Năm hai ngàn lẻ X
Không khí nồng lên mùi rừng.
Một tốp nhũng người tù mặc áo kẻ sọc đang đi trên con đường từ bìa rừng về trại. Họ mệt mỏi vâ nhếch nhác. (Ngay cả tôi khi viết về họ cũng cảm thấy mệt mỏi vô cùng).
Một người tù còn trẻ tuổi bỗng trượt chân ngã. Cái vực phía dưới khá sâu. Lởm chởm dá tai mèo và những tầng rêu bám đuổi qua bao nhiêu lớp thời gian. Người trượt chân hình như lúc đó không ý thức được mình đang đi trên mép núi. Anh nhìn thấy những vì sao vào lúc mặt trời vẫn còn chói chang, nhưng lúc này cả vầng chói chang đỏ lừ ấy đang ghếch xuống ngang sườn núi phía tây. Mây đen yếu ớt xếp từng lớp như rẻ quạt. Người tù nhìn thấy những con chuồn chuồn bay lượn. Cánh của chúng óng lên như lửa. Anh lại nhìn thây tầng tầng lớp lớp cây cỏ, những thớ gỗ vân tròn ngàn năm. Bước chân cứ thế dưa đi không định.
Đó là Dân, một kẻ vào đây dã gần tròn bảy năm mà chưa có án. Anh ta vừa chớm sang tuổi hai nhăm. Hai cẳng chân chới với. Bó củi lãn rào rào rồi mắc vào một nhánh cây si già giữa mép vực. Một người đàn ông khác hâ't bó củi trên tay xuống, lao ra đỡ Dân. Anh ta kéo sềnh sệch Dân lên đường, miệng chửi:
- Mẹ kiếp, thằng này là thằng nào mà nặng thế?
Dân phủi phủi chân tay, không ra cười không ra SỢ:
- Em mải nhìn cái đám gỗ kia.
Anh ta chỉ tay vào vạt rừng già. Người đàn ông lôi nốt bó củi lên, gầm gừ:
- Thế mà không bay xuống vực luôn có phải là thoát không.
Người quản giáo đi đến:
- Muốn trốn hả?
Người đàn ông chửi thề:
- Đ.mẹ. Trốn dược đã ngon. Cán bộ cho nghỉ lát.
Quản giáo soi đồng hồ:
- Mười phút.
Cánh tù ngồi nghỉ ngay bên mép vực. Nhìn sâu xuống đáy cái vực mà ngày nào đi lấy củi hằu như họ đều đi qua. Nhưng chẳng ai dám liều nhảy xuống. Tất cả đám tù này đều đã gần mãn hạn.
Người tù vừa cứu Dân hỏi:
- Mày có thuốc không?
Dân lục trong túi ra một nhúm thuốc được gói trong một mẩu giấy nát, rồi lục túi kia đưa cái bật lửa cho ông ta.
- Em phải giấu mãi mới được đấy.
Chiếc bật lửa còn ngon. Vừa bật lửa người đàn ông vừa lẩm bẩm:
- Nhanh lên kẻo lão quản giáo quay lại.
Anh ta bập một hơi thuốc rồi đưa cho Dân rít tiếp. Dân hỏi:
- Bác ở đâu?
- Hà Nội.
- Bác tên gì để em gọi cho tiện?
- Tù cần gì nhớ tên nhau. Nhưng mày thích gọi tao thế nào cũng được. Lương chẳng hạn.
Gió từ trong rừng sâu thổi ào qua. Gió thổi. Có lẽ rừng sâu thổi. Mây bị cuốn xuống sát mặt đất rồi tan nhanh nên chẳng thể có mưa. Gió suýt nữa cướp mất rúm thuốc trên tay những người đàn ông nhếch nhác và mệt mỏi. Người đàn ông tên Lương hỏi:
- Mày tính ra tù làm lâm tặc hay sao?
- Em cũng chưa biết.
- Mày còn bao nhiêu năm?
- Em chưa có án.
- Mẹ kiếp!
- Em đâu có được tiêu chuẩn tù như các anh. Em không được lập án.
- Mày tên gì?
- Em tên Dân. Ở làng, họ gọi em là thằng Man.
Người đàn ông lại rít tiếp hơi thuốc. Rồi chống tay đứng dậy. Dân đỡ bó củi lên cho anh ta. Bó củi trên vai nặng trĩu. Như sực nhớ ra, người đàn ông hỏi:
- Mày bị tội gì?
- Tội giết người!
Bó củi hơi chao. Rồi cả hai nhập theo dòng tù đang mệt mỏi và nhếch nhác từ rừng về trại. Người đàn ông lại hỏi:
- Có đến nỗi phải giết người không?
- Em không giết. Tại dì ghẻ em nghiện thuốc, trời lạnh đi tìm thuốc, ngã ở sân mà chết. Lão trưởng họ đằng bà ấy vu cho em giết. Lão làm ở uỷ ban xã.
- Thế bố mày?
