Chương 18 Gọi vía

Ta thích tự thân vận động, khắc đẩy xe lăn đến dưới bóng cây nhãn bên bờ hồ yên tĩnh. Lặng lẽ ngắm những bông hoa sen e ấp xòe cánh hình trái tim, vươn mình giữa đám lá lòa xòa rung rinh vào sớm tinh sương cuối hạ. Mặt hồ thoáng đãng, lăn tăn nhẹ sóng, thở đầy hơi sương mát mẻ. Trên vòm nhãn cổ thụ, những chùm quả lúc lỉu, đung đưa. Tụi chim khướu, chích chòe, chào mào... tấu vang bản nhạc hoang dã, chào đón ban mai tinh khôi. Ta thư thái và ngỡ như đang ngồi trên bờ con sông Nậm Khao, giữa rừng mác cọt quê mình.

Mùa nối mùa, năm theo năm đi qua đã hai mươi năm. Không biết mé và hai em của ta bây giờ ra sao? Quay quắt thương nhớ, nhưng ta vừa từ cõi phiêu du, hồi sinh trở lại. Thân ta mang thương tật hơn chín mươi phần trăm, ngăn bước chân ta trở về quê nhà. Ta bây giờ phụ thuộc vào thuốc men để hồi phục dần dần, thế nên thời điểm này ta bấm bụng làm đứa con bất hiếu với mé, người tình bạc của Ri thôi. Mà biết đâu, Ri không thể chờ đợi ta, em có mái ấm với người khác rồi thì sao? Dẫu vậy, ta không oán trách em. Dù tim ta đau đớn, nhưng ta mong em có cuộc sống hạnh phúc. Chiến tranh ngăn ta không mang lại niềm vui cho em.

Theo như mé nuôi ta cùng đội ngũ những người thầy thuốc và anh em thương binh, ta hôn mê trên giường bệnh trong cuộc sống "thực vật" lâu lắm rồi. Lâu đến nỗi khi tỉnh dậy, ta ngơ ngác, giật mình bởi hình hài một người tật nguyền, không hoàn hảo. Hai chân không có. Vết sẹo lõm sâu bên trán phải...

Ta nằm lặng lẽ một chỗ, mặc đất trời vần xoay. Không biết kỳ tích nào khiến tim ta thoi thóp đập, lá phổi trầy xước biết hít thở sự tinh khiết trong dịch chuyển không khí. Từng ngày, hàng đêm gắng gượng, để bây giờ ta biết lối trở lại cuộc sống thực tại, trong xã hội chuyển động không ngừng.

Cảm động xiết bao lúc ta tỉnh lại sau giấc mơ dài, rờ rỡ trước mắt ta gương mặt phụ nữ luống tuổi, đầm đìa nước mắt. Tai ta nghe tiếng reo: - Thằng trai biết cười rồi các bác sĩ à.

Qua khung cửa sổ, vòm trời trước mặt ta rực rỡ nắng vàng. Ta thấy từng đám mây nhẹ, xốp kéo nhau theo chiều gió thổi. Giữa những khóm hoa trạng nguyên khoe sắc, bầy chim vành khuyên nhỏ nhắn, tựa nắm bông vàng nhí nhảnh chơi trò đuổi bắt. Con bay lượn giữa nắng, con nhún nhẩy chuyền cành, con đậu trên khóm hoa tranh giành mật ngọt cùng bầy ong thợ, có con lấp ló náu mình giữa đám lá, cất tiếng hót véo vút. Ôi chao sao mà đẹp đến thế!

Lũ chim ơi, tụi bây nhắc ta nhớ về bản nhỏ xa lắc ở cuối chân mây. Nơi những tháng năm ấu thơ, ta vùi đầu vào bầu ngực mé, uống từng giọt sữa thảo thơm, nghe lời hát ru ngọt ngào mê mải. Đôi chân bé xíu của ta chập chững bước đi đầu tiên trên sàn nhà dát bằng cây mai. Lẫm chẫm leo bậc cầu thang. Lon ton chạy trên đá, hít căng ngực hương thơm hoa mạy mác. Ta uống nước sông Nậm Khao. Ta ăn no nê quả mác cọt ngọt lịm... Vía ta sau bao năm phiêu du, chìm đắm buồn tênh trong ngăn ngắt xa, giờ rưng rưng biết lối quay về vòng luân kiếp người, cũng vì se thắt linh thiêng quê núi non ngàn.

Hồn ta, tháng năm tha thủi, héo hắt ngấn lạnh giữa hai bờ mê lú của dòng mê giang leo lẻo trôi trong sương khói ảo huyền, tĩnh lặng. Người trắng. Sương trắng. Hơi thở trắng...màu trắng thanh khiết dẫn dụ ta vào cõi dênh dang di trú, nhưng từ xa xăm hun hút trong mê lộ, ta thắc thỏm nghe tiếng gọi êm ái, da diết:

"...Con trai à, vía ngoan ơi, đi chơi thế thôi, ngủ no mắt rồi. Sao thích ngủ nướng thế, tính ấy xấu lắm dậy đi nào, hãy mở mắt ra mà nhìn trời cao. Kìa con, sáng nay nắng vàng...vàng như tơ thế kia là mùa xuân đến rồi... hãy nghe tiếng gọi mà dậy đi con..."

... "Con trai ngoan nào, sáng rồi, để ta lau mặt bằng nước ấm cho con...Ồ, vầng trán cao thế này thì thông minh nhiều đấy. Nào vết thương đã liền sẹo, lên da non lâu rồi, không còn ngứa nữa phải không?Bụng đói rồi đấy, uống sữa nha..."

... "Hôm nay trời nóng đấy con. Nằm lâu thế có mỏi không? Ta đỡ con xoay nghiêng nhìn mặt trời nhăn nhó, cau có đổ nắng nha. Con thấy gió không? Gió về quạt mát đấy mà. Lũ chim sẻ ri ríu rít gọi con kìa, có nghe thấy chúng lích tích, ngó nghiêng mong con ra ngoài sân hít thở khí trời không?..."

