hai mươi sáu

Hạnh cho chúng tôi ăn cháo gà. Mâm cháo đặt ngay phòng ngủ của Hai Cũ, trên gác. Phòng sạch sẽ, chẳng có đồ đạc gì, ngoài chiếc ra-đi-ô, chiếc máy thu hình và chiếc ba-lô. Nệm “mút” dọn khỏi giường, Hai Cũ quen nằm chiếu.

- Ay, con nhỏ nó dọn dẹp cho... Tôi túi bụi, không lau quét gì hết... - Hai Cũ cười bả lả.

- Thế nào chị Hai cũng phải xuống... Con Hạnh bận công chuyện của nó, lâu lâu mới thăm anh một lần. Hòa bình rồi, bữa ăn, giấc ngủ nên bình thường một chút. Mấy chú cần vụ là “đực rựa”, làm sao vén khéo được.

Không trả lời tôi, Hai Cũ báo tin:

- Mã tà Lộ “vù” thiệt tình rồi. Sổ xuất cảnh qua Phi Luật Tân có tên nó. Đi hồi đầu năm... Tám Trà thì bặt vô âm tín... Chú nhớ Tám Trà không? Vụ sông Ray đó mà... Mình cũng sơ ý, chưa chắc nó tên là Tám Trà... Mênh mông biển sở vầy, làm sao thộp đầu nó? Hay là chú giúp tôi, chú thông tri các nơi...

Ý chừng Hai Cũ hiểu rằng cách đó chẳng ăn thua gì, nên anh nói qua chuyện khác nữa:

- Tôi đã gặp bà già của Thử. Tội nghiệp, Thử là con một. Nghe tin, bà thiếu điều chết giấc. Tôi đưa bà ra sông Ray lấy cốt Thử về quê... Tôi cũng đến nhà Tâm. Đây mới là chỗ đứt ruột... Gia đình Tâm bây giờ chỉ còn có một gái, nó là em út của Tâm. Bốn anh em Tâm hy sinh ráo. Ông già chết trong tù. Bà già bị B.52.

Hai Cũ sụt sịt. Hạnh đưa anh chiếc khăn tay.

- Tôi bàn với Huyện ủy, anh em đem con nhỏ về Huyện cho đi học... Tay Huyện ủy, kỳ mình gặp ở biển đó, va làm bí thơ, tỉnh ủy viên... Còn tay ở quân khu thì hy sinh hồi Mậu Thân.

Tôi hỏi anh về mả mồ của Mới, Thìn thay lời anh:

- Hương với cháu đến thăm mấy lần. Cả má, dì Hạnh nữa. Đợi hườn hườn, má đua ảnh về đất nhà...

- Thôi, chuyện buồn ta cho qua. Bây giờ tôi nói với chú chuyện vui. - Hai Cũ sởi lởi hơn, - Bà bán mít ở Trảng Bom sau nầy làm cán bộ Phụ nữ. Vợ chồng tay thày xu xiêu lạc hay chết từ hồi nào. Tôi gặp thằng Dẻo. Nó nghèo quá tay... Thiếu úy Đường học cải tạo ngoài Nha Trang. Tôi tìm tới nơi. Coi hồ sơ, thấy y đúng là người tốt tuy chưa phải nội tuyến. Y trốn lính đã đời không thoát, đăng lính thủy. Hụ hợ vậy. Chẳng dính đến tổ chức cách mạng, song y biết phải trái. Anh em ngoài đó đồng ý cho y học ngắn ngày rồi về. Vợ y ở Sài Gòn, vừa đến thăm tôi... Gay một cái là y không có việc làm, nhà nghèo, vợ y dạy học không đủ sống. Tôi tính giúp y mà chưa ra kế.

