16 - Dạy Con Từ Thuở Còn Thơ

Như thường lệ 5 giờ sáng tôi đã dậy, sau khi làm mấy động tác về thể dục cho dãn gân cốt, nhìn trời mây, cây cỏ còn đọng sương mai, vũ trụ bao la, huyền diệu, kỳ công xếp đặt lớp lang, vẻ đẹp thiên nhiên thấm nhuần trong tâm não, tinh thần sảng khoái, tôi thầm cảm ơn đấng Tạo Hóa đã dựng nên muôn loài, chỉ đặt để có loài người được thay quyền Tạo Hóa hưởng dùng, có quyền trên các loài thụ tạo khác. Thế mà nhiều người vẫn chưa vừa lòng, vẫn oán trách đấng Tạo Hóa.

Giòng tư tưởng chợt bị cắt ngang do nhiều tiếng động loảng xoảng như nhiều đồ bằng sứ bị ném xuống đất. Những tiếng động đó xuất phát từ bên kia đường, trước mặt nhà tôi là nhà ông bà Giáp. Tiếp theo tiếng động là tiếng bà Giáp the thé như xé vải:

-Cứ ngồi đấy mà chờ, nay bố muốn đổi cái Tivi mầu lớn hơn, mai đổi bộ salon, mốt đổi bộ bàn ăn, rồi khuyến khích, rồi tâng bốc nó tài, nó giỏi, thậm chí nó đưa hết con mèo này đến con mèo khác về cũng không dám nói động đến nó, ăn tiêu như phá, không hỏi nó lấy tiền ở đâu ra, nó biết in tiền hay sao? Bây giờ nó vào tù, khốn nạn một mình nó phải chịu đã đành, còn mình là bố mẹ nó còn dám ngẩng mặt nhìn ai.

Tiếng ông Giáp:

-Im cái miệng lại, còn đổ lỗi tại ai, quen ăn gian nói dối từ hồi nào đến giờ, có nói ra chỉ ầm cửa ầm nhà, mồm loa mép giải, nó có gan ăn cướp, có gan chịu đòn, còn phàn nàn nỗi gì. Hãy trách mình trước, nay kêu thiếu, mai kêu túng, nó có đem tiền đem đồ gì về nhà cho, thì lấy làm hả hê lắm, có biết những người mất tiền mất của vì nó, người ta khổ sở thế nào không?

Đã quen tai về những tiếng động bên nhà láng giềng bởi mấy cô cậu tuổi trẻ thường mở nhạc kích động, cười nói ầm ĩ, hay chửi nhau to tiếng bất chợt đã làm phiền hàng xóm khó chịu, phải nghe những lời thô bỉ. Nhưng lần này làm tôi chú ý vì tiếng ông bà Giáp cãi cọ trách móc nhau vào buổi sáng sớm, hẳn ông bà đang lo lắng cho cậu Ất mới bị bắt mấy bữa nay về tội ăn cướp.

***

Khổ chủ là một bà già hơn 70 tuổi, gầy gò, mắt kém sáng mà cụ không chịu đeo kính lão. Biến cố đại nạn xảy ra năm 75, cụ may mắn theo đoàn người tỵ nạn. Cụ không có con, được người bảo trợ giúp đỡ đưa cụ đến ở một phòng trong chung cư, có vài người cháu thỉnh thoảng đến thăm viếng hay lối xóm các bà quen biết cũng đưa cụ đi chợ đi chùa.

Vào một buổi sáng khoảng 7 giờ, có tiếng gõ cửa, cụ yên trí một người quen nào đến thăm, cụ ra mở cửa thì một thanh niên khoảng 19, 20 tuổi chực sẵn ở ngoài. Nó cài cửa lại, đẩy cụ vào xó nhà, đe dọa bắt cụ ngồi yên. Nó lục soát lấy hết tư trang, tiền bạc cụ để dành từ trước, rồi còn đe dọa nếu đi thưa cảnh sát nó sẽ trở lại trả thù. Vì cụ đã nhận ra nó là người trong chung cư gần căn nhà cụ ở. Khoảng hai giờ đồng hồ sau, một người đàn ông đến cho cụ biết tên cướp nhà cụ là em vợ y, nếu cụ đi nói cho ai biết, gia đình tên cướp sẽ trả thù.

Theo như người viết tìm hiểu về gia đình này, ông bố trước kia là một công chức đưa được cả gia đình đi tỵ nạn, ông chăm chỉ đi làm, gia đình không phải thiếu thốn, tính tình chất phác, cuối tháng đưa đủ lương về để cho bà vợ chi tiêu mua sắm, cho các con có đủ tiền ăn học. Ông cho như vậy là đủ bổn phận đối với vợ con trong gia đình. Ông không hay để ý đến hạnh kiểm, sức học các con có tiến bộ không, cho đến khi có giấy lệnh truy nã con, ông mới sửng sốt kêu trời.

