Chương 13 Lửa tình

Mây chiều kéo bóng xuống dòng Nậm Khao. Gió túm mặt nước dập dềnh ném ì oạp vào khe đá. Tụi chim ríu ra, ríu rít chao liệng đùa giỡn trên mặt nước trước khi bay về rừng mác cọt. Hợp khỏa nước, chầm chậm bước xuống. Nước òa ập vây quanh bắp chân rắn rỏi, lặng lẽ lùa quanh như trò đùa của tụi trẻ con. Vục hai tay xuống nước, Hợp táp lên mặt. Từng hạt nước mát lạnh không làm vơi bực mình trong suy nghĩ. Hợp không biết từ bao giờ mình nghĩ đến Ri, vì lẽ gì tình cảm bùng lửa, xô ập vào người con gái ấy. Mà chính em cũng không biết vì sao lại thế đúng không?

Thứ lửa tình của hai con người gần nhau, âm ỉ ngày này qua tháng khác, mùa này nối mùa kia, bây giờ bùng cháy dữ dội. Lửa trong bếp, trên nương rẫy mà gặp nước thì tắt, thế nhưng thứ lửa tình tóa ra từ trong hồn vía, gặp nước như được tắm trong men say, khiến cho hai người đắm đuối. Ấy mới là điều lạ! Thế nên cái mặt bị vùi xuống dưới sông ngàn ngàn lần, thân bị dìm xuống đáy nước sâu, thì đời này kiếp này, lửa tình vô hình của Hợp bén sang Ri vẫn rực cháy mãi không thôi.

Hồi còn bé, cũng chính chỗ nông của khúc sông này, vào cuối chiều, khi ánh ngày nhẹ lướt trên cây lau, bông chít, nước sông phản chiếu màu mây hồng nhạt pha sắc tím, tụi trâu sau khi nhồi vào bụng lũ cỏ trong rừng, bụng căng mọng tựa quả sim chín, Hợp với Ri, em Rinh cùng lũ bạn chăn trâu thỏa sức chơi trò bắt ba ba, thi bơi, thi lặn. Tụi trẻ tha hồ lặn ngụp, xoãi chân, giang tay, nằm ngửa, thả người nổi trên mặt nước, để tự nước đẩy đi. Cái mắt ôm trọn bầu trời có những khối mây lớn, bé đủ hình thù thoắt hiện, thoắt ẩn, biến hóa sinh động. Cái tai lắng nghe giọng nước ngân nga hát bản tình ca bất tận trong chiều trôi về tối. Thật vô tư khi lũ con trai trần truồng như nhộng kéo chân, kéo tay tụi con gái cũng khoe cơ thể gầy nhẳng như que củi, không chút vải che thân, thi nhau tìm bắt ba ba, hò hét vang dậy khúc sông, đến lúc bóng tối bịt mắt mới đủng đỉnh về nhà.

Thực ra, Hợp không định hình nổi mình đi qua tuổi thơ ngây, làm thằng trai cất tiếng nói ồm ồm từ bao lâu rồi. Vồng ngực Hợp biết đánh trống trận trước đôi mắt đen tựa hạt mần tang già và trong trẻo như nước dòng Nậm Khao của Ri. Nụ cười cùng gương mặt trắng hồng của em vô tư len vào giấc ngủ, khiến con tim Hợp thắc thỏm...

Thích Ri đến thế nhưng Hợp không thể thốt ra lời. Có lẽ Ri cũng thế thôi. Sao hai đứa đủ can đảm để nói với mé điều ấy? Vẫn ăn cùng mâm, đi học chung lớp, lên nương gieo chung một ống hạt giống, êm đềm sống trong mái nhà từ bé đến lớn... Trong mắt người bản, Hợp là thằng anh tài giỏi, Ri với Rinh làm hai đứa em gái ngoan hiền. Ba anh em là niềm tự hào của mé. Nhiều lần mé bảo, ước mơ tuổi trẻ của mé gửi vào ba đứa, thế nên dù có khổ, mé cũng cố vượt qua nuôi mấy anh em ăn học, có chữ hơn người. Cũng vì thương mé mà Mường Vang có ba anh em Hợp lẽo đẽo vượt núi, lội sông đi lấy cái chữ của thầy, cô giáo mãi dưới huyện. Kể ra thì buồn cười, trong Trường phổ thông Trung học huyện Pó Liểng, có duy nhất anh em Hợp cưỡi ngựa đi học.

Ba anh em mà có hai con ngựa. Con ngựa nâu và con khoang. Chúng là giống ngựa quí của vùng núi Phja Bjooc. Chân thon, vóc chắc, mông nở. Chiếc bờm trên cổ dựng ngược lên oai vệ. Tiếng hí lanh lảnh cách vài cánh rừng vẫn nghe thấy.