Những lời tâm sự tựa điệp khúc ấy ngân nga, nhẹ nhàng kéo hồn vía ta...

Đêm này sang đêm khác, lời sli ngọt ngào, say sưa gọi ta:

"...Nhà ta trên núi cao

Ở trên núi có thác

Ở trên núi có ngựa

Trong rừng có nhiều loài cây tỏa bóng mát

Bờ đường lưng núi đâu cũng thắm hoa mạy mác

Xa hun hút, xa thăm thẳm

Ngược gió em đi cùng anh

Thương yêu nhau thì lên...

(...Rườn rà dú tẳm

Dú tềnh pù mì tát

Dú tềnh pù mì mạ

Chang đông mì lai dường mạy chỏa ngàn khăm

Rìm tàng vàn khau búng tảu tó bjooc mạy mác

Quây lin lít, quây thăm thẳm

Thất tàng lồm noọng bây đuổi có

Slương điếp căn lẻ khỉn...)

Năm nối tiếp năm, tai ta quen nghe lời thủ thỉ kể chuyện cổ tích. Trong đêm thanh vắng, ta như trở về thủa thiếu thời, được đằm mình dưới ánh trăng trong vòng tay nồng hậu của mé. Thao thiết nghe mé kể chuyện "Pịa lấy vợ tiên":

"...Ngày xửa, ngày xưa, lâu lắm rồi, chàng "Pịa" cao lớn, đẹp trai mồ côi cha và mẹ. Chàng sống trong ngôi nhà sàn giáp rừng mác cọt. Năm ấy, lúa trên nương nhà chàng được mùa. Chàng nhờ một bầy tiên nữ đi hái hoa đến gặt giúp nương lúa lớn. Các cô tiên nữ không những xinh đẹp, hát hay, múa dẻo... mà gặt lúa một loáng đã xong. Chàng "Pịa"bèn dấu đôi cánh hồng của nàng tiên xinh nhất. Nàng tìm mãi, tìm đến lúc mặt trời chui vào bụng núi cất nắng vẫn không thấy. Đêm ấy, khi tiếng con chim "từ qui" gọi đôi, chàng "Pịa"ngỏ lời xin được lấy nàng làm vợ..."

Vẫn giọng kể thân thương, rỉ rả ấy, đêm đêm dẫn dụ ta vào những tình tiết trong chuyện "Cô Quí, cô Chèn":

"...Thời xưa, Thái tử con vua Ngọc Hoàng xuống trần thế, quen một người con gái xinh nhất mường khi nàng vào rừng hái măng. Thái tử giúp nàng quẩy gánh măng về nhà. Trai bản thấy chàng khôi ngô tuấn tú nảy lòng ghen ghét, đặt bẫy chông trên đường chàng về mường trời, khiến chàng suýt thiệt mạng...Ngọc Hoàng nổi cơn thịnh nộ kéo trời và đất xa nhau...."

Trong hành trình gian nan của giấc mơ dài, ta được sưởi hơi ấm và sự tận tình chăm sóc của mé. Đúng rồi, chỉ mé ta mới ân cần, chu đáo, mong mỏi ta bỏ bến bờ mê lú mà quay trở về...Có đúng là mé đấy không? Từ sâu thẳm trong tiềm thức ta muốn gọi mé mà không cất nổi tiếng nói...

Ừ, dần dần từng ngày tích tụ, ta nhận ra nhiều, rất nhiều những người yêu thương xung quanh ta. Ồ! Sao đông thế? Ai cũng ân cần chăm sóc và mỉm cười với ta. Trong trí não khiếm khuyết của ta, những vụn vỡ từ ký ức thoắt ẩn, thoắt hiện. Rõ ràng gương mặt mé ta khác người phụ nữ đang chăm sóc ta, nhưng sự bao dung và lòng nhân hậu, yêu thương ta thì giống mé ta lắm.

Dường như thăm thẳm, hun hút chuỗi ngày ta nằm một chỗ, người đàn bà luống tuổi dịu dàng luôn túc trực bên giường ta. Chăm nom, nâng giấc, vỗ về, an ủi, nói chuyện với ta. Ngày qua ngày, ta nghe và nhận biết giọng nói hiền thục, thân thuộc ấy.

Ta trôi miên man lúc tỉnh, lúc mê. Ta độc hành vượt qua biết bao cung đường hoang lạnh chưa một lần đặt chân đến. Ta bay lơ lửng giữa tầng không bao la có những khối mây trắng như bông. Ta chuyển động trong vầng hào quang tinh khôi... cho đến hôm nay ta thấy mình nhẹ bỗng, thoát khỏi không gian hoang tưởng, trở lại thực tại.

Sau tiếng gọi mừng rỡ của bà mé bên ta, mọi người ào tới hò reo. Thoáng chốc, ta nhìn thấy mắt ai cũng hoe đỏ, trào nước. Môi ta mấp máy... sao ta vẫn chưa thể nói được? Muốn gọi, muốn hỏi mà cổ họng như có nút lớn. Làm sao lôi cái nút ấy ra bây giờ?... Ta cười, lúc lắc đầu trên gối ú ớ...

Người phụ nữ khoác áo blu trắng, đôi mắt đen lay láy, ngồi sát bên giường ta, mỉm cười:

- Thật kỳ diệu khi anh đã tỉnh. Anh từ từ rồi nói nhé, không vội làm gì. Đây là Trung tâm điều dưỡng thương binh.

Mắt ta ánh lên tia rạng rỡ. Thì ra ta bị thương trên chiến hào biên giới năm xưa. Ta đưa mắt nhìn quanh tìm đồng đội ta. Có ai cùng đến đây như ta không? Liệu rằng lưới lửa ngùn ngụt, đạn pháo và súng cối chiu chíu, đỏ rực, liên hồi ấy đại đội ta ai còn, ai mất?

