CHƯƠNG 103
Alex vừa thong thả mặc quần áo, vừa nhấm nháp cốc rượu. Thật dễ chịu được trở về nhà, được gặp lại Burrows - ông ấy thật là một người vui vẻ - và được mặc vào người bộ quần áo không dính đầy mồ hôi. Anh đã sống xa chiếc vali căng phồng quá lâu. Vải kaki ngụy trang là bộ trang phục làm việc không thay đổi, nhưng đôi khi người ta vẫn thèm một chiếc sơmi trắng và một chiếc quần phẳng phiu.
Tám tháng. Tám tháng trên mảnh đất mà người ta vẫn gọi là “châu Phi máu lửa.” Nhưng anh không bị lừa. Tất cả đều bõ công. Chưa bao giờ anh cảm thấy vui như lúc này, mặc dù anh đã nằm liệt giường vì những căn bệnh mà người ta đã sinh ra trên cái thiên đường đầy rệp này. Anh đã sống mà không có rượu gin và thuốc sốt rét, và sống đơn thuần bằng rượu gin mà không có thuốc sốt rét. Nhưng anh vẫn viết khá tốt, và hạnh phúc trong công việc của mình.
Anh nghĩ anh đã quá chậm trễ việc thư từ, và cảm thấy rất áy náy với Jill. Nhưng dù sao khi người ta bận tối mắt tối mũi, hết bắt xe buýt địa phương, vẫy máy bay thuê, lại tóm lạc đà, nhảy chồm chồm trên xe jeep, thì người ta phải quan tâm tới cái mông và đôi cẳng hơn là đàn bà. Đàn bà, dù là người đàn bà yêu dấu nhất mực đi nữa, sẽ chỉ còn là một cái bóng mơ hồ trong ký ức, và thật lạ là ta chẳng nhớ gì đến họ. Song ngẫm kỹ thì cũng chẳng lạ lắm; anh chẳng bao giờ nhớ họ nhiều hồi chiến tranh khi anh đang lênh đênh trên biển hoặc mắc kẹt trên những hòn đảo với thời hạn dài vô tận. Và người ta luôn có tình cảm đúng mực trái ngược với những tấm bưu ảnh viết tay khi người ta đang đánh máy những đoạn văn xuôi chán ngắt.
Anh đã đọc và đã nghe kể về đàn ông da trắng và sự phụ thuộc của họ vào đàn bà thổ dân vùng nhiệt đới. Anh đã lăn lộn khắp châu Phi, Bắc và Nam, Đông và Tây. Những cái tên nhảy nhót trong đầu anh như tia lửa điện: Mogadisu, Addis Ababa, Luanda, Ruanda Urundi, Luluabourg, Lizville, Stanville, Accra, Leo, Brazza, Lampala, Nairobi, Mombasa, Dares Salaam, Lumumba Gizenga Kalonji, Mboya, Kenatta, Kasavubu, Balikongo, Tshombe, Verwoerd? Ngày Pratt bắn ông anh đang ở Joburg. Và ông vua già đáng thương Mushenge, Togoland. Trước đây có ai từng nghe nói đến Sylvanus Olympio chứ? Hoặc Sekou Touré? Hoặc Abbé Youlou? Hoặc tất cả những khuôn mặt đen và những vùng đất đang nhan nhản trên các báo? Ai đã nhìn thấy những phụ nữ nhuốm màu tang tóc thất thểu bước đi trên các đường phố của Luluabourg? Ai đã chứng kiến trận chiến bên ngoài Bakwanga? Ai, vì Chúa, trước đây đã từng nghe nói đến Bakwanga?
“Ta,” anh nói và thắt cà vạt. “Bác sỹ Lingvingstone Barr già. Và nó có vẻ hợp với mình, như ông ấy nói. Mặc dù mình chưa để râu quai nón và chưa chung sống một cách đáng xấu hổ với một bibi da đen.”