Tụi ngựa rất khôn. Anh em Hợp ngồi học trên lớp, chúng nhẩn nha gặm cỏ ở bìa rừng sau trường học. Không cần phải buộc vào cây, chân lũ ngựa không đi xa. Nhồi cỏ no căng bụng là đến giờ tan lớp. Không cần gọi, tự khắc con khoang và con nâu đứng ngoài cổng trường gõ móng sồn sột, hí gọi. Người lạ không ai dám bén mảng đến gần. Tụi ngựa cao hơn mét sáu, chúng chỉ ngoảy đuôi là quật ngã người. Thường thì Ri và Rinh chung nhau cưỡi con khoang, còn con nâu là của Hợp. Nhưng mà Hợp hay dẻo chân đi bộ, Hợp thích nhảy chân sáo hơn.

Chặng đường từ huyện về nhà, dù mùa đông sương phủ kín mường, mùa hè mưa như trút nước, thế nhưng lịch trình đi tìm kho chữ không đổi. Tờ mờ sáng, khi tụi gà chưa biết mở miệng thì mé lay từng đứa, miệng gọi ời ời:

- Dậy, dậy thôi, sáng rồi.

Bao giờ thì Ri và Rinh cũng bật dậy như thể ngồi ở bên kia đầu cái nhịp chày. Còn Hợp thì lần khân, mắt díp tịt, mấy lần vục dậy, rồi nằm xuống mà chưa thể chạy ra ngoài "lìn" nước rửa mặt.

- Cứ thế thì muộn học thôi! - Em Rinh làu bàu, múc gáo nước, xòe tay vẩy vào mặt Hợp cho tỉnh ngủ.

Rinh làm thế thì tốt cho Hợp, nhưng lần nào Hợp cũng đưa tay lên mặt gạt nước, la lối:

- Ay ấy, ướt tao, mày muốn ăn cơm đấm rồi.

Rinh cười khinh khích:

- Ri à, kệ thằng anh Hợp, đi thôi! – Nói thế rồi Rinh cố tình dẫm chân bình bịch xuống sàn nhà, miệng nhanh nhảu: - Con đi học mé à.

Khi thì mé dúi nắm cơm lèng, lúc lại gói xôi bọc lá chuối vào tay Ri, dịu dàng:

- Ừ, hai đứa nhẩn nha đi trước, thằng Hợp nó guồng chân sẽ kịp.

Đều đặn như một lịch trình biết trước. Nghe tiếng nói của chị em Ri ở trên nhà vọng xuống là tụi ngựa lộc cộc nện móng và cất tiếng hí dài. Lúc ấy thì Hợp tỉnh ngủ, vùng dậy chạy ra ngoài sàn, vã nước ào ào lên mặt.

Anh em Hợp cưỡi ngựa đi học đến hết năm học lớp chín.

Đầu năm lớp mười. Buổi tối trước ngày khai giảng năm học, sau khi sắp sách vở cho vào túi, Rinh hiếng mắt nhìn Hợp và nói:

- Mai không thích cưỡi ngựa nữa, đi học bằng chân thôi.

Hợp ngạc nhiên, gặng hỏi:

- Sao không đi bằng ngựa cho đỡ mệt?

Em Rinh lắc nhẹ mái tóc, nhấm nhẳn:

- Xuống huyện người ta nhìn chằm chằm, chỉ trỏ như mình làm gì sai. Không thích.

Hợp cười váng lên làm tụi sóc giật mình nhảy ra khỏi hang quanh nhà, ngó nghiêng. Sau chuỗi cười giòn, Hợp khoát tay:

- Kệ chứ! Cho họ nhìn chán, khắc thôi.

- Mắt già làm ngơ, mắt tụi trẻ không chán. Nhất là tụi trai ấy. Thằng nào cũng hau háu nhìn, thả lời trêu chọc khó nghe. Rõ là ghét!- Rinh quay sang Ri đang giúp mé thái rễ cây, đột ngột hỏi: - Tao nói đúng không? Mày thích thì cứ cưỡi ngựa nhá.

Tính Ri vốn điềm đạm, chưa vội trả lời, mặt hơi nghểnh lên, khẽ lắc đầu. Rinh vóng vót: - Tai mày nặng a? Vờ vĩnh, khôn lỏi. Biết mà chả nói.

Mé từ nãy vẫn lặng yên, giờ thấy Rinh đành hanh, thả lời đe:

- Con này, lớn rồi bớt nồng nàn đi, mày chỉ giỏi bắt nạt chị. Từ mai tao nghe mày không gọi cái Ri bằng chị thì đừng trách.

- Hùi! Kệ nó đi mé. Trong nhà gọi sao cũng được! – Ri nói bình thản.