- Bố em mất lâu rồi. Bây giờ hương khói cho hai người chẳng có ai...
- Tao biết rồi. Mày vào tù thì lão ấy sẽ dành phần hương khói cho họ. Rồi thì nhà cửa đất cát...
- Sao anh tài thế? Nhưng lão trưởng họ ấy cũng tịch rồi. Mà... anh bị án gì vậy?
- Làm ăn đổ bể. Buôn bán hàng quốc cấm. Cố ý gây thương tích suýt cấu thành tội danh giết người. Nhiều thứ lắm.
- Nom anh trí thức. Chẳng giống những người trong này.
- Mày đừng nịnh tao. Làng mày gọi mày là thằng Man cũng có lý. Sau này ra tù phải nhớ, những thằng mặt mũi nom sáng sủa hào hoa như tao, chớ tin vội. Mày phải nhìn kỹ bàn tay của chúng.
- Thế là thế nào?
- Rồi tao sẽ dạy. Tao thích những thằng man man như chú em. Chứ thông minh đức hạnh rạch ròi quá như vợ tao, thời buổi này dễ rơi xuống vực như chơi.
Họ vượt qua con dốc rồi bước vào cổng trại giam. Cứ mỗi lần bước vào cái cánh cổng này, và nhìn người quản giáo đẩy cánh cổng sắt nặng nề khép lại, Dân lại cố ngoái đầu nhìn ra ngoài. Không còn bờ vực nữa để cho anh nhẩn nha. Người đàn ổng cũng đi tụt lại phía sau.
Những bó củi lần lượt được nghiệm thu ngay bên sân bếp ăn của trại. Mùi thịt ôi bốc lượn lờ. Những cái mặt vàng vọt ánh lên như ráng chiều nhưng ánh mắt họ như dám mây trên bầu trời, đen kịt và tản mát.
4
Ngày hai mươi ba tháng năm của năm hai ngàn không trăm lẻ X...
Phiên toà hình sự phúc thẩm của Toà án nhân dân tỉnh H. kết thúc lúc mười giờ ba mươi nhăm phút, bị cáo phạm tội cô' ý gây thương tích, thêm bốn tội nữa, cộng lại bị tuyên phạt 15 nâm tù và phải bồi thường cho người thiệt hại một trăm hai mươi triệu đồng.
Lúc toà đang xử, dưới hàng ghế cử tọa, nhiều người thân của bị cáo khóc sụt sùi.
Mai ngồi thụt ở góc ghế cuối. (Cô chưa đến nỗi cứng tuổi để tôi gọi bằng chị. Nhưng dã là gái một con. Chồng cô ngồi ở ghế bị cáo, mặt lạnh băng như kẻ toan về già cả thể xác lẫn tinh thần).
Có ai đó nói:
"Có 5 năm tù mà khóc lóc. Bồi thường trăm triệu là bồi thưởng trên giây. Ngu thế. Tội gì mà mất ngần ấy tiền. Đưa cho họ hai ba chục triệu là hết đất. Đứa nào dám chạy đến nhà thằng tù mà đòi tiếp? Tiếp đó bỏ ra chục triệu thì đỡ được 3 năm tù. Bỏ thêm chục triệu nữa, vừa được làm ngơ sô' tiền phải bồi thường, vừa ở tù sướng...".
Mai ngẩn người ra. Cô nhìn bà mẹ chồng ngồi khóc ở băng ghế trên. Lại thấy cô em chồng mặt tái lịm ngồi bên cạnh. Thây tội nghiệp họ hơn là tội nghiệp người chồng bị cáo. Mà hai người ấy mọi khi coi cô như kẻ tội đồ. Họ đã không bằng lòng lắm khi con trai quyết định lấy một cô giáo, tuy là cô giáo có bằng cẩp-xinh xắn-hộ khẩu Hà Nội, nhưng lý lịch gia đình hơi lủng củng, bô' là con lai Tây den, mẹ con một ông mõ làng sau phiêu dạt lên đất Hà thành, mà cả hai đều bị bệnh đã mâ't sớm.
Mai hỏi cô gái:
"Tại sao cô biết được lối â'y?"
Cô ta nhìn Mai:
"Chị là ai?"
Mai chỉ tay lên bị cáo:
"Đấy là chồng tôi"
Cô gái thay đổi nét mặt, hẹn:
"Chị cần thì gọi cho em số này..."
Mai nhìn lên bầu trời. Bầu trời mây đen kịt. Mưa tuôn xuống ở đâu đó. Có thể mưa đang tưới trên nơi cha mẹ cô nằm. Những dòng nước mát tuôn chẩy thừa thãi.
Cô nhìn chồng mình. Cô cố nhìn sâu gương mặt lạnh băng đang nhìn đi đâu đó. Suốt từ lúc xử án đến giờ, anh không hề nhìn vợ lần nào. Anh ta chỉ nhìn mẹ mình với ánh mắt thất thần trong tích tắc. Rồi lại lạnh băng.
