đá núi Dăm nhỏ
Dăm nhỏ là loại đá vụn nhất. Đá hộc thì to, trẻ con lên mười tuổi ôm mệt.
Núi nhỏ mọc giữa cánh đồng. Côn núi lớn bám vào nhau trùng trùng diệp điệp. Không ai có thể làm chúng rời nhau ra vì chúng không dơn lẻ. Nhưng núi nhỏ ở vùng bán sơn địa thì nằm trong ký ức của con người. Một ngày nào đó khi mặt trời mọc, bạn thức dậy và dụi mắt nhìn ra núi nhỏ. Có thể bạn sẽ không còn nhìn thấy núi nhỏ đâu nữa. Nên núi nhỏ ở trong tim lũ trẻ con. Núi lớn thì trong tầm ngắm của người lớn.
Có một trái núi nhỏ trông giống như một con voi nằm, nên người ta gọi là núi Tượng. Trong đám lũ trẻ con ở một nông trường trồng cam gần núi Tượng có hai đứa tên là Tùng và Giang. Ngày ấy, khi chúng mười một tuổi, đời sống của công nhân nông trường còn nghèo lắm. Người ta đào bới đủ thứ để có cái ăn.
Bỗng nhiên một ngày có những tiếng nổ mìn phá đá. Dân quanh vùng che mắt nhìn ra núi. Những tiếng nô’ ầm ào suốt hàng mấy tiếng. Xe ben chở đá rồ máy ngang qua con đường đất đỏ dẫn vào núi. Những anh lái xe tinh nghịch bấm còi inh ỏi chào lũ trẻ và những cô gái mới lớn. Bụi bay phía sau xe mù mịt. Cuộc sống của công nhân nông trường ồn ã sinh động hơn. Cuối ngày hoặc cuối tuần, khi những xe chở đá vắng bóng, cũng là lúc có đôi người rủ nhau đi mót đá. Nhằm vào những sườn đá lở lói mà cào mà bốc. Phân loại và cắm dâu xí phần. Đá dăm nhỏ bán có giá nhất nên được khai thác triệt để. Con voi nằm trở thành cứu tinh.
Buổi sáng hôm đó Tùng sang rủ Giang lên núi.
- Bác Tới quen mẹ tớ nói là có công trình làm đường nhựa họ sẽ mua các loại đá để rải dường. Đá dăm nhỏ đắt nhất, năm trăm ngàn đồng một mét khối. Đá dăm vừa thì ba trăm ngàn. Đá hộc to một nghìn rưởi một mét khôi. Ở sườn núi phía có lò gạch, họ đã đánh mìn phá đá trơ sườn núi ra rồi. Chỉ việc đến đó nhặt đá thôi.
Giang băn khoăn:
- Nhỡ mình lấy đá bị họ bắt thì sao?- Ai bắt? Núi là của chung. Với cả có bắt thì bắt những người đánh mìn phá đá ấy chứ.
Hai đứa đều xỏ đôi giày ba ta to đùng của người lớn, tay deo găng vải, cắp theo cái rổ sàng đi vào núi.
Con đường đi vào núi Tượng thật đẹp vì vẻ hoang sơ của thiên nhiên. Tuy nhiên bụi đá và đất đỏ đã bắt đầu bám lên các cành cây hai bên đường do những chiếc xe ben chở đá hàng ngày di qua. Giang nhìn những lớp bụi bám quanh những, cành cây, bâng khuâng hỏi Tùng:
- Thế nếu một ngày nào đó người ta lấy hết đá của núi Tượng đi thì còn gì là núi nữa?
- Lây hết sao được. Chỉ lấy phần nào thôi chứ. Bọn mình cũng thế. Khi nào đủ tiền mua cho mẹ tớ cái tivi, cho cái Minh nhà tớ cái cặp sách mới, với cả cho tớ một cái đồng hồ thì tớ sẽ không đi khai thác đá nữa.
Giang bĩu môi:
- Lúc ấy cậu lại thích mua một cải gì đó nữa thì sao? Với cả, nếu tớ với cậu không lấy đá bán thì ối người củng sẽ làm như thế.
- Thế cậu tính thế nào?
- Tớ cứ đi kiếm đến khi nào phải di học hè thì thôi. Chú Trường nói một lúc nào đó, loài người sẽ phải trả giá cho những việc làm phá hoại thiên nhiên của họ. Chú ấy nói, chính chú ây cũng sẽ phải trả giá, chú ấy thậm chí còn phải trả giá trước mọi người nữa vì chú ấy không những làm tổn hại thiên nhiên mà còn làm tổn thương tổn hại đến cả con người là một... một cái gì nhỉ? À, một tạo vật vĩ đại nhất của thiên nhiên.
- Ông ấy mà cũng nghĩ ra lắm thứ nhỉ.
- Cậu không biết đấy thôi, chú ấy biết nhiều thứ lắm.
- Thế sao không chịu đi làm?
- Tớ không biết.
- Với cả ông ấy cứ làm sao ấy. Không bình thường như mọi người. Lắm lúc vào buổi chiều, tớ mà vô tình gặp lão ở trên mấy vạt đồi thì tớ cứ vã mồ hôi ra. Nom cứ như bóng ma hiện hình.
- Chú ấy thương trẻ con lắm. Sợ gì. Tớ mà gặp á, thể nào chú ấy cũng vơ cho tớ thêm hàng ôm củi.
- Lão ấy thích bọn con gái các cậu thì có.
- Hòng í. Lúc nào tớ cũng thấy chú ấy bần thần nhìn một tâm ảnh của một đứa con trai. Tớ hỏi thì chú ấy chỉ nói nó 'thua tớ 5 tuổi, nó dễ thương lắm, bây giờ chú ấy không biết nó ở đâu. Nó bỏ nhà đi sau một trận ốm nặng lắm. Thế cậu không biết vợ chú ấy bỏ chú ấy đi theo người khác à?
Hai đứa đã dến bên sườn núi phía Tây. Chúng nhìn thây cả vạt núi trơ sườn đá dưới ánh mặt trời. Cơ man là đá. Không biết những người nổ mìn phá đá từ đâu tới. Họ lấy đá xong, bỏ mặc những vạt đá hoang trơ trọi. Hai đứa nhìn nghiêng ngó, không có lây bóng dáng một người- Ngay cả những chú chim sâu nhỏ cũng không tha thẩn nhặt mồi vì tất cả những cành cây còn sót lại đã bị bụi đá phủ kín. Hai đứa trẻ xắn tay áo vào việc. Những viên đá hộc to được chúng gom xếp gọn lại thành từng khối vuông. Giang lấy thước dây ra đo. để xếp cho đủ khối. Sau đó chúng lọc ra hai loại đá: đá dăm và loại to hơn. Dần dần chúng theo sườn đá leo lên trên cao hơn.
Tùng ngẩn người ra nhìn Giang:
- Mắt cậu nom buồn lắm.
- Thế á? Không biết có luyện được thành vui không nhỉ?
- Cậu thử luyện xem. Bố tớ từng nói, con người làm chủ số- phận mình. Nhưng mẹ tớ thì lại bảo, có những điều con người không thể vượt qua được đâu. Nếu đi biển mà gặp bão thì chỉ có may mắn mới thoát chết. Dũng cảm không đủ đâu.
- Thế nhưng cũng cần dũng cảm chứ nhỉ.
- ừ, nhưng cũng phải có may mắn nữa cơ.
- Thế lớn lên cậu thích làm gì?
- Tớ chưa biết. Tớ không thích mơ ước hão huyền như bọn con gái các cậu. Đằng nào mà chẳng thế. Làm gì cũng được. Chỉ sợ không có sức mà làm ấy chứ.
Mặt trời đã lên cao. Nắng lấp loá khắp sườn núi. Mồ hôi vã ra trên mặt hai đứa, thấm ướt vạt áo. Nhưng gió lại thổi ào ào tới làm khô rất nhanh những giọt mồ hôi. Trời đất bao la và phóng khoáng. Tùng rủ:
- Tớ nghĩ ra một kế.
- Kế gì?
- Chúng mình trèo lên trên cao một tí rồi trượt xuống.
Hai đứa leo lên chỗ có nhiều dá dăm nhất rồi nhún mình trượt xuống. Đá lăn theo rào rào. Thế là được vô khối đá để xếp vào khô'i. Lúc leo lên thì rất vất vả, vì phải tránh không bị trượt ngay xuống. Nhưng khi bắt đầu trượt xuống thì như cách người ta trượt tuyết trong các phim chúng được xem, nên chúng thích chí cười váng cả sườn núi.
