Chương Bốn - “Bắc Cực”.
Sáng hôm sau, từ lúc trời còn chưa sáng rõ, ô tô buýt của nhà máy đã khởi hành đi “Bắc Cực”. Hành khách là các bạn trẻ ở phân xưởng cơ khí thanh niên.
- Chúng mình sẽ phải kéo các cậu ở “Bắc Cực” xuống có lâu không nhỉ? - một người hỏi.
- Các bạn! – Di-na nói xen vào. – Tôi đề nghị các bạn đến “Bắc Cực” không được nói rằng chúng ta đến đó là để kéo những người ở đấy xuống. Lời lẽ đó không hay ho gì đâu. Các bạn ở “Bắc Cực” đang làm việc quên mình, nhưng chúng ta nhận được mệnh lệnh của đồng chí Xta-lin phải gửi sản phẩm ra mặt trận nhanh và nhiều hơn nữa. Cho nên chúng ta mới đến hỗ trợ cho các bạn trên đó…
Hành khách trên ô tô buýt im bặt. Cô-xchi-a cảm thấy em là một nhân vật quan trọng, vì em đi thi hành mệnh lệnh của đồng chí Xta-lin.
Thoạt tiên, bên ngoài cửa sổ ô tô thấp thoáng mấy ngôi nhà, sau đó ánh đèn pha chỉ quét lên những thân cây thông, rồi cuối cùng, ô tô dừng lại. Mọi người xuống xe. Trước mặt họ là một hàng rào cao chăng dây thép gai. Từ mé trái có một luồng ánh sáng chói lòa rọi qua. Các em thì thầm với nhau.
- Kìa, đèn pha đấy…
- Để làm gì nhỉ?
- Cậu lạ thật, có thế mà cũng không hiểu! Để thấy rõ ngay là ai đang đi chứ còn gì nữa.
- Ở đâu nghiêm ngặt thật…
- Nhất định rồi!
- Nhìn kìa, trên chòi có một anh bộ đội mặc áo lông đứng gác…
Ở hàng rào một cánh cửa nhỏ mở ra, rồi có tiếng nói:
- Vào từng người một!
Khi đến lượt Cô-xchi-a, em trông thấy trong trạm gác có hai anh bộ đội.
- Tên họ gì? - một anh vừa nhìn vào bản danh sách vừa hỏi.
Lúc ấy Cô-xchi-a đang mải nhìn con chó béc-giê thè lưỡi lòng thòng ngồi bên cạnh anh bộ đội kia.
- Cô-xchi-a Lùn ạ, - em đáp nhưng rồi lập tức sửa lại: Ma-lư-sép Cô-xchi-a Gri-gô-ri-ê-vích…
- Lần sau không được nhầm lẫn đấy, Cô-xchi-a Ma-lư-sép! – anh bộ đội nói. – Đúng là một cậu lùn tịt thật.
Bước qua ngưỡng cửa, Cô-xchi-a thấy mình đứng trước một cái sân rộng. Các em đã được chia thành nhiều nhóm, đứng cạnh mỗi nhóm có một người lớn. Ngay lúc ấy, có ai ôm lấy Cô-xchi-a:
- Thật không ngờ! Nếu tớ không lầm, thì đây đúng là Cô-xchi-a Lùn rồi! Đồng chí Di-na, tôi sẽ nhận cậu này cùng với cả cái mũ của cậu ta về phân xưởng đóng hòm đấy!
- Được lắm, Mi-sa! – Di-na vội vã đáp. - Cậu ấy đóng đinh rất tài. Hôm qua, ở nhà máy, cậu ấy làm tất cả mọi người phải kinh ngạc đấy. Đồng chí bí thư đảng ủy ra lệnh đưa cậu ấy vào đội tương trợ.
- Tôi không biết Cô-xchi-a Lùn của tôi lại có cái tài như thế, chứ nếu không, tôi đã kéo cậu ấy sang đây từ lâu rồi. Ở bên này, người đóng đinh giỏi thì có nhiều việc lắm.
