Chương Ba - “Có Đồng Ý Không Hả?”.
Trong đời sống có những ngày tốt lành và những ngày bình thường, nhưng cũng có những ngày thật xúi quẩy. Thật ra những ngày như vậy không nhiều, như thế cũng là may rồi. Đây là một ngày rủi ro trong cuộc đời của Cô-xchi-a và Xê-va, thợ phụ phân xưởng một.
- Đã bảo là cậu không được rửa mặt bằng chậu mà!
- Cô-xchi-a Lùn rửa mặt trong bếp được, còn tớ thì cứ nhất thiết phải ra ngoài trời giá rét hả?
- Cô-xchi-a Lùn chịu khó xách nước và khi rửa ráy không làm rớt nước ra sàn.
- Ngày chủ nhật tớ cũng xách nước đấy thôi.
- Thì chủ nhật cậu hẵng rửa, hôm nay là thứ ba cơ mà! Cậu đem cái miếng giẻ bẩn thỉu này ra đi!
- Cậu tưởng chỉ mỗi mình cậu có khăn mặt tốt thôi đấy! Thợ tiện giỏi gớm! Máy thì cho quay ngược, còn dao cắt lại đi kẹp lộn đầu. Cả phân xưởng cứ lăn ra mà cười…
- Bà ơi, bà đừng tin bạn ấy! Máy của cháu không chạy ngược đâu. Bạn ấy bịa đấy!
- Thợ tiện bậc không! – Xê-va giễu cợt.
- Đồ chây lười, ê, Xê-va trốn việc! – Ca-chi-a không chịu thua.
Xê-va bước vào gian nhà phụ với vẻ mặt tức tối thường thấy ở cậu ta sau mỗi lần va chạm với Ca-chi-a. Cậu ta quẳng khăn mặt lên giường, và vứt xà phòng lên bệ cửa sổ, đội mũ bịt tai, rồi mặt áo bông vào, ngồi xuống sàn, nghĩ ngợi một lúc. Sau đó cậu ta cởi giày cao cổ ra, lấy trong hòm đôi giày màu trắng đi vào chân.
- Cậu đi giày trắng làm gì thế! – Cô-xchi-a ngạc nhiên.
- Cậu không thấy đế đôi giày cao cổ của tớ bị bong rồi à? – Xê-va cáu kỉnh đáp rồi bảo: - Tốt hơn hết là cậu hãy nói cho con bé Ca-chi-a của cậu biết, nếu nó còn gọi tớ là đồ trốn việc một lần nữa thì nó đừng có trách!
- Sao cậu lại bảo Ca-chi-a là của tớ mới được chứ! – Cô-xchi-a đáp, mặt đỏ bừng lên. - Cậu ngốc lắm!
- Vâng, cậu thì thông minh… Có phải ngẫu nhiên hai cái tai cậu lại mọc dài thế kia đâu.
Đó là cậu ta ám chỉ chiếc mũ lót lông hươu có hai dải bịt tai dài mà Cô-xchi-a đang đội. Anh Mi-tơ-ri mua chiếc mũ này của người Man-xi cho em. Mũ đội rất ấm, nhưng bạn bè em cứ chế. Đã đành là chẳng nên để ý tới những tiếng cười ngu ngốc làm gì, nhưng Cô-xchi-a vẫn cảm thấy khó chịu.
Mùa đông xua tới những đám mây xám, rắc tuyết xuống và cắt xén ngày cho ngắn bớt đi. Khi Cô-xchi-a và Xê-va ra khỏi nhà, trời vẫn còn tối, nhưng đã có thể thấy ngay đôi giày màu trắng của Xê-va. Khi đến cổng, hai em gặp Lê-na, bạn của Ca-chi-a.
- Có lẽ Ca-chi-a đi trước rồi! – Lê-na hoảng sợ, nhưng liền đó, nhìn kỹ đôi giày trắng của Xê-va, em cười vang: - Ôi, buồn cười đến chết mất! Một anh chàng thợ phụ lội tuyết đến dự vũ hội!
- Liệu hồn đấy, đồ bốn mắt! – Xê-va nạt.
Cô-xchi-a và Xê-va im lặng bước đi. Thời gian gần đây, quan hệ giữa hai em xấu hẳn. Xê-va nằng nặc đòi Cô-xchi-a nói “đồng ý” nhưng Cô-xchi-a cứ một mực “không”. Em không bằng lòng, thế là xong! Vì dại dột, em đã kể cho Xê-va nghe câu chuyện sương mù xanh va thậm chí còn cho bạn xem mảnh ước hiệu của ông già người Man-xi tên là ba-khơ-chi-a-rốp, nhưng như vậy hoàn toàn không có nghĩa là em muốn bỏ nhà máy để đi tìm vàng.
Em hy vọng ông Ba-bin sẽ cho em học tiện và hình như hy vọng như vậy không phải là vô ích. Ông đốc công già rất mến em vì em cố gắng làm việc và mau chóng quen với nhà máy. Em đã biết có những loại máy nào và những loại máy ấy dùng để làm gì. Có phút nào rảnh rỗi, em lại đến bên các cỗ máy, thèm thuồng nhìn các bạn em cắt thép, và… làm sao có thể so sánh chiếc gàu đãi vàng, thậm chí cả chiếc máng đãi vàng nữa, với một cỗ máy tiện được!...