Đến cuối buổi, có hai chiếc xe ben tới. Họ có năm người cả lái xe. Thằng Tùng nheo nheo cặp mắt hỏi:
- Các bác có phải ở chỗ bác Tới không ạ?
- Phải rồi. Nào xem các cô cậu kiếm được bao nhiêu tiền đây?
Họ đếm rồi bốc đá hộc lên một xe, bốc đá dăm lên nửa thùng xe ngăn, đá thường lên nửa thùng xe còn lại. Hai đứa cầm tiền chú lái xe đưa mà không tin mình kiếm được nhiều thế trong có một buổi sáng.
Giang nhảy lên reo:
- Thế là không sợ bị hỏng giày rồi. Có tiền cho mẹ rồi!
Tùng bần thần nhìn xấp tiền đô'i với chúng là quá lớn:
- Tớ chưa bao giờ kiếm được nhiều tiền như thế này. Thôi chúng mình về đi.
Nhưng hai dứa bỗng sững lại. Giữa con đường đất đỏ từ chân núi về nhà, bóng một người đàn ông đang lùi lũi đi tới. Đó là chú Trường. Chai rượu cầm trên tay lắc lư. Tùng thì thào:
- Phải câ't kỹ tiền kẻo lão ấy mà biết thì chết.
Giang lắc đầu:
- Chú ấy làm gì đến nỗi thế. Nhưng uống rượu thì tớ sợ lắm. Thôi tìm đường khác về đi.
Hai đứa len trong những lùm cây lúp xúp để về. Những con chuột núi thỉnh thoảng chạy qua chân làm Giang sợ toát mồ hôi mà không dám hét to. Nhưng bỗng chú Trường ngã vật xuống dường. Chú nằm im lìm trên đường như phải cảm. Giang túm tay Tùng:
- Chú Trường bị làm sao kìa!
Tùng nheo mắt nhìn ra đường, lẩm bẩm:
- Chắc say rượu quá.
- Không được để mặc chú ấy như thế. Đi, đi ra xem chú ấy như thế nào đã.
Giang chạy phắt ra khỏi lùm cây. Tùng ngần ngừ một lúc rồi cũng chạy theo Giang.
Chú Trường đang nằm trong cơn say giữa đường, mồm lảm nhảm những câu không đầu không cuối:
- Đừng, đừng đi. Cô mà đi thì tôi sẽ tìm cô để giết. Thằng bé có tội tình gì cơ chứ... Tội tình gì... Ha ha... Đúng là một lũ ngu ngốc...
Giang lay lay người chú.
- Chú Trường ơi, chú Trường! Chú dậy đi để về nhà.
- Đứa nào đâ'y? A, con bé Giang hả. Bảo chú về nhà hả? Nhà nào? Chú có cái nhà to lắm ở mãi tận cần Thơ cơ. Lúc chú đi ra Bắc tập kết, cha chú dặn ra Bắc có cô nào yêu thì cũng cố mà tránh để về quê lây vợ cho gần cha mẹ. Con gái cần Thơ đẹp lắm. Nhiều cô mê chú, có cô thì mê cái cơ ngơi của gia đình chú. To lắm. Đẹp lắm... Nhưng chú lại lấy con gái Bắc kỳ. Vì cô ấy làm chú bị hớp hồn, Mà đâu phải ra Bắc có 2 năm. Đi lâu quá, Chờ mòn con mắt. Bây giờ nhà đâu mà về. Cái túp lều ấy, chui vào khi nào không được. Chúng bay đi về cả đi.
Giang dỡ tay chú kéo lên:
- Chú nằm ra đất bị cảm đấy.
- Con nhà y có khác. Cảm thế nào được mà cảm. Tao còn nằm trên núi qua đêm để tắm sương cơ con gái ạ. Ờ, nhưng mà kéo chú dậy đì. Chán nằm dưới bùn rồi.
Tùng nhệch miệng cười:
- Có bùn đâu mà chú bảo là bùn.
- Trên mặt đất này cái gì mà chả là bùn hở thằng nhóc? Mày là thằng nhóc nào thế?
Hai đứa ra sức kéo chú Trường dậy. Ba chú cháu đi liêu xiêu trong ánh nắng chói chang.
Từ sườn núi phía Tây, tiếng sáo diều của ai đó vút lên ngân nga một giọng trầm khàn:
Sông ơi sông già hay trẻ
Sông còn nhớ thuở thác ghềnh
Một mai tóc thời vương bạc
Cô tiêu thời còn dở dang...
Hai đứa trẻ giơ tập tiền kiếm được trong ngày lên soi trong nắng chiều. Núi Tượng rũ xuống như cái xương sườn voi bị róc. Làm gì có sông mà người lớn hát nhỉ. Chỉ có núi và hình bóng của nó ghi dâsu mờ mịt trong những đồng bạc nhỏ nhoi.
*
Giang che mắt nhìn lên trời. Cơn mưa đang kéo đến. Nó bó vội bó củi mới kiếm được. Xung quanh nó chỉ có núi và cánh đồng trải rộng phía dưới. Mảng sườn núi đá chỗ Giang đứng có cả một bãi cỏ lau phủ mượt. Những thân sắn dây neo vào những chỗ có đất phủ dày và ẩm. Giang lây dao rựa cắt nhoáng nhoáng một cành sắn dây để làm dây bó. Gió ào ạt thổi xung quanh. Giang lúi húi bó được một ôm củi to.
Mưa bắt đầu trút xuống. Núi Tượng mờ mịt nước. Giang và bó củi ướt lướt thướt. Nó di nhanh thoăn thoắt trên con đường đất đỏ về nhà. Đường từ núi về khá xa nên chỉ một loáng cơn mưa đã tạnh mà Giang mới chỉ đi được một đoạn. Sau cơn mưa, một áng cầu vồng hiện lên trên nền trời. Giang ngả bó củi xuống, ngồi lên bó củi để nghỉ. Rồi nó lại đi tiếp.
Bó củi nặng trĩu trên đầu như kéo Giang lún sâu xuống mặt đường đầy bùn đất đỏ. Nó quay mặt lại ngắm nghía dấu chân mình in trên mặt đường lầy lội.
Bó củi được ném xu ông nền sân thật oai vệ.
Mẹ chui từ bếp ra, mặt đỏ hồng:
- Rửa chân tay rồi ăn cơm thôi. Chắc con dói lắm rồi. Chà, hôm nay thành tích' nhỉ. Kiếm được vô khối cái đun.
Hai mẹ con ngồi xuống bên mâm cơm. Giang tíu tít khoe:
- Chúng con đến rủ cả chú Trường đi lên núi mót đá mẹ ạ.
- Chú ấy có đi không?
- Không ạ. Chú ấy còn nói rồi mọi người sẽ phải trả giá cho những việc làm phá hoại thiên nhiên của mình. Thế sao người lớn còn làm những việc đấy hả mẹ?
- Thực ra có những việc chính mẹ cũng chưa lý giải nổi để giải thích cho con. Lâ'y đá núi để xây nhà, làm dường, làm cầu cống. Không biết việc để nguyên núi với việc phá núi để xây sửa những cái con người cần thì việc nào có ích cho con người hơn? Nhung mẹ thì muốn trái núi vẫn còn nguyên lành. Cũng như cuộc sống của thiên nhiên cây cỏ được yên lành vậy. Mà không có thiên nhiên cây cỏ với núi rừng thì con người cũng không thể sống yên ổn được.
- Thế bọn con đi mót đá có sao không mẹ?
- Mẹ nghĩ là không sao cả. Vì đá đã bị vỡ tung rồi. Với cả con đi làm thêm giúp mẹ, mẹ rất vui. Lương của mẹ chỉ đủ nuôi con ăn học bình thường, trong khi có biết bao sách vở mẹ muốn con có được. Mà đá ở núi thì rât nhiều. Chỉ cần các con biết lao động, có ý thức về việc mình làm và biết suy xét những việc lớn hơn là mẹ thấy mình thật hạnh phúc vì có đứa con ngoan rồi.
Hai mẹ con im lặng ăn. Chợt Giang hỏi:
- Mẹ ơi, bố đâu?
- Sao con hỏi như vậy? Mẹ vẫn bảo với con là bố đi vắng còn lâu lắm...
- Ở lớp con, mây đứa con gái ở trong làng Thượng bảo nhìn thấy một người trông giống con lắm.
Mẹ Giang giật thót:
- Nhìn thấy? Nhìn thấy ở đâu? Bố con đi chiến trường miền Nam rồi. Chắc có ai dó giống thôi.
