năm
Buổi sáng mà lính mã tà (1) có lính sơn đá [i] phụ lực - kéo lên Rạch Đông bao vây khu rừng già nơi Hai Cũ đóng trại cũng là buổi sáng tôi bị bắt.
Lúc đầu, hương quản Đực mời tôi rất điệu: “Em ra nhà làng, có chuyện nhờ em”. Hắn nói cho mẹ tôi yên tâm: “Thím khỏi lo, chú Thắng là người thiệt thà, làng muốn chú giúp cho vài việc giấy tờ, chú học ở Sài Gòn mà! Cũng đôi ba bữa mới xong...”.
Dù hắn ngon ngọt, tôi vẫn phập phồng. Tất nhiên, tôi chưa rõ vì sao làng Bình Thạch mời tôi.
Khi tôi đến nhà làng, tiếng trái phá nổ rền trên rừng Rạch Đông dội về. Có lẽ, từ sau đêm Cộng sản dậy năm 40, dân vùng tôi mới có dịp nghe Tây bắn cà-nông.
- Cho chết mẹ tụi thằng Cũ!
Hương quản Đực khoái trá. Khi đó, tôi mới hiểu những chiếc cam-nhông đầy nhóc lính ỳ ạch leo dốc ông Hoàng chiều tối hôm qua là Nhà nước Lang Sa đi đánh Hai Cũ. Và, tôi cũng hiểu luôn tại sao tôi phải ra nhà làng.
Hương quản Đực trở mặt nhấp nháy. Hắn thạch nộ với tôi:
- Chắc mầy biết làng đòi mầy ra đây để còng đầu mầy... Đồ tiểu yêu!... Nghe tao hỏi: Mầy với Hai Cũ ăn chịu với nhau bao lâu rồi?
Hắn dừng một lúc, tháo dây nịt nhét đầy đạn súng hai nòng đuôi vàng cháy, đặt lên bàn:
- Khai ngay thì tao giảm nhẹ tội cho... Bằng gian dối thì vô Ông Yệm [ii] đợi đủ tuổi ra Côn Lôn...
Tôi bực mình: Cái gì mà “ăn chịu” với Hai Cũ.
- Mầy đừng già hàm! Đừng tưởng học trò Sài Gòn có quyền lẽo lự... Thày Thì, có bằng cấp “đít-lôm” [iii], làm tới bực thày giáo mà tao còn đóng trăn được... Nếu mầy không phải phe đảng với Hai Cũ, tại sao bữa tụi nó đánh nhà ông bà nhạc tao, nó chào mầy?... Tao biết ráo trơn... Mầy hò hẹn với nó ở chợ Biên Hòa, ăn nhậu linh đình... Có phải Hai Cũ sai mầy vô làm nội ứng nhà ông bà nhạc tao không? Nói đi?
Thằng cha nầy tầm bậy! Bữa đó, không có tôi, chưa biết ông bà nhạc của hắn còn cái chén ăn cơm không, Hai Cũ tưởng lầm tôi là con cháu trong nhà, nên nương tay cho. Đáng lẽ cả nhà hắn cám ơn tôi chớ!... Hèn chi mã tà Lộ nói giọng móc họng, khi gánh Hai Cũ “buồm”:
- “Đầu mục” của đại vương Hai Cũ mà tao không biết!
Phải dè sự tình tráo trở thế này, tôi lắc đầu hắt, để hương hào Ngọ sập tiệm cho rồi!
Tôi kể lại cho hương quản Đực chuyện tôi và Hai Cũ quen nhau. Nghe xong, hắn trề môi dài thượt.
- Mầy nói vậy, dốc ông Hoàng nó tin! Tụi ăn cướp mà cũng có nghĩa khí... Bộ Hai Cũ coi mấy cắc lớn hơn bạc ngàn sao?
Hắn vặn tôi. Thú thật, tôi “hoang mang”. Chuyện thì rõ như ban ngày: tiệm cầm đồ chỉ hư có mỗi cánh cửa. Hai Cũ không đụng đến một xu nhỏ của tiệm dứt khoát là vì tôi. Còn tại sao Hai Cũ coi trọng tôi đến cỡ đó thì tôi bí.