Trời còn chưa sáng rõ, ở mé bên lờ mờ một bóng người mặc áo bông, đội chiếc mũ to tướng có hai tai chìa ra.
- Chào các cậu! – bóng người nói, giọng the thé.
Xê-va đáp: “Chào cậu” còn Cô-xchi-a nín lặng. Em không thích cậu thợ tiện này. Cậu ta tên là Cô-li-a, làm ở phân xưởng sửa chữa, khá thân với x. Cô-li-a là người gầy gò, dễ coi, mặt hồng hào, miệng khá xinh xắn. Cậu ta lúc nào cũng lăng xăng, có vẻ bận rộn, như mải mê một việc gì. Cũng nhữ, Cô-li-a không coi trọng công việc của nhà máy. Cậu ta cho rằng đó là công việc vặt vãnh chẳng thú vị gì, và những công việc thực sự thì có thể hoàn thành ở bất cứ nơi nào cũng được, chỉ có điều là không phải ở phân xưởng. Một con người rỗng tuếch, mặc dù đã là thợ tiện bậc hai…Nhưng không thể không công nhận một cái tài của Cô-li-a, cậu ta kể chuyện rất hay về những người da đỏ man rợ, về các thủy thủ đi biển và về cách săn hổ. Về đời sống gia đình cậu ta thì Cô-xchi-a chỉ biết rất ít: Cô-li-a ở với mẹ và hai em gái tại nhà riêng gần đồi Dem-li-a-nôi; bố Cô-li-a là đại úy cận vệ đang chiến đấu ngoài mặt trận và cậu ta rất tự hào về bố!
Cô-li-a rút trong túi ra một cuốn sách đưa cho Xê-va:
- Cầm lấy này. Cuốn “ Kỵ sỹ không đầu” đấy. Hay lắm! Mất trang đầu, nhưng cậu cứ đọc rồi khắc hiểu.
- Tớ đọc “ Kỹ sĩ không đầu” rồi. Còn quyển “Cơn sốt vàng” đâu?
- “Cơn sốt vàng” thằng I-van đang cầm. Ngày kia nó sẽ trả… Ái chà, cậu đi giày trắng cơ đấy! Cậu tưởng làm như vậy, ôgn Ba-bin sẽ xin giầy cho cậu chắc!
- Nhất định rồi! Phân xưởng phải cấp giày bảo hộ lao động chú. Còn đôi giày cao cổ của tớ, tớ sẽ chữa và sẽ cất giữ cho tới ngày vào rừng tai-ga.
- Cậu khá lắm, - Cô-li-a tán thưởng.
Câu chuyện ban nãy lại tiếp tục khi các em đi tới quả đồi.
- Thế nào, cậu ấy có đồng ý không? – Cô-li-a hỏi Xê-va.
- Thế nào, cậu có đồng ý không? – Xê-va lại hỏi Cô-xchi-a.
Để lẩn tránh câu hỏi dai dẳng ấy, Cô-xchi-a rảo bước.
- Nó thích chở phoi hơn! – Xê-va giễu cợt.
- Tớ sẽ được đứng máy, - Cô-xchi-a đáp lại, - Không thể tự tiện bỏ nhà máy được, - em đưa them một lý do nữa.
Cô-li-a dấn bước đuổi kịp Cô-xchi-a và đi bênh cạnh em, thỉnh thoảng lại trược chận vào các đống tuyết ngay sắt con đường hẹp.
- Cậu phải suy nghĩ kỹ đi chứ! – Cô-li-a sôi nổi. -Cậu giúp đỡ được gì cho tiền tuyến? Cậu chỉ chở phoi tiện ra Hi-mã-lạp-sơn thôi. Cậu là một anh chàng thợ phụ, có thế thôi. Giả sử cậu có được đứng máy tiện thì biết đến bao giờ cậu mới trở thanh một người thợ tiện thực sự! Phải một hoặc hai năm nữa! Còn nếu chúng ta đi rừng tai-ga thì khi về, báo chí thể nào cũng sẽ viết về chúng ta, tớ nói thật đấy!
Cô-xchi-a thấy lòng mình quặn đau. Em đã chán chở phoi ra cái bãi rác mà mọi người vẫn gọi đùa là Hi-mã-lạp-sơn lắm rồi! Đã bao làn em mơ thấy rừng tai-ga. Ở đó đợt khai thác vàng mùa đông đã bắt đầu từ lâu. Ước gì em bay được về Íp-đen, về làng Ru-mi-an-xép-ca một phút thôi để được gặp các bạn, được khoác khẩu súng săn của anh Mi-tơ-ri, được trượt tuyết vào rừng, được hít thở làn không khí thân thiết…
- Cậu hãy dẫn chúng tớ tới Íp-đen đi, - Cô-li-a vẫn tiếp tục rủ rê Cô-xchi-a. - Cậu hãy chỉ đường cho chúng tớ đến mỏ vàng. Cậu phải hiểu rằng, chúng ta sẽ mang lại ngay lập tức một lợi ích vô cùng to lớn… Còn phoi tiện thì để đứa khác chở cũng được chứ sao.
