3- Exxon, IBM & AT&T

Tôi mở chương mục đầu tiên chơi stock với Charles Schwab. Công ty này mới ra cạnh tranh với các công ty brokerage lâu đời, cổ thụ như Merrill Lynch, nên lấy giá commission rất rẻ, gọi là discount broker. Mua một trăm shares, chỉ mất vài chục đô la, không như Merrill Lynch tính cả 200 hay 300 đô la mỗi lần mua.

Schwab hạ đo ván các công ty cũ, nhưng gậy ông đập lưng ông, chừng một năm nay, vì bây giờ ai cũng chơi stock online, thêm nhiều công ty online như Robinhood bây giờ lấy commission là zero! Schwab bị mất khách nên bây giờ cũng không tính tiền commission nữa, kết quả mọi brokerage bây giờ đều cho free hết, khuyến khích dân chơi stock mua bán loạn cào cào. Vì đều free cả. Ăn thua là có thắng khi mua bán stock hay không! Và càng trade nhiều lại càng dễ thua nặng!

Trở lại chuyện mua stock lần đầu tiên. Hồi năm 1984, chưa có Internet, muốn mở account phải ra văn phòng của Schwab. Giờ ăn lunch, tôi ra gặp một anh broker già, mở account và đòi mua stock ngay. Hỏi muốn mua stock gì, tôi chọn 3 stock loại lớn nhất: Exxon, IBM và AT&T. Nhưng tôi đòi lấy stock certificate để giữ và tìm hiểu. Bây giờ không ai đòi và chắc cũng không có brokerage nào chịu cho khách hàng lấy stock certificate để giữ. Vì tất cả mọi chuyện bây giờ đều online hết!

Tuy nhiên anh broker già cho biết tôi chỉ có thể xin stock certificate cho một thứ stock thôi, hai stocks kia phải để lại trong account. Lý do giản dị là nếu lấy stock certificate, khách hàng có thể sau này đi sang một công ty brokerage khác để bán. Schwab sẽ mất commission khi tôi bán stock. Để lại trong account, Schwab ăn tiền commission hai lần, lúc mua và lúc bán.

Thế là vài ngày sau tôi nhận được tờ stock certificate của Exxon. Tờ certificate thật đẹp, đóng khung trạm trổ, đề tên tôi là chủ nhân của 50 shares của công ty Exxon. Có nghĩa giờ đây tôi là ông chủ của các cây xăng Exxon nhan nhản trên đường phố. Mấy tên đổ xăng ở trạm xăng Exxon đầu đường đâu có biết là chúng đang phục vụ chủ nhân ông big boss của chúng khi tôi đi đổ xăng đâu!

Chỉ có điều đáng tiếc là tôi mua stock của Exxon quá ít! Của đáng tội, mua thử lần đầu nên run tay, tôi chỉ mua 100 shares của AT&T, 100 shares IBM và Exxon lại mua ít nhất là 50 shares! Và vì giữ stock certificate của Exxon nên tôi còn giữ đến ngày nay, sau 37 năm trời!

Lý do là hai stock IBM và AT&T để trong account, sau vài tháng thấy có lời, tôi bán ngay, kiếm chút lời lấy hên, để vào bụng cho ấm dạ. Có nghĩa stock trong account trông rất ngứa mắt, dễ bán đi nhanh chóng, hoặc có lời chút đỉnh là bán, hoặc thua nặng, bán sớm, bỏ của chạy lấy người. Không phải là daytrading như bây giờ, nhưng stock để trong account có khuynh hướng dễ đem ra bán, ít ai để lâu, năm này qua năm khác!

Và điều khác nữa là khi giữ stock certificate, muốn bán phải mang ra brokerage office để trao cho họ làm giấy tờ khi bán xong. Chỉ nghĩ đến chuyện gọi tới gọi lui rồi còn phải mang stock certificate đi để trao lại cho broker là tôi ngại rồi. Phiền toái quá! Vả lại cũng không bao nhiêu, 50 shares của Exxon năm 1984 chỉ có giá là 40 đồng một share, có nghĩa chỉ là 2000 đô la. Vì thế tôi giữ lại 50 shares này đến bây giờ!

Điều đáng ngạc nhiên và thích thú là nhờ giữ lâu như vậy nên lời quá chừng, chỉ với 50 shares Exxon! Lý do là Exxon split stock 3 lần sau khi tôi mua. Stock split loại 2 cho 1 có nghĩa nếu có 50 shares, sẽ trở thành 100 shares, nhưng giá trị không thay đổi vì một share trước kia giá 40 đồng nay còn 20 đồng. Các công ty hay làm stock split khi giá stock lên quá cao, thí dụ như Exxon có giá tăng lên từ 40 thành 100, thường sẽ split để giá thấp đi thành một nửa, người mua đỡ ngại khi mua.

Exxon split stock loại 2 cho 1 vào tháng 9/1987. Tôi nhận được thêm stock certificate, thành ra có 100 shares. Đến tháng 4/1997, Exxon split lần nữa và tôi có 200 shares. Lần cuối cùng, Exxon split là tháng 7/2001. Kết quả tôi có 400 shares Exxon như hiện nay, so sánh với giá vốn chỉ là 50 shares còm cõi!

Tính ra tiền mới thấy nhiều! Vì giá vốn lúc mua là 2000 đồng. Giá của Exxon hôm thứ sáu 26 tháng 2/2021 là $ 54.37 một share. Và 400 shares có giá trị là $21748. Có nghĩa nhờ để lại stock Exxon không bán, tôi đã lời gấp gần 11 lần. Mấy năm gần đây stock dầu bị xuống nhiều vì kinh tế toàn cầu yếu kém, ít dùng dầu, trong khi mức sản xuất nhờ khai thác shale oil nên tăng quá nhiều. Chênh lệch về cung cầu đã làm giá dầu xuống nên stock các hãng dầu xuống theo. Như Exxon năm 2016 có giá cao gần 100 một share. Có nghĩa hồi năm 2016, mức lời của tôi nhờ Exxon đã gấp 20 lần giá vốn!!!

Nhưng chưa hết! Còn tiền pidend nữa. Đây là tiền lời của công ty chia mỗi năm cho các người mua stock của công ty. Exxon có tiền pidend rất cao, hiện nay là 6.4%. Không những thế năm nào Exxon cũng gia tăng tiền pidend lên, gần như đã mấy chục năm nay, chưa năm nào không tăng cả!. Cứ 3 tháng một lần, tôi nhận được pidend check của Exxon, bây giờ là $348. Một năm như vậy là $1392 tiền lời pidend của công ty. Cứ như thế đã suốt 37 năm nay, tính ra khoảng $40,000 - $50,000 chỉ với pidend.

Tính ra tiền lời do pidend còn nhiều hơn cả tiền lời do giá trị tăng cao của stock. Và cộng chung tất cả, chỉ với 2000 đồng vốn bỏ ra mua 50 shares của Exxon năm 1984, tiền lời hiện nay cũng cỡ $55,000 hay gần $60,000.

Như vậy bảo sao tôi không tự đấm ngực, biết thế năm 1984 bỏ ra 20,000 mua stock Exxon thay vì chỉ 2000 nhỏ nhoi, có phải vui như Tết không?!!!