- 16 - Cụ trưởng ngõ
Cụ trưởng ngõ tôi năm nay tuổi trên bát tuần. Nghe bảo, cụ từng cấp trưởng phòng. Về hưu, cụ ra gánh vác việc ngõ, hơn hai chục năm rồi. Tối nọ, cụ sang nhà tôi:
- Ông này...
Cụ hay gọi tôi bằng ông.
- Mụ vợ nhà tôi nó bẩu (mụ vợ nhà cụ tuổi cũng sêm sêm, nhưng điếc và mắt dạng thông manh): ăn mặn hại thận, ăn thịt nạc sẽ gút, ăn tinh bột - tức cơm ấy, sẽ tiểu đường, ăn rau kể cũng có tí vi ta min, nhưng nay toàn bón thuốc sâu, độc lắm...
Tôi cắt lời cụ, cốt là hội thoại thì phải đối đáp, tức kẻ nói, phải có người nghe, nên đế vào:
- Vậy cụ thực hiện giáo huấn của cụ bà ra sao ạ?
- Tôi ấy à. Giờ tôi thửa và xách luôn cái can 5 lít, đựng toàn nước sạch thôi. Cả tuần nay, tôi chỉ uống nước suông. À, mụ ấy còn bảo, chịu khó tập thể dục, sáng, khuya, chiều tối.
Thảo nào, tôi thấy trước cửa nhà cụ dựng cái bục cao cỡ tám chục phân, sáng sáng, chiều chiều thấy ông cụ nhún nhún, nhảy qua cái bục ấy. Nhìn thấy, tôi nghĩ bụng, già rồi còn nghịch dại, gãy chân thì bỏ bố.
Đến lúc nghe cụ kể vậy, tôi mới hiểu, tại sao cụ lại nhảy qua cái bục trước cửa như vậy và tôi dại dột buông lời:
- Vua nghe vợ còn mất nước. Cụ mà cứ nghe lời cụ bà, thì chuyến này, ngõ ta mất mất trưởng ngõ.
Cụ ớ ra. Vì nghễnh ngãng, cụ hỏi lại:
- Gì? Hả ông? Mất nước a. Vậy thì tôi phải về nhà ngay, trữ thêm bể nước sạch nữa, để còn có thứ dùng dần chứ.
*
Hạ cánh an toàn: Cụ trưởng ngõ đêm hôm 23h, còn gõ cửa nhà tôi ầm ầm, cứ ngỡ ngõ văn hóa nhà mình có vụ hiếp dâm, hay giết người. Mở cửa, cụ ấy thì thào:
- Ông có nghe gì không? Có ông to to nọ vừa tuyên bố, kể cả về hưu rồi, cũng không cho hạ cánh an toàn. Thôi thôi, tôi làm chân trưởng ngõ mấy chục năm rồi, nay chắc cũng phải hạ cánh. Tôi tính, chuyến này mua dù và xây cái sân bay. Dù thì ra phố Hàng Dù, còn sân bay, sẽ xây trên sân thượng. Vậy là tôi chửa dời chân trưởng ngõ, đã có phương tiện và nơi hạ cánh an toàn rồi!
Tôi liền hỏi cụ:
- Thế hai chục năm qua, cụ tham ô, tham nhũng được những gì?
- Ông ơi! Thí dụ như mấy hộp bánh quá đát của nhà ông đấy, mấy tết ông sang biếu xén tôi ấy; rồi thì mấy nhà làm sổ đỏ, tôi xác nhận vào giấy tờ, họ biếu gói bánh cáy Thái Bình, hay bánh Cu đơ, khi họ đi du lịch. À, còn con mẹ mới về ngõ mình, nó mở hiệu mát sa ghe và chứa gái mại dâm, hôm trước biếu tôi suất phong bì năm chục...