Hương quản Đực vặn tôi, song tôi thấy hắn “hoang mang” chẳng khác tôi. Hắn đành bỏ lửng:
- Để rồi mầy coi! Nhà nước còng đầu Hai Cũ về đây, nó khai tuột, mầy giỏi mà chối...
Hương quản Đực lầm bầm một lần nữa:
- Ăn cướp mà cũng bày đặt nghĩa khí!
Hương quản Đực hạ lịnh phó tuần kiểm còng chân tôi. Tôi không đủ thì giờ để rầu. Tôi tự an ủi: Họ vu oan giá họa mình, đâu còn có đó... Bởi, tiếng súng miệt Rạch Đông vẫn ầm ì.
Hai Cũ quả là “bán trời không mời Thiên lôi”, chớ phải chơi sao! Anh ta đâu thuộc hạng ăn cướp “lục lục thường tài”. Buộc Nhà nước Lang Sa đẩy cà-nông lên thụt, thật không hèn! Tôi đọc nhiều sách nói về những tay hảo hán, song phần nhiều bên Tàu, đời xưa.
Hai Cũ lại bằng xương bằng thịt, tôi gặp mặt, biết tên... Tự nhiên, tôi ái ngại: Trái phá nổ trúng chỗ anh ta ở không?
Chiều, đám lính kéo về. Tay nào tay nấy đều bèo nhèo như gà chạy rót. Nghe họ nói, tôi biết lính chưa lọt vô trại Hai Cũ. Tôi bỗng khoái trong bụng, quên khuấy cái còng đang siết chân tôi.
Đội Lộ làm mặt lạ, không nhìn tôi, chắc sợ tôi quảng cáo cái sự “anh hùng” của va: đưa mũi cho Hai Cũ nện. Va đeo súng để o mèo. Đội đã vậy, lính lác đánh đấm gì nổi. Tôi tức cười nhớ Hai Cũ kêu Lộ bằng mã tà tét...
Ngày hôm sau. Ngày hôm sau nữa. Súng tiếp tục ì đùng. Chiều chiều, đám lính lại kéo về, mệt mỏi. Vẫn chưa vô được trại của Hai Cũ.
- Ối! Cầu lính hết hạt Biên Hòa ào một lượt họa may đụng sợi lông chưn của ông Hai… Người ta lão thông binh thơ đồ trận, dễ gì quánh phủng...
Phó hương kiểm, mỗi khi nhà làng vắng, hay rà rê với tôi. Ông ta không giấu sự ngưỡng mộ Hai Cũ - và do ông ta xếp tôi vào hàng ngũ Hai Cũ, nên cũng nể nang tôi.
- Cướp mà như ông Hai, cầu Trời khấn Phật cướp sanh con đẻ cháu dài dài...
Tôi đang chập chờn thì nghe tiếng lạo xạo. Mười Lụa - vẫn áo xá xẩu - đang dặn phó hương kiểm:
- Lo cơm nước cho chị nầy với thằng nhỏ... Kiếm một tấm đệm...
Dưới ánh tọa đăng, tôi thấy một phụ nữ nách một đứa nhỏ - hai, ba tuổi, lối đó -khóc rấm rức. Chắc chị đã khóc nhiều nên mắt sưng vù.
- Ăn uống rồi, chị ngủ ở đây... - Mười Lụa chỉ gian đối diện với gian tôi đang nằm - Đừng có trốn nghe? Lính gác chung quanh, họ bắn chết, đa!
Mười Lụa xăm xăm lại chỗ tôi. Hắn co giò đá vào người tôi:
- Hôm thấy mặt mầy, tao đã biết. Thiệt tướng học trò mà bộ giò ăn cướp!... Cho mầy giỏi đãi rượu, mời cơm Hai Cũ...
Mười Lụa nghinh tôi một cái, xong bảo người đàn bà:
- Tôi cấm các người chuyện vãn...
Hẳn kêu phó hương kiểm lại gần, phụ nhĩ cái gì đó tay chỉ chị đàn bà.
Chị ta không ăn, chỉ đút cho thằng nhỏ. Thằng nhỏ ăn no, nghẻo một bên chị, ngủ say. Suốt đêm, tôi nghe chị khóc - khóc mà không nói một lời.
Mờ sáng, Mười Lụa, đội Lộ, hương quản Đực dẫn chị đi. Thằng nhỏ nằm chèo queo trên manh đệm, ủ trong chiếc áo bành-tô.