- Ông ấy bị thọt một bên chân. Nhưng ông ấy là một ông từ ở chùa trên núi xuống đi chợ mẹ ạ.
Giang không biết mặt mẹ mình đang tái đi. Nó phụng phịu:
- Mẹ bảo bố đi chiến trường. Sao bạn nào cũng ghi trong lý lịch là bố ở đơn vị nào đây. Còn con thì chỉ ghi độc một chữ là đi bộ đội.
- Bố có việc khác mọi người con ạ. Thôi khi nào con lớn mẹ sẽ nói chuyện cho con rõ. Bây giờ thì nếu có bạn nào hỏi, con cứ bảo là bố tớ đi công tác xa nhế.
- Vâng ạ!
Hai mẹ con ăn xong, cùng dọn dẹp mâm bát. Trong lòng nó cảm thấy hụt hẫng điều gì. Rửa bát xong, Giang sắp xếp mọi thứ trên bàn học rồi ngồi vào học bài. Lúc đó Tùng lấp ló ngoài cửa sổ. Giang nhổm lên ngó ra.
- Đi đâu mà tối thế?
- Ra ao câu cá không? Trăng sáng thế này, cá tha hồ đớp mồi.
- Tớ thích đi lắm. Tớ thây mệt mệt trong đầu. Nhưng câu ở đâu?
- Câu ở ao nhỏ.
- Hôm nay bài tớ học hết rồi. Đang ôn lại thôi. Đê’ tớ hỏi mẹ đã.
Mẹ Giang dang vá lại cái áo blu bị rách, ngoảnh lên hỏi:
- Gì thế? Ai rủ đi đâu thế?
- Mẹ ơi, cho con đi câu cá với Tùng được không?
- Bài vở đến đâu rồi?
- Con học xong từ hôm qua cơ. Cho con đi nhé.
Mẹ Giang gật.
- Đừng câu khuya quá. Khoảng 10 giờ thôi đấy. Mẹ không chờ được đâu. Mai là ngày trực của mẹ rồi.
- Vâng ạ.
Giang tót luôn ra cửa.
- Có rủ thêm cái Hằng, cái Thu với thằng Bình không?
- Thôi, chúng nó nói chuyện ầm ĩ, cá sợ chạy hết. Mà ra đó là không được nói to đâu đấy.
- Không nói to, tối thế này thì tớ sợ lắm.
- Cậu cứ bảo sỢ là thành sợ. Có gì mà sợ nào. Trăng sáng thế kia. Tớ côn mang theo cả đèn pin nữa. Ở đây có sợ lão ăn trộm thì sợ chứ còn cái gì dể sợ nào.
- Cậu này. Đã gặp chú ấy rồi vẫn còn chưa tin. Đi ăn trộm mà nói chuyên tử tế thế à.
- Chẳng hiểu sao mẹ tớ vẫn cứ bảo lão Trường là ghê lắm, sống không thật như bọn mình tưởng đâu.
Hai đứa đã ra đến bờ cái ao to. Cái ao này trạm xá vẫn dùng để giặt đồ cho bệnh nhân, cá sống ở đây rất nhiều, nhưng ít người muốn bắt vì sợ lây bệnh. Giang bỗng chùng người lại:
- Sao cậu bảo ra cái ao nhỏ?
- Ao ấy vừa ít cá lại vừa xa hơn. Câu ở đây.
Tùng đặt đồ câu xuông bãi cỏ.
- Nhưng cá ở đây thì... có mấy ai dám ăn đâu.
- Tớ câu cá là để bán. Mai phiên chợ, tớ sẽ đi bán. Tớ chia một nửa cho cậu.
- Thôi, tớ không cần đâu. Nhưng câu cá ở đây tớ sợ lắm. Nhỡ có linh hồn trẻ con trong ruột con cá thì sao?
- Cậu này. Nói dến là kinh. Sao cậu sợ nhiều thứ thế? Ai bảo với cậu là linh hồn trẻ con nằm trong ruột cá?
- Ngày nào cũng có người đẻ, rồi người phá thai ở nhà hộ sinh. Hôm nọ tớ nom thấy bác Hĩnh bê một túm gì đi chôn ở vườn chuối sau nhà hộ sinh kia kìa. Cậu không thây vườn chuôi xanh um lên thế kia à. Hôm sau lại thấy bác ấy cuốc đất bới giun câu. Bác ấy câu được con cá to lắm. Xong cậu biết bác ấy làm gì không? Bác ấy đặt con cá luộc lên đĩa, mang ra vườn chuối thắp hương khàn vái rì rầm.
- Thế là bác ấy thắp hương khàn cho những linh hồn trẻ con đấy.
- Mẹ tớ bảo những linh hồn trẻ con không được làm người thì sẽ thành những tiểu thiên thần đi phù hộ cho mọi người.
- Thế chả hoá không được làm người lại sướng hơn à?
- Thì tớ cũng không biết được. Nhưng làm tiểu thiên thần thì tớ chưa được gặp, có biết sướng khổ thế nào đâu..
Tùng bê cái ông lon sữa bò đựng khá nhiều giun câu ra giữa bãi cỏ. Dưới ánh sáng nhờ nhờ, những khúc giun bị đứt đoạn vẫn đang ngọ ngoạy, quẫy quẫy. Giang nhăn mặt:
- Eo ôi!
- Để tớ mắc mồi cho. Tớ mắc mồi sát cá lắm. Mẹ tớ bảo cố mà học cho giỏi, sau này lớn lên đi làm nhà nước. Chứ học dốt thì chỉ có làm thợ săn cá mới may ra đủ tiền nuôi mẹ.
Giang khẽ cười. Hai chiếc cần câu được Tùng mắc vào những mồi giun. Hai đứa buông cần xuống nước. Rồi Tùng giở cái túi vải ra, bốc một nắm thính tung xu ông nước. Thính nổi lờ đờ trên mặt nước dưới ánh trăng, rồi chỉ một loáng đã ngấm hết xuống lòng ao. Trong nước có tiếng cá quẫy. Chiếc cần của Tùng bắt đầu động đậy. Cậu giơ tay ra hiệu im lặng. Chiếc phao hơi dúi xu ông, rồi lại đứng im. Chiếc cần câu của Giang cũng có một chú cá nào đó đang lượn qua lượn lại. Phao câu chúi xuống rồi lại trồi lên. Chiếc cần của Tùng bỗng nhiên chúi sâu xuống nước rồi bị lồi đi một đoạn. Tùng lấy đà giật tung cần lên. Một chú cá quả cong mình oằn oại trong không trung. Rồi rơi phịch xuống bờ ao. Chú cá quả thật to, vàng ươm. Tùng chạy vội tới để chộp con cá, rồi ném nó vào cái xô nhựa có nắp đậy. Chiếc cần câu của Giang bị cá đớp mồi liên tục, nhưng hình như con cá này rất cảnh giác, nó chỉ rỉa mồi từng tí một. Tùng vừa mắc mồi vào mũi câu, vừa thầm thì:
- Cứ đợi một tí, dừng sốt ruột.
Chiếc cần câu bỗng nhiên bị tụt thủm xuống nước vì dây câu có lẽ bị ngắn so với dáy ao. Tùng khẽ lệnh:
- Giật đi! Giật dứt khoát vào!
Giang co tay giật chiếc cần câu. Suýt nữa nó ngã ngửa rầ vì trên bờ ao là một con cá chép ao to đùng, quẫy khá mạnh. Tiếng quẫy của nó có lẽ làm rung động cả vương quốc dưới ao nên tiếng cá bơi dưới nước cũng ràn rạt. Mặt ao lao xao không còn yên lâng như trước nữa. Tùng lao tới úp chụp con cá trong lòng rổ rồi thò tay túm. Chỉ một động tác rất gọn, Tùng đã ném được con cá vào trong cái xô. Nó thích chí:
- Hai con này bán được ối tiền rồi. Bọn mình xin thần ao thế thôi.
Hai đứa lúi húi thu dọn các thứ để về. Trên đường về, chúng lại được phen giật mình. Chú Trường đang đứng lù lù trong bóng tối của những cây chuối. Hai tay buông thõng.
- Hai đứa đi câu đêm à?
- Cháu chào chú ạ.
- Chúng cháu câu được hai con cá to lắm chú ạ.
- Cá ãn máu người mà không to mới lạ. Nhưng đừng sợ nhé. Là chú hay nói sự thật. Ăn cá này vào là hoá kiếp cho nó.
Giang co vai:
- Cháu chẳng dám ăn đâu.