- Thôi, thôi cụ ơi. Tham nhũng thế, chả bõ bèn, chả phải lo cụ ạ. Ba chục ngàn tỷ mới gọi là tham nhũng. Chứ kiểu như cụ, ai tính là tham nhũng. Thôi, cụ cứ yên tâm làm chân rưởng ngõ, tham nhũng kiểu như của cụ chả sao đâu.
***
Kê khai tuổi: Tối qua tôi đi làm về muộn, lúc 10 h đêm, vẫn thấy cụ trưởng ngõ, cụ từng khao thượng thọ năm năm trước, tôi hỏi:
- Thưa cụ! Cụ đợi con có việc gì ạ?
- Có chút việc. Nhờ ông xác nhận hộ lại cái hồ sơ đảng viên. Thực ra, năm nay mới bảy lăm thôi.
- Cụ ơi! Con năm còn mới gần sáu mươi. Nếu chứng thực ngày cụ sinh, thì lúc đó con đã ra đời đâu, mà xác nhận tuổi của cụ ạ.
- Thì ông cứ xác nhận giúp. Vì ông là hàng xóm Ngoài ông ra, tôi còn nhờ hết lượt dân ngõ ta xác nhận đấy. Tôi xác nhận tuổi, cũng chỉ vì muốn cống hiến thêm cho ngõ nhà thôi. Tôi muốn cống hiến độ dăm, mười năm nữa.
Tôi tròn xoe mắt, nhìn cụ:
- Nghĩa là, cụ định cống hiến đến tận tuổi một trăm? Cống hiến đến khi tắc thở a? Con kính cụ. Con sẽ xác nhận ngay, con xác nhận, cụ năm nay mới độ bốn hay năm mươi thôi nhá!
- Thế tôi từ nay phải gọi ông bằng anh a?
*
Cuốc mả: Con cháu du học về chơi, cụ trưởng ngõ sang nhà, gặp con bé, hỏi:
- Bọn tư bản giãy chết chưa?
- Chưa thấy chúng giãy cụ ạ.
- Nó ốm chưa?
- Chưa ạ.
- Thế thì chúng sẽ ốm, sẽ chết...
Cụ đang dang dở câu, con gái mang gói quà ra, đó là hộp thuốc:
- Cụ ơi. Đây là thuốc bổ, cháu mua bên ấy. Nghe nói, bổ lắm. Uống vào, sống đến trăm hai, hay trăm rưỡi tuổi đấy.
- Quý thế á. Vậy cụ sẽ uống. Uống vào để sống khi bọn tư bản chúng giãy chết, cụ sẽ mang cuốc, thuổng sang đào mồ, cuốc mả chúng.
Nói xong, cụ bảo gái tôi tiếp:
- Lần sau cháu về, nhớ mua cho cụ vài hộp nữa nhá! Cụ sẽ sống cho kỳ chúng chết hẳn mới thôi!
*
Quà Tết đôi tỷ: Đấy là năm ngoái, khi tôi sang chúc Tết, cụ trưởng ngõ hỏi thế. Tôi chối đây đẩy, còn cụ trưởng ngõ cười nhạt:
- Anh được thế, là hàng xóm chúng tôi mừng. Đấy là lộc của lãnh đạo. Có ai đòi chia bôi đâu.
Nghe cụ trưởng ngõ mát mẻ, tôi cú cô vợ quá. Chắc thị này sướng, nên đi khoe khắp ngõ, tin lọt đến tai cụ trưởng ngõ. Cũng may, năm trước chưa có luật cấm biểu quà Tết, kẻo không, cụ ấy báo lên phường, thì toi, không bóc lịch đôi năm, cũng bị ông phường đến tịch thu. Rút kinh nghiệm năm trước, năm nay tôi dặn vợ:
- Cô đừng có đi kháo khắp ngõ nhá.
Vợ ngạc nhiên hỏi:
- Sao bảo năm nay cấm biếu quà Tết cơ mà?
- Thì lính tráng chúng sẽ biếu đầu Chạp hay Nguyên tiêu, ai gọi là Tết.
