20 - Kiếp Người

Tâm đi học về tới nhà quăng vội cặp sách trên bàn, chạy vào rảo miệng nói:

-Mẹ ơi! Mẹ ơi! Con đi học về, mẹ ở đâu?

-Ờ, ờ mẹ đây, mẹ ra ngay. Sao con đói rồi hả? Mẹ dọn cơm nhé, hay đi tắm rồi thay quần áo cho mát mẻ rồi hãy ăn cơm.

Mẹ còn hâm lại đồ ăn. Tâm phụ mẹ lấy bát đũa để sẵn ra mâm. Biết con thích ăn cá chiên, hôm nào bán hết hàng sớm bà Năm cũng vào chợ tìm cá tươi về chiên cho con ăn. Cả hai cùng ngồi ăn cơm, nhưng mẹ hay đứng lên lấy cái nọ bỏ cái kia rồi nói con cứ ăn xong trước đi, có ý nhường cho con ăn rồi mẹ sẽ ăn sau. Ăn xong trước bao giờ mẹ cũng bảo Tâm đi ra ngoài chơi.

Một hôm Tâm ra ngoài chơi nhớ đến quả bóng để quên ở nhà, về nhà Tâm xuống bếp vừa gặp mẹ ăn cơm với đĩa cá mà Tâm đã ăn hết thịt còn xương mẹ đang mút lại, tự nhiên nó thấy thương mẹ quá và hiểu ra từ trước đến giờ mẹ đã nhịn cho Tâm ăn. Từ hôm sau Tâm không chịu ăn cơm trước mẹ. Sau khi học bài xong bao giờ mẹ cũng bảo Tâm đi ngủ trước để mẹ còn làm nhiều việc.

Tâm có người cha đã bỏ mẹ con Tâm từ lúc Tâm mới biết bò biết gọi bố. Mẹ Tâm âm thầm nuôi con. Thỉnh thoảng nó bắt gặp mẹ ngồi khóc một mình. Tâm định lại yên ủi mẹ thì mẹ nó cố gắng cười gượng đứng lên không muốn cho Tâm phải khổ lây. Tâm có hỏi sao mẹ khóc, mẹ cứ đánh trống lảng đáp: Không có sao cả, rồi đi lấy bánh kẹo mẹ đã mua sẵn để dành đưa ra cho Tâm ăn. Lâu lâu Tâm gặp bố, một người đàn ông khỏe mạnh đi xe đạp vô nhà, gọi Tâm ra, ôm Tâm vào lòng hỏi:

-Con có khỏe mạnh không? Con học đến đâu rồi? Lớp mấy? Con chịu khó học, lần sau bố về sẽ mua giầy mới cho con.

Nghĩ đến giầy trong lòng Tâm đã rộn rã mong muốn, mỗi khi đi học trông thấy các bạn có giầy mới, trong lòng nó ước ao có đôi giầy, đôi dép cao su con hổ cũng quý lắm rồi. Nó ngước mắt nhìn bố hỏi:

-Bao giờ bố về nữa bố mua cho con đôi giầy bata như bạn con nhé!

Đang lúc thích thú mơ tưởng về đôi giầy mới, thì bố nó bảo khẽ đi chơi chỗ khác lúc nữa hãy về.

Vâng lời bố, nó đi chơi một lúc, khi trở về, tới sân đã thấy bố dắt xe đạp ra đi, trông bố sao mà dữ thế. Mặt bố đỏ sẫm khác thường. Nó ngơ ngác nhìn bố không dám hỏi câu nào cho đến khi bố dắt xe ra khỏi nhà. Tâm vào nhà tìm mẹ, thấy mẹ đang khóc sưng cả hai mắt, nó vội tìm khăn mặt nhúng nước đưa cho mẹ. Cứ cách ít lâu cảnh trên lại tái diễn. Lần thứ ba và cũng là lần cuối cùng nói hỏi mẹ:

-Sao bố không ở nhà, cứ mỗi lần bố về mẹ lại khóc?

Mẹ nó trả lời:

-Bố không muốn ở nhà với mẹ con mình nữa, bố đi theo người đàn bà khác rồi. Mỗi lần bố về chỉ muốn đuổi mẹ con mình đi về ở với ông bà ngoại, để bố bán nhà cho người khác, mẹ không chịu đi mẹ phải cố giữ căn nhà này để mẹ con mình ở, bố chửi, đánh mẹ cũng phải chịu, bằng giá nào mẹ cũng cố níu giữ lấy nhà.

Nói dứt câu mẹ lại khóc. Nó thấy thương mẹ vô cùng và không còn nghĩ tới hay mơ tưởng gì đến ngày bố về cũng như đôi giầy mới.