Mé lắc đầu nói chắc nịch: - Bé thì không sao, nhớn cả rồi, người ngoài cười cho. Trên cao, dưới thấp phải có thứ tự.

Mé hiền hậu nhưng nghiêm khắc.

Ba anh em Hợp, Ri, Rinh lớn lên trong vòng tay yêu thương đùm bọc, trở che của mé. Mé vừa làm cha, vừa làm mẹ. Từ ngày ông, bà trẻ gọi nhau vào trong rừng mả làm người thiên cổ, căn nhà rộng thiếu vắng bóng người đàn ông. Nhiều cái khổ đổ ập vào đôi vai của mé. Những việc nhỏ nhoi như cần cối xay gẫy nằm chỏng chơ, vách liếp ngăn buồng bưng xộc xệch, máng vầu bắc nước bị gió xô lệch, không đưa nước về nhà... đều một tay mé lụi cụi lo làm lại cho chắc chắn. Thư thoảng cũng có lúc nhờ người trong họ làm cho, nhưng nhờ nhiều quá không được. Người ta nhìn vào cảnh mẹ góa, con côi thầm thì đơm đặt những chuyện nghĩ đến đã thấy gai người...

Khổ nhất là mái nhà lợp cọ lâu rồi chưa thể lợp lại. Lúc nắng ngửa mặt lên nhìn thấy kín. Khi mưa gió, ngôi nhà sàn đung đưa, các mộng cột kèo theo năm tháng bào mòn kêu răng rắc. Mưa trút nước xuống mái cọ như thể hàng trăm bà then múa quần ngựa chảy tí tách, lọt qua khe hở bị mủn nát mái, rơi vào trong nhà, lăn xuống sàn, làm ướt các vật dụng cũ kỹ. Chỗ ngủ cần phải kín, mé lấy tấm ni lông màu xanh, buộc dây bốn góc, nước không rơi xuống mặt, cái mắt tha hồ nhắm lại ngủ ngon lành.

Những nơi khác trong sàn nhà, hai chậu men, vài chậu gỗ mang ra hứng nước nhỏ giọt, nhưng làm sao mà hứng hết chỗ dột? Cũng may chỗ chái bếp không dột. Mé bảo, hồi xưa ông bà trẻ dạy mé, cái bếp không lúc nào được tắt lửa, càng không bao giờ để nước rơi xuống. Bếp đỏ lửa, than hồng rực là chủ nhà có sức khỏe, làm ra nhiều củ sắn to, bắp ngô chắc hạt, con ngựa chạy nhanh, con gà chóng lớn. Ngược lại, lửa bếp tắt, than tàn, nhà ấy có chuyện lớn rồi, phải mời thày then về cúng. Như thế lo lắng quẩn quanh bám riết, không còn bụng dạ lên nương tra hạt, xuống ruộng cấy lúa nữa. Lúc ấy cái khổ, cái đói tồng tộc chạy vào nhà, mặt mũi bủng beo, vầng vọt...

Chuyện nhà không có đàn ông để dột thì bé tí như thể con cá quẫy dưới nước, con chim bay ngang trời. Chuyện lớn hơn, khổ hơn là vào dịp bản có lễ hội hay mùa trẩy quả mác cọt.

Lễ hội trong bản, ngoài mường làm ở động Ngườm Nải. Ba mé con bao giờ cũng là người sau cùng dâng mâm lễ mọn. Mặc dù khói hương mờ mịt, nhưng không che nổi những ánh mắt khinh khỉnh xoáy vào mé con Hợp. Người bản quan niệm, nhà được dâng mâm cúng trước là gia đình bề thế, tốt đẹp, được mọi người tôn kính. Còn mâm cúng sau cùng là gia đình có nhiều chuyện không hay, không tốt, làm ảnh hưởng đến uy tín bản, mường.

Hồi bé, ba anh em Hợp không hiểu có chuyện gì mà nhà mình bị đối xử như thế. Đấy, nhà ké Nám có thằng con đi tù vì tội buôn hàng cấm, hãm hiếp trẻ con, thế mà mâm cúng vẫn đứng trên nhà Hợp. Nhiều lần, chỗ đặt mâm cúng trên mấy tầng ban thờ đá không còn, mâm nhà Hợp để lung tung, có khi đặt xuống mặt hang đá trải phên nứa, cách chân người khấn vái hàng đầu vài gang tay thôi. Họ chen lấn, cầu xin may mắn, mắt hếch lên, cái chân bước qua, dẫm bừa lên mâm cúng nhà Hợp. Đất cát, bụi đá phủ vào xôi đăm đeng, đĩa bánh dầy văng lung tung, thế nhưng mé vẫn nuốt nước mắt nhặt về. Mé bảo, mỗi hạt cơm, miếng bánh là hạt ngọc của trời. Từng hạt ngọc kết dính làm xôi dẻo, bánh dầy thơm, lòng thành tâm kính, dâng thánh thần. Một miếng lộc thánh bằng mấy gánh của người trần thế. Người ta làm mâm cúng nhà mình bẩn, người ta gánh tội. Lộc thánh bị bẩn không ăn được, gọt bên ngoài đem xuống lòng sông thả cho tụi cá rỉa lấy phúc phận, còn lõi thì mấy mé con nhấm nháp, nhẩn nha đến khi bụng no căng khắc có sức khỏe.