Y như rằng, mới mấy ngày đầu tháng Chạp, lính tráng đã tơi tấp kéo đến, gọn nhẹ thôi, không bánh trưng, chai rượu, hộp mứt, mà túi xách gọn nhẹ. Bé vậy mà chứa được ối đấy, có khi phong bì chứa đến dăm ngàn đô la nhá.
Cô vợ tôi rất vô duyên. Khách vừa đưa phòng bì, cô ta đã toe toét nhận và le te chạy vào phòng trong, trước đó còn cười cười, bô bô dặn bọn lính:
- Chị phải cất đi, kẻo ai vào, người ta lại bảo các em hối lộ anh ấy... hi ha ha
Thế có điên tiết không. Đã hết đâu, vào phòng, đáng lý ra phải đóng cửa cho chặt, rồi đếm, mà đếm nho nhỏ thôi. Đằng này cứ oang oang, tôi nghe mà ngượng với lính. Lắm khi đếm xong, không kìm được sung sướng, chạy ra, ghé vào tai tôi, mà thì thầm có nhỏ đâu:
- Anh ơi, đến giờ này, tổng cộng được hai tỷ ba trăm bốn mươi triệu đồng chắn.
Mấy thằng lính nghe thấy, đều lác mắt.
*
Thoải mái nhận con: Ngõ tôi là ngõ văn hóa - văn hóa tiêu biểu Thủ đô. Vì là ngõ văn hóa. Cụ trưởng ngõ cấm dùng từ về hưu, ngõ có biển như sau:
- Cấm dùng từ về hưu.
Từ khi có tấm biển trên, ngõ tôi đổi tất, ai hay có việc gì liên quan và bắt đầu bằng phụ âm hờ, không được dùng phụ âm ấy nữa. Như tên tôi chẳng hạn, nay cả ngõ gọi là cụ Uân. Mới đầu tôi chưa quen, ông bưu tá đến rao thư như sau:
- Ông nào tên là Uân, ra nhận thư đê!
Tôi lầm bẩm, ngõ này làm gì có ai tên là Uân nhỉ. Sau giật mình, thư ấy gửi cho tôi. Một bữa nọ thấy họ rao:
- Ai là Uân, có thằng con rơi, năm nay mười tám tuổi, nó đang về nhận bố đấy.
Tôi nghe, nghĩ bụng, sao đứa nào có con rơi vãi nhẩy? Đứa nào vi phạm chế độ, luật hôn nhân gia đình, diện ấy phải khai trừ, cách chức đó. Tôi ló mặt ra nhìn thằng trai đến nhận bố nó, cái lão tên Uân nào đó. Úi giời ơi, sao nó giống tôi như đổ khuôn. May mà ngõ tôi cấm dùng phụ âm hờ, kẻo không, họ réo đúng tên tôi! Vội vàng tôi gọi:
- Con ui là con ui. Bố mày đây này, bố Uân mày đây này. Thế còn mấy anh em rơi vãi của mày nữa đâu, chuyến này có về nhận bố không. Bố nay về hưu rồi,...
Nói tới đây, tôi chợt nhớ ra, ngõ mình cấm dùng phụ âm hờ, vội vàng tôi sửa:
- Nay bố về... ưu rồi, thoải mái chúng mày nhận bố nhá!
*
Song long hỷ: Thời kỳ còn đương chức, cụ trưởng ngõ vốn rất gương mẫu, thực hiện nghiêm chương trình kế hoạch hóa gia đình, nhà chỉ có một nếp một tẻ, tức đúng suất hai đứa con như quy định.
Cách đây dăm năm cụ lôi về một đứa trai, bảo nó là con mình. Tức khi sinh ra nó, cụ năm lăm tuổi. Vợ và hai đứa con chả muốn công nhận anh chàng kia là anh em. Không phải họ nghi ngờ cậu trai đó là máu mủ ruột già, vì trông nó y như đổ khuôn từ cụ. Cụ vẫn quyết, con cái và bà vợ đành chịu. Thằng cu kia vớ ngon ơ một tỷ, cụ chia cho nó.