- Cháu thuộc hàng những người sinh ra trên dời này dể rải hoa trên mặt đất. Cháu nên như thế mới phải. Ăn hương ăn hoa cháu ạ. Chứ đứng ăn tạp. Thằng Tùng nó là con trai. Nó với chú thuộc hàng những người phải mang vác gánh nặng dĩ trên mặt đất. Ta càng mang được nhiều cho những người như cháu ta càng hạnh phúc. Tùng phải nhớ cháu nhé. Mang vác thật nhiều. Rồi thì cháu sẽ được bù đắp. Nhưng mà chú nói trước rồi dấy, cháu sinh ra là để mang vác cho đời.
Chú Trường cứ nói như thế dưới trăng, ngửa cổ lên nói như nói với ông trời. Hai đứa đi nép qua phía sau chú.
- Chúng cháu xin phép chú về ạ.
- Đi về đi chứ còn dứng đây làm gì.
- Cháu chào chú ạ.
- Cháu xin phép chú cháu về ạ.
- Ngoan lắm, đi về đi.
Tùng thầm thì khi đã đi cách xa một đoạn:
- Sao lão ấy hay dạy dỗ thế nhỉ. Cứ làm như cái gì cũng biết không bằng.
Cám ơn đá dăm.
Ông Trường ngồi một mình trong căn nhà lá tiều tuy nằm chơ vơ trên sườn đồi. (Đó chính là căn nhà mà sau này Giang thường hay tìm đến nền đất dó để nhớ lại mọi chuyện thời thơ ấu). Quanh căn nhà là cả một vườn sắn. Đến cả một chú chó nhỏ cũng không có.
Ông nốc hết chén rượu này đến chén rượu khác. Gương mặt khắc khổ hằn lên những vết nhãn. Dường như mỗi vết nhăn lại đánh dấu nỗi dau khổ khôn nguôi của một con người, giông như căn nhà lá tiều tuỵ, những cái bát mẻ, cái chum chứa nước mưa cóc cáy... Trước mặt ông ta là hai tâ'm ảnh đã cũ. Gương mặt một đứa con trai trong ảnh hiện lên. Rồi gương mặt của một thiếu phụ trẻ đẹp lung linh mờ ảo hiện lên, cho tới lúc trở nên méo mó trong đôi mắt đục. Gương mặt ấy hướng về phía ông, cười như điên dại:
- Chính anh! Chính anh đã làm cho thằng bé trở thành như vậy.
Ông ôm đầu, hốt hoảng:
- Không! Không phải tôi! Chính cô mới là kẻ gây ra nỗi oan nghiệt này. Nếu cồ không bỏ mặc con lúc nó đang ốm nặng để đi theo cái thằng khốn ấy thì con tôi đâu đến nông nỗi ấy.
- Anh có biết vì sao tôi phải chạy theo lão ây không? Ấy là vì tiền. Thằng bé ốm nặng cần tiền.
- Cô là một con đàn bà khốn nạn. Tại sao tôi lại cưới cô? Cô đẹp à? Phải, cô râ't đẹp. Nhưng trên đời này có rất nhiều đàn bà tốt. Tại sao tôi lại không gặp họ? Cô cần gì là tôi phải tìm bằng được cho cô. Tham ô đi tù cũng vì cô. Trở thành lão ãn trộm ở đất này cũng vì cô. Tôi không còn đường quay lại. Đã thành một thằng tù thì không còn dường quay lại. Mãi mãi mang gông cùm. Con tôi đâu rồi? Con tôi đâu? Nó bỏ đi đâu? Cả cô nữa? Nếu cô đã chết thì cũng sông dậy mà trả lời tôi đi.
Những chén rượu rót ra, chảy trên nền đất.
- Thực ra, thằng Thắng giám đốc nông trường nó cố tĩnh hại tôi. Nó quyến rũ cô. Nó mê cô nên nó tìm mọi cách để hại tôi. Cái vụ tham ô đó, chính nó đã bẫy tôi vào. Một thanh niên miền Tây Nam Bộ như tôi, chỉ biết đi theo cách mạng kháng chiến. Tôi nào có được học hành tính toán gì cho nên thân. Chỉ một khoá học bổ túc. Ban đầu tôi tưởng lão ta trọng mình nên giao cho làm chân thủ quỹ của nông trường. Nhưng hoá ra là vì lão ta mê cô. Mà cô thì lại là giống ác hồ ly tinh. Hồ ly tinh...
Tiếng cười ghê rợn của ông ta vang khắp khu đồi hoang.
Giang lấp ló ngoài cổng. Tùng đứng bên cạnh, tay cầm cả hai đôi găng tay. Tùng định ngăn Giang:
- Hay là thôi đừng bảo cho lão ấy làm gì. Nhỡ...
- Nhỡ gì mà nhỡ. Để cho chú ấy biết mà kiếm tiền, có khi lại bỏ tật đi lấy trộm cũng nên. Mà tớ cũng không biết chú ấy có lấy trộm lấy cắp gì không. Có khi toàn bị oan uổng thì có.
- Không có lửa làm sao có khói.
- Cậu cứ thử nói chuyện với chú ấy xem. Rồi cậu cũng nghĩ như tớ thôi.
- Lão ấy ghét mẹ tớ lắm. Hình như hồi xưa mẹ tớ làm chứng về tội tham ô của lão.
- Tớ không biết thế nào. Kê, cứ vào gọi chú ấy nhé.
ừ, thì gọi.
Giang mở cánh cổng gọi:
- Chú Trường ơi!
Không có tiếng trả lời. Trong nhà là tiếng lè nhè ca vọng cổ và tiếng độc thoại của người say.
- Chú Trường ơi! Chú Trường!
- Ai thế?
- Cháu là Giang ạ.
- Vào đi.
Hai dứa trẻ kéo nhau vào. Chúng ngơ ngác nhìn căn nhà bề bộn với hũ rượu nằm lăn lóc.
- Chúng cháu muốn báo cho chú một tin.
- Tin gì? Tìm được người mất tích à?
- Dạ, hôm qua chúng cháu gom được đá để bán đấy chú ạ. Họ mua nhiều lắm. Nhưng hôm qua lúc chú bị... chúng cháu... Hôm nay chú có đi mót đá cùng chúng cháu không? Đá dăm giá một khối là...
- Chú biết rồi. Các cháu cứ đi làm ở đó đi. Nếu có ai bắt nạt thì gọi chú. Chú biết các cháu vô tội. Đằng nào thì họ cũng phá núi rồi. Bây giờ còn phá ít vì nhu cầu xây dựng chưa cao. Sau này ai cũng thích làm nhà to. Họ sẽ nổ mìn phá đá nhiều gấp bội lần.
- Nhưng đây là họ làm đường chú ạ.
- Làm đường cũng vậy thôi. Sau này sẽ có nhiều tuyến đường mới, sẽ có cả đường cao tốc. Những quả núi sẽ sập xuống, mất tích trên bản đồ nước Việt Nam, mất tích trong lòng những đứa trẻ như các cháu. Thế hệ sau rồi phải gánh nợ cho mà xem.
- Thế chú có đi cùng chúng cháu không? Đá có vô thiên lủng ngoài sườn núi chú ạ. Mình không gom thì người khác cũng gom.
- Chú có thiếu tiền dâu. Mà chú cần tiền để làm gì? Những cái ăn dược để sống làm người có đầy rẫy ngoài đồi. Cả vườn sắn vườn mía của chú dó. Mấy bữa nữa mía đông lên ngọt, chú chặt cho mấy cặp mà cúng tết. Để làm cây nêu như phong tục ngoài Bắc hay theo đó.
- Nhưng mà chúng cháu thích có chú di cùng.
- Lúc nào rầnh chú sẽ đi cùng. Cháu là thằng bé nào thế? Hôm qua đưa chú về nhà phải không?
- Cháu tên là Tùng, con... của mẹ Loan ạ.
- À ra thế. Bà Loan ngày xưa kể ra cũng không dáng trách. Con người cũng chẳng khác phận con sâu cái kiến là mâ'y.
Hai đứa trẻ nhìn nhau.
- Giang xuống bếp bưng nồi sắn luộc lên đây, chú cháu mình cùng nhậu nào. Thằng Tùng tập uống rượu chưa? Con bé Giang nó thiệt thòi vì vắng bố, phải giúp nó cháu nhé. Lớn lên mà lấy được một người như con bé Giang là phước mày to lắm.
Giang chống chế:
- Chú này. Cháu không nghe chuyện của người lớn đâu.