*
Buổi sáng hôm ấy, bốn năm người tù dang xúm quanh một cái vòng tròn được vạch bằng viên gạch vụn. Những con kiến nhỏ đang bối rối chạy ra chạy vào. Nhưng hễ có con nào định chạy ra khỏi vòng tròn là lại bị những chiếc que cời hất vào. Đám tù cười thích chí. Người đàn ông tên Lương hào hứng nhất trong đám. Gân tay anh ta nổi cuộn lên, lăm lăm chiếc que. Những chiếc răng vàng xỉn chầu chực bên cạnh như thần linh bão tô' giáng xuống đầu lũ kiến bé mọn.
Dân đến gần xem họ chăn kiến. Một lúc sau cậu ta nói nhỏ với Lương:
- Này, em sắp được ra khỏi đây rồi.
Lương ngẩng phắt đầu lên:
- Thật hả?
- Em không có tội mà.
Lương phủi tay, đứng lên kéo Dân ra khỏi đám đông. Hai người ngồi dưới ánh nắng, bên một gốc cây xoan nhỏ mới lên xanh. Lương hỏi:
- Còn thuô'c không?
Dân lẳng lặng vê một diếu cuốn đưa cho anh ta. Rít vài hơi rồi, Lương mới chậm rãi hỏi:
- Mày tính làm gì?
- Em cũng chưa biết. Quê bây giờ thì cũng chỉ đi làm ruộng thuê.
- Thế cũng được. Kiếm miếng ăn khó khăn thì hẵng ra phố. Mày ra tù, tao gửì cho con vợ tao cái thư.
- Chị ấy không lên thăm anh à?
- Tao cấm lên đây.
- Em thấy họ nói anh có người vợ lo toan cho nên đi tù sướng hơn người. Lại sắp được giảm án.
- Mặc xác. Tao có khiến vợ tao lo cho tao cái gì đâu. Thích thì cứ việc. Nhưng chớ kể công.
- Chắc anh chán chị ấy?
Lương lắc đầu:
- Mày biết gì. Có phải thương nhau là cứ phải ăn đời ở kiếp với nhau đâu. Tao với vợ tao là hai thế giới khác nhau. Sống cùng phiền phức. Nhân chuyên đi tù tao phắn luôn. Thương mấy cũng phắn cho rảnh đời cô ta. Tao bảo nhìn mặt thấy ghét nên vợ tao lâu rồi không gặp mặt tao. Có lên cô ta cũng chỉ gửi quà ngoài Ban quản giáo. Người có chút học khổ thế đấy. Lòng tự trọng của họ làm tao phát ớn. Mày cầm thư về bảo tao đồng ý ly dị. Bảo cô ta đừng trông mong chờ dợi gì ờ tao nữa.
Giọng Lương như tự sự với chính mình: "Cô ấy thực ra rất thương chồng. Tao biết bao năm qua tao đã kiểm soát kiềm chế cô ấy y như cách tao chăn kiến vậy. Hễ con nào định mon men ra khỏi vòng là bị hất lại. Mày ra khỏi đây mà làm người".
*
Buổi chiều, Mai từ phòng trọ bước ra vẫy xe để đi đến cái quán cà phê đã hẹn trước với cô gái ở phòng xử án.
Cô gái bảo, nếu cứ đúng đường đi nước bước trước của em thì chị mất thời giờ lắm. Ngày ấy khi được biết hồ sơ "lão chồng hờ" của em đã chuyển sang toà án, em phải tìm cách kết thân với cán bộ toà, người nào cũng được. Khi biết chắc về người thụ lý hồ sơ, em đứng ngoài cổng chờ hết giờ làm việc, bám theo đường ông ta về nhà. Hết hôm này sang hôm khác. Có hôm may mắn, ông ta rẽ vào quán nhậu, em phải đứng chờ ngoài mưa đến gần nửa đêm. Lúc ông ta loạng choạng lên xe ra về, em chạy theo một đoạn rồi ép xe lại làm quen... Chị còn may mắn chán, dù sao anh ấy cũng là chồng chính thức của chị. Em thì đâu được vậy. Chúng em sống với nhau dã mấy năm nhưng gia đình anh ấy không chấp nhận em. Họ nói em là gái tứ xứ dạt từ đâu đến, không có danh phận. Lúc anh ấy bị bắt vì buôn ma tuý, bố anh ấy tìm đến đòi hết số tiền anh ấy đưa tay em cầm cất, rồi bỏ mặc em luôn. Em ra vỉa hè mở quầy bán sách báo cũ sống qua ngày để còn lo thăm nuôi anh ấy. Nhờ mấy người thương tình mách, em mới tìm cách làm thân với cán bộ toà, rồi mới dám đặt vấn đề với cán bộ trại...
Chị chỉ cần chi cho em vài trăm ngàn thôi gọi là tiền nước nôi điện thoại, em gọi tức thì cho chị.
