Cây kỳ nam

Ở tỉnh Khánh Hòa, có một nàng nọ vừa xinh đẹp vừa giỏi về phép thần thông. Nàng ngao du qua tận bên Tàu. Nhan sắc lộng lẫy của nàng khiến thái tử Tàu để ý rồi cưới nàng làm vợ. Họ sinh được hai người con trai mặt mũi khôi ngô.

Về sau, thái tử Tàu say mê một người khác ở tỉnh Phước Kiến nên dân dần lãng quên người vợ Việt Nam. Nàng đau buồn, định trốn về nước.

Thuở đó bên Tàu có cây kỳ nam rất quý, dùng làm vị thuốc hoặc tiện ra hột chuỗi cho các quan đại thần đeo. Sực nhớ bên nước nhà không có giống kỳ nam, người con gái quyết tâm tìm cách đem giống cây quý hiếm đó về cho Tổ quốc. Một hôm, nàng bẻ một nhánh kỳ nam, đọc thần chú rồi thả nhánh cây xuống biển, ba mẹ con nàng ngồi lên đó, gió xuôi đưa trở về Khánh Hòa, tấp ngay Cửa Bé. Nàng dứt nhánh kỳ nam ném tung khắp mọi hướng trên núi. Nhờ phép linh của nàng, cây kỳ nam mọc đều khắp trên núi, giống như loại chùm gởi, mùi thơm bay nức.

Hòn núi đó bây giờ tên là Hương Sơn, có thứ kỳ nam tốt nhất.

Nói vé thái tử nọ, khi hay tin vợ trốn về Việt Nam thì hoảng sợ, sợ nhất là bà vợ đã trộm cây kỳ nam đem về. Chàng ra lệnh đóng chiếc thuyền, giương buồm qua Khánh Hòa. Nàng hay được bèn bày ra một kế: Thừa lúc mọi người hội ngộ, đang vui vầy yến tiệc, nàng niệm thần chú khiến tảng đá lớn trên núi lăn xuống nhận chìm ghe của chàng. Chàng không còn phương thế nào về Tàu được nữa đành ở lại với vợ con.

Bây giờ, tại Cửa Bé, tỉnh Khánh Hòa người ta còn thấy hình dáng hai tảng đá lớn chất chồng. Tảng dưới giống hình cái ghe, tảng trên giống hình hòn đá đã nhận chìm ghe.

Không bao lâu, vợ chồng thái tử đều chết. Dân chúng nhớ ơn nàng đã đem giống cây quý về nước nên lập miếu thờ.