...Sáng sớm. Hơi thở ấm nồng của mùa xuân bay tới điểm cao. Mưa bụi gọi lũ cỏ mềm dưới mặt đất lách tách nảy mầm... Ta dõi mắt theo mây trắng lơ đãng, vấn vít trên những cây thông, nhởn nhơ sà xuống, vờn quanh cột mốc linh thiêng trong ban mai...

Bỗng đất trời chao đảo, rung chuyển. Sương và mây hóa lưới lửa. Trước mắt ta, đạn cối 82, 60 và pháo 105ml, 130ml...rền vang, chớp giật, xé mây, xé gió bay vèo vèo. Tiếng gầm nghiến ngấu của xe tăng, tan trong tiếng nổ ùng oàng rầm rầm. Đất đá cày tung. Cây thông lớn, thông bé bị quật nát, bầm rập, gục ngã. Đá núi hất tung lên cao rồi lăn rào rào. Lửa đỏ rừng rực, ngùn ngụt bốc cháy... Nơi nơi ngập căng mùi khét lẹt. Nòng súng trên tay ta khạc lửa đỏ. Điệp khúc tiến quân ca của người lính ào ào dội vang... Đồng đội ta người này ngã xuống, người kia lao lên, tạo nên bức tường thành vững chắc. Đất đai hương hỏa tổ tiên của Tổ quốc do ông cha ta bao đời gây dựng! Đồng đội ta ơi, hãy tiếp nối sức mạnh của cha anh chắc tay súng. Lửa cháy, máu trào trong đường hào. Khói, bụi máu, tro cốt cuốn theo gió, cuộn vào mây trời đỏ rừng rực linh thiêng...

... Sao thế này? Ù...ù...ù...Người ta trùm ngợp vào biển lửa. Đầu ta tê dại loang loáng. Khát...khát quá. Cổ họng ta bỏng rát. Ta thiếp đi, trôi trong dương gian. Khi thì ta ngợp xoáy trong dòng nước đỏ bầm như máu. Lúc khác ta ngụp trùm trong đá núi non ngàn. Những tảng đá bầm rập đỏ ối đè mãi thân ta. Ta gọi to tên đồng đội trong tiểu đội: Sáng à, Nhân ơi, Hoàng ơi, Long à...Lời gọi bạn xa xót của ta chìm trôi trong dòng xoáy, giữa miền thinh không hoang vắng đến tận cùng...

Ngày chạy qua ngày. Năm nối năm. Lời gọi vía không biết mệt mỏi cùng sự ân tình, tình cảm của người thân lôi ta thoát ra mộng mị...

- Đồng chí mới tỉnh dậy, thư thả rồi sẽ bình phục. Tinh thần của đồng chí trong ngôi nhà chung này...rất cừ! Quả là một kỳ tích!- Tiếng nói ấm áp, nhân từ, cùng đôi bàn tay xoa nhè nhẹ lên ta của bác sĩ làm ta bồi hồi khôn tả.

Chao ôi đầm ấm quá. Mắt ta chớp chớp, môi ta hé vén nụ cười chưa tròn. Ngón tay của ta khe khẽ động đậy, ta muốn được cầm nắm những đôi tay thân thuộc của từng người mặc áo blu trắng...

Ta biết, nếu không có sự tận tâm chăm sóc của các bác sĩ quân y, không có tình cảm ấm êm của đội ngũ y tá, hộ lý và đặc biệt là mé Xa ngày đêm túc trực, kiên nhẫn bên ta, có lẽ ta không qua khỏi. Sau bao đêm ngày chong chong vô thức, giờ mắt ta đã biết cay xè, ướt át.

Lạo xạo. Lạt sạt. Sàn sạt...sàn sạt... Tiếng chân nhẹ bước trên lá khô, vang trong tiếng chổi quét lá, lặp đi, lặp lại giữa sân vườn, vô tình kéo ta ra khỏi dòng ký ức, đưa ta trở về thực tại. Ta nhìn dáng hao gầy, đôi mắt, đôi tay không nguyên vẹn, chân tập tễnh...của mé Xa đang nhẹ đưa chổi quét lá, lòng ta rưng rưng xúc cảm.

Bom đạn thằng giặc cướp đi một phần cơ thể mé Xa, nhưng mé nuôi ta thích làm việc. Mất cánh tay trái nhưng tay phải mé hoạt động không ngơi nghỉ. Sáng, sáng, mé nhanh nhẹn, miệt mài quét dọn sân vườn. Mé nói với ta, còn sức thì còn làm việc. Là thương binh tuy thân thể không lành lặn, nhưng ý trí, nghị lực, niềm khát khao làm việc là vô tận...

Trái tim ta dâng tràn nỗi niềm...

Ta lặng lẽ cười khi mé nuôi hỏi tình cảm ta đối với nữ y tá Hồng xinh đẹp của Trung tâm. Ta biết nói sao với mé? Trái tim, tình yêu ta thuộc về người con gái Mường Vang. Tâm trí ta, cuộc sống ta lắt lay, thẫn thờ, nhớ bóng hình dịu hiền của Ri. Vẫn biết, thân ta đầy thương tích, được Hồng quí mến, ta trân trọng và cảm động. Song, ta mong em hiểu và cảm thông. Ta như người anh trai của em thôi.

Mé nuôi thường tỉ tê nói chuyện, bác Hiền, mẹ y tá Hồng là người chị gần gũi của mé từ những năm tháng chiến tranh, đến bây giờ. Mé nuôi ao ước, ta và Hồng nên duyên. Lo mé nuôi buồn, ta dấu kín chuyện riêng. Ta hằng mong, cơ thể mau hồi phục, đầu óc ta đủ khỏe... một ngày không xa, ta sẽ về trên núi với gia đình. Nơi xa ấy, mé đẻ ta héo hắt mong đợi. Người yêu ta biết đâu đang thảng thốt gọi ta về. Ta không thể phụ tình Ri. Và càng không thể làm Hồng đau khổ.

