HAI

Những ngày nghỉ hè năm nay vẫn đến như mọi năm nhưng chúng tôi thấy thời gian chậm chạp vô cùng. Bởi năm nay bọn trẻ chúng tôi có một kế hoạch đặc biệt. Đó là kế hoạch truy tìm kho báu. Những buổi tối đầu hạ thật tuyệt vời. Trời đầy sao. Những ngọn gió thổi qua sông mang hơi nước làm những đêm đầu hạ mát mẻ và rộng lớn. Từ những vòm cây lớn trên núi, tiếng ve râm ran vọng về. Chương trình bắt ve đêm trên núi năm nay đối với chúng tôi ít hấp dẫn hơn. Sau bữa cơm tối, chúng tôi tập trung dưới gốc cây đa đầu làng. Đêm nay chúng tôi tiến hành một phi vụ đặc biệt. Chẳng là quanh ngôi miếu cổ, bà già mù trồng rất nhiều dưa gang. Những quả dưa mỡ màng nằm như những con lợn bột. Dưa gang chấm với muối ớt thì quả là một món ngon không để đâu cho hết.

Khi đến gần ngôi miếu bà già mù ở, chúng tôi nhận thấy trước cửa miếu có một ngọn đèn.

- Bà già mù thắp đèn làm gì nhỉ? - Một đứa hỏi.

- Tối thì phải thắp đèn chứ còn gì. - Một đứa trả lời.

- Nhưng bà già mù thì có đèn hay không cũng chẳng sao. - Đứa kia cãi lại.

- Ừ nhỉ.

Lời giải thích ấy làm cho cả lũ chúng tôi im lặng một lúc. Rồi một đứa lên tiếng: "Chúng mình thử đến đó xem sao đi. Nhưng chúng mày phải bò thật khẽ. Con ma chó mà biết thì có mà chạy đằng trời". Khi đến gần vườn sắn thì chúng tôi bắt đầu bò. Cả bọn bò nối nhau dọc những luống sắn. Ngôi miếu mỗi lúc một rõ. Và chúng tôi nhận ra bà già mù đang ngồi giữa sân trước cửa miếu. Trước mặt bà là ngọn đèn bão và một cái chậu sành. Mặt bà ngước lên cao. Nhưng hai tay bà liên tục nhặt cái gì đó trong chiếc chậu sành. Bọn trẻ chúng tôi không ai bảo ai đều nhổm dậy nhìn về phía sân miếu. Bỗng Phàn Phệch cất giọng thì thào pha một chút sợ hãi: "Hình như bà ấy đang làm phép bắt côn trùng". Câu nói của Phàn Phệch làm chúng tôi bỗng run lên. Con chó trắng đang quanh quẩn bên bà già mù bỗng ngẩng đầu nhìn về phía chúng tôi đánh hơi và khẽ gầm gừ trong họng. Bà già mù vỗ nhè nhẹ lên đầu con chó. Có đứa nào định bỏ chạy. Tôi vội nói khẽ: "Không được chạy, chạy con chó nó biết đấy. Ngồi im". Tất cả bọn trẻ không dám nhúc nhích. Một lúc sau, khi đã bình tĩnh lại, chúng tôi căng mắt nhìn. Cho đến lúc này, qua ánh đèn chúng tôi mới nhận ra rất nhiều từ đâu đó bay về và lao vào cái chậu sành để trước mặt bà già mù. Câu chuyện về bà già mù phù phép gọi côn trùng bay về để ăn thịt rõ ràng là không phải người làng tôi bịa đặt. Tối nay, chính mắt tôi đã chứng kiến cảnh tượng hãi hùng này. Nghĩ đến đó, tôi thấy người lạnh toát. Trong ánh đèn sáng trước ngôi miếu hoang dưới chân núi âm u, hình ảnh bà già mù hiện lên như một mụ phù thủy. Lúc đó, hình như tôi nghe thấy tiếng rung cánh của côn trùng bạt qua vườn sắn. Tôi ngước nhìn lên đỉnh núi trong đêm âm u và đầy bí ẩn. Và lúc này, tôi lại nhớ đến thằng Sấn bạn tôi. Nó đi chặt củi trên núi và không thấy về. Bố mẹ và họ hàng thằng Sấn đã đi tìm nó trong suốt hai năm nay mà không thấy. Có người nói nó bị hổ vồ. Nhưng tôi bảo ngọn núi làng tôi không có hổ. Vì đấy là ngọn núi mọc lên ngay ở đồng bằng cách dãy núi phía chùa Hương xa. Lại có người nói nó bị ma rừng ám không biết đường về nhà và biến thành người rừng chuyên sống bằng quả tóc tiên và quả vú bò. Nhưng bố tôi lúc nào cũng bác bỏ những lời đồn đại đó. Bố tôi cam đoan nó bị rơi xuống khe núi nào đó. Nhiều đêm tôi ngồi trên hiên nhà nhìn về phía ngọn núi và thầm mong nó đột ngột trở về. Nhưng hai năm đã trôi qua vẫn không ai nhìn thấy bóng hình nó. Chỉ những lời đồn về nó mỗi ngày một nhiều. Có lần mẹ nó lên núi nghe thấy tiếng nó gọi mẹ. Mẹ thằng Sấn chạy khắp núi dưới những tán cây rậm rạp nhưng không tìm thấy nó mà chỉ nghe tiếng nó thôi. Mẹ thằng Sấn nghe thấy tiếng nó bảo mẹ mang cho nó cái áo không nó rét lắm. Mẹ nó trở về sắm sửa áo rét và các đồ cúng lên núi cúng cho nó. Mẹ nó treo chiếc áo trên một cành cây để nó đến lấy mà mặc. Ngày hôm sau, mẹ thằng Sấn lên núi thì không thấy chiếc áo treo ở đó nữa. Mẹ nó khóc rống lên và nói: "Sấn ơi, con cần gì cứ bảo mẹ, mẹ mua cho con". Rồi có người làng lên núi về nói tận mắt nhìn thấy thằng Sấn mặc cái áo rét mẹ nó mua cho trèo cây thoăn thoắt cùng với bầy khỉ. Tôi mang chuyện đó hỏi bố, bố tôi bảo có thể đấy là một con khỉ tinh nghịch lấy chiếc áo mẹ thằng Sấn treo ở cành cây mặc vào. Khỉ là một loại động vật rất hay bắt chước người. Lũ khỉ núi nhìn thấy người làng cuốc đất. Khi người làng nghỉ trưa bỏ lại cuốc trên vạt ruộng chân núi, lũ khỉ mò xuống và chí chóe tranh nhau cầm cuốc để cuốc ruộng. Tôi tin lời bố tôi và tôi cũng tin cả những lời đồn của người làng. Chính vì thế mà những câu chuyện về ngọn núi và những gì liên quan tới ngọn núi luôn luôn hiện lên trong tôi kỳ bí và huyền ảo. Và bây giờ, nhìn cảnh bà già mù đang phù phép gọi côn trùng bay về tôi càng tin tất cả những gì tôi nghe kể về mọi chuyện xung quanh ngọn núi.