Vừa qua, cụ lại dắt một thằng cu, tuổi chừng mười lăm, tức khi nó sinh ra, cụ ở tuổi gần bảy mươi. Ba đứa con, bà vợ trong giá thú hết sức phản đối. Có lẽ phản đối, vì họ nghi ngờ, ngày ấy cụ ở tuổi thất tuần, làm sao còn sản xuất ra được em bé nữa. Chuyện đang giằng co, chưa giải quyết xong và cụ cũng đang bận tổ chức lễ mừng thượng thượng thọ, thì một bà mẹ trẻ bế đứa con còn đỏ hỏn tới, nhất quyết bàn giao đứa trẻ cho ông cụ, tức là bố của đứa trẻ.
Ôi, thật mừng vui cho ông cụ. Đúng là song long hỷ!
*
Trả lại quà cáp: Tối qua lúc ấy là mười giờ rồi, thấy cụ Trưởng ngõ chạy sang nhà. Cụ tay xách nách mang, toàn quà là quà thôi. Lạ quá, có bao giờ vậy đâu, chỉ có cảnh ngược lại. Thí dụ vào dịp cuối năm làm cái chứng nhận sinh hoạt hai chiều, hay hồi xây nhà, rồi sửa đường nước thoát, tôi sang biếu sén cụ gói quà và cái phòng bì. Vừa ngồi, cụ mặc cả:
- Tôi trả hết quà cáp và phong bì ông biếu sén đấy.
Nó rồi cụ đưa ra tờ giấy liệt kê bao nhiều túi kẹo, bao nhiều cân lê, bao nhiều phong bì. Liếc nhanh tôi thấy ghi: cái thì phong bì năm chục, cái một trăm ngàn. Cụ bảo:
- Ông ký vào dưới nhá, ghi rõ cả họ tên.
- Sao cụ lại trả?
- Ông không xem ti vi, thông báo vụ kỷ luật ông lãnh đạo kia à?
Hóa ra cụ lo xa, sợ bị dân ngõ tố, người ta lại kỷ luật, cách mất chân Trưởng ngõ.
Tôi ký xong, ông cụ tất tả chạy về, trước đó còn giải thích, sẽ đến các nhà khác để trả lại quà cáp. Khổ thế cơ chứ, răng rụng hết ráo rồi, tham vào, chả bõ.
*Lắm phản động quá: Tôi vừa về nhà, cụ trưởng ngõ chạy sang:
- Phản động quá!
Vừa nói, cụ vừa định kéo quần lên thị phạm, tôi biết tỏng tong teo đầu gối, bắp đùi của cụ trưởng ngõ thế nào rồi, vội vàng:
- Thôi thôi cụ ơi...
Cụ trưởng ngõ chưa hết cơn bực:
- Tôi mà báo công an, đái bậy, là ăn phạt đôi triệu.
Hóa ra có con mẹ nào đó mắc tội phản động – vào ngõ đái bậy. Cụ trưởng ngõ đang dở dang, lại thấy con mẹ ở giữa ngõ hớt hải chạy ra:
- Cụ trưởng ngõ ơi, vào ngay nhà con. Thằng chồng con phản động quá. Con đi làm về, thấy nó với một con trẻ ranh, chúng thế này này...
Nói tới đây, mẹ nạ dòng định thị phạm để minh chứng tay chồng phản động đến cỡ nào, tôi vội vàng:
- Thôi thôi bà ơi, đừng biểu diễn cảnh phản động này ở nhà tôi.
Đúng lúc đó, một bà tít tật cuối ngõ chạy ra, mẹ ta cũng định vậy, để minh chứng với cụ trưởng ngõ, tay chồng của mụ đang phản động đến cỡ nào. Cụ trưởng ngõ vội vàng:
- Thôi thôi, tôi xin. Từ rày tôi chả dây vào phản động dạng này nữa!
