26 - Lòng Người

Cuối hạ sang thu, mặt trời với ánh nắng dịu dàng, gió heo may nhẹ thổi làm cho những cõi lòng đang hiu hắt lo âu cũng bớt được đôi phần, lòng từ tâm được khuấy động, dễ tha thứ, ai cũng muốn làm một cái gì hay đi thăm bà con, bạn bè.

Ông Hảo, sau khi ra sân làm mấy động tác về thể dục, trong người khoan khoái dễ chịu. Trở vào nhà ông nói với bà Hảo:

-Tôi muốn ăn điểm tâm sớm hơn để kịp ra chuyến xe bus 8 giờ đi thăm anh Thân. Nghe nói anh ấy bị đau. Nhân tiện hỏi anh chị Thân về số tiền anh chị ấy mượn đã lâu. Mình cần anh chị ấy trả lại để còn mua xe cho thằng út sắp ra trường.

Bạn bè cho mượn tiền, lúc đến lấy mình đưa cho dễ dãi, vui vẻ, không phải hỏi đến lần thứ hai. Bây giờ đòi lại sao mà khó khăn thế?

Hai gia đình ông Thân ông Hảo là bạn hàng xóm khi ở Sàigòn. Ông Thân làm công chức, lương không được nhiều. Cả hai ông đều thích ăn diện, trong nhà đồ đạc bày biện toàn thứ đắt tiền. Bà không muốn làm việc gì trong nhà, sợ xấu đôi bàn tay đẹp. Lúc nào bà cũng nâng niu đôi bàn tay. 10 ngón tay lúc nào cũng sơn đỏ chót. Cả đến mấy cô con gái mới lớn bà cũng không để các con phải gì. Bà mướn người giúp việc làm bếp, sai bảo, hầu hạ.

Muốn có đủ tiền tiêu, ông bà phải nghĩ cách làm tiền xoay sở, mánh khóe, tạo bộ mặt hiền hậu, đóng kịch giầu có giả tạo. Ông bà còn thân thiện tìm cớ, dịp đến các nhà bạn, người quen biết, rủ chơi hụi, buôn chung, hùn vốn làm ăn. Muốn người ta tin mình làm ăn đứng đắn, phải mời người ta đến nhà mình chơi, ăn cơm, khách sẽ nhận thấy nhà này chắc là giầu có vì đồ đạc sang trọng, đắt tiền. Nhà có người giúp việc hầu hạ, bà chủ lại khéo nói, lịch sự, khách sẽ tin dễ dàng và bỏ tiền.

Bà chủ nói chuyện làm quà như quen biết nhiều chỗ uy quyền, hay hãng xưởng cần mua bán những hàng khan hiếm, ai có việc gì muốn xin đặc ân, bà sẽ giúp. Bà Thân đã khéo mánh lới để người này rỉ tai người kia, đã đem nhiều con mồi cho bà đặt gài không cần biết được việc hay không miễn là bà đã moi được tiền ở túi kẻ khác để tiêu. Cũng đồng thanh tương ứng, bà Thân giỏi phịa, ông Thân còn giỏi bịp hơn với cái mẽ người nhà nước, làm cho nhiều người dễ tin.

Cuối tháng 3 sang tháng 4-75, nhiều người lo lắng tìm đường tỵ nạn. Nghe nói ở đâu mua được giấy xuất ngoại người ta tìm đến cầu khẩn, đây là dịp hiếm có để ông bà Thân thu tiền. Có quá nhiều tiền đầy đủ rồi, ông bà Thân cũng phải tìm đường đi như bao nhiêu người. Vàng, mỹ kim, những đồ quý giá, đồ nhật dụng, cùng con cái, cả gia đình ông bà Thân tới đảo Phu Quốc, ngủ qua một đêm. Trời sáng ông bà nhìn nhau, cả nhà trên người chỉ có bộ đồ ngủ còn 5 valise tất cả tài sản do sự bịp bợm, lừa dối mà có, mang theo bên mình đã không cánh mà bay.