Nhưng chú Trường vẫn thản nhiên bảo Giang:
- Cháu không muốn nghe, nhưng chú vẫn phải bảo trước cho biết. Mẹ mày là thiên thần. Bà ấy không biết những sự xảo trá ở đời để dạy mày đâu. Thế nên phải để vào đầu những điều chú nói, để lớn lên cháu không bị bạc nhược sau mỗi lần vấp ngã. Con người không ai tránh khỏi vấp ngã. Có người già rồi vẫn bị vấp ngã. Cái chính là phải biết đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã. Chú đã không đứng dậy được, nên chú phải bảo cho cháu biết...
Một tốp trẻ con chạy ào đến chân núi mang theo những cái rổ sàng và rìu bới đá. Giang và Tùng tách ra đi theo một hướng khác. Bé Hồng từ phía khu nhà phía xa đang vừa hét vừa chạy theo:
- Cho em đi với!
Tùng làu bàu:
- Nhóc con có trèo được lên cao kia không mà đi theo?
Giang đứng lại:
- Thôi cứ chờ nó cho nó đi cùng một thể.
- Nhỡ mẹ tớ mà biết được thì nọc cả hai ra mà đánh nhừ tử.
- Bây giờ làm thế nào nhỉ?
Tùng ngồi bệt xuống bãi cỏ, nghĩ một lúc:
- Thôi cứ cho nó đi theo vậy. Con này mà không được đi cùng, nó gào lên với bố mẹ tớ thì gay lắm.
- Sao nó biết mình lên núi nhỉ?
- Có một lần tớ bảo với nó tớ nghe dược có tiếng gì trên núi hay lắm như nhạc đá ấy. Bây giờ nó nhìn thấy chúng mình đi theo lối này thì đoán ra thôi. Con ranh này, lánh thật.
Hồng đến gần, phụng phịu:
- Anh Tùng chị Giang di lên núi không cho em đi nhớ.
- Nhóc, cứ lẵng nhẵng. Có leo lên cao được không?
- Em trèo được mà.
- về câ'm được mách bố mẹ đấy.
- Có anh hay hở ra thì có. Nhưng hôm nay không đi mót đá à?
- Đi hái phong lan rồi mót đá sau. Sợ hoa nở, người ta lấy hết.
Cả ba leo lên theo con đường mòn. Chúng leo mãi leo mãi...
Bỗng chúng như nghe thấy tiếng gì lạ lắm phát ra trên đỉnh núi Tượng. Ba đứa rủ nhau:
- Leo lên kia đi.
Giang chần chừ một lúc rồi đồng ý.
- Tớ chưa leo cao thế bao giờ.
- Thì bây giờ leo lên cho biết. Trên ấy có nhiều phong lan lắm. Có cả những ổ chim con. Hôm nọ tớ còn bưng được cả một Ổ mật ong về.
- Sao cậu ác thế? Lúc nào cũng không cho chúng nó sống yên.
- Tớ hoá kiếp cho các loài vật đấy chứ. Giống như chú Trường bảo ấy.
Ba đứa leo lên, leo lên cao mãi. Thỉnh thoảng dừng lại nhìn xuống dưới thấy chóng mặt. Rồi chúng nghe thấy một khúc nhạc dìu dặt.
Trên một mỏm đá tai mèo, có một người đàn ông quay lưng lại và đang say sưa thổi tiêu. Ba đứa bỗng nhận ra đó là chú Trường. Chúng dứng im phắc giỏng tai lên nghe. Bỗng nhiên chú Trường quay lại, nói như nói với đá với không trung:
- Mấy đứa trẻ này cứ như cái bóng của mình. Đã leo được lên đến đây cơ chứ.
Ba đứa vẫn không nhúc nhích vì chúng đang nhìn thấy một chú Trường khác, lãng mạn và lạ kỳ hơn chú Trường mà chúng vẫn gặp hàng ngày. Chú Trường ngừng thổi, gọi:
- Lại đây các cháu! Chú dạy cho cách thổi.
Giang và Tùng leo lên đến chỗ chú Trường đứng, bé Hồng thì chọn một góc dá êm ái, ngồi luôn trong đó dể nhìn ra. Chú Trường nhắc:
- cẩn thận đấy. Đá tai mèo trơn lắm.
Rồi chú thò tay túm tay Giang sau đó đến lượt Tùng kéo lên. Giang hỏi tò mò:
- Sao chú thổi vào cái ông mà cũng ra được tiếng nhạc thế?
- Chú tập từ lâu rồi. Nào cầm lâ'y cái cây tiêu này. Làm theo chú nhé. Con bé Hồng ngồi yên dưới đây nhé.
Giang cầm tiêu thổi theo cách chú Trường hướng dẫn. Nhưng không phát ra tiếng gì ngoài tiếng phù phù... Đến lượt thằng Tùng cũng ra sức thổi, nhưng cũng không được. Hai đứa lắc đầu cười. Giang đưa cây tiêu cho chú Trường:
- Cháu chịu thôi. Chú thổi cho chúng cháu nghe đi.
Tùng nheo nheo cặp mắt như một ông cụ non:
- Sao chú lại thổi ra tiếng nhạc nhỉ?
- Đây, chú thổi đơn giản lắm. Giống như người miền Thượng ấy.
Chú Trường thổi. Một khúc nhạc lạ kỳ vang lên làm rung chuyển cả triền núi. Thổi xong điệu nhạc, chú Trường ngồi bệt xuống một phiến đá trầm ngâm. Rồi chú thủng thẳng kể:
- Cái năm đó chú rủ bạn bè đi du lịch. Bọn chú cùng đến vài nơi, nhung đến một thị trân nhỏ gần một trái núi giống như núi Tượng này thì chú bứt ra ở lại. Lý do đơn giản là vì ở đây chú gặp một người con gái. Theo lời người dân ở đây thì đỉnh núi đó là nơi dạo chơi của người nhà trời. Hễ khi có trận cuồng phong nổi lên, nếu leo được tới đỉnh thì sẽ nghe thấy những khúc nhạc thần kĩ của đá. Hơn nữa, ai có diễm phúc nghe được nhạc đá thì rồi sẽ gặp may mắn lắm. Thế mà chú đã được nghe khúc nhạc đá ấy. Thực ra đó là tiếng tiêu thổi qua khe núi cao, vang vọng như một khúc nhạc đá. Rồi chú tập thổi. Là do một người đàn bà dạy cho chú...
Hai đứa và cả bé Hồng ở phía dưới hồi hộp lắng nghe. Chú Trường như nói với không gian vời vợi trên cao:
- Người ấy là vợ chú sau này. Cô ấy đẹp lắm. Đàn ông chạy theo cô ấy vì sắc đẹp. Nhưng không ai biết cô ấy có biệt tài là thổi tiêu trên núi như chú. Khi cô ấy nâng tiêu lên, nom cô ấy như một thiên thần. Chỉ có sống với chú, cô ây mới thực là cô ấy. Cô ấy trước đây sống trên núi với người cha. Chú đưa cô ấy xuống núi sau khi cha cô mâ't. Thế mà cô ấy lại bỏ chú đi theo một người. Đã bỏ đi thì đừng mang theo con...
Chú Trường trầm ngâm. Mây đứa trẻ cũng không dám ho he. Rồi chú bật cười, tiếng cười khô lạnh. Chú lôi trong túi ra một chai rượu nhỏ, nhấp một ngụm rượu và khà một tiếng.
Nhung lũ trẻ vẫn còn đang mải ngắm đất trời và trong túi chúng, những đồng xu rủng rỉnh leng keng như tiếng đá dăm cười.
Bầu trời xanh ngăn ngắt. Hoa nở trên sườn núi như muốn nhảy nhót. Mùa này hoa chưa nở mấy độ. Nhưng hương thơm lan toả nhẹ nhàng lắm. Lũ trẻ nhìn người đàn ông ngồi như khối đá giữa bầu trời mênh mông.
Đá dăm sáng lóng lánh như khoe mình dưới những khóm cây xấu hổ. Mùa hè sắp hết. Những cơn mưa vần vũ đâu đó.
Tiếng tiêu chú Trường thổi lại vút lên.
. Sông ơi sông già hay trẻ
Sông còn nhớ thuở thác ghềnh
Một mai tóc thời vương bạc
Cô liêu thời còn dở dang...
Núi Tượng chao đảo và đơn độc dưới mặt trời.
Đá dăm ơi, cám ơn đá dăm.
Lập trình
Nhiều năm sau...
1. Giang và Yên bước vào phòng thí nghiệm của Trường Y. Các bạn đã đứng quanh thầy Quang nghe giảng. Trên tay thầy là một lọ cồn có chứa một bào thai. Giang lên tiếng:
- Thưa thầy chúng em xin phép vào ạ.
