Chương 26

Hồi còn sống, ông Odintxov không thích làm cái gì mới mẻ cả, nhưng vẫn chấp nhận “một trò vè gì đó nâng cao được khiếu thẩm mỹ của con người”, vì vậy ông đã cho xây trong vườn nhà, giữa nhà kính với ao, một công trình bằng gạch của Nga, trông na ná như một loại hành lang có mái trụ của Hy Lạp. Ở bức tường chắn phía sau của đoạn trụ lang hay hành lang này, có làm sẵn sáu cái hốc có bệ để đặt tượng, và ông Odintxov đã định đặt làm sáu bức tượng ở nước ngoài. Những bức tượng đó sẽ phải miêu tả: Cô đơn, Trầm lặng, Suy tư, U sầu, Thẹn thùng và Nhạy cảm. Một trong những bức tượng đó, tượng nữ thần Trầm lặng, với một ngón tay đặt lên môi, đã được chở về và đặt vào hốc tường, nhưng ngay trong ngày hôm đó, nó đã bị những thằng nhóc con trong trang trại bẻ gãy mũi, nên mặc dù bác thợ trát vữa bên hàng xóm đã cam đoan đắp lại cái mũi cho tượng “đẹp gấp đôi cái mũi trước”, ông Odintxov vẫn ra lệnh bê tượng đi, và từ đó nhiều năm ròng rã, nó đã đứng sừng sững trong một góc nhà đập lúa khiến những bà mê tín dị đoan phải sợ khiếp vía. Mặt trước hành lang từ lâu đã bị những bụi cây rậm rạp che phủ, những đầu trụ chỉ còn thấy thấp thoáng trên đám cành lá xanh rì. Bên trong hành lang, ngay cả giữa trưa cũng vẫn râm mát. Bà Odintxova không thích đến chơi chỗ này kể từ khi bà ta trông thấy một con rắn nước ở đó, nhưng Katia thì lại thường hay đến ngồi lên chiếc ghế dài to bằng đá kê dưới một trong những hốc đặt tượng. Được bao phủ trong bầu không khí mát mẻ và trong bóng râm, nàng đọc sách, làm việc hoặc chìm đắm trong cảm giác yên tĩnh hoàn toàn mà chắc chắn ai ai cũng đều quen thuộc. Cái hay cái đẹp của cảm giác đó là ta mờ mờ cảm thấy đang lặng lẽ rình rập bên ta dòng đời bao la không ngừng tuôn chảy, cả chung quanh ta cũng như trong ta.

Bazarov đến ngày hôm trước, thì hôm sau đã thấy Katia ngồi trên chiếc ghế dài mà mình ưa thích, và bên cạnh nàng lại là Arkadi. Arkadi đã yêu cầu nàng cùng mình ra “trụ lang” chơi.

Còn gần một tiếng nữa mới tới giờ ăn sáng. Ban mai đẫm sương đã chuyển thành một ngày nóng nực. Arkadi vẫn giữ vẻ mặt như hôm qua, còn Katia thì có vẻ băn khoăn lo lắng. Số là khi dùng trà xong, bà chị đã gọi nàng vào thư phòng, và sau khi đã nói mấy lời vuốt ve nàng, - một điều luôn khiến nàng sờ sợ, - bà chị đã khuyên nàng nên thận trọng hơn trong thái độ đối với Arkadi, đặc biệt là nên tránh đi biệt một nơi nói chuyện với chàng, một điều mà theo bà thì hình như bà dì và tất cả nhà đều đã trông thấy. Ngoài ra, ngay từ chiều hôm qua, bà Odintxova đã tỏ ra không vui, mà ngay chính Katia cũng cảm thấy bối rối, hệt như thấy là do lỗi của mình. Còn khi phải chiều lòng Arkadi, thì nàng tự nhủ rằng đây chỉ là lần chót mà thôi.

- Katia, - chàng cất tiếng với một vẻ suồng sã mà lại ngượng ngùng, - từ ngày tôi có hạnh phúc được sống chung với cô trong một nhà, tôi đã nói chuyện với cô về nhiều vấn đề, nhưng vẫn còn một... vấn đề rất quan trọng đối với tôi mà tôi chưa đề cập đến. Hôm qua cô bảo rằng ở đây đã cải tạo tôi, - vừa nhìn lại vừa tránh đôi mắt của Katia đang trân trân nhìn mình với vẻ dò hỏi, và cô hiểu hơn ai hết là thực ra tôi thay đổi được như thế chính là nhờ cô.