“Đời sống con người hữu hạn, ngắn ngủi chóng qua, dù người quyền uy nắm trong tay nhiều sinh mạng người ta như Hitler, Mao Trạch Đông, xưa kia danh nhân dũng tướng, trí thức danh vọng, chức quyền, lúc chết là hết, chẳng còn gì nữa. Giầu có tiền rừng bạc bể mà chi…” Nói đến đây, ông Thân không đủ sức nói thêm.

Trên giường bệnh, biết mình không còn sống được bao lâu, ông nhớ lại cả cuộc đời mình bày ra trước mắt, bao nhiêu người khuynh gia bại sản vì tin lời ông nói, bao nhiêu người trắng tay hết vốn vì nghe ông, tham lợi hùn hạp làm ăn, vì tất cả những nạn nhân khốn khổ ấy đã cống hiến cho ông ăn ngon, mặc đẹp, kẻ hầu người hạ, lên xe xuống ngựa. Bây giờ sức tàn, lực kiệt, mắc chứng nan y, tiền của không còn, vợ con phải đi lao động, một mình nằm thở vắn than dài.

Ông Hảo nói:

-Tôi đến thăm anh chị, đã lâu rồi cứ tưởng anh chị làm ăn khá giả, tôi muốn xin lại số tiền anh đã vay chúng tôi trước đây, bây giờ anh đau yếu không có gì tôi thôi không nhắc đến nữa, anh yên lòng uống thuốc. Chúc anh mau lành bệnh.

Ông Thân cố gắng nói:

-Tôi rất cám ơn anh có lòng vị tha. Thực tôi lấy làm xấu hổ, cả cuộc đời tôi đã không giúp ích gì được ai, hối hận đã làm khổ biết bao nhiêu người. Nếu bề trên để cho tôi còn sống ngày nào, tôi nguyện theo gương bắt chước anh, giữ lòng thật thà trung tín, và cố gắng đền bồi thiệt hại những nạn nhân của tôi.

Khi ra trại Fort Chaffee, ông bà Hảo xin làm bất cứ việc gì và không muốn làm phiền người bảo trợ. Ông đi cắt cỏ, bà đi rửa chén. Dần dà ông đã là thợ sửa ống lành nghề, bà nhận hàng về may quần áo. Với tinh cần cù, sẻn nhặt, ông bà đã có nhà, có xe, con cái đi học ổn định. Ông bà bắt đầu để dành tiền cho các con sau này đi học lên các trường chuyên nghiệp. Cứ lâu lâu, ông bà Thân lại điện thoại hỏi thăm sức khỏe ông bà Hảo và không quên hỏi thăm số tiền ông bà Hảo để dành đã khá chưa. Rồi bằng cách này hay các khác, ông Thân đã mượn tiền cho bằng được, ông Hảo muốn từ chối cũng khó nói vì ông nói thật là có tiền sẵn.

Lòng thực thà của ông vẫn giữ từ khi còn nhỏ. Ông vẫn nhớ lời mẹ dậy: có thì nói có, không thì nói không, đừng bao giờ nói dối ai. Nói dối là một điều xấu và bây giờ ông lại đem những lời trên đây dậy lại các con ông và thêm nữa đã hứa với ai điều gì thì phải giữ lời, đừng để thất tín.

Người trung tín, nói sao thì làm vậy. Nói sự thật nhiều khi khó nghe, sự thật hay mất lòng, sự thật bao giờ cũng có hồn, có sức truyền cảm đến người nghe. Dù cách lúng túng, không diễn đạt được hết ý nhưng người nghe vẫn tin, dù là kẻ thù cũng phải tin tưởng. Sự thật có sức lôi cuốn, thuyết phục truyền cảm đến người nghe. Không có điều gì thắng nổi sự thật. Chiến thắng của sự thật chính là lòng công bình, khiêm nhường, bác ái.