Di-na hô to: “Trật tự”! - rồi nói với các thanh thiếu niên:
- Tôi xin nhắc một lần nữa về nếp sinh hoạt ở đây. Các bạn hãy giữ đúng nội quy của cơ sở này. Không được chạy lung tung đến các phân xưởng, phải nghe lời các bác bảo vệ và các anh chị công nhân lớn tuổi. Không được ghi chép. Khi về nhà, không được nói một lời nào cả với bố, với mẹ, cả với những người quen thuộc. Các bạn chiểu chưa?
Tất cả nhao nhao lên: mọi người hứa sẽ im lặng.
- Tôi tin ở Cô-xchi-a Lùn nhất, - Mi-sa thì thầm. – Ngay với tôi, cậu ấy cũng chẳng hề nói một lời. Có lẽ cậu ấy đã cắn đứt mất lưỡi lúc ăn cháo rồi. Này Cô-xchi-a Lùn, gặp anh, em có mừng không?
- Mừng, - Cô-xchi-a đáp, rồi em không biết nói gì thêm nữa.
Nhóm của Mi-sa đi tới một gian nhà rộng rãi làm bằng thân cây tròn to. Bên cạnh gian này là những chồng gỗ tấm dài tấm ngắn khác nhau. Hai cánh cửa mở toang. Từ trong nhà vang ra tiếng ầm ĩ chói tai và cuồn cuộn bốc ra một làn hơi nước trắng. Hình như chính tiếng ầm ĩ đã đẩy một toa xe goòng chất đầy hòm chạy trên đường ray. Sau đó các em trông thấy một phân xưởng sáng rực đèn điện. Nhiều thiếu niên đang làm việc bên bàn thợ, đóng các thanh gỗ thành từng tấm. Ở gần lối ra, các công nhân lớn tuổi ghép gỗ tấm thành hòm, đóng bản lề và chốt.
Các đội trưởng tìm hiểu qua số công nhân mới đến rồi sắp đặt chỗ làm việc bên bàn thợ.
- Em sẽ đóng đáy hòm nhé, - Mi-sa nói và đưa búa cho Cô-xchi-a. –Trên hai thanh ngang này, em hãy đặt ba thanh khác, thế này nhé, thanh nọ sát thanh kia. Mỗi thanh em đóng bốn đinh gắn chặt vào thanh ngang. Nào, em hãy thử làm xem.
Cô-xchi-a suy nghĩ một chút rồi dùng búa gõ nhẹ cho cả mười hai chiếc đinh cắm đùng vị trí, sau đó em giáng mạnh búa mười hai lần nghe như tiếng súng liên thanh nổ giòn giã. Cả ngần ấy chiếc đinh chạy trốn khỏi đầu búa của em giấu mình vào trong gỗ.
- Em tài quá! – Mi-sa ngạc nhiên. – Em làm lần nữa xem nào!
Cố nhịn cười, Cô-xchi-a cầm búa ở tay phải đóng sáu chiếc đinh, rồi em tung bua sang tay trái đóng nốt số đinh còn lại.
- Em còn có thể giữ đinh bằng hai ngón tay và đóng luôn được cơ, anh nhìn nhé!
Không nhấc hai ngón tay khỏi đinh, Cô-xchi-a giáng vụt búa xuống, Mi-sa những tưởng trên thế gian này bớt đi mất hai ngón tay, nhưng Cô-xchi-a đã kịp rút hai ngón tay của em ra đúng lúc chiếc đinh đang lún sâu vào gỗ.
- Em đừng nghịch ngợm như thế. Nếu phải khâu hai ngón tay mới vào cho em, anh biết lấy đâu ra kim va chỉ? Nhưng nói chung, phải công nhận rằng em là một tay kỳ tài.
- Cái gì cơ? - Cô-xchi-a ngạc nhiên hỏi.
- Kỳ tài nghĩa là khéo léo đến nỗi ai cũng phải sửng sốt. Em biết không, - Mi-sa trầm ngâm nói, - anh vừa có một ý định. – Anh vỗ trán mình. –Nào, cái đầu, suy nghĩ đi, rồi ta sẽ mua mũ cho!
- Ái! – có tiếng kêu ở bên cạnh.
Một cô tóc hung đỏ cho ngón tay vào miệng như mút kẹo. Cô-xchi-a đã biết cô. Cô làm việc ở kho dụng cụ bên nhà máy và cô vẫn được gọi là “đám cháy thế giới” vì màu tóc của cô.