- Em ư?... Nhờ em ư?... - Katia nói.

- Bây giờ tôi không còn là một chàng trai ngông nghênh như khi mới đến nữa, - Arkadi nói tiếp, - tôi đã ngoài hăm ba tuổi rồi chứ còn ít ỏi gì. Tôi vẫn muốn có ích cho đời, muốn hiến dâng mọi sức lực cho chân lý, nhưng tôi không đi tìm lý tưởng của tôi ở những nơi trước đây tôi đã tìm, giờ đây tôi thấy chúng đã... gần hơn trước nhiều. Trước đây tôi đã không biết mình, đã tự đặt cho mình những nhiệm vụ mà sức mình không sao làm nổi... Chỉ mới gần đây tôi mới mở mắt ra được nhờ một tình cảm mới... Tôi diễn tả không được rành mạch cho lắm, nhưng tôi mong cô sẽ hiểu được tôi...

Katia không đáp lại một lời, nhưng nàng thôi không nhìn Arkadi nữa.

- Tôi cho rằng, - chàng lại cất tiếng, lần này với giọng càng xúc động hơn, trong khi đó trên đầu họ, trong đám lá cành của cây bạch dương, con ri sừng véo von một bài ca vô tư lự, - tôi cho rằng trách nhiệm của bất kỳ một con người trung thực nào cũng là phải chân thành cởi mở với những ai... với những người mà... tóm lại là những người gần gũi với mình. Chính bởi vậy tôi... tôi định...

Nhưng đến đó thì giọng nói hùng hồn của chàng đã biến đâu mất. Chàng đâm rối trí, luống cuống và buộc phải ngừng lời trong giây lát. Katia vẫn không ngước mắt lên. Dường như nàng vẫn chưa hiểu được chàng nói tất cả những cái đó để đi đến đâu, và nàng vẫn chờ đợi một cái gì.

- Tôi thấy trước là tôi sẽ khiến cô phải ngạc nhiên, - Arkadi lấy hết sức bình sinh ra để mở lời, - nhất là cái tình cảm đó về mặt nào đó... về mặt nào đó, xin cô lưu ý, cũng có liên quan đến cô. Tôi còn nhớ hôm qua cô có trách tôi thiếu nghiêm chỉnh, - Arkadi nói tiếp với bộ dạng của một người đã sa chân vào vũng lầy, mỗi bước lại cảm thấy mình càng lún sâu hơn, nhưng lại cứ vội vã bước lên để hòng mau chóng vượt qua, - lời trách móc đó thường nhằm... thường rơi vào... những người trẻ tuổi, ngay cả khi họ không còn đáng bị trách móc như thế nữa. Và nếu như tôi có đầy đủ lòng tự tin hơn... (”Mà em hãy giúp anh đi chứ, giúp anh một tí nào!” - Arkadi thất vọng nghĩ vậy, nhưng Katia vẫn không ngoảnh đầu lại). Nếu như tôi có thể hy vọng rằng...

- Nếu như tôi có thể tin chắc vào điều anh nói, - đúng lúc đó vang lên tiếng nói rõ mồn một của bà Odintxova.

Arkadi lập tức im bặt và Katia cũng tái mặt đi. Ngay sát cạnh những bụi cây che lấp hành lang có một con đường nhỏ. Bà Odintxova đang cùng Bazarov đi trên con đường đó. Katia và Arkadi không sao trông thấy họ, nhưng nghe được từng lời nói, và cả hơi thở của họ. Họ tiến thêm vài bước, và thật trớ trêu, lại dừng chân ngay trước hành lang.

- Đấy anh thấy không, - bà Odintxova nói tiếp, - tôi với anh đều đã lầm, cả hai chúng ta đều không còn ở tuổi thanh xuân nữa rồi, nhất là tôi. Chúng ta đã sống và đã mệt mỏi. Và, - có gì phải khách khí đâu? - hai ta đều thông minh. Mới đầu chúng ta có hứng thú với nhau, tính hiếu kỳ được khơi dậy... nhưng rồi sau..

- Rồi sau tôi hết hơi, - Bazarov họa theo.