Vẫn biết gương mặt trái xoan, đôi mắt huyền của Hồng dạo này phảng phất nét buồn xa xôi. Mỗi sáng đưa thuốc cho ta uống, nàng có phần bối rối, e thẹn...nhưng ta vờ như không biết. Ta không muốn lợi dụng trái tim nhân từ của nàng. Người con gái đẹp người, thùy thã, đoan trang ấy sẽ có cuộc sống rộng mở, hạnh phúc. Ta tin cuộc đời mỉm cười với nàng.

Mà cũng lạ thật, các cô chú, anh chị nơi đây sao hay trêu ta với Hồng? Lẽ nào mọi người không nhận ra ta rất khác em? Chẳng lẽ thằng đàn ông bầm đau những vết hoen sâu ta, thốt ra điều không phải với em ư? Rằng ta có người yêu, không thể đến với em. Rằng em đẹp, sẽ có cuộc sống tuyệt vời bên người chồng lành lặn, khỏe mạnh ư?... Sao ta có thể tự khắc mở miệng nói những chuyện ấy với nàng?

Mỗi người đều có khoảng trời riêng trong nếp nghĩ. Cũng như mé nuôi ta đấy, có nhiều chuyện không thể mở lòng.

Ta rất muốn hỏi mé nuôi những chuyện mé nén chặt trong tâm can.

Liệu linh cảm ta có đúng không? Từ sâu trong tiềm thức, ta phập phồng, hớn hở thầm nghĩ, mé nuôi ta là người bạn toồng mà mé ta mong đợi. Ta mong mỏi và đoán thôi. Tên mé nuôi là Xa, giọng nói mé mang âm sắc dân tộc ta. Trùng hợp như thế đâu phải là huyễn hoặc và ngẫu nhiên. Ta nghĩ thế mà không dám hỏi mé nuôi. Ta lo động đến vết thương từ quá khứ. Ta sợ một lần nữa trí nhớ của mé mất đi... như thế khác nào ta cầm đuốc lửa mà đốt nhà mình? Phải từ từ kiên trì thôi. Không nóng vội. Vẫn tự bấm bụng răn mình thế, nhưng đã cuối hè rồi, chỉ còn chưa đầy mươi ngày nữa đất trời sang thu. Mấy hôm nay ta thao thức nhớ rừng mác cọt và cánh võng dây ta với em chênh chao nằm trên đó.

Đã đến lúc ta muốn cùng mé nuôi ta trở về quê núi. Ta muốn thưa với tổ tiên, ông bà và mé đẻ ta chuyện dài, rất dài về nghĩa tình của mé nuôi, ân nhân ta. Biết thân ta không lành lặn, ngày ngày phải dùng thuốc để bình phục sức khỏe. Mé nuôi của ta là thương binh, hành trình trở về sẽ khó khăn, nan giải, nhưng ta muốn về nhà lắm rồi. Mỗi ngày đi qua, hiện hữu quanh ta chất chồng mơ mải ý nghĩ, một thằng trai tốt, không bỏ bản biền biệt xa. Phải về bản thôi. Núi hùng vĩ nhưng mênh mang mây, rừng bí hiểm mà thênh thang nắng. Sông bí ẩn, dung giăng nước chảy... gọi ta về.

Nắng sớm mai hừng lên màu vàng trong vắt. Hồ nước ánh ướt, loang loáng thảm vàng lung linh, thoang thoảng hương hoa sen nhẹ bay. Ta bất giác bật lên tiếng cười phấn khích. Ngày ta trở về không còn xa...

Tạo hóa khéo đặt số phận cho mỗi người. Bà Xa vừa đưa nhẹ cây chổi quét dọc sân Trung tâm điều dưỡng thương bệnh binh, bà vừa nghĩ. Là một nữ thương binh nặng trong kháng chiến chống Mỹ duy nhất ở Trung tâm điều dưỡng, bà được các bác sĩ, y tá, hộ lý và nhân viên ở đây thương quí, cảm phục, chăm sóc tận tình như người thân. Bà không yên phận tận hưởng sự phục vụ. Dù bị thương ở sọ não, đầu bà mụ mị không nhớ mình là ai, song vốn ham lao động, cái chân, cái tay ham làm, chỉ chịu buông việc khi lưng duỗi ra trên giường gỗ. Thế nên, qua cái đận hơn năm năm điều trị vết thương, khi tập đi thập thững trở lại, bà làm bất cứ việc gì hợp với sức khỏe.

Giám đốc Trung tâm điều dưỡng và nhân viên ngăn cản, động viên bà không nên làm việc, nghỉ ngơi để vết thương ổn định, nhưng bà không nghe. Bà bảo, nếu ngồi yên một chỗ, người sẽ đờ đẫn, đến bao giờ bà nhớ ra gốc rễ cội nguồn của mình? Trong đầu bà giống như đứa trẻ, thẳng băng, trắng tinh không chút gợn về quá khứ, như thế thì bà sống mà như đã chết rồi. Bà không muốn thế. Qua công việc bà có niềm vui và hy vọng sẽ nhớ ra thân phận.

Bà nói vậy, lãnh đạo và tập thể nhân viên Trung tâm điều dưỡng đành phải để bà nhúc nhắc làm việc, nhưng luôn nhắc bà làm nhẹ nhàng. Bà cười thật tươi chợt nghĩ, với cơ thể mất đi hơn tám mươi phần trăm sức khỏe, có muốn làm việc nặng cũng không được.

Ngoài việc đơn thuần quét dọn vệ sinh, bà giúp các cô hộ lý lau mặt, chăm sóc thương binh bại liệt hoặc hôn mê. Những người thương binh nơi đây, nghe không biết chán lời hát sli ngọt ngào của bà. Ngẫm ra buồn cười, bà không nhớ mình là ai, nhưng trong bộ não không lành của bà, đong đầy lời hát. Có lúc thì bà hát theo lời quen, có khi lại tự nghĩ ra ca từ mới, thế nên anh em thương binh trẻ nơi đây thường gọi bà bằng cái tên trìu mến "U Xa ca hát".