Mai bảo thì tôi có tiếc tiền đâu, miễn được việc. Cô gái rút điện thoại cầm tay gọi cho ai đấy. Giọng bả lả bảo có bà chị muốn nhờ ông anh lại giúp cho chuyện kiếm chỗ tốt trong tù. Bên kia hình như hỏi sao mạng cô em kỳ khôi vậy, họ hàng bà con của cô em nhờ vả chuyện ở tù nhiều như dọt măng mùa mưa. Nhưng không sao. Cô gái bảo rừng ra nhiều măng thì em mới có cớ hát bài ca hết rau rồi anh có lấy măng không. Cứ bảo bà chị em đến gặp anh đi. Chị em năm nay bao nhiêu tuổi? Chung thân hay tử hình? Có nhiều mãng không? Cô gái lạnh tanh hơn, chị em còn trẻ hơn em, không chung thân, tử hình, mãng thì có nhưng bấy nhiêu như mọi khi thôi ông anh ơi, có chịu không? Bên kia im một chút rồi rọt rẹt, chịu, chịu chứ, ai chứ em với chị em thì anh chịu.
Cô gái cho Mai số di động của "ông anh", dặn ngần â'y tiền, dặn phải tính kỹ việc muốn cho người nhà ở trại nào. Trại C.H thì nếu anh ấy nhà chị có hộ khẩu thành phố mới may được vào. Không có khẩu phải chạy tiền gấp dôi. Vào được đó lo lót dễ hơn. Vào đó rồi chịu khó tu tỉnh chẳng mâ'y niên mà được ra. Dĩ nhiên muốn giảm niên bóc lịch thì cũng lại chi thêm bằng ngần ấy nữa...
Mai đưa tay cô gái năm trăm ngàn. Bảo, nếu chuyện nhà chị êm xuôi, chị sẽ thưởng thêm. Cô gái thở dài, em cùng đường mới kiếm chút tiền tù nhà chị, tiền bán sách báo cũ không ăn thua gì, thời này sách báo mới người ta bày bán quảng cáo mưu này mưu nọ để gây những vụ om xòm cho dân tình chú ý đến mà vẫn còn dư đầy đường, không lẽ bán thân vì anh ấy, mà nếu bán được dể đổi cái án chung thân em cũng liều chị ạ...
4
Hẹn đến mấy lần qua điện thoại, Mai mới được nhận lời chính thức của "ông anh" nhà toà. Cuộc gặp mặt lại cũng diễn ra trong một quán cà phê kín đáo. Có lẽ đây cũng là một trong những quán cà phê "chuồng" mà báo chí từng viết. Mai ngại ngần khi thấy nhân viên đẩy xe quay ngược lại, có lẽ để cho người đi ngoài đường không nhìn thấy được sô' xe. Có nghĩa là sẽ đảm bảo được cho khách của quán không bị lộ, không bị đánh ghen tại trận.
Người đàn ông bước vào quán một cách vội vã, ngó trước ngó sau. Chủ quán chỉ cho anh ta và Mai ngồi trong một cái ngăn quây bằng gỗ. Mai sượng sùng bước vào. Lần dầu tiên trong đởi cô làm kẻ gian dối với cuộc đời.
Cuộc trao đổi diễn ra trong cái ngăn quây sặc mùi bao cao su và nước các loại bốc mùi.
"Em được giới thiệu gặp anh mới giải quyết được vấn đề của gia đình"
"Khó đấy. Tử tù đâu phài chuyện chơi"
"Không ạ. Chồng em chỉ bị 15 năm"
"15 nãm nhiều khi còn khó hơn tử tù"
"Nhưng..."
"Nếu khó khăn quá thì thôi"
"Dạ không ạ. Cô em của em có dặn đưa anh năm triệu hôm nay. Nhưng em xác dịnh là mười triệu"
"Mọi thứ đắt đỏ. Bao nhiêu chuyên phải giải quyết. Không cẩn thận thương người khó đến thân. Bao nhiêu vụ án người ta đang khui ra. Tôi trót nhận lời đa mang..."
"Em biết. Mong anh giúp cho để anh nhà em được vào Chí..."
"Khẩu ở đâu mà muốn vào Chí? Tôi nói cho biết, vụ này tôi có theo dõi từ đầu. Không đơn giản đâu. Vàó được Chí thì khó đấy, cũng tốn khá. Mà ở đó người nhiều tiền mới ra được. Nếu xác định nhiều tiền thì ở đó sướng, ở tù như đi nghỉ mát. Đóng hai mươi triệu đợt đầu, mỗi tháng chừng trăm ngàn nữa, có đợt nào đặc biệt thì lại năm mười triệu. Không thì phải ở tù khác, làm quần quật suốt ngày, rừng thiêng nước độc, ăn uống không có gì dâu. Tù mà. Lại còn bọn săn mủ, nghĩa là loại côn đồ đao búa trong đám tù cùng nhau, nhốt chung bọn ấy, sau này ra tù chỉ còn là con thú dại chứ đâu có còn là con người"
"Gia đình em sẽ giảm tiền bồi thường để lo chu dáo hơn"
"Đã vào tù còn bồi thường gì nữa. Có điều là đến đợt xét đặc xá thì nên đóng một phần để được xét. Ở đây, án chung thân dễ hơn vì trại trực tiếp làm hồ sơ chuyển đi nên rẻ hơn. Như trường hợp lần vừa rồi cô em kia nhờ, năm triệu là mới nói chứ cũng đâu đã có tiền..."