- Anh biết đấy, nguyên nhân xích mích giữa chúng ta không phải ở đó. Nhưng bất kỳ thế nào, cái chính vẫn là ở chỗ chúng ta không cần đến nhau nữa. Giữa đôi ta có quá nhiều... nói thế nào nhỉ... có quá nhiều cái đồng nhất. Điều đó chúng ta chưa kịp thời hiểu ra ngay. Còn trái lại, Arkadi thì...

- Chị đang cần đến cậu ta chứ gì? - Bazarov hỏi.

- Thôi đi, Evgheni. Anh vẫn nói là anh ấy có cảm tình với tôi, và chính tôi cũng luôn cảm thấy anh ấy thích mình. Tôi biết là mình đáng tuổi cô tuổi dì của anh ấy, nhưng tôi cũng chẳng muốn giấu giếm gì anh là tôi đã ngày càng nghĩ nhiều hơn tới anh ấy. Trong cái tình cảm trẻ trung và tươi mát ấy có một cái gì rất dễ mến...- Trong những trường hợp như vậy thì từ rất có duyên thích dụng hơn đấy, - Bazarov xen ngang, giọng nói tuy bình tĩnh nhưng trầm khàn của chàng đã thấy có vẻ rất tức tối. - Hôm qua hình như Arkadi vẫn muốn bí mật với tôi điều gì đó, cậu ta không nói gì tới chị mà cũng chẳng nói gì tới cô em... Đó là một triệu chứng quan trọng.

- Đối với Katia anh ấy thân như một người anh trai vậy thôi, - bà Odintxova nói, - thái độ đó của anh ấy tôi cũng thấy thích, tuy có lẽ tôi cũng không nên để cho hai người quá gần gũi nhau như vậy.

- Tiếng của chị là tiếng nói... của một bà chị đấy chứ? - Bazarov kéo dài giọng.

- Dĩ nhiên... nhưng ta đứng lại làm gì nhỉ? Ta đi thôi. Câu chuyện của chúng ta kỳ khôi đấy, phải không anh! Và tôi đâu có ngờ là tôi sẽ nói được với anh những câu chuyện như thế? Anh biết là tôi sợ anh... đồng thời lại tin cậy anh, bởi vì sự thực là anh rất tốt.- Một là, tôi chẳng tốt gì, hai là đối với chị, tôi chẳng còn có ý nghĩa gì nữa cả, nên chị mới bảo là tôi tốt... Điều đó khác nào đặt một vòng hoa lên đầu kẻ đã chết.

- Evgheni, chúng ta không có quyền lực gì... - bà Odintxova đã cất tiếng, nhưng một cơn gió ập đến khiến cỏ cây xào xạc và cuốn theo lời nói của bà ta.

- Chị đang tự do kia mà, - một lát sau Bazarov nói.

Thế rồi ta không sao nghe ra câu gì với câu gì nữa cả. Tiếng chân bước xa dần... mọi vật đều trở lại im lìm.

Arkadi quay sang nhìn Katia. Nàng vẫn ngồi nguyên như cũ, chỉ khác cái là đầu càng cúi thấp hơn.

- Katia, - chàng nói, giọng run run, đôi tay siết chặt lấy nhau, - tôi yêu cô suốt đời, không bao giờ suy đi tính lại, và tôi chẳng yêu ai khác, ngoài cô. Tôi muốn nói với cô như vậy, muốn được biết ý kiến của cô và xin ngỏ lời cầu hôn với cô, bởi vì tôi vừa không giàu có gì, lại vừa cảm thấy mình sẵn sàng hy sinh hết thảy... Cô không trả lời sao? Cô không tin tôi sao? Cô nghĩ rằng tôi nói năng nhẹ dạ sao? Nhưng xin cô hãy nhớ lại những ngày vừa qua! Tất cả mọi chuyện khác, - xin cô hiểu cho, - tất, tất cả mọi chuyện khác đều đã trôi đi không để lại dấu vết nữa rồi, vậy mà lâu nay cô vẫn chưa tin sao? Cô hãy nhìn tôi, nói cho tôi một lời... Tôi yêu... tôi yêu... cô... cô hãy tin tôi đi!

Katia đưa mắt nhìn Arkadi với vẻ trang trọng, với đôi mắt sáng tươi, và sau hồi lâu suy nghĩ, nàng tủm tỉm cười mà nói:

- Vâng.