Đêm qua trời trở gió, lá khô trút đầy sân vườn và các lối đi. Những quả nhãn chín mọng, tròn căng bị gió quăng xuống sân nứt vỏ, lộ cùi trắng nõn, nhìn tiếc quá. Bà nhẹ đưa chổi gom chúng lại, chờ các cô gái trẻ phục vụ của Trung tâm hót vào thùng rác. Bà chỉ quét thôi, nếu hót rác thì sẽ rất lâu, bởi tay không còn lành lặn. Chiếc chổi trong tay bà bỗng ngưng. Con mắt còn lại của bà chợt khững sững. Thằng Hợp ngồi trên bờ hồ, giơ mãi chiếc lá nhãn vàng lìa cành lên ngắm nghía. Không biết nó nghĩ gì mà loay xoay mãi cái lá thế? Chiếc lá lúc đưa ngang, khi nằm dọc, rồi ngồi chồm chỗm trên thành ghế xe lăn, đầu nó nghiêng nghiêng ra chiều suy nghĩ nhiều lắm...

...Bà gặp thương binh Hợp vào trúng tháng Sáu, cách đây mười tám năm. Hợp được chuyển từ Bệnh viện Quân đội 108 về Trung tâm điều dưỡng này. Hôm ấy, mặt trời dội nắng đến nhức mắt. Những chiếc quạt con cóc, quạt tai voi Liên Xô quay vù vù xua cái nóng, nhưng trời vẫn oi ả.

Hợp xanh xao, mỏng manh, nằm như dán vào giường bệnh trên chiếc ga trắng muốt. Thân người còn có phần trên. Đầu quấn băng trắng toát. Hai mắt nó mở to tròn mà vô hồn. Không vui. Không buồn. Không biết trời nóng hay lạnh. Nó nằm bất động nom thương quá. Nghe các bác sĩ ở Trung tâm nói, đây là thương binh chết lâm sàng, sống đời sống thực vật, cần có chế độ chăm sóc đặc biệt. Bà ứa nước mắt. Lâu lắm rồi bà mới khóc.

Giám đốc và các nhân viên ái ngại, cảm động khi nhìn bà chăm sóc Hợp. Đấy là tình cảm của người mẹ nặng lòng với con. Trước mắt mọi người, kể cả các thương binh trong Trung tâm, bà là người nữ thương binh đặc biệt đáng kính và nhân đức trên đời này. Những khi trái gió, trở trời, thời tiết thay đổi, nhiều thương binh nam giới bị vết thương hành hạ rên rỉ, kêu ca, vật vã, đau đớn... nhưng bà không rên la, cáu gắt. Bà luôn tươi cười như chưa hề trải qua cuộc vật lộn giữa sự sống và cái chết. Mọi người ở đây được bà dành sự quan tâm không phân biệt vai vế. Bà khéo léo từ chối những món quà, dù là nhỏ nhất của các nhân viên hay người nhà thương binh.

Gương mặt tuy đã mất đi một con mắt, nhưng vẫn tỏa ra nét đẹp nền nã, đàm thắm của một thời son trẻ. Khuôn mặt nói lên thời trẻ bà là người phụ nữ mặn mà, sắc nước. Bà coi mình là người của công chúng ở Trung tâm điều dưỡng, không nghĩ đến chuyện riêng tư. Có không ít người băn khoăn hỏi:

- Sao chị không chọn cho mình một mái ấm hạnh phúc riêng ở nơi đây, như bao người thương binh khác?

Bà cười, gương mặt phảng phất nét buồn:

- Bao giờ tôi nhớ ra phận mình, lúc ấy tính chuyện... Ở đây tất cả là người nhà của tôi, hạnh phúc lắm chứ, sao phải nghĩ xa xôi?

Hạnh phúc đối với bà thật giản dị. Đó là được thở hít khí trời trong không gian ăm ắp tình người, tình thương yêu và trân trọng. Được chia sẻ và cảm nhận. Sống bằng cái tâm sáng. Đơn giản thế, nhưng thời bà có biết bao nam nữ ra mặt trận mà không trở về. Bà được sống thế này, đâu mong mỏi gì hơn?

Con người kỳ lạ, chỉ ngoài hàng rào tường xây thôi, cuộc sống xã hội muôn mặt không ngừng biến động. Người ta vốn tham, sân, si. Có thứ này, lại muốn được thứ khác... không dừng lại ở chữ"đủ", lúc nào cũng thấy "thiếu", vậy thì đâu có thể coi là hạnh phúc?

Bà thầm cảm ơn cuộc đời cho bà thêm niềm vui khi chăm nom, săn sóc Hợp. Bằng tình thương và lòng nhân ái, bà tin rằng, một hôm nào đó người mà bà coi như con, đôi mắt sẽ ánh lên tia nhìn ấm áp, miệng biết nói những điều giấu kín... Nhiều lúc, ngồi bên giường Hợp, bà mong mỏi được nghe từ cái miệng vô thức một tiếng rên khe khẽ. Dù chỉ một tiếng thôi, bà cũng thấy ấm lòng. Bởi đấy là dấu hiệu trở lại của con người biết đớn đau, vui buồn...

Mà sao trên cổ tay thằng trai có cái vòng đẹp thế. Cái vòng này nhìn quen mắt, nhưng bà không thể nhớ nổi nhìn thấy ở đâu? Bao giờ?...

Nhiều khi bà giận mình. Sao không mảy may nhớ gì về quãng đời tuổi trẻ đã qua?Có vò đầu, bứt tai cũng thế thôi. Não bà giống nắm bông trắng. Bà bứt dứt không yên.

Trí nhớ bà vẫn lưu lạc cho đến một sáng mưa cách đây hơn sáu năm...bà bị ngã. May mắn cho bà, dù ngã đau đến bất tỉnh, nhưng đầu bà được gột rửa, não bà có luồng sáng soi rọi, bà dần dần khai quang, quá khứ của bà ùa về...

...

Tiếng gọi nhẹ như gió thoảng của nữ y tá Hồng cắt ngang suy nghĩ của bà:

- U Xa à, u vào nhà đi, con đo huyết áp.