Anh không bị cám dỗ, không cảm thấy thất vọng, mặc dù Cônggô tràn ngập đàn bà Bỉ và Pháp, còn Nairobi, trong những lần tạt về thường xuyên của anh để tập hợp lại nhóm, đầy rẫy những cô gái Anh xinh đẹp trong những bộ soóc ngắn. Chúa biết là Capetown, Johannesburg và Durban đầy ắp đàn bà. Nhưng lần duy nhất anh sa ngã là ở khách sạn Relais, phần Cônggô thuộc Pháp, với cái cô Sabena xinh đẹp mà, như viên quản lý vừa cho biết, đã sớm đi đón máy bay.
Có quá nhiều thứ việc từ khi anh xuống máy bay ở Nairobi, sau khi quả quyết rằng sẽ không có gì nổ ra ở Cônggô cho đến sau ngày Độc lập mùng 1 tháng Bảy. Linh cảm của anh rất đúng. Đôi khi dùng một thợ săn da trắng làm người dẫn đường, đôi khi tự một mình, anh đã sục sạo khắp các nước lân cận - bằng xe jeep từ Nairobi tới Somali, bằng máy bay tới Ethiopia, xuống và lại đi qua Tây Angola thuộc Bồ Đào Nha, đi tắt về Gabon để ở chơi một tuần với bác sỹ Schweitzer ở Lambaréne, gặp một số người hủi hiếm hoi và tuyệt vời, những tay trông thành thạo và những bác sỹ Do Thái tị nạn.
Tư liệu đã thu thập được dồi dào và được viết ra một cách trôi chảy trong những lần hiếm hoi khi anh tranh thủ nghỉ được một tuần và vùi đầu ở khách sạn với chiếc máy chữ xách tay. Mấy bức điện của Marc Mantell toàn những lời tán tụng. Hiển nhiên là các biên tập viên rất hài lòng với bản thảo của anh. Len lỏi được khi Pratt bắn Verwoerd đã là một kỳ tích. Họ đã treo cổ một người Anh tên là Peter Poole ở Nairobi vì đã giết một người da đen; anh cũng ở đó lúc thi hành án. Đó là lần đầu tiên người ta treo cô một người da trắng vì tội đã bắn một thổ dân Kenya. Nếu mọi chuyện diễn biến tốt như vậy, thì tại sao họ lại gửi đến một trợ lý?
Alex đã có thể nhìn thấy những mẩu tư liệu thu thập được đang hình thành nên một cuốn sách hấp dẫn, đầy đặn, toàn diện và không hư cấu về một châu Phi mới. Trong cuốn sách đó sẽ chứa đựng rất nhiều mạch quặng vàng, mà những người suốt đời sống trong ánh sáng không thể biết được - ví như chuyện viên tù trưởng già với 150 bà vợ; như Albert Kalonji, người đã tự tuyên bố là Vua của nền dân chủ mới, như những gì anh biết về bác sỹ chuyên khoa phong người Ý với Schweitzer, như tập tục cắt xẻo trên đất Ethiopia và Somali, như những cuộc chiến vùng biên giới giữa người Turkanas, người Suks và người Karamajong... Đó sẽ là một cuốn sách hay, mặc dù về cơ bản nó được chắp ghép từ những bài báo.
Nhưng ở đâu đó, được đào sâu chôn chặt, có một cuốn tiểu thuyết vẫn đang lẩn trốn anh. Đôi lúc anh tưởng mình đã nắm được nó, nhưng rồi nó lại trôi tuột đi mất. Một hôm, anh nghĩ, đồng xu sẽ rơi xuống, và rồi anh sẽ có cuốn sách. Cuốn sách để đời, cuốn sách mà anh sẽ nâng niu trong nhiều năm. Tất cả những câu chuyện phong phú về cái mới và cái cũ, về cuộc sống và cái chết, về da trắng và da đen, về hôm qua và ngày mai ở đây trên mảnh đất châu Phi đang biến đổi này, còn anh, Alexander Barr, sẽ còn lang thang ở đây cho đến chừng nào anh thấy được cái mà anh tìm kiếm.