"Hôm nay em có mang tiền"
"Đúng rồi. Phải đưa trước, nếu không có những trường hợp lo cho xong, ra được ngoài là trở mặt. Lại cũng phải phòng trừ chuyện này đến tai bọn nhà báo, hay bất cứ ai. Cô nên cẩn thận. Tôi không ký nhận gì đâu đấy nhé. Đồng ý thì rơi tiền".
*
Lá thư của Lương đến tay Mai lúc cô vừa chạy xong tiền lo lót cho chồng. Cả nhà chồng lẫn Lương cũng không tự hỏi tại sao anh ta lại được dưa đến nhà tù này mà không phải là nhà tù khác. Mọi người đơn giản nghĩ rằng, đã đi tù thì coi như đi đứt rồi, ở nhà tù nào chẳng vậy. Không biết là nếu ỏ nhà tù với những điều kiện khác nhau sẽ trở nên những con người khác nhau khi mãn hạn tù. Đi tù mà được lo lót quá, ra tù cứ ngỡ thế gian này cái gì mà chẳng lo được bằng tiền.
Mai thản nhiên đọc thư chồng. Thản nhiên tiếp người bạn tù cửa chồng. Anh ta gầy và đen nhẻm, không trắng nhởn như nhiều tù nhân mà cô gặp khi lên trại.
Cô hỏi người tù có tên Dân (từ khi ra khỏi tù, Dân nhất định giới thiệu tên mình là Man với mọi người, nhưng Mai thâ'y gọi tên Dân thì coi như anh ta sẽ được coi trọng hơn):
- Ông Lương nhà mình dạo này ra sao?
Dân chưa nói gì, nhìn Mai rồi xin điều thuốc châm hút. Một lúc sau mới lên tiếng:
- Chị hỏi ra sao là hỏi về điều gì? Sức khoẻ thì dân tù phải cô' mà khoẻ thôi. Án thì còn bao nhiêu năm chị cũng đã biết. Tinh thần thì...
- Dân có thấy anh â'y nhắc đến mình không?
- Anh ấy không nhắc đến chị thì nhắc ai? Tôi gặp anh â'y rất ít. Lần nào gặp cũng hẹn tôi khi nào được tha thì cho anh ấy gửi bức thư. Mà phải mang đến tận tay.*
Mai thở dài:
- Tôi hiểu rồi...!
- Anh ấy có nói đến chuyện chăn kiến.
Anh ấy nói đã chăn chị như chăn kiến. Anh â'y hối hận...
- Đầu óc anh ấy chỉ nghĩ được có thế thôi sao? Lại ví tôi với loài kiến? Mà tôi đâu có để cho anh ấy chăn.
- Chắc chẳng dến nỗi hệ trọng như vậy đâu.
- Cậu định làm gì để sống?
Dân gãi đầu, giọng như kẻ ngọng:
- Có thể em sẽ đi đào vàng.
- Ông ấy có nói gì nữa không?
- Anh ấy mải chăn kiến, không nói gì thêm.
Mai cười nhẹ:
- Anh ấy đang chuyển hướng đâ'y thôi. Trước đây là tôi, giờ thì là lũ kiến.
Dân đứng dậy:
- Em xin phép đi.
- Cậu đi đâu?
- Hiện thời em về quê đã chị ạ.
Đã định bước đi rồi, nghĩ thế nào, Dân quay lại an úi Mai:
- Chị cứ sông thế nào cho chị thôi. Em thấy anh ấy không còn xứng với chị đâu.
Mai nhăn mặt:
- Xứng hay không, cậu mặc chúng tôi.
- Là em cứ nói thế. Chị định dợi anh ấy ra tù rồi đợi tiếp cho anh ấy trở lại như cũ hay sao? Không bao giờ! Như em dây này, em đâu có là thằng Man ngày xưa nữa. Bây giờ về làng họ cũng chẳng gọi em theo cái tên cha sinh mẹ đẻ nữa đâu. Em là thằng tù.
- Thế thì cậu làm sao kiếm được việc làm cho ổn định.
- Thì em đã nói là em sẽ đi đào vàng mà.
Mai cười:
- Cậu sẽ lại bị đất đá đè lên, rồi chém giết, bệnh tật, tệ nạn... Cậu không làm giàu nổi đâu. Không khéo lại vào tù tiếp. Đừng mơ đến chuyên ấy.
Dân nghệt mặt ra:
- Vậy, chị bảo em phải làm gì bây giờ?