- Ừ, mấy giờ rồi, hôm nay làm sớm thế? U vào đây.

Ở đời không bao giờ biết trước điều gì sẽ đến. Con người như có sợi dây tình cảm vô hình níu thít vào nhau. Y tá Hồng xinh đẹp, ngoan ngoãn là con chị Hiền ở Xí nghiệp Dược phẩm. Trong một lần chồng chị Hiền ra Bắc lấy quân vào chiến trường miền Nam. Anh được cấp trên cho nghỉ tranh thủ về nhà hai ngày. Thật mãn nguyện bởi tình yêu của anh và chị kết trái. Bé Hồng ra đời trong một đêm mùa xuân lất phất mưa bay.

Hơn một năm sau ngày anh về, khi bé Hồng biết lẫy trên giường, chị Hiền nhận tin chồng hy sinh ở mặt trận Quảng Trị. Trái tim chị tưởng như bị xé nát vụn. Chị cắn chặt nỗi đau, thờ chồng nuôi con. Chị Hiền bây giờ nghỉ hưu rồi. Thư thoảng rảnh rang đi ô tô xuống Trung tâm điều dưỡng, trò chuyện với bà Xa và chơi cùng con gái.

Bà Xa thấp thỏm nghĩ, hình như con Hồng có tình cảm đặc biệt với thằng Hợp. Sau thời gian dài tận tâm cùng bà chăm nom thằng bé, nó rất quyến luyến. Nhìn vào mắt con Hồng, bà biết nó dành cho Hợp tình cảm đằm thắm, yêu thương hết mực.

Trước khi vào nhà đo huyết áp, bà nhìn về phía chiếc xe lăn của Hợp. Trong nắng sớm, nước da Hợp nhuốm màu tươi tắn làm bà Xa rất mừng. Bà ao ước, một ngày thật gần được nhìn nó cùng con Hồng xây dựng mái ấm. Lúc ấy, bà yên tâm trở về trên Mường Vang với bạn toồng Ngần, nói với người bạn về chuyện hai đứa bé gái con chị Hái.

Là mong thế, nhưng lòng bà ám ảnh về chiếc vòng tay thằng Hợp đang đeo kia. Đấy là chiếc vòng vía của mé trao khi bà oa oa cất tiếng khóc làm người. Năm xưa, bà lặn lội mang hai đứa trẻ về cho bạn toồng Ngần nuôi, bà nghĩ kỹ rồi, hai đứa gái con chị Hái phải có vòng vía. Chị Hái để lại có một chiếc vòng và một bao dao thôi. Một đứa gái đeo vòng, đứa kia không có thì vía nó biết đậu vào đâu để hay ăn, chóng lớn? Và khi lớn lên, đứa gái không có vòng sẽ tủi thân... Thấu đáo trong nếp nghĩ, thế nên bà tháo vòng tay và lấy bao dao anh Khiển tặng, hứa hẹn yêu thương nhau suốt đời, đưa cho Ngần...

Trên quê bà, tục lệ từ đời ông bà xa xưa, đứa trẻ khi lọt lòng mẹ phải có vòng vía. Thằng trai đeo vòng trên cổ, đứa gái mang vòng ở tay. Đeo vòng mãi đến độ trưởng thành sẽ rẽ sang lối ngoặt cuộc đời. Lũ trai khỏe, đứa gái xinh tìm được người yêu thương, làm đám cưới thành vợ chồng thì hoán đổi vòng cho nhau. Vợ đeo vòng cổ, chồng đeo vòng tay. Nhìn tụi nam, nữ mang vòng, người bản biết nó là đứa có tổ ấm gia đình hay đang thanh tân...

Vậy thì, bà chắc chắn một điều, thằng Hợp này đã yêu một trong hai đứa gái ấy nên trao vòng. Phải thương yêu thắm nồng, không thể chia xa thì mới trao vòng. Có lẽ nó còn lấy đứa gái rồi ấy chứ. Mà nó có trao bao dao hay nắp dao không nhỉ? Bà không dám hỏi nó, càng không dám nói cho thằng Hợp biết chiếc vòng đó là của bà. Bà lo nó suy nghĩ, vết thương cũ tái phát, nằm một chỗ như nhiều năm qua thì bà có tội với bạn toồng. Nó là con trai của bạn bà đấy. Nó giống hệt anh Phái, cha nó. Thằng bé sức sống mãnh liệt lắm mới hồi sinh.

Thăm thẳm trái tim bà cồn lên ước ao, một ngày nào đó, bà sẽ về quê núi cùng thằng Hợp. Nhất định là ngày ấy sẽ chóng thôi. Bà không để lửng lơ thân phận hai đứa bé gái. Con chim có tổ. Cái cây có gốc. Con người phải biết ông bà, tổ tiên. Bà không để bạn toồng mong mỏi. Cái chăn, cái gối thêu dở dang của bà không hiểu bạn toồng đã làm xong chưa? Thằng Hợp này chắc Ngần đỏ mắt mong nó trở về. Còn người đàn ông của bà nữa, anh có còn lành lặn trở về trên núi không?...

Bước chân bà hôm nay nhẹ bẫng. Những tiếng "kọt...kọt.." bên bàn chân nhân tạo của bà không có cảm giác nặng nề, mà như những nốt trầm trên bản nhạc không lời.

Sao đêm nay bà khó ngủ thế? Mắt cứ như lấy que chống lên. Vết thương ở đầu đau nhức, giật giật. Khắp người như có kim tiêm đâm nhức nhối. Bà thao thức không chợp nổi mắt. Trằn trọc hết trở mình bên phải, lại xoay lưng bên trái. Sao bà không thể biết mình là ai, bị thương thế nào? Bà giơ cánh tay, gõ nhẹ vào chỗ buốt nhói trên đỉnh đầu. Nếu từ giờ đến lúc già, bà không thể nhớ ra quá khứ thì đau khổ lắm. Ai cũng có nơi chôn rau cắt rốn. Một điều chắc chắn bà biết mình là người dân tộc. Bà không quên tiếng mẹ đẻ. Bà vẫn thư thoảng nhớ lời ca để hát cho thằng bé Hợp nằm ở buồng bên nó nghe. Vậy thì nhà bà phải ở trên núi, trong rừng nơi xa lắm. Thảo nào, bà thích cây xanh đến vậy.

