- V - Những cái chết-

Liên đang ngủ bỗng giật mình đánh thót, hình như có bàn chân ai đá thốc vào mạng sườn nó. Nó ngồi dậy, dụi mắt, và ngạc nhiên biết bao khi thấy trước mặt nó ba người lính đang trố mắt nhìn nó và Vĩnh.

Một người trong bọn hỏi nó:

- Con bé kia, mi làm gì ở đây?

Rồi day lại phía Vĩnh:

- Còn thằng này nữa. Cha mẹ chúng mi đâu?

Vĩnh điềm tĩnh đáp:

- Cha mẹ chúng tôi đều bị bắt cả, trong khi chúng tôi lẻn trốn ra đây. Chúng tôi đang tản cư.

Một người lính trợn mắt hỏi:

- Cha mẹ chúng mày làm sao mà bị bắt?

Vĩnh thản nhiên đáp:

- Thưa con không biết ạ!

Một người lính khác trông có vẻ hiền lành hơn, gật gù cái đầu ra dáng nghĩ ngợi. Một lát hắn mới lên tiếng:

- Bị bắt hay đã chết rồi cũng nên.

Câu nói ấy làm cho hai đứa trẻ sợ hãi. Chúng nhìn người lính không chớp mắt, chờ đợi một tin chẳng lành. Người lính bỗng cất tiếng cười to:

- Những người bị bắt đều là những phần tử bị tình nghi có liên lạc mật với địch. Họ là những gián điệp nguy hiểm.

Liên ngơ ngác hỏi:

- Gián điệp là gì, hở ông?

Vĩnh cũng cất giọng kinh hoàng:

- Không, cha mẹ chúng tôi làm ăn lương thiện không hề liên lạc mật với ai cả.

Tên lính hất hàm hỏi chúng:

- Chúng bây có phải sinh quán ở Khai Thành?

Vĩnh đáp ngay:

- Không, cha mẹ chúng tôi ở phương xa đến đây lập nghiệp.

Tên lính mỉm cười khó hiểu:

- Đó là nguyên nhân khiến cha mẹ chúng bây bị tình nghi. Trong thời loạn này, người ta rất dễ bị tình nghi.

Liên sợ hãi hỏi:

- Bị tình nghi, có tội gì không, hở ông?

Một tên lính lạnh lùng nói:

- Nếu quả thật là gián điệp thì sẽ bị tử hình.

Vĩnh và Liên đều kêu lên một tiếng thất thanh: “Trời!” rồi cả hai bụm mặt khóc. Tên lính tỏ vẻ thương hại:

- Còn điều này rất quan trọng: Khai Thành đã thất thủ đêm qua.

Liên nghẹn ngào:

- Cha mẹ ơi!

Vĩnh cúi đầu để giấu sự xúc cảm.

Tên lính tiếp:

- Hiện nhiều bộ đội đã rút rải rác về hậu phương để phòng cuộc không tập và tấn công của đối phương. Chúng bây mau mau tránh xa chốn này, không thì có thể nguy đến tính mạng đó. Đi mau đi!

Hai đứa trẻ dạ dạ vâng lời, vừa toan chào bọn lính để lên đường, bỗng có tiếng phi cơ vần vũ trên đầu. Một đoàn oanh tạc cơ từ phía Nhân Xuyên bay lại, rà rà thấp xuống, dường như để thám tính mặt trận.

Một tên lính thét lên:

- Nằm sát xuống mặt đất và ẩn mình vào bụi cây.

Vĩnh vội kéo Liên chui vào bụi rậm. Vừa ngay lúc đó, cách chỗ hai đứa bé núp chừng một trăm thước, có tiếng súng từ một phòng tuyến đâu đó khạc đạn lên từng hồi. Đoàn phi cơ lao mình tránh đạn, rồi xả liên thanh bắn xuống như mưa. Tiếp theo, những hỏa tiễn không địa rú lên, những tiếng nổ vang rền làm chấn động cả lòng đất. Những làn khói cuồn cuộn dâng lên cao. Hoa, lá, đất tung lên tơi tả.