Hình như người bản sinh ra cái quyền được đè nén nhà Hợp. Ngay tụi trẻ con cũng thế. Đang vui chơi với nhau thân thiết, nhưng đến lúc chia nhau thứ quả rừng, tụi nó ăn những quả ngon, để lại cho anh em Hợp quả xấu xí, còi cọc. Trẻ con vô tư, trong sáng, nhưng tại người lớn tiêm nhiễm điều xấu cho tụi trẻ thôi. Biết thế nhưng không làm thế nào thoát ra khỏi.

Chuyện thằng Sần thích hai chị em Ri và Rinh thì Hợp lờ mờ đoán biết qua cử chỉ, hành động, lời nói của nó. Những gói xôi lá chuối nóng hôi hổi nó dúi vào tay hai đứa em của Hợp mỗi sáng lạnh cóng. Tập sách giáo khoa mới cứng, tụi vở mới thơm mùi giấy bọc cẩn thận, nhãn vở điền tên Ma Thị Minh Ri, Ma Thị Minh Rinh khiến Hợp lác mắt... Rồi đôi chiếc gương tròn tựa mặt trăng, cặp tóc nơ vàng nhạt sao hợp với mái tóc dài óng ả của Ri, Rinh đến thế? Nhiều lắm Hợp không biết hết...

Ri bảo, không muốn nhận những thứ thằng Sần cho, nhưng miệng lưỡi nó nói nghe lọt tai lắm. Nói hay như con chim, không nhận không được. Mà nhận rồi làm thế nào trả nợ?

Thấy Ri băn khoăn, em Rinh khoát tay cười vang, tự nó khắc cho cứ lấy, mình có xin đâu. Nhà nó thiếu gì của nả. Nghe người ta đồn, vàng bạc nhà nó nhiều không kể xiết, hình như có cặp dê đúc bằng vàng chầu hai bên ban thờ. Thứ nó chia cho mình, nhỏ như hạt cát trong bãi cát lớn hai bờ sông.

Nhiều lần, nhìn nét mặt không vui của Ri, thằng Sần nói đừng nghĩ ngợi gì, chúng mình là bạn tốt của nhau. Có ăn cùng hưởng, có của chia sẻ. Nó nói thế thì Ri biết thế, nhưng thật sự Ri sợ nhìn vào đôi mắt sắc như lưỡi dao của nó lắm. Là cảm giác của Ri thôi, thế nên mấy năm học cấp ba, tuy ngồi chung bàn, nhưng Ri ngại nhìn vào mắt nó. Ri thấy chờn dợn.

Có điều, Hợp đoán rằng chẳng hiểu vô tình hay có lý do nào khác, thằng Sần hình như thích cả hai chị em Ri, Rinh. Bụng nó sao lại mê hai đứa gái cùng lúc nhỉ? Có phải nó tham lam không? Hay đầu nó không bình thường? Hợp nghĩ mãi rồi, phải hỏi thẳng nó thôi.

Cách đây chưa đầy hai bàn tay ngày đêm đuổi nhau, Hợp kéo thằng Sần ra sau lớp học. Dưới tán rừng sau sau xanh rì, tụi ve tấu lên những giai điệu gọi nắng hè, Hợp nheo mắt, thăm dò:

- Sần này, sắp học xong chữ ở trường rồi, tao để bụng chuyện này lâu lắm, muốn hỏi mày.

- Sao thế, có gì mà phải đo bụng tao? – Sần thoáng chút cau mày, nói trịch thượng: - Cứ hỏi, tao không dấu đâu. Người tốt đi đường thẳng, người xấu vào đường cong.

Lời thằng Sần sao hôm nay khó nghe thế? - Thoáng nghĩ vậy nhưng Hợp không chấp. Vốn tính nó thường ngạo mạn, vênh vang. Hợp nhìn vào mắt nó, hỏi thẳng:

- Mày thích hai đứa em tao à?