Từ dưới bờ hồ vọng lên tiếng tụi ếch, chão chuộc kêu inh oang. Trong đêm tối, thư thoảng con tắc kè đầu hồi gióng giả than vãn: "Tác...kè...kè...tác kè...kè...". Trời oi nồng. Tắc kè kêu tiếng chẵn, không khéo sẽ mưa.

Hình như đã gần sáng. Tiếng sấm ùng oàng, kéo theo những tia chớp sáng lòa, xé rách bầu trời. Gió nổi. Nhãn, vải, mít, chuối...rập rờn khua lá kêu ràn rạt. Bầy côn trùng i ỉ, ran ran. Bà nhỏm người ngồi dậy. Thằng bé Hợp nằm gian bên cạnh bà, cái mắt nhiều đêm mở mãi, tối trời chẳng biết nhắm lại. Thật đau lòng. Bà phải sang chỗ nó, xem trời sắp mưa, gió lạnh, cái chăn đắp người nó có đủ ấm không?

Bà khe khẽ vén chăn lại cho nó. Mắt nó vẫn mở chong chong. Thầm thì bà nói với nó, trời sắp mưa đấy, tai mày có nghe thấy sấm ì ùng không hả con? Giở trời thế này chắc đau người lắm phải không? Hồn vía đi chơi xa thế, biết nhiều nơi rồi thì về thôi.

Tiếng mưa lác đác ném xuống mái ngói "bộp...bộp...bộp". Trời vãi nước xuống rồi. Ơ hay, trong ánh chớp lóa sáng, cái gì bay phấp phới ngoài dây phơi thế kia? To rộng thế chắc vỏ chăn của ai đó tối qua quên không kịp cất. Các cô hộ lý mải việc nên không để mắt tới góc sân vắng. Mặc nước mưa đang kéo về, bà tập tễnh đi ra. Quả là đúng như bà đoán, một chiếc vỏ chăn. May quá, tí nữa ướt hết. Nửa vắt vai, nửa ôm vỏ chăn trong tay, bà hơ hoảng rảo bước vào nhà. Mưa rầm rầm kéo xuống.

Còn vài bước nữa bà tới mái hiên. Phập. rụp. Sao thế? Bà lảo đảo, đau điếng, mắt tối sầm, chân bà bay lên tầng không. Tai ù ập. Choáng váng. Chìm trượt vào trong mê man...

"...U...u...ú....hú...u...u...u. Từng hồi còi báo động vang dội từ xa lắc vọng lại.

Keng...keng...keng tiếng kẻng báo động gấp gáp của đơn vị dồn dập vang lên.

Máy bay phản lực A4D, F4H của địch mang bom... từng tốp, từng đàn lồng lộn, quần thảo gầm rú man rợ, xé mây trên bầu trời. Tụi giặc trời thay nhau bổ nhào ném bom, khói lửa mù mịt.

Hàng loạt bom hủy diệt đen trũi dày đặc ném xuống. Những tiếng nổ lộng óc "Chuốt...chuốt...chuốt..." "Hực...hực...hực....rầm...rầm...rầm". Mặt đất rùng rùng, chao đảo, khét lẹt.

...Chiu...chíu...chíu... Ùng...ùng...oàng. Pháo cao xạ, súng máy phòng không, súng trường...của lực lượng bộ đội, dân quân tự vệ đồng loạt vang dội, lia lên trời chớp lửa xanh lè, nhoáng nhoàng. Từng đường đạn thẳng băng từ trận địa pháo cao xạ của Tiểu đoàn 4, Lữ đoàn Pháo cao xạ H43 vút lên, có hàng loạt dòng đạn đan chéo từ ba trận địa súng phòng không 12ly7 của Trường Quân chính Quân khu phóng lên, tạo lưới lửa khổng lồ, đan chéo, tìm máy bay địch hủy diệt, bảo vệ bầu trời tỉnh Bắc Thái.

Từ sáng sớm mờ hơi sương, đến giữa trưa nắng vàng nhức mắt, liên tục gần chục đàn máy bay địch ôm bom quần thảo, đánh phá ác liệt. Chúng rải thảm bom dọc đường quốc lộ số 3, khu vực ga xe lửa Đồng Quang, Lưu Xá, thành phố Thái Nguyên... hòng hủy diệt khu công nghiệp gang thép đầu tiên trên miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

Lá ngụy trang liên tục gấp gáp cài lại, nòng súng nóng rừng rực. Chiến sĩ trên các trận địa dõi mắt lên bầu trời, phối hợp hiệp đồng tác chiến nhịp nhàng với Tiểu đoàn pháo cao xạ.

Rin rin rít. Rầm...rầm...rầm... Bom giặc vãi xuống dày đặc, liên tục.

Tiếng vỡ toang của đất đá, sự bung phá dữ dội của khí bị dồn nén, cùng năng lượng vụt phóng khủng khiếp bởi trăm ngàn tiếng nổ chói tai, lộng óc. Nắng ủng vàng màu nghệ trộn trong lửa đỏ, lửa da cam đùn lên cuồn cuộn. Cây cỏ, đất đá, nhà cửa, gạch ngói... tất cả bị xé nát, tung vọt lên cao rồi rầm rầm rơi xuống.

Dường như thân thể Xa cùng đồng đội bất ngờ bị hất lên sườn đồi cùng đất, đá bầm dập. Tức thở, ngột ngạt và chìm lấp...

Đá xám, đất nâu, sỏi cơm trộn vào máu đỏ. Từng bụm, từng vệt máu đỏ tươi và những mảnh thân người rừng rực nóng... loang trên cỏ lặng phắc. Không gian mang màu xỉ than xám sì sững sờ.