*Kiểm tra biếu quà Tết: Về nhà, thấy cái ba li e chặn đầu ngõ, tôi hỏi vợ, ngõ dựng làm gì. Vợ cấm cảu:
- Dựng kiểm tra.
- Kiểm tra gì?.
- Cụ trưởng ngõ phổ biến, ngõ ta thực hiện nghiêm túc cấm biếu xén quà Tết, sẽ kiếm tra khách khứa biếu xén Tết.
Tôi nghe tức quá, sửng cồ với vợ:
- Trả lẽ lục soát túi à?
- Lục tất!
- Thế giấu trong người thì sao?
- Cũng lục.
- Chả lẽ lột trần khách ra, kể cả nữ?
- Tất.
- Thế thì ai dám thăm nom nhau nữa, nhà này bánh phèo phèo a?
Vợ tưng tửng:
- Ông khỏi phải lo bò trắng răng.Tôi thiếu gì cách. Bảo lính nó đi biếu trước tết, hay Giêng, Hai ngày rộng tháng dài, hoặc chuyển qua tài khoản ấy. Mà ông vô tư đi, tôi nhắn ráo cho lính của ông rồi, số tài khoản ấy. Có mà khám…nhá!
*Phèo phong bì rồi: Cụ trưởng ngõ thất thểu bước qua nhà tôi:
- Cụ ơi, có việc gì thế?
- Bánh phèo rồi.
Cụ cho xem cái chỉ thị cấm biếu quà tết, miệng ta thán:
- Năm nay mất bố nó trăm triệu rồi.
- Lắm thế cơ á. Như nhà cháu, quà biếu cụ có gói bánh, lấy đâu ra lắm thế.
- Riêng nhà anh bèo vậy thôi, còn nhà khác, đều tăm tắp đôi, ba triệu đấy, có nhà còn chục triệu cơ.
- Thảo nào. Nghe đồ, có ông trưởng phường, trưởng quận, trưởng bộ được tới mươi tỷ. Hay cụ thử nghĩ ra vẹo gì đi, như xoay ra quà mừng ngày ông Táo về giời, rằm Nguyên tiêu chẳng hạn. Có phải quà biếu Tết đâu mà phạm luật.
- Thế mà tôi không nghĩ ra.
Nói xong, cụ tất tả chạy ra bảng tin đầu ngõ, viết thông báo:
"Cấm tiệt biếu quà tết. Riêng ngày ông Táo về giời, rằm nguyên tiêu, không thấy chỉ thị cấm!"
*Cải thiện sinh lý: Tối qua tôi sang chơi nhà cụ trưởng ngõ, cụ thì thầm:
- Món này quý lắm...
Cụ nháy nháy mắt với tôi và bảo vừa lên Sa Pa, mua của một bà Mán. Cụ còn bảo, lúc sáng một cụ đi trong đoàn gọi điện khen lắm. Nghe cụ khen vậy, tôi làm cả cốc to do cụ rót mời tôi.
Quả đúng như lời cụ trưởng ngõ, hiệu quả thật, hiệu quả ngay. Mọi tối tôi có một bận, tối qua tăng vọt tới ba bận.
Ông cụ bị tiền liệt tuyến, khó đi tiểu, uống thuốc bà lang mán vào đi tiểu nó dễ. Tối qua tôi đi đến ba bận, mất ngủ, nên giờ vẫn còn mệt.
*Suy thoái: Đi làm về, thấy cụ trưởng ngõ rất cáu:
- Suy thoái, biến chất. Đây ông xem, cái nhà tôi này được cơ quan phân, ba chục năm rồi mà nó cho chưa cấp cho sổ đỏ. Hôm nay thì thứ này, hôm tháng trước trước thì thứ kia.