Cái đầu có tụi tóc dựng ngược của Sần ngúc ngoắc, đôi mắt ti hí trên khuôn mặt núc ních, ánh lên tia nhìn cảnh giác. Phút giây ấy qua nhanh, nó chợt cười thân thiện, choàng tay lên vai Hợp thú nhận:

- Hai đứa em mày đẹp như hoa nở gặp nắng sớm, có thằng trai nào mà không thích nhìn ngắm, ao ước? Nhưng mà tao thích Ri hơn. Ri đẹp dịu dàng, tiếng nói của Ri nhẹ êm, còn Rinh thì... - Nó nhún vai, bỏ dở câu nói.

Hợp lặng đi, đứng chôn chân dưới gốc cây, mặc tụi ve chốc chốc tưới nước thải lên người. Hợp thấy bực mình quá đi. Thằng Sần không nói dối. Tai Hợp dù không muốn nghe lời nói ấy, nhưng nó đã trôi ra khỏi miệng Sần rồi. Nó đâu biết tim Hợp đau buốt...

- Này thằng anh, mày đừng lo, bụng tao thương Ri thật mà, sau này Ri sẽ không khổ đâu, nhà tao á... đủ sức nuôi mấy đời cả nhà thằng anh đấy. – Nó nhăn nhở khoe khoang, ngoác đôi môi, phá ra cười ha hả.

Nhà ông nội thằng Sần ở Mường Vang, cùng bản với nhà Hợp. Ông ngoại nó làm cán bộ từ thời kháng chiến chống Pháp, sau hòa bình chuyển ngành sang làm người đứng đầu tỉnh. Quyền hành, oai vệ lắm. Ông ngoại nó là cây to, lõi chắc cắm rễ chùm vào đá núi. Vô số con cháu từ rễ cây lớn của ông ngoại nó, vươn nhánh tỏa vào các sở ngành từ huyện lên tỉnh. Rễ chùm quan chức, họ hàng nhà thằng Sần đông lắm. Mối quan hệ chằng chịt quấn chặt lấy nhau.

Nhà thằng Sần xây to đẹp nhất phố huyện. Từ núi cao nhìn xuống nhà mấy tầng to rộng, mái ngói đỏ cao lêu nghêu giữa những ngôi nhà sàn, nhà xây lợp mái ngói âm dương rêu phong. Ông Khỉnh, bố thằng Sần mấy năm trước làm Chủ tịch huyện, giờ lên tỉnh làm cán bộ to hơn. Làm chức gì thì người già ở vùng này còn không biết nữa là tụi nhóc như Hợp. Có điều nhà nó mỗi dịp lễ tết đông khách đến thăm hỏi lắm. Xa thì đi ô tô to tướng như mấy con trâu gộp lại, tiếng kêu rít chói tai, lộng óc. Gần thì đi xe máy, xe đạp... ai cũng hớn ha hớn hở bước chân qua cổng nhà nó, mặt tươi tỉnh, rạng rỡ như thể bắt được vàng.

Bà Khúi, mé thằng Sần to béo, phốp pháp. Da mặt in như màu tàn tro trên nương. Cái mắt nhìn người bản xuống núi liếc xéo ngang, mặt vác lên như cái bánh đa để nghiêng. Thằng Sần khoe với tụi học trò trong lớp, mé nó những năm bao cấp phụ trách cửa hàng bách hóa tổng hợp huyện, hàng hóa á, có mà hoa hết mắt, cái gì cũng đẹp, thứ gì cũng có. Giờ bà Khúi làm Phó Chủ tịch huyện. Thầy cô giáo trong trường nể mé nó. Vào dịp đầu năm học mới, mé nó khềnh khàng đến dự khai giảng, thầy hiệu trưởng khúm núm vâng vâng, dạ dạ như thể mỗi lời nói của mé nó là một mệnh lệnh.

Cho dù thích Ri đến mức nào chăng nữa thì Hợp cũng không muốn tranh giành với thằng Sần, bởi có nhiều điều khó nói ra. Hai thằng trai mà tranh nhau một đứa gái ư? Sẽ làm cho đứa gái ấy day dứt rồi khổ. Còn nữa, Hợp tuy không cùng họ với hai chị em Ri và Rinh, nhưng ba anh em lớn lên trong cùng mái nhà, được mé Ngần chăm bẵm, nuôi nấng. Hợp là anh trai của hai đứa gái rồi. Anh với em thì sao thành thân được đây? Vẫn nghĩ thế nhưng con tim, cái bụng của Hợp không nghe theo điều Hợp nghĩ.

Nhiều lúc Hợp tự xỉ vả mình là thằng trai đê tiện. Cái mắt không thoát khỏi núi cao, núi thấp vây quanh bản. Anh em một nhà sao để tình cảm trai, gái ập vào? Không biết mấy mươi lần Hợp tự tay tát vào mặt đôm đốp, đấm ngực thùm thụp để rời khỏi mê lú. Nhưng thứ tình cảm mặn mòi vị muối, chát chúa vị đắng, ngọt ngào men say, nhưng nhức gai châm ấy quấn riết lấy Hợp, không buông tha. Hợp lo sợ tình cảm nảy nở song không đủ can đảm rời xa Ri.