- Tôi không biết đóng đinh đâu, - cô xuýt xoa nói. Tôi làm dập hết cả năm ngón tay rồi.
- Cậu rút ngón tay ra đi, kẻo sơn móng tay hỏng mất đấy. Bây giờ cậu ra xếp gỗ, còn Cô-xchi-a sẽ đóng đinh, - Mi-sa ra lệnh. Anh có một ý định…
Công việc diễn ra rất nhộn nhịp. Cô-xchi-a say sưa đóng đinh. Cán búa như dính liền vào lòng bàn tay em. Em rất thích thú khi các bạn chạy tới xem em làm việc, nhất là khi được Di-na khen.
- Bộ phận đóng hòm dừng lại đã! – Mi-sa nhảy lên một bàn thợ, hét to, và khi tiếng búa đã lặng, anh báo cho tất cả biết: - Cô-xchi-a cùng bạn giúp việc là Cla-va đã hoàn thành một định mức rưỡi, mong các bạn hãy phấn đấu theo kịp họ!
Các em ồn ồn lên.
- Có người giúp việc thì thằng ngốc cũng làm được như vậy, - một em tuyên bố.
Nhưng rõ ràng đó là thái độ ghen tị không hơn không kém.
- Đồng chí Mi-sa, hãy ra lệnh tiếp tục làm việc đi, - một người đàn ông to béo, mặc áo bông đen, đi đôi ủng dạ cao, nói. Di-na vừa dân ông tới phân xưởng. Ông chăm chú nhìn Cô-xchi-a làm việc rồi bảo Mi-sa: - Nếu các công nhân đóng hòm đều học được cách làm việc như thế này và nếu phân chia thao tác như đồng chí và đồng chí Di-na đề nghị, thì công việc sẽ có kết quả hơn. Còn Cô-xchi-a, cháu có nhớ trước kia cháu học đóng đinh như thế nào không?
- Khi xây dựng lán gỗ, ông Criu-cốp đưa cho cháu chừng này đinh, - Cô-xchi-a lấy trong hòm ra một nắm đinh, - và một tấm gỗ dày ba tấc. Ông làm mẫu cho xem, sau đó bảo cháu cứ đóng rồi dừng kìm rút ra và…
- Và sao nữa?
- Và ông nói: “Chừng nào chưa đóng được bằng một nhát búa, ông sẽ không gọi đi ăn đâu”. – Cô-xchi-a kết thúc câu chuyện.
- Thế em đi ăn vào lúc nào? – Di-na ngạc nhiên.
- Suốt hai ngày em chỉ có nhai bánh mì không thôi, sang ngày thứ ba mới được ăn uống hẳn hoi…
- Cậu này đã trải qua một trường học thật khắc nghiệt, - người to béo cười vang. – Chúng ta sẽ không dạy như thế. Đồng chí Mi-sa, ngày mai Cru-glốp sẽ thay đồng chí ở đây, còn đồng chí hãy làm việc với Cô-xchi-a, hãy dạy cậu ấy cách truyền đạt kinh nghiệm thế nào cho có phương pháp. Và rồi trong lớp huấn luyện Xta-kha-nốp của mình cậu ấy sẽ đao tạo được vài hướng dẫn viên cũng giỏi như thế.
- Cô-xchi-a tuyệt thật! – Mi-sa nói khi người to béo đã đi khỏi. – Ngày mai, hai anh em mình sẽ ở Khu tập thể trên núi suốt ngày. Vừa rồi là đồng chí Sê-xta-cốp, thủ trưởng đơn vị này đấy. Mọi việc sẽ rất tốt đẹp, em ạ!
- Đồng chí bí thư đảng ủy mới tinh thật, - Di-na vui mừng nói, - đồng chí ấy phát hiện ngay là Cô-xchi-a rất có ích ở phân xưởng đóng hòm. Tớ sẵn sàng yêu ngay đồng chí bí thư đảng ủy của chúng ta. Tớ nói hoàn tòan thẳng thắn đấy.
Cô-xchi-a đóng đinh lại càng hăng hơn nữa. Mặt Cla-va đỏ bừng bừng, món tóc hung đỏ bết vào trán và biến thành màu sẫm. Nhưng khi công việc đang chạy, người ta thường không để ý đến sự mỏi mệt.