Thầy bảo:
- Hai em vào đi. Thầy phải đi công tác ở thành phô' Hồ Chí Minh chiều nay. Thầy bàn giao trước một sô' việc để khi thầy ra sẽ đưa các em xuống bệnh viện chuẩn bị làm đề án tốt nghiệp.
Phòng thí nghiêm lấp loá những ống cồn và chai lọ. Những chiếc blu trắng xúm quanh thầy Quang chăm chu nghe giảng tiếp.
- Đây nhé, các em nhìn xem...
Long đến đứng cạnh cửa sổ, vẫy Giang lại gần thì thầm:
- Tối nay, 8 giờ nhé.
Đó là một chàng trai có mái đầu cắt cua, thông minh và rất thực tế. Giang quay mặt đi nhưng khẽ gật dầu. Yên hích vào sườn:
- Cẩn thận nhé. Tao không dự đám cưới sớm đâu đấy.
Tô'i đó, trong một quán cà phê trên phố Điện Biên Phủ, Giang và Long ngồi bên một chiếc bàn tranh tối tranh sáng. Long đang thầm thì với Giang những dự định của mình:
- Bô' anh bảo bác Hùng rồi. Bây giờ anh muốn đến làm luôn cũng được. Nhưng sợ mọi người ganh tị. Với cả, tội gì mà lao vào công việc cho nó mệt. Lấy bằng cao học đã. Mà có khi anh không về chỗ ông Hùng đâu. Ở đây cứ phải nhìn lũ lượt bệnh nhân ung bướu đến là ghê. Tiền thì ít. Thời gian còn phải đi thăm thú, phải hưởng mọi thứ đã em ạ.
- Thê' sao ngày trước anh lại chọn cái ngành này? Lẽ ra anh phải chọn ngành du lịch mới phải.
Giang khẽ cười khúc khích Long cầm tay Giang nồng nàn:
- Em ngốc thế. Nếu khồng chọn ngành Y thì bố anh đâu có để cho anh yên. Ước mơ của ông ấy là phải có một đứa con theo ngành Y làm thuốc như ông nội anh mà. Đi học Y, bô' anh nể anh hẳn, muốn xin gì cũng cho. Với cả, nếu không học Y làm sao gặp được cô bé này cơ chứ.
- Anh cũng lãng mạn ghê nhỉ. Nếu không học Y, có khi em và anh vẫn gặp nhau, chằng hạn bị va phải nhau trên đường. Xe máy của em bị vỡ yếm. Còn anh thì văng mất cái cầm tay. Trong máy vẫn đang oang oang tiếng người gọi phía bên kia. Là tiếng con gái đang nũng nịu: anh yêu, anh đang ở đâu thế.
Long bật cười:
- Anh đang vướng phải bẫy của một cô bé thật lạ lùng. Cô ây làm anh bị thương phải đi cấp cứu. Cô ấy đang nuốt anh. Hồn anh đang bị nuốt dần từng khúc từng khúc.
Cả hai khúc khích cười. Giang bỗng nghiêm mặt lại:
- Nhưng em không định làm ở Hà Nội đâu.
- Em bảo sao?
- Thôi nói chuyện khác đi. Khi nào sắp ra trường hẵng hay. Em cũng có nhiều dự định lắm. Nhưng cũng chưa đâu vào đâu.
- Sao anh thấy nhà em cứ vắng vẻ thế nào ấy nhỉ. Sao hết chiến tranh từ lâu rồi mà bố vẫn chưa về?
- Em không biết. Mẹ em bảo, bố em phải đi làm một việc gì đấy không về được. Mà có sao không anh?
- Không, có gì đâu. Là anh muôn được chăm sóc em vì em thật thiệt thòi khi không có bố bên cạnh.
- Không phải vì thế mà em thiệt thòi đâu.
- Anh biết! Mà anh nghĩ, ra trường em cũng chỉ cần xin về một phòng khám hay một phòng y tế nào đó của một cơ quan cho nhàn thân. Sau này lo gì, đã có anh.
- Thôi, em mà ỷ vào ai đó là hư ngay.
- Em cũng nên hư hư một tí cho sinh động. Nhu ml ngoan ngoãn quá, khó gần lắm.
- Ngồi thế này mà còn khó gần à?
- Anh còn muốn gần hơn nữa.
Long kéo Giang sát vào mình thì thầm:
- Lên sàn di. Em cứ thử đi với anh một lần cho biết. Để còn hình dung ra viễn cảnh vui vẻ của anh sau này. Có thế em mới không có cái kiểu nghi ngờ thắc mắc.
- Sao lại thế?
- Thì chính em cũng đã biết mọi nơi mọi chốn. Khi ấy chẳng có gì là ghê gớm quá. Em hiểu không?
Giang gật. Hai người đứng lên. Long trả tiền ở quầy bar, rồi nắm tay Giang thân thiết lắm.
Ngồi ngả người trên chiếc xe ga bằng giá cả nửa căn nhà tập thể như kiểu nhà khu tập thể Kim Liên, Giang nhắm mắt lại như muốn ghi hết vào trí não cái thời khắc của mối tình đầu mơ màng và lỏng lẻo.
Long cho xe dừng lại bên đường Nguyễn Du, trước cửa Hanel Club. Giang kéo tay áo người yêu như muốn hỏi. Long khẽ cười: vào cho biết, hôm nay anh đưa em vào đây là có ý của anh cả đấy cô bé ạ. Long nắm tay Giang kéo vào cửa. Cô không kịp phản ứng. Họ đi qua những hàng vũ nữ và gái gọi đứng nhan nhản hai bên lốì vào. Những gương mặt ăn chơi bốc lửa. Những mái tóc vàng hoe, đỏ sậm. Những cái móng tay dài và những thân hình đàn ông uôn éo.
Đám thanh niên nhảy những điệu nhạc trẻ sôi động. Tiếp viên mang nước ra. Long ghé vào tai Giang:
- Em nhảy không?
- Em không biết nhảy kiểu như thế này. Với cả em củng muốn ngồi nhìn, mọi người thôi. Anh thích lên sàn thì cứ tự nhiên di.
- Ôi cô bé. Vậy thì em ngồi đây một lúc nhé. Anh nhìn thấy sàn mà không nhảy thì sẽ ốm.
Long cười, phắt cái đã có mặt hên sàn. Một vũ nữ khẽ nhích người sang Long. Họ vừa nhảy vừa trò chuyện:
- Chào anh! Hôm nay có ai đi cùng thế?
- Một thiên thần!
- Sao cô ấy không lên sàn cùng anh?
Long ghé sát thân người vào cô vũ nữ:
- Cô ấy làm mẹ cho các con anh tốt hơn làm một người tình. Nhất là làm một người tình bốc lửa như em. Nhưng anh cần một người mẹ hiền, cũng như không thể thiếu thân hình bốc lửa này. Hôm nay thì thôi nhé, anh không đến với em được, cho anh sống tử tế một tí.
Họ nhảy cùng nhau. Còn Giang lặng lẽ quan sát Long khi anh đang nhún trên sàn. Giang không biết gì về cuộc đối thoại trên. Cũng không biết cuộc sống khác của Long. Cô đang cố thử hình dung một cuộc sống vợ chồng thoải mái và cởi mở, khi mình ở nhà trông con vào buổi tối, còn chồng đi lên sàn như thế này.
2.
Trong khu nhà tập thể trên tầng ba là căn phòng hai mươi tư mét vuông của hai mẹ con Giang. Đã nhiều năm rồi họ không còn biết đến số phận núi Tượng ra sao. Haí mẹ con đã có một cuộc sông thị thành như bao người khác trên đâ't Hà Nội. Nếu có chút gì còn sót lại của những tháng ngày sống bên dãy núi đá vôi, mà thực ra chỉ có hai mẹ con biết, đó là một dãy cây và đá cảnh nằm dọc bên hành lang phía cửa sổ duy nhất của căn nhà.
Mẹ Giang lúi húi tưới cây ngoài ban công, còn Giang thì làm cơm cho bữa ăn cải thiện ngày chủ nhật. Có tiếng gọi dưới đường:
- Giang ơi!
Giang nhổm người qua cửa sổ. Long đang đứng ngửa cổ nhìn lên gọi.
- Tối nay bận không?
- Việc gì đấy?
- Lên sàn!
Giang im lặng một khoảnh khắc. Long sốt ruột:
- Anh chờ lúc bảy rưỡi nhé.
- Nhưng... em bận rồi. Thì lên đây đã nào.
- Anh cũng bận đi có việc. Nghĩ kỹ nửa tiếng rồi phôn!