Hiệp định Genève tới, người ta lo bán đồ đạc thu xếp vào Nam, mẹ con Tâm cũng thu xếp để sửa soạn đi, Tâm cũng được mẹ khoác lên vai cho chiếc bị cói trong có vài tập vở và quyển sách tập đọc thêm con quay là đồ chơi duy nhất. Trên đầu đội mũ cói, hai mẹ con ra tới sân bay còn quay lại đứng tần ngần nhìn căn nhà đã bàn giao cho chủ mới.

Nhờ thế có món tiền để hai mẹ con làm vốn sinh sống khi vào Nam, món tiền mà mẹ nó đã cẩn thận để vào túi áo trong lấy kim băng cài thật kỹ, món tiền đã đổi bằng bao nước mắt, những lời hằn học chửi mắng, những cái tát tai xưng mặt nổ đom đóm mắt mỗi khi anh chồng dại gái bị gái súc xiểm đã lấy đi những đồ vật thứ gì có thể lấy được, chỉ có căn nhà đòi bán không được đã vấp phải ý chí cương quyết của người vợ cố giữ lại cho con mình.

Vào Nam mẹ con Tâm yên định chỗ ở, được chính phủ giúp đỡ, Tâm có áo mới giầy mới đi học, lên 10 tuổi thi bằng Sơ học mẹ đã để dành mua cho Tâm chiếc xe đạp nhỏ, lên Trung học Tâm cũng được mẹ mua cho xe gắn máy như các bạn cùng lớp, đời Tâm thung dung không phải lo lắng gì để hết tâm trí vào sự học.

Chỉ một mình mẹ với gánh rau trên vai, ra đầu đường đón xe lam đưa hàng xuống các chợ thành phố để bán, chiều về mẹ đã nấu cơm Tâm cũng phụ mẹ. Sau bữa cơm Tâm vào bàn học, mẹ đã đi lấy hàng sẵn cho ngày hôm sau. Với lòng thương con, chịu khó thức khuya dậy sớm buôn bán chắt chiu, mẹ đã cung ứng cho Tâm đầy đủ thứ cần. Từ ngày lên Đại học Tâm còn được mẹ chiều hơn, mẹ hay bỏ tiền vào túi để Tâm tiêu vặt hay cần mua sách vở ít khi phải xin tiền, có khi mẹ còn giục đi xinê để giải trí.

Cả một cuốn phim dĩ vãng quay lại trong đầu Tâm, thương mẹ cả một đời vất vả khó nhọc, quạnh hiu, cô độc nuôi con một mình ăn học, về già, yếu đau chỉ trông nhờ tin cậy vào con. Nhưng cuộc đời không mãi mãi như thế.

Một hôm Tâm và Lựu gặp nhau trong tiệc cưới, người bạn giới thiệu mời Tâm đến thăm nhà Lựu. Tâm được cả gia đình chiều chuộng, vồn vã, cho phép Tâm lui tới làm quen tìm hiểu. Sau một thời gian chín mùi, Lựu giục Tâm tiến đến hôn nhân.

Cũng đúng lúc ấy bà Năm đã có ý định tìm con dâu, gặp dịp Tâm thưa với mẹ đưa ý muốn lấy Lựu. Chàng nghĩ mẹ sẽ vui vẻ bằng lòng, trái lại bà Năm đã có ý định chọn một cô con bà bạn thân mà bà đã xem xét cẩn thận từ lời ăn tiếng nói đến cách cư xử, hiểu đễ với cha mẹ, thùy mị, nết na, chỉ chờ Tâm học xong có việc làm sẽ xin cưới.

Cả hai mẹ con đều bảo vệ lập trường của mình. Tâm thưa với mẹ:

-Con không thể lấy người mà con không yêu, ngoài Lựu ra con không lấy ai cả. Lựu cũng là con nhà nề nếp hiền thục.

Tâm đã nhiều lần năn nỉ mẹ, bà Năm vẫn không chịu, bà chỉ muốn Tâm lấy cô con gái bà bạn người mà bà đã để ý kén chọn bằng kinh nghiệm bà nhận thấy đây là người con hiếu thảo, có trung có nghĩa, biết thương yêu hay giúp đỡ người nghèo rất hợp với bà. Quyết liệt hơn, bà bảo thẳng Tâm:

-Mẹ chỉ có một con, nếu con lấy con Lựu theo mắt mẹ nhận xét mẹ không thể ở chung với con được.

Tâm thật buồn không còn dám đả động về việc hôn nhân. Ngày đại biến 30-4-75 ập đến, mẹ con bà Năm cũng như gia đình Lựu đã may mắn đều có mặt ở trại tỵ nạn ở Mỹ; Lựu và Tâm đã gặp nhau nối lại mối tình cũ. Tâm Lựu nhờ nhiều người quen nói giúp với bà Năm để hai người được về chung sống với bà Năm.