Nó thức giấc khi phó hương kiểm mở còng cho tôi đi ngoài. Nó khóc ré, đòi mẹ. Phó hương kiểm dỗ gì nó cũng không nín.
Tôi bồng nó sang chỗ tôi, cho ăn. Thằng nhỏ ăn hết hai chén cơm. Thức ăn chỉ là miếng khô nướng.
- Cháu mấy tuổi? - Tôi hỏi nó.
- Ba! Nó trả lời, giọng nhão nhẹt.
- Cháu con của ai?
- Má!
- Ba cháu tên gì?
Nó ngơ ngác. Phó hương kiểm đang dọn dẹp chén bát, hỏi:
- Tía mầy tên gì?
- Cũ!
A, con Hai Cũ. Hèn chi cặp chân mầy nó đã bắt đầu rậm. Vậy thì người đàn bà kia là vợ Hai Cũ.
- Con nòi đa! - Phó hương kiểm lại nhận xét.
Gương mặt ông ta bỗng sụp buồn, ông thở dài:
- Quánh không lợi ông Hai, họ lập mưu. Mà, cái mưu không đường đường chánh chánh một chút nào...
Phó hương kiểm còng tôi trở lại, mang chén bát xuống nhà bếp.
Thằng nhỏ ý chừng mệt, co ro trong lòng tôi, ngủ tiếp.
- Điệu này Hai Cũ bó tay mất. - Tôi nghĩ.
Tôi càng lo hơn khi tiếng súng lặng yên suốt buổi sáng. Hai Cũ mà ra, phải còm róm trước tề. Đội Lộ lên nước, trả thù cú đấm sặc máu mũi, Hai Cũ chịu sao thấu... Tôi bỗng muốn: Hai Cũ đừng đầu hàng. Hai Cũ mà không đầu hàng, lính tráng làm chi được anh ta.
Thằng nhỏ phà hơi thở vào tôi Mặt bầu bĩnh cửa nó dễ thương quá chừng... Nhìn thằng nhỏ, tôi lại chao đảo: Hai Cũ không ra thì thằng nhỏ với mẹ nó ở tù.... Mới bây lớn mà vô tù.
Gần đứng bóng, tôi nghe tiếng xe thắng ngoài đường. Chút xíu nữa thôi, trắng đen sẽ rõ... Tôi ngóng ra cửa. Thôi rồi! Tồi than thầm, y như chính tôi bại trận. Hai Cũ đi trước với vợ, Mười Lụa, Đội Lộ, hương quản Đực theo sau.
Hai Cũ mặc áo py-gia-ma lua, quần lãnh lưng vận, đi giày hàm ếch, đội nón nỉ. Tay anh ta không bị còng. Cách ăn mặc và đi đứng của anh ta giống một tài phú dạo mát với vợ...
Vợ Hai Cũ thì cặp mắt vẫn đỏ chạch. Tôi thật lạ lùng về anh ta.
- Ủa!
Hai Cũ nhìn sững tôi. Nhưng anh ta đã cười.
- Thất kinh, hả chú nhỏ?
Vừa hỏi tôi, Hai Cũ vừa xốc thằng con đang ngủ vùi trong lòng tôi.
- Mới! Tía đây con...
Anh hun nó. Hun trơ hun trất. Thằng nhỏ choàng thức, nhìn ra mẹ, đưa tay đòi bồng. Hai Cũ trao con cho vợ rồi chống nạnh nhìn đám tề lính xếp hàng sau lưng anh. Lúc vắng anh, hương quản Đực “thằng Cũ nọ, thằng Cũ kia”. bây giờ xếp ve.
- Mấy người già đầu hết ráo sao ngu như heo vậy? - Hai Cũ nạt, chẳng khác nào cai tổng nạt là - Ai bày mưu độc sử bắt chú nhỏ nầy?
Anh ngó thẳng hương quản Đực với mã tà Lộ:
- Nó là con hay cháu chi đó của hương hào Ngọ mà...
Tôi biết Hai Cũ lầm, nên nói đầu đuôi cho anh nghe:
- Vậy sao! Bậy quá hé... Phải biết vậy, qua lấy ráo... Té ra, tụi nó đền ơn em làm vậy... Thôi được!