Hai đứa bé nằm trong bụi cây, không dám động đậy. Chúng nghe từng loạt đạn bay vút trên mái đầu. Liên có cảm giác như sự chết đã đến gần, Tử Thần đang quanh quẩn đâu đây, chỉ chờ đợi một viên đạn vô tình lạc vào, là đến ngay để rước nó. Nó rùng mình, tai nó ù ù, mắt nó hoa lên.

Bỗng cách nó vài thước, có tiếng thét, có tiếng giãy giụa, rồi im hẳn. Vĩnh rỉ khẽ vào tai nó:

- Hình như có một người lính bị trúng đạn!

Liên không đáp vì nó không nghe gì cả. Một tiếng bom nổ gần đó làm đất bắn lên tung tóe, rớt lả tả trên người nó.

Nửa giờ sau, đoàn phi cơ đảo cánh bay về hướng Khai Thành.

Hai tên lính chui ra khỏi chỗ núp. Liên và Vĩnh cũng bắt chước chui ra. Tên lính thứ ba nằm chết trên bờ ruộng, máu ra lênh láng.

Liên nhìn kỹ tên lính tử thương. Đó là tên lính có vẻ mặt hung dữ, đã trợn mắt với nó khi nãy. Mới nửa giờ trước, Liên thấy ghét hắn lạ lùng, hắn giỏi tài bắt nạt trẻ thơ, hắn không biết thương những đứa trẻ lạc loài. Nhưng giờ đây, hắn nằm bất động trong dáng dấp sợ hãi, hắn không còn có thể trợn mắt được nữa. Tự nhiên, Liên cảm thấy thương hắn, nó không còn nhớ là đã có lần nó ghét hắn, nó chỉ nhìn thấy ở hắn một con người; hơn nữa, một con người cùng chung một tổ quốc với nó.

Nó nghĩ thầm: “Tên lính ấy chết thật là phi lý. Trong thời chiến tranh, có nhiều cái chết thật là phi lý...” Nó không cảm thấy sợ hãi chút nào (mặc dầu bình thường, nó rất sợ người chết), nó men lại gần xác người lính, kính cẩn quỳ xuống và đưa bàn tay nhỏ bé vuốt mắt nạn nhân. Mắt nó đỏ hoe, đôi mi chớp chớp. Nó thấy gương mặt người lính lúc này sao mà hiền lành, dễ mến lạ!

Hai người lính chứng kiến hành động khả ái của cô bé. Họ tiến đến sau lưng nó, lòng xúc động bồi hồi.

Không muốn nhìn lâu cảnh tượng ấy, Vĩnh kéo Liên chạy đi. Qua khỏi một bờ đê, chúng vấp phải một các thây tràn trụa những máu. Đầu người ấy ngã gục trên một gò đất, một vũng máu còn động dưới lưng. Nhìn quần áo của người đó, Liên biết là một nông dân chất phác, tháng ngày lam lũ với luống cày. Có lẽ người này chết mà không biết tại sao mình chết, và cái chết của mình có ích lợi cho ai?

Hai đứa trẻ không dám dừng bước, cắm đầu chạy. Chẳng hiểu chúng chạy như thế được bao lâu khi đã mỏi rụt cả chân, chúng mới dừng lại. Trước mặt chúng, một con rạch uốn mình qua rặng cây xanh ngắt. Liên ngồi phệt xuống đất, thở hào hển. Vĩnh cũng ngồi xuống cạnh nó, lấy tay vuốt mồ hôi trên trán. Hai đứa đều mệt lả và đói mèm.

Thật lâu, Liên mới thốt lên được:

- Em không đi được nữa rồi.

Vĩnh nhìn Liên có vẻ thương xót:

- Không đi được thì nghỉ vậy.

Hai đứa lại nín lặng. Liên ngả mình vào một cội cây, thở dài:

- Thật là khủng khiếp quá đi thôi! Đây là lần đầu tiên em được mục kích những cái chết thật ghê gớm.