Tôi hỏi Hạnh rượu. Chắc lâu rồi Hai Cũ không nhậu. Hai Cũ khoát tay:

- Chú muốn thì làm... Mà chú đâu biết nhậu... Tôi chưa uống đâu. Nhậu là khi nào rảnh rang, hoặc buồn hực. Không buồn mà không rảnh, rượu đắng nghét... Chuyện thiếu úy Đường chưa phải là chuyện vui nhất. Chuyện tôi sắp kể đây mới thiệt vui. Tôi biết chú khoái nghe lắm.

Hai Cũ hưỡn đãi gắp miếng thịt gà. Tôi ngưng chờ.

- Thằng Phẩm!

Đúng, nghe nhắc đến Phẩm, tôi ngả hẳn người về phía trước.

- Sao? Anh gặp nó?

- Chớ sao! Nói cho đúng, chính nó tới đây...

- Chà! - Tôi hít hà - Thằng gan to quá hé!

- Tinh ma thì có, chớ gan gì!

... Như lệ thường. Hai Cũ bắt đầu tiếp khách lúc 10 giờ sáng.

Người đến trước hết là Phẩm. Hắn chầu chực từ 7 giờ. Hắn đi xích lô, mặc quần áo loại bình thường: áo ngắn, quần pla-nen. Dẫu vậy, Hai Cũ vẫn nhận rõ hắn vừa thay đổi cách đi đứng ăn mặc, có lẽ mới hôm nay.

Trước kia Hai Cũ giáp mặt Phẩm có hai lần, một lần khi anh đánh nhà hương hào Ngọ - Phẩm còn nhỏ quá - và một lần trong trận phục kích ở nhà thầy xu Trảng Bom. Hai mươi lăm năm hơn rồi. Phẩm béo tròn, nên cặp mắt một mí càng giống mắt lươn, cổ nọng thịt và da thì đỏ như gà chọi. Sau này, chính miệng Phẩm nói, hắn bị cao huyết áp, nên da hết tái:

- Tôi là Lưu Văn Phẩm... Tôi đến trình diện với trung tá, Chủ tịch Ủy ban Quân quản Thạnh Mỹ Tây.

Phẩm nói đĩnh đạc. Hắn rành rành cấp chức của Hai Cũ. Còn Hai Cũ, anh hơi sững sờ. Tại sao hắn đến? Mà tại sao hắn không chuồn ra nước ngoài?

Hai Cũ đành mời hắn ngồi. Phẩm không tỏ ra ké né, ngồi xuống đàng hoàng. Hắn cũng khổng tránh cái nhìn xỉa xói của Hai Cũ. Tóm lại, hắn tự tin và chủ động.

- Tôi muốn biết ông trình diện theo điều nào trong mệnh lệnh của Ủy ban Quân quản thành phố?

Câu hỏi của Hai Cũ là để thăm dò. Bởi, nếu Phẩm là nhân viên Phòng Nhì hay một cơ chế của Pháp mà lại không dự vào một tổ chức, một hoạt động nào của Mỹ - ngụy thì hắn không có bổn phận phải trình diện.

- Thưa ông trung tá, tôi trình diện theo lương tâm!

Chà! Thằng nầy mà xài tới chữ lương tâm! Trong người mầy, có cứt chớ làm gì có lương tâm...

- Chúng tôi không nhận bất kỳ ai trình diện ngoài những đối tượng đã qui định trong mệnh lệnh...

Hai Cũ gườm gườm. Anh cân nhắc từng chữ.

- Đúng vậy, tôi biết. Song, riêng Trưng tá, chắc ông không quên tôi có thời gian là sĩ quan quân đội Liên hiệp Pháp.

- Tất nhiên tôi không quên. Mà, ở đây, Ủy ban Quân quản không hề gọi các cựu sĩ quan Pháp trình diện.

- Tôi cũng biết... Tôi ở trong quân đội Pháp cho đến đình chiến. Cấp của tôi là thiếu tá. Ngành tôi làm việc là cảnh sát quân sự...

- Cảnh sát quân sự... Ông nói sự thật. Còn thiếu tá, hôm nay tôi mới biết... - Hai Cũ cố làm vẻ lịch thiệp.