- Nè! - anh “phán” - Chú nhỏ này có ơn với tui nên tui đền ơn. Không như mấy người.., Cục cứt còn có đầu có đít, nhà của mã tà Lộ thì lấy ơn làm oán... Thả ra! Thả liền!
Hương quản Đực liếc Mười Lụa. Mười Lụa ngần ngừ.
- Sao? Cãi tui hả?
Giọng Hai Cũ càng sẵng:
- Giả tỷ chú nhỏ là gánh Hai Cũ, tui biểu thả, mấy người dám không nghe sao? Vậy thì đừng có trách! Tui sẽ khai với Tây là hương hào Ngọ mới thiệt đồng đảng của tui...
Hai Cũ quyền lớn quá ta. Tôi được mở còng.
- Bây giờ, mấy người dọn cho một bữa ăn. - Ra lệnh rồi, Hai Cũ hỏi tôi:
- Chú nhỏ muốn ăn giống gì?
Tôi im lặng. Bao nhiêu câu hỏi trong đầu chưa được trả lời, ăn uống chi mà vội.
- Chú nhỏ hổng thèm ăn thứ của mấy người,.. Coi như món nợ của tui với chú lần sau mới tính được. Còn bây giờ, mấy người lo bữa cho tui.
Hai Cũ kê một dây một dọc các món, trong đó có sườn ram và tôm càng.
- Cho một thùng nước ấm ấm tui tắm thằng nhỏ coi!
Hai Cũ thậm chí không gọi ai, chỉ nói trổng, vậy mà lát sau có thùng nước.
Hai vợ chồng kỳ cọ thằng Mới, Mới thích quá, tóe nước vào tía, hai tía con cười nắc nẻ.
- Tới phiên tui tắm.., Mà nước tui lắm phải do hương quản Đực với đội Lộ xách... Người khác xách, tui không chịu...
Tôi ngờ mình nghe làm. Sao lại quá quắt như vậy? Nhưng, chính hai tay ấy khệ nệ khiêng thùng nước đặt ở chái cho Hai Cũ tắm. Tòi từng xem đám cúng đình, hương quản Đực nâng thùng nước giống như hương cả Thá - tía của y - thỉnh cái sắc thần hoàng, một niềm cung kính.
Cơm xong - bữa cơm nào khác bữa tiệc - Hai Cũ ngồi uống nước trên trường kỷ. Không có tay tề nào dám ngồi với anh ta. Hai Cũ lên giọng:
- Tui chịu ở tù mới ra đây. Vậy, mấy người cho vợ con tui về...
Vợ Hai Cũ lại khóc. Hai Cũ vỗ vễ:
- Nín đi, mình! Nhớ làm y như tui dặn...
Anh bồng thằng Mới, hun một chặp nữa.
Tôi đâm ra phục Hai Cũ: Vợ anh ta không phải là trang bóng sắc, chị có nước da bánh mật, tay to bè - tay của người củi lục làm ăn.
Hai Cũ tiễn vợ ra đường. Không có một dấu hiệu lo lắng nào trong anh.
Tề lính bu quanh mâm cơm rượu do Hai Cũ đãi. Anh bảo tôi:
- Chú nhỏ ở chơi, muốn về chừng nào thì về.
Tuy nôn nả thoát khỏi nhà làng, tôi vẫn thèm nói chuyện với anh.
- Lúc mới gặp, tôi nghi anh là Sáu Cường.
- Sáu Cường đánh võ đài hả?
- Ừ!
- Qua mà thèm làm Sáu Cường!
- Sao vậy?
- Đưa mặt cho thiên hạ đấm ăn tiền, tục tĩu thấy mẹ!
- Còn ăn cướp, bộ không tục tĩu sao?
- Có thứ cướp tục tĩu, thứ không?
- Thứ nào?
- Thằng hương hào Ngọ cho vay cắt cổ. Thằng mã tà Lộ bỏ cớ cộng sản vô nhà người ta tống tiền. Thằng Mười Lụa mắt láo liêng, dòm tới cái quần lót của đàn bà. Thằng hương quản Đực ăn hối lộ từ nửa xu trở lên... Chú nhỏ thấy tụi nó có thúi ình không?