Vẫn hiểu, thằng Sần thương thầm, nhớ trộm Ri. Nhưng Hợp có phần nể nó. Mấy ngày liền, từ hôm làm lễ bế giảng năm học cuối cấp ba đến nay, hai ngày một lần, nó từ dưới phố huyện, lặn lội lên bản Nộc Nhùng, chơi với Hợp thì ít, nhưng ngắm gương mặt ngời ngợi, nói vài ba câu chuyện với Ri và Rinh thì nhiều.

Nó là bạn lên nhà chơi quí rồi, nhưng nó lễ mễ xách quà cáp, mồ hôi nhễ nhại thì Ri thấy ái ngại quá đi. Nó hỏi Ri thích làm nghề gì ư? Nguyện vọng ghi trong hồ sơ tuyển sinh rồi. Ri không muốn nói với nó, dù sao chăng nữa nó không phải là người nhà. Mà dạo này Ri thấy anh Hợp đối với nó có điều gì xa cách, nhàn nhạt thế nào ấy. Em Rinh thì thầm vào tai Ri, khẳng định chắc chắn anh Hợp ghét thằng Sần. Cứ nhìn mặt anh nhăn lại, nói nhát gừng cộc lủn với nó thì biết. Ấy thế mà Ri gặng hỏi, anh bảo không có chuyện gì. Anh Hợp từ trước đến giờ vẫn là người kín miệng.

Như chuyện hai chị em là con nuôi của mé, anh Hợp biết lâu rồi mà Ri và Rinh mãi đến năm vào học cấp ba mới được biết. Cũng do mé nói ra để hai chị em hiểu rõ ngọn ngành, gốc rễ.

Nhớ sao cái hôm mé nói chuyện về mé đẻ của hai chị em. Bốn mé con cùng khóc. Năm ấy chị em Ri tính theo mùa mác cọt cho quả non nhinh nhính bằng đầu ngón tay tròn mười bốn năm. Anh Hợp mười năm tuổi.

Tối tháng Sáu, năm 1975. Bóng đêm khoác áo màu tro trùm lên bản. Gió mang hơi mát từ trên núi lùa vào nhà làm tụi ngô treo trên sàn đung đưa nhè nhẹ. Con chim "Từ qui" từ trong rừng văng vẳng tiếng kêu khắc khoải từng hồi, từng chập. Mé bần thần dở tấm chăn thêu dở ra. Vỏ chăn này anh em Hợp nhìn thấy từ lúc bé, đến giờ hơn chục năm trôi qua, mé vẫn chưa thêu xong. Mà mé thêu xong nhiều vỏ chăn khác, mang xuống chợ huyện bán, nhưng riêng vỏ chăn này sao mé thêu mãi vẫn không xong?

Tối mùa hè nhẩn nha chơi đã, không vội gì nhòm vào sách giáo khoa, mặc anh Hợp lụi hụi sắp lại sách vở cũ, Ri và Rinh lấy chỉ thêu ra học làm đứa gái khéo tay. Mé dạy, phận gái phải biết dệt vải, nhuộm chàm, thêu thùa, đan lát... kẻo sau này là đứa vụng, các cụ trong dòng họ trách mé trước, mắng đứa gái sau.

Rinh vốn hiếu động, mới thêu chưa được mấy chục đường kim đã len lén chạy ra bên mé. Ngạc nhiên thấy tay mé run lên trước tấm chăn thêu dở dang, mắt ướt dượt nhìn vào bóng tối vô định, Rinh vỗ bồm bộp tay xuống sàn nhà, mé giật mình thảng thốt lau nước mắt...

Rinh rụt rè: - Mé à, có chuyện gì thế? Sao lần nào dở cái vỏ chăn này mé cũng khóc?

Mé sụt sùi, dưng dưng: - Chăn này chờ cho mé Xa chúng mày về thêu mới xong.

- Ơ, mé Xa là ai? Sao chưa thấy đến nhà mình?- Ri quăng vội miếng vải thêu dở, nhổm người chạy đến bên mé hỏi dồn dập.

Mé thở dài sâu hút tựa tiếng thác Lỉn réo, nước mắt thấm đẫm vạt áo, thảng thốt mé nói ngắt quãng:

- Là mé đẻ của hai đứa mày đấy Ri và Rinh à.