Mai cả quyết:
- Cậu cứ về quê đi. Vài bữa nữa tôi có thể phải xin nghỉ dạy để ra ngoài kinh doanh. Tôi dạy học ở trong trường nặng nề lắm. Cậu không biết là có chồng đi tù khổ như thế nào đâu. Không có vãn bản nào tránh né, nhưng họ cứ tránh né tôi mọi lúc mọi nơi mọi việc, chẳng phân công việc gì ra việc gì. Tiết dạy cũng ít. Làm gì cũng khồng tin tưởng, có kẻ cứ bí mật giám sát. Lũ trẻ con thì ngơ ngơ ngáo ngáo, chẳng ra lê phép chẳng ra bố láo. Tôi mệt mỏi và nhục nhã lắm. Ông Lương tưởng tôi sung sướng mà dễ tìm một thằng đàn ông khác thay ồng ta chắc? Thay dễ thế tôi thay lâu rồi, chẳng đợi ông ấy nhắc. Thôi cậu cứ về quê đi đã. Dãm bữa nửa tháng nữa lên lại đây. Lúc đó may ra tôi đã có kế hoạch ra đường kinh doanh. Cậu cũng có thể giúp tôi được. Tôi định mở quán cà phê tranh nghệ thuật.
- Chị không ngại em à?
- Chồng tôi còn ngồi trong tù. Cậu sợ thì đừng đến nữa.
4
Buổi chiều sau đó vài tháng, Mai từ phòng trong bước ra vẫy tay cho Dân. Cô đã gây dựng được một cửa hàng cà phê tranh khá đẹp và bề thế. Phòng bên trong là vãn phòng. Phòng ngoài rộng mênh mông vừa treo tranh, vừa bán cà phê Trung Nguyên. Dân đang xếp xe ngoài cửa chạy vào.
Dân hỏi:
- Chị cho gọi?
Mai đáp từ tốn, cân nhắc nên xưng hô thế nào với Dân cho ổn:
- Dán này... Dân là lớn nhất ở đây, lại có nhiều kinh nghiệm hđn. Tôi muốn cậu làm việc có trách nhiệm hơn nữa. Bây giờ cậu gọi cho tôi tâ't cả mọi người vào họp.
Dân nhìn quanh:
- Nhỡ có khách thì sao ạ?
- Ngồi ngay cửa phòng sẽ nhìn thấy thôi.
- Vâng!
Dân ra gọi các nhân viên vào phòng trong họp. Liên dặt những bộ hồ sơ lên bàn:
- Theo quy định thì chỉ còn Dân là chưa có hồ sơ. Nhưng đây là trường hợp do tôi đề nghị xin, Dân bổ sung sau cho tôi nhé.
- Vậy thì xin chị hôm nào cho tôi nghỉ dể về làm lý lịch. Cơ bản chị đã biết lý lịch có dấu có vết của tôi rồi còn gì.
- Được rồi, ăn nói tùy nơi đâ'y nhé. Thôi bây giờ tôi nói vào việc chính. Các bạn đã biết hiện nay cửa hàng chúng ta mới khai trương, mới có bồn nhân viên. Thực ra qua mấy ngày đầu, ai cũng biết nếu lúc nào cũng có bốn nhân viên túc trực ở đây thì sẽ thừa người. Nhưng tôi lại nói là mới có bốn. Bởi mục đích của tôi sau này là phát triển thêm mô hình của cửa hàng. Mấy ngày vừa qua cửa hàng chỉ mở cửa đến 8 giờ tối. Tôi thấy tuy bán tranh là chính, nhưng chúng ta lại có khách uống nhiều hơn. Họ vào uống rồi xem tranh, rồi cân nhắc mua. Vậy nên phải tuyển thêm nhân viên chạy bàn. Chia bốn người hiện nay ra làm ca, chịu trách nhiệm trực chính. Ca một từ 6 giờ sáng đến 3 giờ chiều. Ca hai từ ba giờ chiều đến hết khách. Ngủ lại trông cửa hàng là anh Dân. Dân ở đây vừa thuận cho tôi, vừa đỡ phải tốn tiền thuê nhà. Sáng mai, tất cả vẫn có mặt sớm từ 6 giờ. Tôi và một người ở cửa hàng trông coi và bán hàng. Còn lại đi phát tờ rơi quảng cáo giới thiệu mặt hàng. Các bạn biết phát tờ rơi chứ nhỉ?
Nhao nhao hỏi:
- Cứ phát cho bất kỳ ai mình gặp trên đường phải không ạ?
- Phải nhìn mặt mà phát chứ. - Dân buột miệng nói.
Mai gật:
- Đúng thế. Ngày mai Dân làm trưởng nhóm nhé.
Dân đề nghị:
- Tôi có ý kiến!
- Nói đi.
- Theo tôi, không những đi phát tờ rơi mà có thể mang theo cả tranh đi để giới thiệu. Nếu gặp khách thì có thể bán luôn. Có được không ạ?
Mai ngẩn người một lúc nhìn Dân, rồi gật.