Arkadi đứng bật dậy. “Vâng”! Cô nói “vâng” ư, Katia! Câu đó nghĩa là thế nào? Phải chăng nghĩa là tôi yêu cô, là cô tin tôi... Hay là... hay là... tôi chẳng dám nói hết câu đâu.

- Vâng, - Katia nhắc lại, và lần này chàng mới hiểu nàng. Chàng bèn nắm vội lấy đôi bàn tay tuy to nhưng đẹp tuyệt vời của nàng, mà áp vào nơi trái tim mình, mừng rỡ đến nghẹt thở. Chàng tưởng chừng đứng không vững nữa, chỉ một mực gọi: “Katia, Katia...”, còn nàng thì tự dưng bật khóc lên một cách hồn nhiên, nhưng trong lòng lại cười thầm về những giọt nước mắt của mình. Ai chưa từng trông thấy những giọt nước mắt như thế trên đôi mắt của người mình yêu dấu, thì còn chưa cảm biết được con người ta trên trái đất có thể sung sướng đến mức nào trong khi lịm người đi vì biết ơn và thẹn thùng.

Ngày hôm sau, mới sáng sớm, bà Odintxova đã cho mời Bazarov đến thư phòng mình, gượng cười mà đưa cho chàng một tờ giấy được gấp lại. Đó là bức thư của Arkadi gửi bà để ngỏ lời cầu hôn với cô em.

Bazarov đưa mắt lướt nhanh bức thư, cố kìm mình để khỏi lộ ra nỗi vui mừng độc địa vừa thoáng bùng lên trong lòng chàng.

- Té ra thế, - chàng nói, - vậy mà hình như mới qua thôi chị vẫn cho rằng cậu ta chỉ yêu Katia với tấm lòng của người anh trai. Vậy bây giờ chị tính làm gì?

- Anh bảo tôi làm gì nào? - bà Odintxova hỏi, và vẫn tiếp tục cười.

- Tôi thì tôi cho rằng, - Bazarov đáp, và chàng cũng cười, mặc dù trong lòng chẳng vui vẻ gì, cũng giống như bà Odintxova, chàng chẳng muốn cười chút nào, - tôi cho rằng cần tác thành cho đôi bạn trẻ thôi. Hai bên đẹp đôi về mọi phương diện, gia sản nhà Kirxanov cũng khá giả, cậu ta là con một, mà bố cậu ta cũng tốt đáo để, cụ sẽ không phản đối đâu.

Bà Odintxova đi đi lại lại trong phòng. Mặt bà ta ửng đỏ lên rồi lại tái đi.- Anh nghĩ vậy ư? - bà nói. - Còn sao nữa nhỉ? Tôi chẳng thấy có gì cản trở cả...

Tôi mừng cho Katia và cho cả Arkadi nữa. Dĩ nhiên là tôi còn phải chờ ông cụ trả lời. Tôi sẽ cử chính cậu ấy về trình với cụ. Vậy hóa ra hôm qua tôi đã đúng khi bảo anh rằng đôi ta đã già nua mất rồi... Tại sao tôi chẳng trông thấy gì cả nhỉ? Tôi cũng ngạc nhiên đấy!

Bà Odintxova lại cười, nhưng rồi lập tức quay mặt đi.- Thanh niên bây giờ tinh ranh ghê gớm lắm, - Bazarov cũng cười mà nhận xét như vậy. - Xin chào chị thôi, - sau một quãng im lặng ngắn, chàng lại mở lời. - Chúc chị hoàn tất việc đó một cách đáng hài lòng nhất, còn tôi ở nơi xa xôi cũng sẽ mừng vui.

Bà Odintxova lập tức ngoảnh mặt lại.- Anh lên đường đó sao? Tại sao lúc này anh lại không ở lại? Anh ở lại đi... nói chuyện với anh vui lắm... hệt như đi trên bờ vực thẳm vậy. Mới đầu thì rụt rè đấy, nhưng sau không hiểu sao lại mạnh dạn lên được ngay. Anh ở lại đi.

- Chị Anna ạ, xin cảm ơn chị đã mời tôi và cảm ơn cả việc chị đã có ý tán dương tài nói chuyện của tôi. Nhưng tôi thấy tôi xoay xở như thế cũng đã là quá lâu trong một lĩnh vực xa lạ đối với tôi. Những con cá chuồn có thể bay trong không khí một thời gian nào đó, nhưng rồi chẳng mấy chốc cũng phải gieo mình xuống nước. Vậy xin chị cũng cho phép tôi được gửi mình vào môi trường quen thuộc của tôi.