- Thưa Trung tá, sau 1954, tôi trở lại đời sống dân sự... Trong thâm tâm, tôi mong chờ ngày cách mạng về...

Mầy mà chờ cách mạng về! Thằng này tính giở ngón gì đây?

- Bởi vì, như Trung tá rõ, tôi từng là cán bộ kháng chiến. Tôi lỡ lầm. Cách mạng về, tôi thấy nhẹ... - Giọng hắn đượm hối hận - Tuy mệnh lệnh không qui định, song tôi tự ra lệnh cho mình phải trình diện. Không trình diện, tôi băn khoăn lắm...

À! Té ra là vậy... Mầy đi một nước cờ cao. Chắc mẻm, mầy không kịp chạy. Mầy kẹt. Mầy lại biết tao làm Ủy ban Quân quản. Thôi rồi, hoặc cơ ngơi của mầy hoặc nhà mầy ở Thị Nghè, mầy nghĩ sớm muộn gì tao cũng mò ra. Mầy hợp pháp hóa sự có mặt của mầy. Mầy còn biết cách mạng không truy bọn tay sai của Pháp... Tốt!

- Chỉ có lý do như vậy, ông trình diện? - Hai Cũ vấn một điếu thuốc, châm lửa. Anh để ý túi trên của Phẩm dắt một bao thuốc lấp lánh giấy bạc. Thế mà hắn không mời Hai Cũ. Quả tên này lợi hại.

- Thưa, chỉ có như vậy... Tôi sẵn sàng vào tù, nếu ông muốn... - Phẩm trà lời, đầu hơi cúi thấp.

Đồ khôn vặt! Mầy bị bằm nát như tương còn chưa đủ đền tội... Vấn đề là mầy kẹt... Vấn đề là mầy toan chơi kèo trên... Vấn đề là mầy muốn hoãn binh. Không! Mầy không chỉ là tên sĩ quan đời xửa đời xưa của Tây.

- Ông yên tâm! Luật pháp là luật pháp. Ông có thể về nhà, sống như mọi người -Hai Cũ cười nhẹ.

- Cám ơn ông... Song, như tôi đã thưa, tôi xin ông chứng cho lòng thành của tôi... Nếu tôi không lầm, tôi là một trong những người trình diện sớm nhất.

Tất nhiên, mày phải chường mặt sớm. Mưu cáo già!

- Tôi nhắc ông lần nữa: cơ quan tôi không phải là nơi xưng tội. Tôi chỉ có thể chứng nhận rằng ông, một thiếu tá quân đội Pháp đã giải ngũ 20 năm, đến báo cho chúng tôi biết ông đang ở trong vùng chúng tôi phụ trách...

Phẩm đưa cho Hai Cũ tấm danh thiếp: hắn ngụ tại đường Đinh Bộ Lĩnh, còn tiệm tắm hơi thì ở Chợ Lớn.

- Ông trình diện với tư cách đó... Tư cách một cựu sĩ quan Pháp. - Hai Cũ nhắc lại, sau khi cài danh thiếp lên bàn.

Phẩm hơi bối rối vì sự nhấn mạnh của anh. Có lẽ hắn toan nói thêm, song lại thôi.

Phẩm ra về, Hai Cũ ngưng tiếp khách một lúc, bặm môi suy tính.

Người ta báo cho anh chỗ ở của Yến. Tìm thị không khó vì thị liên quan với tiệm tắm hơi. Hai Cũ quyết định đến tận ổ của Yến. Anh trao đổi với Ủy ban Quân quản quận 5 và xin người giúp anh. Con quỷ cái này chưa nạp mạng thì Hứng chưa yên nghỉ thảnh thơi. Thạnh, bây giờ ở Y tế Biên Hòa, giá dễ kêu, anh đã gọi cùng đi. Hai Cũ hăm hở vào Chợ Lớn. Mầy sẽ biết tay tao! Hai Cũ trù trước sẽ làm gì Yến: tát vài cái tát cho tá hỏa tam tinh, còng, giam. Ít nhất cũng cỡ đó. Chính sách với ai, chớ với con đĩ ngựa này chẳng chính sách gì ráo, chỉ có voi dày mà thôi! Hình ảnh Yến khiêu khích anh hiện rõ trong đầu anh xen kẽ với phút trăn trối của Hứng. Anh sốt ruột mỗi khi xe phải dừng nơi đèn đỏ.