- Tốt quá. Như thế thì cũng rất cần sự năng dộng và khéo léo của mọi người. Nhưng cũng cố gắng tránh làm khách hiểu lầm sang chuyên đi bán hàng rong. Giá cả phải thống nhất theo giá của cửa hàng. Câm bán chênh giá. Nếu tôi phát hiện ra ai làm như vậy thì tuỳ theo mức độ mà trừ lương hoặc cho thôi việc. Chiều nay, tôi sẽ xuất hàng chia ra cho từng người. Tất cả phải nhớ giá từng mẫu tranh. Thôi có khách vào kìa, mọi người ra bán hàng đi. Nhẹ nhàng lịch sự nhé. Còn Dân, ở lại tôi nhờ.
Mai rót nước đẩy tới trước Dân:
- Dân ở đây có gì bí bách khó khăn thì cứ trình bày với mình.
- Vâng, chị yên tâm, tôi cũng sống đơn giản thôi. Ngày ở nhà cũng cả ngày đi làm, dêm về là lãn ra ngủ. Chẳng thấy thiếu cái gì.
- Trông coi cửa hàng ban đêm cũng phải hết sức cẩn thận.
- Chị cứ yên tâm.
- Cám ơn sáng kiến của Dân. Cứ thế mà phát huy sẽ giúp tôi được nhiều lắm.
- Thì tôi cũng coi việc ở đây như việc nhà tôi mà.
Mai nhìn cái cán cây sáo trúc thò ra từ lưng quần Dân. Cô thấy anh ta vừa trẻ con, vừa như một người đàn ông già dặn.
Mai tò mò:
- Ai bày cho Dân thổi sáo vậy?
- Hồi nhỏ, lũ trẻ trâu chúng tôi đứa nào chẳng biết thổi sáo thổi tiêu. Làm gì có ai dạy ngoài đám bạn đua nhau. Tập mãi rồi cũng thổi được. Tôi chọn sáo vì hợp với tôi.
- Này, hay là không đi tiếp thị cả nhóm nữa. Bây giờ hàng tuần chỉ cần đi chừng ba buổi. Đi đơn lẻ một người thôi. Thế có được không? Vì nhân viên phải ở cửa hàng phục vụ. Dạo này cũng có khách rồi, phải không?
- Vâng. Thế cũng được chị ạ. Tôi sẽ phân công lần lượt từng người. Ngày mai tôi sẽ đi dầu tiên. ,
- Dạo này... ban đêm cậu hay đi đâu thế?
- Tôi... Cũng có vài việc chị ạ.
- Đi vừa thôi, cửa hàng cần có người...
- Vâng, tôi biết.
- Nếu cần thì bảo người ta đến chỗ cậu cũng dược mà.
- Chị bảo sao?
- Cậu... à anh đă là đàn ông rồi, cũng không thể một mình mãi được. Thôi thì cứ cố gắng giúp tôi một thời gian...
- Chị yên tâm. Ngày trong tù, tôi gặp anh Lương. Ra tù, tôi gặp được chị. Tôi không bao giờ bỏ mặc chị đâu.
- Đến chồng tôi còn bỏ mặc tôi nừa là thiên hạ. Tôi gửi đơn ra toà rồi. Họ sẽ xét xử vắng mặt anh ấy. Anh... là người đầu tiên tôi báo tin không vui này.
- Có thể không vui, mà cũng có thể là... Chị Mai, tôi không như chị nghĩ đâu. Tôi chỉ sợ một ngày nào đó chị không cần tôi nữa...
- Tôi không bao giờ không cần Dân. Chỉ sợ anh không chịu đựng được cuộc sống này.
- Tôi chịu được. Chị cứ yên tâm!
Mai đứng sững nhìn Dân.
Dân nhìn lại. Đôi mắt đầy chia sẻ.
- Thôi được rồi, cậu ra ngoài lo việc đi. Cần gì nhớ bảo tôi.
Trời mưa ảm đạm.
Dân ra ngoài rồi. Mai ngồi phòng trong, buồn buồn mang đàn oocgan ra đánh. Tiếng đàn nhỏ nhoi và không có tăng âm lạc lõng giữa khung cảnh vắng vẻ.
Bên ngoài, khách hỏi:
- Cửa hàng này hay nhỉ? Có tranh, có cả nhạc sống nữa.
Cô nhân viên trả lời:
- Chị chủ em là cô giáo dạy nhạc ạ.
- Thế thảo nào, lãng mạn thật đấy. Ngồi uống ở đây kể cũng hay. Có thể yêu cầu bản khác dược không?
Mây nhân viên nhìn nhau.
Có một đêm như bao đêm khác.
Mai ngồi đánh đàn. Tiếng đàn oocgan vang nhẹ qua không gian dặc sệt của phô' phường chớm hè.
Có tiếng chuông cửa. Mai ngó lên đồng hồ treo tường: 24 giờ 35 phút! Đứng dậy ngó ra cửa sổ. Nhưng cô không nhìn rõ là ai.