Bà Odintxova đưa mắt nhìn Bazarov. Một nụ cười mỉa mai cay đắng đang co giật cả bộ mặt nhợt nhạt của chàng. “Anh này đã trót yêu mình rồi!” - bà ta nghĩ, đoạn cảm thấy thương hại chàng, bèn chìa tay ra cho chàng với vẻ thông cảm.

Nhưng chàng cũng hiểu ra ngay ý của bà ta.

- Không! - chàng thụt lùi một bước mà nói. - Tôi tuy là kẻ nghèo, nhưng cho tới nay chưa hề chìa tay nhận của bố thí. Chào chị, và chúc chị mạnh giỏi.

- Tôi tin chắc chúng ta gặp nhau ở đây không phải là lần cuối cùng, - bà Odintxova nói với một cử chỉ miễn cưỡng.

- Trên đời này có chuyện gì mà không thể không có được kia chứ! – Bazarov đáp, đoạn nghiêng mình rồi bước ra.

- Vậy là cậu tính chuyện xây tổ ấm cho mình rồi đấy hả? - ngay ngày hôm đó, trong khi đang ngồi xổm để thu xếp vali, chàng nói với Arkadi. - Còn gì nữa, chuyện tốt đẹp đấy. Có điều là việc gì cậu phải giả vờ giả vịt. Mình cứ tưởng là cậu chủ trương khác kia. Hay là chính cậu cũng bị bất ngờ nốt?

- Đúng thế đấy, khi chia tay với cậu, mình cũng chẳng ngờ như thế đâu, - Arkadi đáp, - thế nhưng cớ sao chính cậu lại giả vờ giả vịt, cậu bảo “chuyện tốt đẹp đấy”, làm như tớ không biết quan điểm của cậu trong vấn đề hôn nhân ấy!

- Ôi, anh bạn đáng mến, - Bazarov nói, - anh bạn nói năng như vậy được sao! Anh bạn có thấy tôi đang làm gì đây không? Té ra vali của tôi rỗng tuếch, tôi đang phải nhét cỏ khô vào. Chiếc vali trường đời của chúng ta cũng thế đấy, ta phải nhét vào bất cứ thứ gì, cốt sao cho nó khỏi trống rỗng. Anh bạn chớ bực mình, hẳn anh bạn còn nhớ tôi thường có ý kiến như thế nào về Katia rồi. Một cô tiểu thư nào khác chỉ cần biết thở dài một cách thông minh là đã nổi tiếng thông minh rồi. Nhưng cô tiểu thư của cậu đã dám tự bảo vệ mình, và tự bảo vệ cừ đến nỗi tóm được cả cậu, - mà như thế cũng là phải thôi. - Chàng đóng sập nắp vali lại và hơi nhổm dậy. - Và bây giờ, trong lúc chia tay, tớ nhắc lại với cậu... bởi lẽ ta chẳng có gì phải lừa dối nhau cả, là: chúng ta chia tay nhau vĩnh viễn, và chắc cậu cũng tự cảm thấy thế... cậu đã xử sự một cách thông minh. Cậu sinh ra không phải để sống cái kiếp độc thân, đắng cay, khổ ải như bọn mình. Cậu không xấc xược, không hằn học, mà lại có lòng dũng cảm của thanh niên và bầu nhiệt huyết của tuổi trẻ, và cái đó chẳng ích gì cho sự nghiệp của bọn mình cả. Những người anh em quý tộc của cậu cũng chỉ nhún nhường một cách cao thượng hoặc phẫn nộ một cách cao thượng là cùng, và đó chỉ là những chuyện vặt. Chẳng hạn như các cậu chẳng đánh nhau với ai bao giờ, - và như vậy các cậu đã tự cho mình là những tay cừ khôi rồi đấy, - thế nhưng bọn mình lại muốn đánh nhau kia. Có gì đâu! Cậu sợ bụi của bọn mình làm cay sè mắt cậu, sợ bùn của bọn mình làm vấy bẩn người cậu, mà thực ra thì cậu chưa theo kịp được bọn mình, cậu bất giác phải tự ngắm nhìn mình, cậu khoái tự mình mắng chửi mình, nhưng kiểu đó thì bọn mình lại ngán. Bọn mình lại khoái mắng chửi kẻ khác cơ! Bọn mình cần đập phá bọn khác cơ! Cậu dễ thương đấy, nhưng dù sao cậu cũng chỉ là một cậu ấm yếu mềm có khuynh hướng tự do, - ê voala tu, như ông cụ mình thường nói.