Tưởng thị ở đường to, té ra nhà thị lọt cuối hẻm. Hai Cũ lội bộ vòng vo trong một lối hẹp, càng vô sâu, lối càng thít lạt. Nhà cao tầng che kín, cái xóm sau chợ An Bình như sụp tối dù anh đang đi vào buổi sáng. Một mùi gi rất khó chịu - mùi ẩm mốc, mùi nước hoa rẻ tiền, mùi cống rãnh. Hai Cũ không ngó thẳng vào hai bên hẻm. Những cô gái hở hang ngồi trên những chiếc ghế dựa ọp ẹp. Họ lấm lét theo dõi đám cán bộ quân quản chẳng biết xộc vào cái “đáy” của thành phố để làm gì. Hễ đến một căn nhà coi kha khá, Hai Cũ dừng lại. Song, chưa phải. Số khá rắc rối 280A/17/60 bis... Sao con quỷ cái chui vào hang động âm u này?

Sau cùng, Hai Cũ đứng trước căn phố theo chỉ dẫn. Căn phố lợp tôn thấp lè tè. Nó không lớn hơn ngõ hẻm bao nhiêu, cửa ván - ván thùng - sơn màu xanh đỏ như cách sơn của hầu hết các căn phố của hẻm.

Cửa khép im ỉm, bỗng hé mở, một gã đàn ông - chắc là người Hoa - tuổi trọng, vội vã lách ra. Hai Cũ bảo giữ ông ta lại. Mặt ông ta trắng bệt...

Một phụ nữ vận áo Thượng Hải, khuy còn chưa kín, đôi chân trần, đi đất, thò mặt ra hiên, giọng run run:

- Các ông tìm nhà ai?

Mặt người phụ nữ tô phấn chừ bự, song phấn vừa bị trôi loang lổ, khó mà ước lượng tuổi của cô - hay bà ta.

Hai Cũ phân vân. Anh tìm con Yến kia mà!

Người phụ nữ bỗng vịn cánh cửa. Bàn tay đầy gân xanh cố bám víu. Căn phố trở mình răng rắc, lấn át tiếng thều thào:

- Chú Hai...

Yến xuất hiện trước Hai Cũ như vậy đó.

Trong khoảnh khắc, Hai Cũ hiểu tất cả. Anh ra lệnh thả người đàn ông và không nói không rằng, quay quả trở lui.

... Hai Cũ cố nuốt miếng thịt gà mà không nuốt nổi. Câu chuyện đến đây hết vui.

Tôi nhìn Hai Cũ trân trối. Có vẻ như ngần ấy năm sống và làm việc chung, Hai Cũ vẫn còn là một bí mật với tôi.

Có tiếng Hon-đa ngừng trước nhà. Tôi nghe Hạnh nói to:

- Khánh xuống với cậu Hùng đó hả...

Hùng về nước được vài tuần. Bây giờ, nó là kỹ sư ở Sở Công nghiệp.

Lát sau, Khánh lên gác. Nó sà vào lòng Hai Cũ. Thìn dặn theo:

- Con để ông ngoại nói chuyện với ông Tư...

Hùng chào tôi. Tay nó cầm một xếp bản vẽ.

Ngoài cách chào - nó khẽ nghiêng người, kiểu của sinh viên đi học nước ngoài -trời phật ơi, nó giống Hai Cũ như đúc...

Hà Nội, 10-1981

Thành phố Hồ Chí Minh, 2-1982