Hai chị em túm chặt lấy mé. Không thể thế được. Sao cho đến bây giờ mé mới nói? Sao chị em Ri không phải là con đẻ của mé? Thảo nào anh Hợp mang họ Đào, còn hai chị em Ri mang họ Ma của mé. Tại sao lại là họ Ma mà không phải họ khác? Mé đẻ của hai chị em là họ Ma ư? Vậy thì bố là ai? Ở đâu?

Ri bưng mặt khóc tức tưởi. Rinh mím môi mặc nước mắt giàn giụa. Anh Hợp gục đầu vào những cuốn sách giáo khoa cũ... Mé Ngần ôm chặt hai chị em vào lòng lầm bẩm:

- Hai đứa là con của mé. Là con chung mà. Miền Nam vừa giải phóng, đất nước im tiếng súng, mé Xa sẽ trở về với mé con mình thôi.

Trong bụng Ri cồng quặn lo lắng mơ hồ. Qua khe hở của tấm vách bưng, tiếng thở của gió rền rĩ...

Tờ mờ sáng. Sương bồng bềnh quẩn vào nhà tỏa hơi mát. Tụi gà trống thi nhau khoe tiếng gáy. Mé giắt con dao quắm vào thắt lưng chia việc cho ba anh em. Hợp lùa tụi trâu vào rừng mác cọp. Thả ở đấy, chiều nó khắc biết đường về, tranh thủ chặt cây chuối lá bánh tẻ, thái ra nấu lẫn cám gạo, cám ngô cho đàn mẹ con, con lợn nái ăn đẫy xuất chuồng. Ri thì xay thóc bỏ trấu, cho vào cối giã bong cám ra. Nói thế rồi mé quày quả giục em Rinh quẩy thạ lên nương hái bắp.

Ri muốn theo chân anh Hợp lùa trâu lên rừng, tranh thủ hái nắm rau rừng, vài ba quả "mác bựa", "mác niệng" về ăn vặt. Mà không hẳn thế. Ri thích đi cùng anh Hợp thôi. Ri sẽ cùng anh chìm vào không gian bí hiểm của rừng mác cọt, thỏa thích nghe giọng hót đa âm của chim, mắt nhìn no những chùm quả mác cọt lúc lỉu tựa như trứng gà, trứng vịt treo lơ lửng giữa vòm lá vời vợi xanh, nắm tay anh thong thả trôi trên thảm lá mục... không lo đôi mắt mé xăm soi, nhìn như cứa cắt suy nghĩ trong tim Ri.

Dạo này mé có điều gì lo lắng. Đêm buông bóng tối, mé hay ngồi trước ban thờ, thắp hương ông bà, thở than, lẩm bẩm lâu lắm. Có lúc mé lấy chăn, gối trong giương ra thêu và thở dài. Vẫn cái vỏ chăn, gối dở dang ấy. Mười mấy năm rồi, con chim đang bay trên trời cao thiếu cái cánh. Những đóa hoa nở rộ chưa có nhị. Mặt trời trên núi không tỏa nắng. Con hươu, con nai thiếu mắt... Dường như lần nào mé cũng nâng vạt áo lên chấm hai khóe mắt, ngồi thừ ra không thêu nổi.

Trời tràn căng gió. Cối xay kêu ù ù nhả ra tụi gạo lức căng mẩy. Gáy Ri chợt nóng bỏng. Cần cối nhẹ băng băng. Thằng Sần như chui từ dưới đất lên, lù lù đứng bên Ri, cùng đẩy đưa cần cối xay. Thảo nào nhẹ thế. Chẳng mấy chốc đã xay xong, lên nhà uống nước đỗ đen cho mát đã. Ri ý tứ nghiêng người nói với Sần như thế.

Vừa ngồi xuống sàn, chưa kịp bê bát nước đỗ đen sóng sánh lên miệng, Ri bỗng thấy gai người trước mắt nhìn có than đỏ của Sần. Bất chợt, Sần nhào đến ôm chặt Ri, hổn hển. Thân hình vạm vỡ của Sần ngấu nghiến, chồm hổm trên tấm thân mảnh mai. Cái miệng nó bầm vập, miết mát, chuồi chuội trên da mặt làm Ri nghẹt thở. Ri dãy giụa, chống cự, cào cấu, rồi gào lên thất thanh: "Buông tao ra, đồ... chó!".

Sần thở hồng hộc giống con thú điên, tay nó lần sờ trên vồng ngực chũm đào của Ri, miệng lảm nhảm: "..Anh yê..u... yêu em nhiều, làm vợ anh đi..."

Ri càng cào cấu, giãy đạp, cơn thú tính của Sần như hăng lên. Nó sấn xổ, vồ vập, ôm riết...

Sàn nhà rung lắc. Ri thở ậm ạch. Sức Ri đuối dần.