Long ra lệnh cho Giang những câu ngắn gọn rồi quay xe rồ ga phóng vụt đi.
Mẹ Giang dừng tưới nhìn cô qua ô cửa sổ:
- Nó với con thế nào rồi?
- Bình thường thôi mà mẹ.
- Bọn con trai thời buổi này cứ phải cẩn thận. Chẳng biết dứa nào sẽ là người chồng tô't.
- Tốt hay không lúc ấy hẵng hay mẹ ạ. Miễn là yêu nhau. Tội lỗi xoá tất.
- Khó lắm con ạ. Xoá lúc đầu khi đang yêu thôi. Rồi thì mọi cái nó sẽ gặm nhấm dần tình yêu của mình. Khi đó con người ta sẽ không quên được điều gì hết.
- Nhưng con cũng chưa biết có phải là có tình cảm với anh ấy không. Cứ làm bạn với nhau đã mẹ ạ.
- Lâu rồi không thấy thằng Tùng gửi thư về nhỉ?
- Vâng, có lẽ Tùng bận quá. Con cũng không viết thư thăm.
Mẹ Giang lặng lẽ vào nhà, nói mà như đang nói với ai ngoài bẫu trời xa xăm.
- Mà cái thằng Long, nó với con chưa là gì, sao có cái giọng trịch thượng gia trưởng thế?
Giang cười cười trêu mẹ:
- Đấy là cái giọng văn minh trước khi loài người đứng trước nạn hồng thuỷ đấy mẹ ạ. Có thế mới chứng tỏ được khí chât anh hùng thởi đại. Mẹ lo cái gì. Con còn chưa biết ra trường nên về đâu...
- Con nói gì? Mẹ đã nhờ người xin cho con một chỗ làm tốt trong một bệnh viện nội thành rồi mà.
- Là con nói... Con muốn xin về Mai Xuân làm việc mẹ ạ.
Người mẹ ngồi xuống ghế, như vừa nghe một tin hệ trọng.
- Con nói sao? về Mai Xuân? Thế còn bệnh viện Bạch Mai? Bác Thành đã hứa với mẹ sẽ xin cho con làm thử việc. Cũng chỉ cố gắng trong một năm thôi là bác ấy sẽ lo cho con cái chân hợp đồng ở khoa của bác ấy.
- Nhưng con muốn về Mai Xuân mẹ ạ. Nếu không sẽ chẳng có ai ở lớp con chịu đi xa đâu. Con là bí thư chi đoàn mà.
- Con phải nghĩ cho kỹ. Nhà chỉ có hai mẹ con. Mà mẹ thì cũng không còn khoẻ.
Người mẹ phản đối. Nhưng nhìn con với đôi mắt ấm áp. Giang bỗng lay vai mẹ:
- Mẹ... Con đã lớn rồi. Sao mẹ không nói gì với con về bố thế?
- Rồi mẹ sẽ nói. Khi con nhận bằng tốt nghiệp.
Mẹ Giang nói một cách cương quyết. Đôi mắt bà ánh lên nét u buồn.
Giang cầm máy điện thoại định bâ'm sô' nhưng lại thôi. Cô giở một cuôn sổ đã cũ, tần ngần nhìn một tấm ảnh đã sờn mép. Đó là Tùng trong bộ quân phục mới. Cô lật ra phía sau tâm ảnh. Những dòng chữ nhảy nhót:"Tấm ảnh này Tùng chụp ồ cánh rừng phía đông khi nhớ Giang". Rồi Giang cất tấm ảnh đó vào. Cô giở một tấm ảnh khác ra xem. Cũng lại một tấm ảnh của một người đàn ông.
Rồi cô cứ ngồi mãi một mình trong buồng, tần ngần trước tấm ảnh của người cha đã bị mờ qua thời gian.
3
. Giang ngồi cùng Long trong một quán cà phê sinh viên. Người con trai thầm thì những lời mà cồ chưa chờ đợi:
- Anh đã trót đặt em vào vị trí tốt trong cuộc đời anh.
- Em cám ơn anh. Có thể anh đã nhầm vì em chưa xứng đáng. Với cả cũng côn thời gian để chúng mình kiểm nghiệm lại.
- Có phải đây là một cái cớ để làm nũng không đây?
~ Em không làm nũng, anh biết tính em mà. Nhưng em không thể không chuẩn bị tương lai cho mình.
- Vùng dất đó mà là tương lai của em à?
- Em cảm thấy bị hôì thúc. Khi em nhìn thấy những người bệnh thiếu thuốc men, thiếu cả người chăm sóc. Khi em nhìn thấy những y bác sĩ nhoài người vì người bệnh...
- Chà, em quá mơ mộng. Em nghĩ kỹ chưa Giang? Lên vùng đó chúng mình sẽ xa nhau.
Im lặng kéo dài. Phải mất một lúc lâu sau Giang mới khẽ nói:
- Nếu như đó là điều anh muốn.
- Anh không muốn. Nhưng chính em đã quyết định nếu không nghe theo anh mà cứ đi đến cái xứ khỉ ho cò gáy nào đó. Ở đây em vẫn là bà hoàng của anh. Nhưng về đó em chỉ là một con nhà quê không hơn.
- Anh nói gì vậy?
Long vằn mắt, đổi giọng:
- Tôi nói là cô đừng có làm trò. Thực ra tôi chỉ cần...
Giang đứng lên:
- Tôi biết anh chỉ cần tôi trên sàn nhảy, dưới ánh đèn màu, trong đám bạn hỗn loạn vô trách nhiệm của anh. Thực ra tôi không-phải là người phù hợp với sở thích của anh.
Long vẫn ngả người trên ghế, nhún vai:
- Tốt thôi!
Giang đi ra cửa, lên xe máy phóng vù đi.
Long nhún vai rềi đứng lên bước ra sàn. Điên cuồng trong một vũ điệu, anh ta ghì chặt cô vũ nữ. Cô gái thì thầm:
- Cô ta đâu rồi?
- Ai cơ?
- Anh có nhiều cô để không biết là em hỏi ai hả? Cái cô làm mẹ thì tuyệt vời ấy?
- Biến rồi!
- Chúc mừng anh!
- Em câm đi thì có.
- Tiếc hả?
- Thế giới này như sa mạc. Không dễ tìm được một cô gái ngu ngốc như cô ấy.
- Em còn ngu hơn. Lẽ ra em phải là mẹ của các con anh.
- Đừng có nằm mơ.
Cô gái giằng tay ra:
- Vậy thì biến đây.
Long làm lành, kéo tay cô gái sát gần hơn:
- Đùa tí thôi. Hoá ra em cũng thích anh thật à? Tưởng chỉ vui vẻ thôi chứ.
Cô gái cũng cười cợt áp sát người vào Long trong nhịp nhảy điên cuồng. Sàn nhảy rung lên từng đợt. Đèn màu chợt sáng chợt tối. như cõi hồng hoang.
Giang và Yên ngồi im lặng nhấp từng ngụm cà phê đắng chát. Gió thổi lên từ mặt hồ. Đường phố người qua lại đông đúc. Mãi một lúc sau, Yên mới lên tiếng:
- Câu chuyện về chú Trường của cậu vẫn chưa kết thúc. Nhưng tớ mong cậu là một bác sĩ giỏi. Không mong cậu lại trở thành một nhà văn đâu.
- Tớ đâu được trời ban cho cái thiên phú đó. Tớ chỉ mong trở thành một bác sĩ làm được thật nhiều việc có ích, cứu chữa được nhiều người bệnh. Còn cậu, tớ mong cậu tìm được đúng vị trí của mình.
Yên có vẻ gì đó ngập ngừng, nhưng Giang không để ý nên không nhận ra.
- Giang, tớ hỏi thật nhé. Giả sử sau này cậu phát hiện ra tớ có gì đấy không như ý cậu, liệu cậu có còn làm bạn của tớ không?
Giang ngạc nhiên:
- Sao cậu lại hỏi tớ thế? Chúng mình xưa nay có giấu nhau diều gì đâu?
- Đúng vậy! Nhưng không phải cái gì chúng mình cũng biết hết về nhau. Tớ rất thương cậu. Nhưng còn cuộc sống của tớ...
- Thì cậu cứ sống như ý cậu mong muốn.
- Nhưng nếu cuộc sông đó có gì làm phiền lòng cậu?
- Tớ sẵn sàng bỏ qua tất cả. Miễn sao tớ luôn có cậu bên cạnh. Miễn sao cậu đừng trở thành một người khác, hay một bác sĩ tồi.
Yên giơ tay ra:
- Cậu thề đi!
