồi y cũng ra rẫy chặt cỏ hôi. Tự ái vặt chớ cũng biết thân lắm.

Bảy Cảnh cười:

– Còn chuyện bên G2 ra làm sao anh Ba? Hổm nay tôi đi công tác trên C.110 chưa nghe. Rắc rối gì bên G2 hả anh?

– Anh biết con Duyên bên G2 chớ?

– À, à! Con nhỏ cháu của canh Tâm bên Cục, ảnh rước từ Sàigòn vào đây gởi học cứu thương hồi năm ngoái đó chứ gì? Nữ sinh Gia Long! Con nhỏ hấp dẫn thiệt mà! Chắc y «quạt» con Duyên…

– Đúng! Nằm bệnh viện có mấy hôm đã «quạt» tưa lỗ tai hết! Quản lý G2 bắt gặp y với con Duyên, hai chư vị tắt đèn, trốn sinh hoạt tối thứ bảy nằm tâm tình ở trại bệnh coi bộ mùi mẫn dữ!

Mồ hôi trên trán tôi rịn ra. Đầu tôi nghe lảo đảo. Cái thằng quản lý thêm bớt, đặt điều cố tình hại tôi và Duyên. Tôi đau vô tả. Người đâu có loại người vô liêm sỉ đến thế không biết nữa.

Tiếng cười của Bảy Cảnh vọng đến càng làm tôi muốn nổ đom đom mắt. Anh ta xác định:

– Thì ra Đảng đánh giá về bản chất giai cấp có sai đâu. Bọn đó là vậy mà! Đạo đức suy đồi, bệ rạc, đàng điếm, dâm ô của xã hội đế quốc, tạo nên hàng ngũ trí thức của chúng hư đốn chỉ là quy luật tất nhiên của biện chứng pháp thôi.

– Vụ thứ hai là bắt đài Sàigòn nghe cải lương. Còn mấy vụ khác nữa. Tác phong của y cũng chướng lắm. Tự cao tự đại, khoái nói tiếng Tây, sửa lưng người này, người nọ như cái đài cứ bảo là radio. Tôi có bàn với Đảng ủy rồi… anh Hai Cà cũng đồng ý là chừng anh ta ở bệnh viện về, đưa anh ta lên 195 cho lao động sản xuất ít lâu rồi sẽ tính. Dầu sao, anh ta cũng có một mớ vốn hiểu biết, giác ngộ cách mạng 9 năm kháng chiến trước đây. Mình chịu khó uốn nắn, giáo dục thì cũng xài được, không đến nỗi nào. Đầu tiên hãy cứ kiên nhẫn theo dõi, tôi nghĩ anh chắc cũng đồng ý với tôi…

Nghe qua những câu nói đó, tôi thấy điếng người lên. Bỗng không người ta có thể dựng đứng những cái hèn, cái nhục, những khuyết điểm vô lý để gán cho tôi. Cái chuyện ngoài rẫy, Sơn đã về báo cáo với Ban Chỉ Huy thế nào? Lỗi ở tôi tự cao tự đại à? Nguyên do là như vậy à?

Rồi đến chuyện trốn sinh hoạt tối thứ bảy, tắt đèn nằm tâm tình mùi mẫn với Duyên ở trại bệnh, bị quản lý bắt gặp? Tôi muốn chạy một mạch đến bệnh viện để hỏi tên quản lý cho ra lẽ, ức không chịu được.

Báo cáo, người ta cũng đã báo cáo rồi. Cái hệ thống kiểm soát, báo cáo của họ được giăng ra chung quanh tôi theo chiều hướng đó, thì tôi có gắng dẫy dụa gì đi nữa cũng là vô ích.

Tôi bất lực rồi. Không còn cách phản ứng nào khác hơn là tự nhiên để cho hai dòng mước mắt từ từ lăn xuống má, xuống miệng. Sự hy sinh và đóng góp công sức của tôi vào cái gọi là Cách Mạng, đánh đổi được những điều như thế đấy. Bao nhiêu cố gắng, nhẫn nhục của tôi giờ chỉ là công của dã tràng xe cát.

Tôi đứng tựa lưng vào gốc dầu rất lâu, không buồn bước vào nhà. Tình cờ tôi được nghe những điều mà người ta đã gán cho cũng như thái độ và cách đối xử, quyết định số phận về tôi, giúp cho tôi thêm sáng mắt

Tôi muốn chất vấn, muốn hỏi cho ra lẽ những sự kiện dựng đứng, muốn mắng họ mấy câu mới hả được nỗi bực tức của tôi, nhưng tôi nhận ra rằng tất cả đều vô ích.

Trong việc tôi và Duyên, tôi không phủ nhận là tôi có cảm tình, có để ý đến Duyên. Có lẽ Duyên đến với tôi cũng vậy. Nếu tình trạng gần gũi đó kéo dài, đến ngày nào đó có thể sẽ tiến đến tình yêu. Chuyện đó là chuyện sau này với những điều kiện thuận tiện, nhưng bây giờ thì chưa.

Chúng tôi chưa hề có một cử chỉ nào thiếu đứng đắn, lễ độ, vượt quá sự quen biết, bạn bè. Ví dụ cho tôi và Duyên có yêu nhau đi nữa cũng đâu phải là một trọng tội, một điều phi lý, một cái gì quái gở, lạ lùng. Trong chiến khu người ta không chấp nhận tình yêu sao?

Huống hồ, tôi và Duyên chưa có gì hết. Thế mà người ta vẫn nhận xét được, quy chụp cho cái bản chất hèn hạ theo quy luật của họ.

Người ta đã đánh giá tôi như thế đó, đã nghi ngờ theo dõi tôi thì phản ứng của tôi bất cứ dưới hình thức nào cũng đều không có nghĩa gì với họ.

Được! Người ta dám nghĩ, dám kết luận như thế thì đó là một sự lăng nhục, một sự thách thức. Nó còn là sự miệt thị xấc xược và vô lý đối với tôi. Tôi liều rồi. Tôi bị dồn vào bước đường cùng rồi. Chiếc lò xo nén quá chặt, nó sẽ bật ra. Tôi chấp nhận lời thách đố đó.

Nếu tôi biết trước rằng sự hy sinh của tôi chỉ toàn gặt hái được những kết quả thế này thì tôi đã chấp nhận sự thách thức từ mấy năm trước nữa kia.

Bây giờ… bây giờ giữa rừng già mênh mông không quen lối, quen đường, tứ cố vô thân, chung quanh toàn những kẻ đối đầu với mình. Tôi làm thế nào đây? tôi còn biết làm thế nào!

Tôi thở dài. Trong một thoáng tôi thấy lòng mình dịu lại. Đành rằng tôi tiếc rẻ là đã phí đi những ngày vô ích và sự hy sinh nghịch thường, vô lối nhưng nó giúp tôi dựng lại một quan niệm đúng đắn và rõ ràng về lý tưởng cũng như hướng đấu tranh trong tương lai.

Hết rồi! Hoàn toàn hết sạch rồi. Chút lòng tin trong sự buông trôi, chút hy vọng giữa lòng lâu nay mong manh như chiếc lá vàng cuối cùng của rừng thu vừa rụng xuống. Rừng chỉ còn thân cây trơ trọi.

Tôi đã vượt quá mức chán chường rồi đó. Chúng ta không còn là bạn nữa, chỉ là thù đấy thôi. Vì sao, các người đã rõ rồi.

Hết Quyển I