Khi tôi đang nhìn bà già mù và miên man những chuyện trong đầu thì một đứa trong bọn tôi kêu lên: "Tao buồn đái lắm. Tao về đây". Nói xong nó vùng đứng dậy và bỏ chạy. Con chó trắng lao về phía vườn sắn sủa dữ dội. Tất cả bọn trẻ cũng vùng bỏ chạy. Chúng tôi chen nhau chạy như bị ma đuổi. Bọn trẻ chạy khỏi vườn sắn và băng qua cánh đồng về phía cây đa đầu làng. Chúng tôi nằm vật xuống thảm cỏ dưới gốc đa. Tất cả chúng tôi im lặng. Trong đầu chúng tôi đang hình dung lại cảnh bà già mù phù phép gọi côn trùng trong núi bay về.

Khi tôi trở về thì mẹ tôi đang ngồi sàng gạo giữa sân. Thấy tôi mẹ hỏi:

- Đi đâu về mà không ở nhà giã gạo giúp mẹ?

- Con nhìn thấy bà già mù phù phép gọi côn trùng đấy. - Tôi thì thầm.

- Lũ trẻ con chúng mày toàn chuyện nhảm. Rửa chân tay rồi vào đi ngủ.

- Con nói thật đấy. - Tôi cãi mẹ.