Bà Giáp chẳng hơn gì ông, đồng tiền đối với bà rất quý, dè sẻn tính toán làm sao để có nhiều tiền làm giầu như người ta. Các con bà ngày một lớn, phải có nhu cầu theo tuổi, theo ý bà miễn là nuôi chúng ăn no mặc ấm, có sách vở đi học thế là quý rồi, còn đòi hỏi chi nữa.

Trẻ con đến trường, ngoài giờ học ra, lúc ra chơi, khi tan trường, chúng có bạn bè chơi với nhau, nói truyện với nhau, nhìn nhau, rồi khoe nhau có đồ chơi mới, có áo mới, nay bạn này có cái nọ, mai bạn kia có cái khác.

Trẻ con, em nào cũng như em nào, đều thèm muốn những cái mới lạ, ao ước sao cho được có. Những em con nhà nghèo hiểu rằng bố mẹ không có tiền không dám xin, hay có xin bố mẹ nói không có tiền mua cho con được, chúng hiểu rồi thôi. Nhưng trường hợp con ông bà Giáp lại khác, các em muốn thứ này thứ nọ về xin không được bố mẹ đáp ứng, bao giờ bố mẹ cũng kêu không có tiền.

Chúng biết rõ bố mẹ có tiền mà không muốn cho chúng, chỉ tìm cách nói dối quanh để từ chối. Có khi các em đưa bài vở về khoe bố mẹ mong bố mẹ thưởng cho đồ chơi, đi xem phim v.v… bố mẹ cũng hứa “cuội”. Ở nhà chúng hay chứng kiến bố mẹ thiếu thành thực đối với họ hàng, bạn bè khi những người này cần giúp đỡ về tiền, về công việc, thất hứa từ việc lớn đến việc nhỏ.

Ảnh hưởng đó trực tiếp tác động trong gia đình ông bà Giáp. Ất đi học là một trò thông minh lanh lợi, nó thấy bạn bè có đồ chơi mà nó thích, đã tìm cách lấy chơi bằng được, hỏi mượn nếu bạn nó quên không đòi mà có đòi nó nói dối đã làm mất hay hỏng rồi. Có khi nó bỏ học rủ bạn đi các chợ tìm cách ăn cắp đồ ăn hay đồ dùng.

Dần dà tính xấu ăn sâu vào tâm trí nó, nhiều lần nó đưa đồ ăn cắp về nhà cho cha mẹ, ông bà Giáp đã không hỏi nó về của xuất xứ để tìm khuyên bảo ngăn chặn, coi như của tự nhiên mà có, nhất là bà Giáp vui vẻ như thừa nhận con mình khôn ngoan lanh lẹ, như khuyến khích nó đi sâu vào vòng tội lỗi. Bây giờ hai ông bà thương con trách móc đổ lỗi cho nhau đã không biết dạy con. Muốn con nên người đức hạnh mình hãy làm gương tốt cho các con noi theo. Cha mẹ hay ăn gian nói dối lừa đảo người ta tất nhiên con cái sẽ thành ăn cắp ăn cướp, đi băng đảng phá hoại xã hội.

Chứng kiến về vụ con ông bà Giáp sa lầy mất tương lai, một bà mẹ trẻ hàng xóm đã nói:

-Tôi rất chú trọng về giáo dục con cái, mỗi buổi sáng đưa cháu đi học, cháu được 7 tuổi tôi cứ cắt nghĩa nhiều làn như thế nào là nói dối, nói dối là sự xấu ai cũng ghét người nói dối, rồi một hôm cháu gọi tôi: Mẹ ơi em bé nói dối, em có tội đấy. Tôi hỏi: Em nói dối như thế nào? Nó trả lời: Em lấy đồ chơi của con. Con hỏi thì em nói không lấy.

Tôi hỏi em nó: “Đồ chơi của anh đâu?” Bé chỉ ra sân với vẻ mặt ngơ ngác. Tôi phải cắt nghĩa cho thằng anh hiểu, em chưa biết nói dối và con phải hỏi em là đồ chơi của anh để ở đâu đi tìm cho anh.

“Nhân chi sơ tính bản thiện”. Trẻ con như tờ giấy trắng. Nhưng gương tối, lời nói phải, như in vào tâm trí chúng, khi lớn lên có tác dụng suốt đời. Thời Nghiêu, Thuấn dân chúng đi đường có trông thấy của rơi giữa đường cũng không ai lấy, cho rằng của người nào đã vô ý để rơi, rồi khi biết, người chủ sẽ trở lại tìm lấy. Dù nhiều ít không ai lấy của ai. Người người đã giữ được đức thật thà, không tham lam, nói dối, về đêm nhà nhà không ai phải cài cửa ngỏ, tôn trọng chủ quyền tư hữu là đời thịnh trị, ngàn năm sau vẫn còn nhắc nhở ca ngợi người xưa.