Cô chạy ra cổng, nhìn thấy Dân. Mai ngạc nhiên:
- Dân à? Vào nhà đi. Khuya như thế này, có việc gì gấp phải không?
Hôm nay Dân nom như một người đàn ông thực thụ. Ăn mặc khá chỉnh tề. Đầu tóc gọn ghẽ mượt mà. Mai thật sự ngạc nhiên về thần sắc tối nay của Dân, không như anh chàng quê mùa hàng ngày.
Dân kín đáo liếc nhìn khung cảnh nhà Mai, nhìn những đồ vật trong nhà. Dường như chỗ nào anh ta cũng nhìn thấy ánh mắt soi mói của Lương nhìn như chĩa vào mặt anh ta. Những gương mặt méo tròn, cười sằng sặc.
Mai rót nước mời.
- Dân đã suy nghĩ kỹ về chuyện tôi dề nghị hôm trước chưa?
Dân châm thuô'c, chậm rãi nhả khói lên, đôi mắt nhìn Mai khá tình cảm:
- Chị Mai, có một nguyên nhân khiến tôi muốn đi khỏi đây...
- Đi...??? Là nguyên nhân gì vậy?
- Chị cũng biết dấy, tôi và anh Lương...
- Lại anh Lương. Nói chuyện gì khác đi, được không?
- Nhưng chuyện của tôi lại liên quan đến anh ấy.
- Lại có chuyện gì hay sao?
- Không. Chị biết đâ'y. Tôi cũng là một thằng đàn ông. Từ nhỏ đến giờ chưa từng... chưa từng biết đàn bà con gái... Chưa có ai quan tâm đến cuộc sống hàng ngày. Chẳng ai biết tôi sống chết ra sao. Tôi thật khó mà trĩnh bày với chị...
Mai thoáng ngại ngùng, tránh ánh mắt nhìn của Dân:
- Dân cứ nói đì. Đến đây cũng chỉ vì nguyên nhân ấy, đúng không?
- Thực ra, khi ở gần chị, tôi mới thấy mình còn thiếu nhiều quá. So vởi chị, tôi thật chẳng đáng mặt thằng đàn ông. Chẳng thà tôi đi cách xa chị, may ra tôi mới sống được yên ổn.
- Tôi... có làm gì cậu đâu?
- Chính tôi mới là người có lỗi. Tôi với anh Lương là bạn tù. Nay được chị chăm lo. Tôi thấy hổ thẹn với chính tôi.
- Tại sao...?
- Chị không biết tại sao à? Lẽ ra tôi phải chăm lo cho chị mới đúng, Mai ạ.
Mai bàng hoàng. Cô ngồi im không dám cựa. Giữa hai người là không gian yên lặng, dường như mọi vật đều nín thở.
Rồi Dân đứng lên dứt khoát:
- Tôi đến đây để sám hối với chị và anh Lương. Nhưng trong lòng tôi vẫn luôn có một người tên là Mai. Chị có thể không đuổi tôi, cũng có thể coi thường tôi. Nhưng tôi muốn nói cho chị hiểu điều dày vò tôi bấy lâu nay...
Mai trở nên yếu đuối khác thường:
- Tôi là đàn bà đã có chồng. Lại hơn tuổi cậu... Tại sao...?
- Tôi không biết. Cũng không cần biết.
- Chuyện đó không liên quan gì đến cửa hàng. Cậu về quê, ở đây tôi lại phải tìm người trông coi cửa hàng.
- Chị không muốn tôi đi hay sao?
- Chính tôi ỉà người bảo cậu đến giúp tôi.
- Nhưng từ bây giờ, chị không thấy ghê tởm tôi hay sao?
- Tôi chỉ muốn có Dân giúp.
- Nếu tôi có tiền góp vốn với chị, chị có đồng ý không?
- Tôi hiểu, Dân không muốn làm nhân viên bảo vê hay bán hàng. Nhưng tồi chưa bao giờ coi thường Dân mà.
- Nhưng tôi thấy mình tầm thường. Thôi, tôi nói thế là đủ rồi. Chị cứ nghĩ hộ tôi nhé. Để ngày mai tôi về quê ít hôm. Rồi tôi sẽ suy nghĩ kỹ tình cảnh hiện nay của tôi. Nếu chị tôn trọng tôi, hãy cứ tôn trọng quyết định của tôi. Rồi tôi sẽ quay lại giải quyết mọi việc. Sau đó nhất định tôi sẽ đi xa. Chào Mai...!
Dân đưa tay ra khẽ nắm lấy tay Mai. Rồi anh ta vụt biến mất ở ngoài cửa.
Mai đứng sững giữa nhà như vừa mơ thấy cơn ác mộng.
Có lẽ mọi chuyện dường như không do cô có ý mà nên. Mọi chuyện đến rồi đi như những trò đùa.
Có thể, năm ấy là năm hai ngàn không trăm lẻ X...
-Thái Hà, 3.7.2006-