- Phải thề cơ à? Cậu dạo này có điều gì ấy nhỉ? ừ, tớ thề bằng tâ't cả tình cảm của tớ và cậu!
Hai cô gái đưa tay ra nắm chặt tay nhau. Yên ngập ngừng:
- Dạo này Long còn tìm cậu không?
- Một vài lần. Nhưng kể từ bây giờ bọn tớ hầu như không còn chuyện gì để nói với nhau nữa.
- Có phải cậu chờ Tùng?
- Tớ không có ý định chờ đợi, vì Tùng vẫn luôn bên cạnh tớ. Nhưng chuyện tình cảm thì... Biết nói thế nào nhỉ? Cậu quá biết tớ rồi mà. Tớ hình như chưa đến lúc yêu thì phải. Tớ phải đi tìm cái câu hỏi suốt cả tuổi thơ cứ treo lơ lửng trong đầu tớ. Phải tìm bằng được.
Yên nhìn đồng hồ:
- Thôi,. tớ có việc phải đi đây.
- Chà, dạo này cậu có hẹn liên tục nhỉ. Chả bù cho những ngày còn học căng, chẳng thấy đi đâu. Sao cậu cứ giàu tớ thế? Chàng nào vậy? Có phải cái anh chàng đang lo cho cậu vụ việc ở bệnh viện Bạch Mai không?
Yên hơi lúng túng:
- Cậu đừng lo. Xong việc là tớ bai chàng ngay. Ông mất con gà, bà chìa chai rượu mà.
- Cái chai rượu của cậu... Tớ thấy có vẻ gì không Ổn. Yên đi, cậu vẫn là cô bé Yên đây chứ?
- Năm nay tớ là một cô gái xinh xắn 23 tuổi, là một bác sĩ trẻ đầy triển vọng. Lòng tớ đầy ham muốn được chữa bệnh cho mọi người, cả nghĩa den lẫn nghĩa bóng. Loài người đang mắc phải quá nhiều căn bệnh.
- Chúng mình chia tay nhau nhé, ít nhất là trong quyết định của chúng mình từ giờ phút này! Chúc cậu ở lại với những hoài bão và những hiện thực đẹp!
Giang chìa tay cho Yên.
4.
LỄ trao bằng tốt nghiệp.
Giang nhìn xuống dưới thấy mẹ đang ôm một bó hoa. Cô mỉm cười với bà. Giang nắm tay Yên:
- Hôm nay nom cậu thật đẹp.
- Y dức của cậu thật rực rỡ.
- Rất cám ctn bác sĩ! Cậu sẽ là một bác sĩ tốt.
- Nhưng cậu sẽ là chiến sĩ vì hoà bình đấy.
- Chúng ta chẳng còn thời gian để khen nhau nữa đâu. Thầy hiệu trưởng bước ra rồi kìa.
Những tấm bằng được phát cho sinh viên. Những tràng vỗ tay và những bó hoa. Mẹ Giang ôm chặt cô vào lòng. Nụ cười của người mẹ ngời sáng.
Sau lễ trao bằng, Giang muốn kéo mẹ chạy ngay về nhà. Cô không muốn nán lại tham gia bất cứ hoạt động nào của bạn bè trong thời khắc này.
Vừa về đến nhà, Giang nhận được một gói quà. Anh nhân viên bưu diện cười cười trêu, đấy là quà của anh tặng em đấy. Mở ra, đó là hai chiếc áo blu trắng tinh và một tấm ảnh của cô hồi còn bé xíu. Người mẹ bàng hoàng nhìn tấm ảnh. Giang ngạc nhiên với món quà:
- Mẹ, ai gửi cho con thế này?
Người mẹ cầm tấm giấy gói quà, thẫn thờ. Giang nói như dỗi:
- Mẹ hãy nói đi. Mẹ đã hứa với con khi con ra trường...
Người mẹ lặng lẽ đứng lên vào buồng. Bà mang ra một gói nhỏ dựng những kỷ niệm mỏng manh của cả cuộc đời bà.
"Năm 19 tuổi mẹ dã yêu một người. Một người không bình thường. Ông ấy có những tư tưởng rât khác lạ. Ông ây là y sĩ đồng nghiệp của mẹ. Khi ấy mẹ mới là một hộ lý..."
Giang mở to mắt nhìn mẹ:
- Sao mẹ lại nói với con là bố đi chiến trường, rồi phải làm một công việc đặc biệt?
- Thì dúng là ông ấy đi chiến trường.
Rồi ông ấy quyết định nhận lãnh một công việc đặc biệt mà. Mẹ không thể nói cho con biết bố con sống ở chùa. Khi có thai con, ông ấy còn là một người bình thường. Mẹ không làm sao níu giữ được ông ấy cho con.
- Mẹ ơi, sao đời mẹ lại bất hạnh như vậy? Tại sao mẹ không lấy ai nữa?
"Mẹ không muốn con khổ. Với cả, mẹ không thấy ai đức độ như ông ấy, dù ông ấy đã bỏ mẹ con mình. Con nhớ lấy điều này: làm người bác sĩ cũng là làm cái nghiệp mang phúc cho người, như là ta đi theo con đường đạo vậy. Con hãy vì muôn người, nhưng cũng đừng quên bản thân mình. Cha con râ't đức độ. Nhưng nhiều khi mẹ tự hỏi: tại sao ông ấy lại có thể để quên mình di như vậy? Quên mình đi, tức là quên cả người thân. Nhưng người thân thì đâu phải là chính mình. Phải sống đến một độ nào đó mẹ mới tạm chấp nhận đặt mình vào địa vị của ông ấy để tự nhận mẹ con ta chính là máu thịt của ông ấy, là những tế bào tạo nên cơ thể sống của ông ấy, là đức độ của ông ấy. Đôi khi giận quá, mẹ lại nghĩ: ông ta tự đặt mình lên cao quá chăng? Nhưng thôi, con hãy tha thứ cho mẹ. Những năm qua mẹ giấu con về cha con là để cho con có dược một cuộc sống học hành như bao bạn bè cùng trang lứa. Mẹ lại là một đảng viên. Chuyện mẹ sinh con ra, đã là câu chuyện cách đây 23 năm. Bây giờ con đã là một bác sĩ. Người bệnh đầu tiên của con chính là mẹ. Cân bệnh của mẹ chính là nỗi đau che giâ'u người cha của con suốt ngần ấy năm. Con hãy tha thứ cho mẹ. Đó là liều thuốc cần cho mẹ...".
Mẹ Giang khóc và gục vào vai con gái. Giang ôm mẹ, nước mắt lặng lẽ chảy trên gò má. Giang nói với mẹ:
- Mẹ cho con ngồi một mình một lát.
Bà gật đầu, đi ra:
- Mẹ đi chợ đây. Con thích ăn canh cua không?
- Có mẹ ạ. Cua nấu riêu mẹ nhé.
Giang ngồi một mình với tấm ảnh người cha đã cũ. Cồ nắm tấm áo blu trong tay, nhìn sừng nó như nhìn một vật gì thân quen. Rồi lại cầm tấm ảnh hồi nhỏ của mình lên. Tiếng mẹ cô còn văng vẳng:
"Bây giờ con đã là một bác sĩ. Người bệnh đầu tiên của con chính là mẹ. Căn bệnh của mẹ chính là nỗi đau che giấu người cha của con suốt ngần ấy năm. Con hãy tha thứ cho mẹ. Đó là liều thuốc cần cho mẹ".
Giang nâng tâ'm áo blu ỉên gục đầu vào như tìm hơi â'm của người cha.
Rồi cũng đến lúc mẹ Giang chuẩn bị cho cô đi nhận công tác.
Bà dừng tay xếp quần áo, hỏi:
- Mẹ không thấy con Yên đến? Còn cậu Long đâu?
- Con hẹn với Yên không tiễn. Chúng con chia tay nhau từ trước khi nhận bằng rồi. Còn Long, đó chỉ là ảo ảnh của con thôi mẹ ạ. Hôm nọ thư Tùng gửi trong dơn vị ra cho con có hẹn hò chờ đợi mẹ quên rồi à? Con phải chờ nó về xem có đáng yêu không chứ? Hồi xưa nó bảo con giống Trà Giang, con không chịu. Nhưng con sẽ không sống lãng mạn như mẹ đâu.
- Mẹ mong như vậy. Con phải giữ sức khoẻ. Đến đó ổn dịnh rồi thì báo về cho mẹ. Nếu con thấy có thể ở lâu dài thì mẹ sẽ thu xếp lên đó với con. Căn nhà này cũng phải giữ lại cho sau này.
- Cô Hạnh Giám đốc b?