Cuối cùng vì thương con, nơi đất khách quê người không dễ gì tìm được người nào vừa ý mính, bà Năm đành chiều lòng con. Vốn tính cẩn thận, bà Năm đã nói trước cho Lựu hiểu gia cảnh hiện tại và bổn phận người con dâu với ít điều trái ý Lựu, vì hoàn cảnh khó khăn Lựu cúi đầu vâng lời.

Được bảo trợ ra khỏi trại, định cư an toàn, Tâm và Lựu sẵn có căn bản học vấn đã dễ dàng tìm được việc làm, tối về học thêm; bà Năm ở nhà giữ việc nội trợ, rồi mỗi năm bà lại có thêm cháu để bồng làm cho bà bận rộn thêm nhưng thích thú với việc hầu con hầu cháu. Bà vẫn cố gắng chu toàn công việc nhà coi sóc cháu để các con đi làm.

Nhưng rồi mỗi ngày bà lại nhận ra người con dâu có những lời nói thái độ đối với bà ít kính nể, dần dà coi bà chỉ là người vú già không công. Bà Năm cũng biết muốn đi đâu làm gì cũng phải lệ thuộc vào con vì bà không biết nói hay hiểu được luật lệ phong tục nơi đây. Rất may mắn bà được chính phủ trợ cấp một số tiền nhỏ hằng tháng bà cũng góp với con để khỏi mang tiếng ăn nhờ ở đậu. Bà cố gắng giữ lấy hòa khí trong gia đình, bà vẫn biết địa vị của bà không còn được kính nể như xưa.

Thời gian qua mau, các cháu lớn dần, nếu cháu này đi học lại tới cháu khác, bây giờ tất cả các cháu đã cắp sách đến trường, bà chỉ còn chờ đến ba giờ chiều, đứng chờ mở cửa cho các cháu đi học về.

Bất hạnh đã đến với bà, bà trượt chân ngã bị đứt mạch máu nhưng nhờ sự tận tình cứu chữa của bác sĩ, sau ba tháng nằm ở nhà thương bà trờ về nhà trên chiếc xe lăn. Giang sơn của bà nay chỉ thu gọn trong một căn phòng được dành riêng từ trước.

Với xe lăn từ phòng ra tới bếp, ngày hai lần ăn cơm một mình do Tâm đã nấu sẵn cho mẹ, ăn xong bà lăn xe ra nhìn trời đất, cây cỏ qua khung cửa. Bà sống bên cạnh một sự im lặng não nề, cái im lặng huyền bí mông lung mà Đấng linh thiêng đã cấu tạo vũ trụ giao cho con người quản lý. Mà đời người sống được bao lâu? Nay còn mai mất, như một giấc mơ như đóa hoa sớm nở tối tàn.

Bây giờ con dâu không muốn nhìn thấy mặt bà, vô tình đôi bên có gặp nhau, là lại nhận được ánh mắt dữ dằn của con dâu và những lời cay độc chửi con để ám chỉ đến bà.

Trước nghịch cảnh ấy Tâm chết đứng trong lòng. Qua bao nhiêu năm mẹ anh cố gắng chịu đựng giữ hòa khí trong gia đình. Tâm không ngờ mình đứng trước cảnh ngang trái gai góc, bổn phận hiếu để thương mẹ, bổn phận gìn giữ gia đình để vợ khỏi chia lìa tan tác. Tâm hối hận đã không nghe lời mẹ, càng phục mẹ đã kinh nghiệm nhận xét tính nết Lựu và người chỉ nghĩ đến bề ngoài, tính toán vật chất.

Lựu lấy anh phần lớn vì mảnh bằng kỹ sư sinh hóa để tìm việc làm với đồng lương khả quan, chiều bà mẹ già để coi con, coi nhà, cho đến bây giờ mẹ tàn tật không còn giúp ích được việc gì, nên nàng trở mặt hỗn láo với mẹ, chỉ muốn đuổi mẹ ra khỏi nhà. Lấy cớ khi xưa bà ấy làm khó dể không chịu cưới mình thật đáng ghét, bây giờ được dịp trả thù. Chồng mà ra mặt bênh mẹ Lựu dọa ly dị, phần thua thiệt mẹ con Tâm ráng chịu. Lựu là con người lý tài dù đã bao năm qua nàng vẫn nuôi dưỡng sự thù ghét bà Năm trong lòng.

Sự thù ghét chỉ gia tăng đến nỗi tình yêu và bổn phận vợ chồng đã không còn chỗ đứng. Nàng đã không tạo được hạnh phúc gia đình mà còn đẩy gia đình vào chỗ không còn lối thoát. Hạnh phúc gia đình không phải tự nhiên mà có mà mỗi người trong gia đình phải cố gắng vun trồng để tạo nên hạnh phúc thực sự.

Người ta quên hay cố ý quên rằng “Sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đấy”. Bố mẹ bất hiếu với ông bà, con cái cũng sẽ bắt chước đối xử lại với cha mẹ y như thế.