Vĩnh cũng thở dài:

- Chiến tranh là như vậy đó! Thầy ta chẳng đã từng bảo: “Chiến tranh tàn nhẫn sẽ nung đúc tâm hồn chúng ta bằng máu và lửa” đó ư?

- Nhưng bài học ấy làm cho em khiếp mất thôi!

Vĩnh đến bên rạch, soi mình xuống nước, rồi cười nói:

- Con rạch này chẳng biết có đẫm máu chưa, nhưng ta cũng phải uống đỡ.

Nó vốc nước lên tay, uống ừng ực. Uống xong nó vốc một bụm đem lại cho Liên. Cô bé vừa uống vừa nhăn mặt:

- Sao mà hôi thế này?

Tuy nói thế, nó cũng thấy thắm giọng và đỡ khó chịu.

Ngồi nghỉ một lát, Vĩnh nói:

- Ở đây không có thức gì ăn, ta rán lần đi một khoảng nữa xem.

Hai đứa lại lên đường.

Đến xế chiều, chúng đến một làng nhỏ. Người trong làng phần nhiều là ông già bà cả, không có tráng đinh nào. Cả làng lưa thưa vài mươi nóc nhà tranh.

Sau khi quan sát qua tình trạng sinh hoạt của họ, Vĩnh nhất định dừng bước trước một mái nhà ở đầu làng.

Đó là mái nhà tranh của gia đình đôi vợ chồng già chuyên nghề đan rổ và một đứa cháu trai mới lên tám tuổi.

Thấy Liên và Vĩnh, vợ chồng ông cụ hết sức ngạc nhiên.

Họ vồn vã hỏi han, làm cho hai đứa bé trả lời không kịp thở. Chúng thuật lại tình cảnh lạc loài của chúng giữa lúc bom rơi đạn nổ. Vợ chồng ông cụ lắng tai nghe, lúc thì mỉm cười tỏ vẻ hoan hỉ, lúc thì chau mày tỏ vẻ cảm động. Riêng cậu bé tám tuổi đứng nép bên cạnh Vĩnh, ra chiều trìu mến hai đứa trẻ lắm.

Nghe xong câu chuyện, ông cụ vuốt tóc Vĩnh, giọng thân yêu:

- Các cháu đều là những đứa bé can đảm và đáng thương. Nếu không có chiến tranh, các cháu - như bao nhiêu đứa trẻ khác ở đất nước này - sẽ sống cuộc đời êm ấm và đẹp đẽ biết bao nhiêu!

Ông cụ dẫn hai đứa vào nhà, bảo dọn cơm cho chúng ăn. Ông nhìn chúng ăn ngon lành, ôn tồn kể:

- Ông có tất cả ba đứa con. Thằng lớn đã có vợ và sanh được thằng cháu kia (ông vừa nói vừa chỉ thằng bé tám tuổi đứng cạnh Vĩnh), một đứa con gái vừa tuổi cặp kê và một thằng con út trạc tuổi hai cháu.

- Vậy các anh, chị đi đâu cả mà nãy giờ chúng cháu không thấy?

Ông cụ nhếch môi cười, nụ cười trông áo não làm sao! Đôi mắt cụ như chứa đựng một nỗi buồn thầm kín. Ông day mặt về phía Vĩnh, giọng phân trần:

- Chẳng biết rồi chiến tranh sẽ cướp đi bao nhiêu mái đầu xanh như thế. Chỉ có tuổi già như ông là tuổi bỏ phí mà thôi.

Ông cụ không đáp thẳng câu hỏi của Vĩnh mà chỉ buông ra những lời nói chán nản mơ hồ. Vĩnh đoán gia đình này đã chịu nhiều tai biến vì chiến tranh nên ông cụ không muốn nhắc lại những chuyện đau lòng. Và nó đành cúi đầu, im lặng.

Ông cụ bỗng cất tiếng cười to. Tiếng cười đau khổ của cụ làm cho hai trẻ lạnh người. Chúng nhận thấy trên đôi môi của cụ một cái mếu não nùng, trông rất thảm hại...