- Cụ ơi, khối người ở nơi khác đến mua bán ở ngõ ta, họ được cấp rồi. cụ xem có cách nào đi chứ
- Tôi hông bắt chước suy thoái như họ nhá. Tôi mấy chục năm tuổi đảng ồi đây... Cụ đang dở dang thì điện thoại reng reng kêu:
- Cái gì. Thằng Cún nhà này vào được trường phổ thông đó, phải sùy ra hai ngàn đô la á. Suy thoái, biến chấ
*Kiểm điểm sâu sắc: Ngõ tôi mới có cặp vợ chồng trẻ mới dọn đến.
- Ông ạ - cụ trưởng ngõ bảo tôi - Nhà ấy vợ chồng hay kiểm điểm nhau lắm.
- Cháu không hiểu.
- Nhà nó có mấy dạng kiểm điểm nhau nhá: vừa vừa này, nặng này, sâu sắc?
- Sao cụ biết?
- Thì tôi nghe thấy. Cứ khoảng 10 đêm, tôi nghe chúng hỏi nhau, hôm nay kiểm điểm vừa vừa, nặng hay sâu sắc. Hôm nào chúng kiểm điểm vừa vừa, thì vợ chồng tôi còn ngủ được. Một lần bà cụ nhà tôi định sang góp ý cho chúng.
- Góp ý gì hả cụ?
- Góp ý cái việc kiểm điểm ấy.
- Quá đúng. Theo cháu, cả hai cụ cùng sang và bảo, các cháu hãy học tập gương chúng tao đây này, cả chục năm nay, có kiểm điểm nhau bao giờ đâu, mà sống vẫn hạnh phúc.
*Ủy ban báo cáo: Ngõ tôi vừa thành lập. Tôi có chân trong ủy ban và giữ mảng môi trường. Cho ngắn gọn gọi thế, còn nhiệm vụ và mảng vẫn rộng như trung ương.
Tối qua họp phiên đầu tiên. Sau khi phân công thành viên phụ trách các mảng, cụ trưởng ngõ nhắc mọi người chuẩn bị bút và sổ, ghi chép theo lời cụ đọc. Tôi là người ghi chép đầu tiên:
- Ông trưởng phòng Môi trường quận, số điện thoại...
- Ông Giám đốc sở...
- Ông Bộ trưởng...
Nghe tới đây tôi ngạc nhiên hỏi cụ:
- Cụ trưởng ngõ ơi, ghi các ông bà này làm gì?
- Ối giời ơi, ông không học tập các ông tỉnh, các ông... báo cáo lên trung ương đấy à. Ông cứ báo cáo lên các ông bà đó. Cụ thể như ngõ ta hố xí tắc, không giải quyết được, thì báo cáo lão trường phòng quận giải quyết. Dân không chịu thông cống thoát nước, báo lên cho giám đốc sở. Còn nhà nào cứ khỏe tung chuột chết ra đường, hay đái bậy ấy, thì báo lên cho ông Bộ trưởng. Ông phụ trách mảng này là bở lắm đấy.
*Đĩa cơm rang: Tôi ngạc nhiên quá, cụ trưởng ngõ thậm thụt sang nhà và biếu đĩa cơm rang to vật, rang cháy cạnh hạt cơm. Nhìn tôi ngao ngán, nhà vẫn còn hai đĩa to quật, cơm nguội phơi ra, vợ rang đầy mỡ, cháy cạnh gấp đôi đĩa cơm này.
Tôi cứ bỏ bữa chiều, vợ phơi cơm ra, rồi rang lên cho chồng xơi, xơi kỳ hết mới thôi.
Ngạc nhiên vì tôi gần sáu mươi, còn thi thoảng, chứ cụ trưởng ngõ 85 tuổi, răng rụng, mắt mờ, mà còn ăn phở được a, bà vợ già rang cơm lên, bắt ăn cho kỳ hết như tôi sao