Xa thấy mình đang bay. Bay mãi về nơi những cây rừng xanh lá và dòng sông có những viên đá cuội phát sáng mỗi mùa trăng lên.

Xa lượn qua đám mây nhênh nhang trên bảy tầng thác Lỉn ào ào, xối xả. Kìa, giữa nắng vàng xốn xang Xa ùa vào vòng tay êm đềm nóng sực của anh Khiển...Xa và anh quấn tròn, lăn trong mây gió, giữa đại ngàn cây mác cọt cổ thụ...

Loáng thoáng, xa xôi...có nhiều tiếng người gọi... "

Bà Xa mở mắt ngơ ngác. Người bà nóng hầm hập như lửa đốt. Khát nước quá.

Bà định nhổm người ngồi dậy thì bàn tay mềm mại của nữ y tá Hồng xoa nhẹ vào người. Mắt hoe đỏ, nó nói nghèn nghẹn:

- U...u tỉnh rồi. U làm con và mọi người lo quá. U nằm yên để con vắt nước cam u uống.

Đầu óc bà nhức nhối. Bà chợt đưa mắt nhìn quanh, giọng bà xen nhịp thở đứt quãng:

- Trời... tạnh mưa.. rồi a...cái vỏ chăn...thằng Hợp...cái vòng tay...của nó...

Hồng nhẹ nhàng: - U uống nước nào, u lo cho bản thân đã, khi nào u khỏe hẳn thì chăm anh Hợp. Vỏ chăn tụi con giặt sạch và phơi khô rồi.

Bà thở phào nhẹ nhõm.

Giọng con bé Hồng êm ái, nó bảo bà bị ngã, dầu đập vào thềm gạch, mê man ngất đi bốn ngày. May có thương binh dậy sớm, thấy bà nằm bất tỉnh, mặc cho nước xối vào người, gọi bác sĩ cấp cứu kịp thời...

Thảo nào mà đầu óc bà đau buốt, sưng tấy. Người bà ê ẩm, mồm miệng đắng ngắt.

Bà Xa lúc lắc mái tóc trắng mây. Dường như có ngàn ánh đèn thắp trong đầu. Quầng sáng hoa đăng rờ rỡ, mải mê ngược trôi ký ức. Đầu óc bà tưởng như mê lú trong tấm vải chàm bưng kín, giờ quá khứ linh hoạt ùa về. Những bí mật riêng tư chảy ào ào như sông mùa lũ... từng việc, từng việc tụ lại rồi tóa ra, nhảy nhót. Bà mỉm cười. Trí não bà bừng thức, minh mẫn, khẽ khàng giở trang sách cuộc đời sống động từ thời son trẻ...

Giờ thì bà mong mình mau khỏe quá. Tâm can bà sáng ra. Bà không thể ở mãi nơi đây, phải về Mường Vang xem anh Khiển có trở về dải đất mang hình con chim công ấy không? Hay là anh cũng bị mảnh đạn, mảnh bom chém vào người như bà. Gia đình bạn toồng Ngần vất vả cưu mang hai đứa bé con ấy thế nào rồi? Bà trôi trong hoang hoải ngần ấy năm, đủ dài cho tóc phơ phất bông lau, đủ lâu để tụi trẻ con lớn lên thành một thế hệ tiếp nối. Có lẽ chúng lớn hơn con Hồng. Lúc này, bà giống như cái cây ít nhựa cỗi cằn, biết lúc nào đủ sức để về đây? Không, bà cố ăn uống, lấy lại sức vóc. Bà còn phải về để hai đứa gái con chị Hái nhận họ hàng. Thằng bố nó là lão Khùng đấy. Ơ, mà lỡ đâu lão Khùng không nhận hai đứa con rơi vãi thì sao? Chả biết thế nào. Thôi lúc ấy hẵng hay. Trời đã định số phận cho con người rồi.

Phải chi thằng Hợp nó tỉnh lại thì tốt biết mấy. Thằng bé có bảy vía lành thì đi chơi sáu vía, còn một vía trên người nó níu giữ và chăm chút phần hồn hồi sinh. Giờ thì bà bồi hồi nhớ ra, gương mặt nó xanh xao, nhưng hiển hiện nét đẹp phong trần, cương nghị, rắn rỏi của người xã đội trưởng Phái, không thể trộn lẫn. Thằng bé này là giọt máu của bạn toồng. Úi dá! Bụng bà vui như có ngàn con ong vỗ cánh, vạn con chim hót. Thảo nào mười bốn năm qua, dù nếp nghĩ bà trắng như tờ giấy, nhưng "ông phạ" đã đề tâm, sếp nếp cho bà yêu thương Hợp như máu thịt. Bây giờ, nhớ ra nó là con của bạn thân, bà để nó ở đây, một mình về quê thì có tội lớn. Bà tiếp tục chăm nó, mong nó lúc nào đó sẽ trở lại thằng người biết khóc, biết cười...

Từ trên khóe mắt bà rịn ra giọt nước nóng hổi. Mằn mặn. Xót đắng.

Đang nhẹ nhàng xoa bóp chân tay bằng gừng nóng cho bà, y tá Hồng chợt cuống quít:

- U...u nghĩ gì mà khóc? Có phải do con nắn bóp tay u đau?

Đôi môi khô héo, già nua của bà nở nụ cười:

- Hồng à, u sống lại rồi! U nhớ ra u là ai...

Hồng lặng người vì ngạc nhiên. Như một đứa trẻ còn tuổi bồng bột, Hồng vỗ tay đôm đốp, mừng rỡ reo: - Hoan hô u. Chúc mừng u!

Nắng tràn chảy đầy sân. Những giọt nắng lách qua tán nhãn, lọt qua khe lá, nhảy nhót trên cửa sổ như muôn vàn đóa hoa trong vắt. Nắng reo vang, chạy theo nụ cười lấp lánh của Hồng.

Trái tim bà Xa dưng dưng xúc cảm...