- Evgheni, cậu vĩnh viễn chia tay với mình ư? - Arkadi buồn rầu nói, - và cậu không có gì để nói với mình nữa sao?

- Có đấy, Arkadi ạ, tớ cũng có những lời khác nữa đấy, nhưng tớ chẳng nói đâu, bởi vì đó sẽ chỉ là lãng mạn, sẽ chỉ có nghĩa là sũng ra mà thôi. Còn cậu thì cứ việc cưới vợ mau đi, rồi xây tổ cho ấm, đẻ con cho nhiều vào. Chúng sẽ thông minh đấy, bởi vì chí ít là chúng sinh ra gặp thời, chẳng phải như tớ với cậu đâu. Ê-hê! Tớ thấy ngựa đã sẵn sàng rồi kia. Đến giờ rồi! Mình đã từ biệt tất cả rồi... Còn gì nữa nhỉ? Ta ôm hôn nhau chứ?

Arkadi sấn lại ôm lấy cổ người thầy và người bạn cũ của mình, và rồi nước mắt cứ trào ra trên đôi mắt chàng.

- Tuổi trẻ là thế! - Bazarov điềm nhiên nói. - Nhưng mình trông cậy vào Katia đấy. Rồi cậu xem, cô ta sẽ an ủi cậu nhanh biết chừng nào!

- Chào người anh em nhé! - sau khi đã ngồi lên xe ngựa, chàng nói với Arkadi, đoạn chỉ vào đôi quạ gáy xám đang đậu kề bên nhau trên nóc chuồng ngựa mà nói thêm. - Dành cho cậu đấy! Hãy nghiên cứu đi!

- Thế nghĩa là thế nào? - Arkadi hỏi.

- Sao? Chẳng lẽ cậu kém về khoa sử tự nhiên đến thế ư, hay là cậu quên rằng quạ gáy xám là một loài chim có vợ chồng đáng kính trọng nhất! Đó là gương sáng dành cho cậu đấy!... Xin chào, xinhor!

Chiếc xe ngựa kêu lên lạch xạch rồi lăn bánh đi.

Bazarov nói đúng. Ngay buổi chiều hôm đó, trong khi nói chuyện với Katia thì Arkadi đã quên bẵng ngay ông thầy của mình. Chàng ta đã bắt đầu phục tùng Katia, Katia cũng cảm thấy thế và không lấy gì làm lạ cả. Sang ngày hôm sau, chàng đã phải về Marino để gặp ông Nikolai Petrovich rồi. Bà Odintxova không muốn gò bó gì đôi bạn trẻ, bà không để cho họ ngồi với nhau quá lâu chỉ là vì theo đúng phép lịch sự mà thôi. Tỏ ra có độ lượng, bà đã khiến bà công tước tách ra khỏi bọn họ, bởi vì khi nghe tin hai người sắp lấy nhau, bà công tước đã nổi cơn tam bành đến phát khóc lên. Mới đầu, bà Odintxova còn sợ rằng biết đâu cảnh hạnh phúc của họ lại chẳng có chút khó chịu cho chính bản thân mình. Nhưng hóa ra trái lại hẳn. Cảnh hạnh phúc đó chẳng những đã không khiến bà khó chịu, mà lại làm cho bà quan tâm và cuối cùng bà đã mủi lòng xúc động. Điều đó khiến bà vừa mừng lại vừa buồn. “Rõ ràng là Bazarov nói đúng, - bà nghĩ, - do hiếu kỳ, chỉ là do hiếu kỳ mà thôi, và ngoài ra là muốn yên thân, là ích kỷ...”.

- Trẻ con! - bà vụt nói to lên, - tình yêu là tình cảm giả tạo chăng?

Nhưng thậm chí cả Katia và Arkadi đều không hiểu nổi bà. Họ đâm ra lẩn tránh bà, câu chuyện mà họ tự nhiên nghe lỏm được vẫn lởn vởn trong đầu họ. Tuy nhiên, chẳng mấy chốc bà đã làm cho họ yên tâm, và điều đó cũng chẳng có gì là khó, bởi lẽ chính lòng bà cũng đã lắng dịu đi rồi.