- Thôi được... Tại sao anh không sợ làng bắt chị Hai với cháu Mới?
- Sợ chớ! Bởi vậy, qua dặn phải trốn cho xa...
- Còn làng lính tại sao sợ anh?
- Sợ chớ! Trái ý qua, qua vượt ngục!
- Vậy thôi?
- Thì vậy thôi... Qua vượt ngục trong địa phận tụi nó. Tây cạo đầu tụi nó! Mà, hễ vượt ngục thì qua quánh nhà tụi nó ngay tức khắc...
- Vậy thôi?
- Chú nhỏ tối dạ quá! Qua còn bạn bè. Tụi nó ngán bạn bè qua...
- Thôi được... Khó vượt ngục lắm!
- Dễ ợt… Qua muốn vượt là vượt...
- Tôi thấy họ thù anh lắm.
- Biết vậy… mà tụi nó không dám làm ẩu đâu... Chú nhỏ lo cho qua, qua cám ơn...
- Lần nầy, anh tính vượt ngục không?
- Ê! Đừng hỏi chuyện “thiên cơ bất khả lậu”!
- Chừng nào gặp được anh?
- Chú nhỏ xạo dữ!
- Tôi hỏi thiệt: Tại sao anh đi ăn cướp?
- Chà! Nói tới mai còn chưa hết, vắn tắt như vầy: Phải chi không đi ăn cướp được thì qua đã không đi.
Tôi bịn rịn từ giã Hai Cũ. Anh ta dặn tôi - mà cũng là dặn làng lính:
- Chú nhỏ về nhà, kẻo bà già trông... Kẻ nào đụng tới chú nhỏ thì kẻ đó táng gia bại sản!
Tôi được thả độ mươi ngày thì tin Hai Cũ trở về rừng lan tràn khắp vùng, không ai là không biết. Mỗi người nói một cách. Người nói xe bít bùng chở Hai Cũ về tới khám lớn, mở cửa ra, xe trống trơn, Hai Cũ chỉ để lại có mỗi... bãi nước đái còn sôi bọt! Người nói quan ba chánh tham biện mời Hai Cũ đi hóng gió ngoài Ô-cấp, cho “đầm” theo đấm bóp, Hai Cũ không chịu, “bổ sua” tham biện rồi “phi hành” mất tiêu! Người nói Hai Cũ nhảy xuống sông Bình Lợi, “độn thủy” một cái rẹt lên Trị An...
Đồn đãi đủ kiểu. Điều chắc chắn là Hai Cũ về rừng thiệt tình và Hương quản Đực trốn biệt, mã tà Lộ hét léo hánh miệt nầy, tiệm cầm đồ Hương hào Ngọ hạ bảng.
Tin tức có đầu có đuôi là do phó hương kiểm. Ông ta kiếm tôi, làm ra vẻ bí mật mà giọng thì oang oang - ông ta khoái đến mức như trúng số độc đắc.
- Nè! Quá tay quá chưn... Xe chở “ổng” tới dốc cầu Bình Lợi, một tốp lính “hai hô” chận xét. Mười Lụa trình giấy, họ không chịu. Họ mở cửa xe... “ổng” phóng xuống đất, tay còn còng. Sáu lính mã tà áp giải không dám cục cựa. Riêng Mười Lụa móc súng... “Ổng” bắt họng súng... Ớn chưa? Mười Lụa bóp cò. Đạn tiện ngón tay cái “ổng”. Ghê chưa? “Ổng” xáng cho Mười Lụa nguyên cái còng lên đầu.,. Tốp “hai hô” - đồng đảng của “ổng” - ăn có thêm, Mười Lụa thành đống thịt bầy nhầy... Mã tà run sợ phát rét. “Ổng” tha hết...
- “Ổng” giữ lời hứa: Không trốn ở Biên Hòa... Bực quân tử ăn một đọi nói một lời, phải không? - Phó hương kiểm làm như là người thay mặt cho Hai Cũ.
- Mã tà Lộ chưa tới số nên không theo áp giải... - Phó hương kiểm hít hà, tiếc rẻ...
Chú thích:
[i] Do chữ: “Soldat”, lính tập, lính chính quy.[ii] Trại trừng giới dành cho vị thành niên.
[iii] Như tốt nghiệp cấp 2 hiện nay.