- Trên đường đi chúng ta sẽ bị bắt mất, - Cô-xchi-a nói, em cảm thấy mỗi lúc một đau lòng hơn.
- Nó khoác lác đấy! – Xê-va nói xen vào. – Nó đã bịa ra chuyện cái mảnh ước hiệu gì đó của người Man-xi, bây giờ nó phải đánh trống lảng đấy.
- Không, chuyện thật quá đi chứ. Tớ cũng nghe đồn người Man-xi biết những chỗ có nhiều vàng… Nhưng trước hết phải có được một người bạn là người Man-xi… Ý kiến cậu thế nào, Cô-xchi-a Lùn? -Cô-li-a vẫn tiếp tục nài nỉ, cậu ta nhìn thẳng vào mặt Cô-xchi-a. - Cậu bằng lòng đi, tớ bảo thật đấy!
Có tiếng còi nhà máy vọng tới. Thoạt tiện tiếng còi còn xa xăm, khàn khàn, nhưng sau đó nó mạnh hẳn lên, nó tìm được Cô-xchi-a, thế là ngay lập tức, trái tim em không còn gơn một chút vẩn đục. Phải mau mau đến vị trí làm việc, có thế thôi.
- Sao các cậu cứ bám dai như đỉa ấy thế! – em nói và ngay lúc đó, em ngã nhào khỏi lề đường, rơi xuống một đống tuyết sâu.
- Đồ chó! – Xê-va tức giận hét lên. – Mày không muốn giúp đỡ tiền tuyến! Lần sau, tao sẽ cho mày một trận không phải chỉ như thế này đâu!
Hai mắt Cô-xchi-a tối sầm lại. Em cố bò lên nhưng tuyết và đất sét khô cứ lở ra dưới hai bàn tay run bần bật của em.
- Cháu giữ chặt nhé! – Cô-xchi-a nghe thấy một giọng nói lạ. Em nắm chặt lấy chiếc gậy có đầu bịt cao su dày tư trên đưa xuống chỗ em, cố leo lên đường và thấy mình đứng trước mặt một người mặc áo ca-pốt bộ đội, đầu đội mũ lưỡi trai không gắn sao.
Đó là một người cao, gầy, mặt nhợt nhạt gần như xanh bủng, có bộ râu thưa vàng óng. Tì tay trái lên gậy, ông mỉm cười nhìn Cô-xchi-a. Em đang vừa phủi tuyết và đất trên quần áo vừa thở hổn hển.
- Sao ở hậu phương các cháu lại không đoàn kết với nhau thế? – ông hỏi. - Phải chiến đấu ở mặt trận chứ, thế mà các cháu lại đánh nhau ở hậu phương. Sao hai bạn kia lại đẩy cháu xuống hố tuyết thế?
- Cháu cũng sẽ cho chúng nó biết tay! – Cô-xchi-a lồng lên đuổi theo hai kẻ đã bắt nạt em.
Nhưng người lạ mặt chăn em lại.- Đứng lại đã, đừng có vội đi đánh nhau, - ông bình tĩnh nói. – Cháu không biết cám ơn à?
- Cháu cám ơn bác ạ, - Cô-xchi-a ngượng nghịu nói, rồi em hỏi một câu mà chính em cũng không ngời: -Bác ở ngoài mặt trận về đấy ạ?
- Không phải bác về ngay đây đâu… Bác còn nằm ở quân y viện lâu lắm. ( Mãi bây giờ Cô-xchi-a mới để ý thấy người lạ mặt giữ cho tay phải gập lại như cánh tay bằng gỗ vậy ). Thế cháu làm ở đâu? Ở nhà máy nào?
- Ở nhà máy mang số hiệu kia ạ.
- Làm ở nhà máy mà không đoàn kết với nhau là không tốt, - người lạ mặt nói có ý chê trách. – Các cháu sẽ chẳng làm việc được bao nhiêu…
- Không, không phải ai cũng thế đâu ạ, - Cô-xchi-a bênh vực nhà máy của em. - Ở nhà máy cháu, không phải cứ tức một tí là chúng cháu đánh nhau đâu ạ. Bác đốc công đã cấm đánh nhau. Còn hai bạn này… Hai bạn này ngốc nghếch lắm…
- Hình như cháu đã bình tĩnh lại rồi đấy, - người lạ mặt nói. – Cháu chạy đến nhà máy đi kẻo muộn.
Cô-xchi-a lao vụt từ trên đồi xuống như một quả bóng lăn nhanh. Người mặc áo ca-pốt mỉm cười nhìn theo. Rồi ông cũng đi khập khiễng về hướng ấy, mắt chăm chú quán sát kỹ nhà máy như ông đang nghiên cứu nó vậy.