Mẹ tôi tiếp tục sàng gạo và không nói gì. Tôi rửa chân tay và leo lên giường đi ngủ. Lại một đêm tôi trằn trọc. Tôi nằm nghĩ lan man bao nhiêu chuyện. Chuyện nào cũng làm tôi khó hiểu. Nếu bà tôi còn sống thì bà tôi sẽ giải thích cho tôi những chuyện ấy. Chuyện gì ở chốn quê này bà tôi cũng biết. Nhưng chuyện bà tôi biết nhiều nhất là chuyện ma. Hồi bà tôi còn sống, đêm đêm bà vừa nhai trầu vừa kể đủ thứ chuyện ma cho tôi nghe. Và lúc nào cũng vậy, tôi ôm bà trong nỗi sợ hãi mơ hồ và ngủ thiếp đi trong tiếng kể đều đều ngái ngủ của bà. Nhưng những câu chuyện ma của bà thường liên quan đến người làng tôi. Một trong những người ấy là cô ruột tôi. Cô mất năm mười sáu tuổi. Một buổi chiều trước khi cưới mấy ngày, cô tôi lên núi lấy mấy bó mây cho bà tôi để đan nong nia. Tối về cô tôi cảm lạnh và mất. Mấy chục năm sau bà tôi vẫn mơ thấy cô tôi hiện về xin bà bán thúng thóc mua cho cô cái áo mới. Hồi còn sống, cô bảo bà: "Khi nào con cưới, u phải bán thúng thóc mua cho con cái áo". Nhưng bà tôi chưa kịp mua cho cô chiếc áo thì cô mất. Suốt đời cô tôi phải mặc áo rách. Đến khi chết cũng chẳng được mặc manh áo lành. Chính vì thế mà bà tôi thương cô và ân hận mãi. Cứ đến ngày giỗ cô, bà tôi đều mua cái áo hàng mã để đốt gửi cho cô. Vào ngày rằm tháng Bảy, làng tôi thường tổ chức nấu cháo đổ vào bồ đề lá đa cho người làng đã chết về ăn. Thuở xưa, người làng tôi chết già hay chết trẻ đều trong cảnh đói khát. Chiều rằm, bà tôi nấu một nồi cháo và sai tôi đổ vào những bồ đề lá đa cắm từ cửa ngõ nhà tôi ra tận đường làng dẫn đến khu nghĩa địa dưới chân núi. Tôi khi đổ cháo, thế nào tôi cũng húp trộm vài bồ đề lá đa cháo loãng. Tôi cứ nghĩ cô tôi phải húp bao nhiêu bồ đề lá đa cháo mới hết đói. Những buổi chiều như thế, trong tiếng trống thì thùng từ đình làng vọng lại, trong những ngọn gió mùa hạ thi thoảng thổi về, trong một khoảnh khắc tôi như nhìn thấy cô tôi thấp thoáng trở về con đường đất từ nghĩa địa chạy vào làng để húp cháo lá đa và lấy chiếc áo hàng mã rồi đứng nhìn về ngôi nhà rất lâu và buồn bã bỏ đi cho tới rằm tháng Bảy năm sau.

- Cháu nhìn thấy cô Mùi đấy bà ạ. Tôi nói với bà tôi.

- Thế là cô cháu yêu cháu nhất nhà đấy. - Bà tôi vừa ngoáy trầu trong chiếc cối trầu bằng đồng vừa nói.

- Làm sao mà cô Mùi biết được cháu. Cô chết từ lúc cháu chưa đẻ cơ mà? - Tôi hỏi.

- Người chết nhưng còn hồn. Hồn vẫn về thăm người sống. Vì cô cháu yêu cháu nên mới để cho cháu nhìn thấy. Cô cháu sẽ phù hộ cho cháu.

- Thế cô không phải là ma chứ bà? - Tôi lo lắng hỏi.

- Hồn xấu thì thành ma. Hồn tốt thì vẫn là người. - Bà tôi thở dài. - Chỉ có điều là người sống ở cõi âm.

Tôi cứ nghĩ miên man về bà tôi, cô tôi rồi nghĩ đến thằng Sấn. Thằng Sấn khi còn sống rất tốt với tôi. Nó hay lấy chuối nhà nó mang cho bọn trẻ chúng tôi. Riêng tôi nó luôn giành cho tôi quả chuối to nhất. Thi thoảng nó lại cho tôi một viên bi nó mài tròn xoe và có những vân đá rất đẹp. Tôi nghĩ về thằng Sấn và từ từ chìm vào giấc ngủ.

Trong mơ tôi gặp thằng Sấn. Tôi kinh hãi nhận thấy mặt nó dập nát và bê bết máu. Thằng Sấn buồn bã nhìn tôi và nói:

- Tớ chết rồi.

- Bố mẹ cậu tìm cậu hơn hai năm nay. - Tôi thổn thức nói.

- Bố mẹ không tìm thấy tớ vì tớ rơi xuống một khe núi hẹp. - Sấn nói.

- Sao cậu lại bị rơi xuống đó? - Tôi vội hỏi.

- Tớ trèo lên vách núi xem tổ chim đại bàng đất. Có một tổ đại bàng đất ở đấy, đẹp lắm. Bỗng tớ tuột chân rơi xuống.

- Cậu rơi xuống chỗ nào? - Tôi hỏi.

- Chỗ mà tớ và cậu đã trèo lên đó một lần lấy trúc làm cần câu ấy mà, có nhớ không? - Sấn hỏi.

- Nhớ rồi, tớ nhớ rồi. - Tôi vội nói.

- Cậu lên đó đưa tớ về nhé. Tớ ở trên đó một mình buồn lắm. Cậu nhận lời không?

Sấn hỏi và đợi tôi trả lời. Tôi nhìn vào mắt nó và thấy nó rất buồn. Tôi ứa nước mắt gật gật đầu. Thế rồi nó biến mất.