Bốp. Chát, chát. Huỵch. Bốp, bốp... tích tắc, người Ri nhẹ bẫng. Anh Hợp nhanh như con sóc, khỏe tựa gấu rừng, rít lên: - Thằng mọi rợ! Cút! C...ú...t!

Thằng Sần lồm cồm bò dậy, cắm đầu chạy huỳnh huỵch xuống cầu thang.

Hợp thở phào nhẹ nhõm. Cũng may, tụi sóc trắng, sóc khoang đàn lũ kéo nhau gọi Hợp về kịp, không thì Ri khổ rồi.

Hồi sáng, lùa đàn trâu vào rừng, tiếng mõ của chúng khuya vang núi. Hợp len vào giữa vạt chuối, đốn ngã cây không lá nào lành, để nằm trên thảm lá khô, lát nữa vác về thái cho bầy lợn.

Xong nửa việc, nhẩn nha leo tót lên cây "mác bựa", tranh thủ hái tụi quả vàng ươm về cho hai đứa em ăn, vỏ phơi khô dành nấu canh cá ngon phải biết. Vừa mới vặt được dăm quả, nhựa "mác bựa" chưa kịp dính tay, tụi sóc ào đến kêu thảm thiết: "...Cho ốc...chốc...chốc...cho...ốc...". Con sóc trắng, thủ lĩnh bầy đàn, không chạy dưới đất mà đu cành từ cây này, sang cây khác, nhảy chồm đến cành "mác bựa" trước mặt Hợp, một chân trước kéo tay Hợp giật liên hồi, còn chân kia của nó chỉ về hướng nhà, mồm ngoác ra không ngừng kêu lạc giọng, hối hả, giục giã: "Tu...chúc...tu chúc...chúc...chúc". Có gì không hay rồi!

Lũ sóc khôn ranh này là con cái, cháu chắt nhiều đời của đôi sóc cha Hợp để lại, trước khi hành quân vào Nam đánh Mỹ. Bây giờ đông đàn, dài lũ, có mấy chục con. Tụi chúng láu lỉnh chọn hốc đá, gốc cây trong vườn và tản vào rừng mác cọt xung quanh nhà trú ngụ. Mùa quả mác cọt chín, chúng tranh nhau chí chóe vặt quả cho vào thạ người bản, vì thế dân bản quí tụi sóc này như con gà, con ngựa trong nhà.

Đàn sóc lanh lợi ngước đôi mắt trong veo nhìn Hợp kêu thảm thiết, chân nhảy lưng tưng như chạm vào tổ kiến bống. Bụng Hợp lo quá. Hợp guồng chân vừa vác chuối, vừa chạy như rắn đuổi về nhà... Tiếng kêu yếu ớt của Ri làm máu trong người Hợp trào sôi sùng sục.

Hợp thấy mình mạnh mẽ. Cánh tay thằng trai mười tám túm chặt cổ áo thằng Sần, lôi con thú trong người nó ra, nhấc bổng khỏi tấm thân óng ả của Ri, vung nắm đấm trời giáng vào mặt, vài cú đá, mấy lần đạp vào người Sần đặt dấu chấm hết tình bạn.

Có nhắm mắt lại ngàn lần, thở ra trăm nhịp, Hợp không quên cặp mắt long sòng sọc, gương mặt đỏ như chiếc lưỡi cày nung trong lò rèn của thằng Sần lúc ấy. Trong tích tắc, giống như ngọn lửa liếm sạch lá khô, thiêu rụi sợi dây tình cảm vui, buồn chung lớp tìm kho chữ của thầy, cô dưới trường cấp ba phố huyện.

Hợp lặng lẽ chạy xuống bờ sông, ào xuống nước lặn ngụp, bới sải cho nguôi cơn tức. Sau những tiếng "bùm...bùm" quẫy đạp, từng vòng nước tròn xoay, dập dềnh tỏa ra, loang loáng dưới ánh mặt trời...

Trên nhà, Ri thất thần nhìn lìn nước không lúc nào vơi. Dòng nước trong vắt bắc từ một ghềnh đá nhô ra giữa lưng chừng thác Lỉn, ngày đêm mải miết đuổi nhau lòng vòng trong lòng những ống mai bổ ngang ngọn này, gối đầu vào gốc kia rồi đổ xòa vào lìn nước làm bằng gốc cây lớn đục rỗng ruột có từ đời nảo, đời nào trên cầu nước ở gần chái nhà, tràn ra ngoài, rơi long tong xuống gần sàn, chảy lênh láng xuống vườn cây sau nhà. Ừ, giá mà nước dội rửa được vết đau nhơ nhuốc trên người Ri thì tốt quá.

Dội mãi, rửa mãi, kỳ bằng đá cuội xám, da rát bỏng mà Ri vẫn thấy hôi hám. Mắt Ri trào ra những giọt nước mặn chát.