Chương Sáu - Máy Đâu Cả Rồi?.

Từ lúc chưa tỉnh ngủ hẳn, hơi thở còn khò khè như ngáy và mắt còn díp lại Cô-xchi-a đã dậy mặc quần áo, còn Mi-sa thì dặn dò những lời cuối cùng:

- Em để giày vào trong bọc ấy, cho khỏi mất! Em nhớ đem giày đi chữa nhé. Da đóng đế đây, em cầm lấy, anh chẳng dùng gì đến đâu. Tiền lương em tiêu thế nào? Chắc để ăn kẹo phải không?... Em nhờ bà chủ nhà mua sữa cho, nhớ chưa? Con dao con anh tặng em làm kỷ niệm đấy. Em mang cả đôi ván trượt tuyết đi nhé. Còn bây giờ, em hãy nghe anh dặn: đây là một bức thư. – Mi-sa đưa ra một chiếc phong bì, trên có ghi mấy chữ: “Gửi đồng chí giám đốc”. – Thư của thủ trưởng đơn vị này đấy. Nếu em quyết định chuyển sang đây, thì em đưa bức thư này cho đồng chí giám đốc. Hôm qua anh đã gọi điện thoại cho đồng chí bí thư Đảng ủy Ta-ghin-xép, nói về chuyện của em. Đồng chí ấy hứa sẽ ủng hộ yêu cầu ở đây… Thế thôi nhé!

Hai anh em ăn sáng rồi ra khỏi nhà, bước theo con đường mòn hẹp chạy ngoằn ngoèo giữa hàng thông lặng lẽ. Kể ra, lúc chia tay này, Mi-sa có thể nói nhiều, rất nhiều điều với Cô-xchi-a. Anh có thể nói rằng anh đã gắn bó với Cô-xchi-a, muốn kết nghĩa anh em với Cô-xchi-a. Nhưng Mi-sa im lặng, bởi vì anh cảm thấy chẳng cần những lời nói đó, giờ phút này Cô-xchi-a cũng đã rất buồn khổ rồi.

Ở sân ga có vài toa tàu và một đầu tàu đang thở phì phì trong đám hơi nước dày đặc. Từ một toa vọng lại tiếng lao xao.

- Toa kia sẽ về nhà máy lấy hàng. Bạn em đã ở cả trên ấy rồi đấy. – Mi-sa nói rồi xoay người Cô-xchi-a cho mặt em hướng về phía có ánh sáng, anh ôm lấy Cô-xchi-a – Tạm biệt nhé! Nếu sau khi đã suy nghĩ kỹ, em lại quyết định chuyển sang bên này, anh sẽ rất sung sướng. Còn nếu ở lại nhà máy, em hãy làm việc như đã làm việc ở đây nhé! Chúc em may mắn!

Mi-sa cúi xuống hôn nhanh vào má Cô-xchi-a rồi ghé nhìn vào cửa toa tàu đang hé mở.

- Này các cậu bên nhà máy, hãy nhận lấy Cô-xchi-a của các cậu nhé! – anh hét to – Phải trả Cô-xchi-a cũng tiếc đấy, nhưng biết làm thế nào được!

- Cô-xchi-a, Cô-xchi-a đến rồi! – Di-na mừng rỡ.

Trong toa xe lờ mờ ánh đèn bão, các thanh thiếu niên ngồi trên những chiếc hòm không và xoa xoa hai tay vào nhau cho đỡ rét.

- Còn bây giờ chúng ta hãy hát bài “Ca-chiu-sa” như ở đây vẫn hát nhé. – Di-na đề nghị - Các bạn, chúng ta sẽ dạy tất cả các đoàn viên thanh niên cộng sản ở nhà máy hát bài “Ca-chiu-sa” theo cách mới.

Ngay lúc ấy các giọng nữ vang lên. Tất cả cùng cất tiếng hát. Tiếng còi tàu cũng phụ họa vào. Toa tàu rung mạnh, đoàn tàu chuyển bánh, và để tạm biệt, các bánh xe vội vã nói với các bộ ghi: “Cốc-cốc, Cô-xchi-a, cốc-cốc, Cô-x-chi-a đã đi rồi”.

- Các bạn, chúng ta đã giúp đỡ cho đơn vị bạn đắc lực đấy chứ nhỉ? – Di-na hỏi, khi bài hát đã kết thúc – Chúng ta trở về không hổ thẹn chứ hả các bạn?

- Sao lại hổ thẹn! Chúng ta đã giúp đỡ các bạn “Bắc Cực” ra trò còn gì! – tất cả nhao nhao lên.

Đầu tàu hãm lại, các toa đang đà lăn xuống dốc, bánh xe rít ken két. Có ai đó gỡ cửa thình thình rồi ra lệnh:

- Các bạn, xuống đi thôi! Đoàn tàu sắp rẽ vào kho, chúng tôi không chở tiếp nữa đâu!

Các thanh thiếu niên nhảy ùa xuống những sàn gỗ lạnh cóng của nơi tàu đỗ rồi chạy về phía nhà máy, tuyết lọt cả vào ủng da. Ánh đèn nhà máy thấp thoáng sau khu rừng thông. Cô-xchi-a nhận ngay ra chỗ này: đây là nơi các em đã đến lấy đồ nghề, đây là nơi em đã tìm ra lưỡi dao tiện “kim loại cứng pô-bê-đit”, chỗ kia là cây dương già đen đen. Thế còn máy đâu nhỉ? Những cỗ máy được chở đến hồi nọ đâu cả rồi nhỉ? Những cỗ máy mà theo lời ông đốc công già, chẳng hy vọng gì tìm được chốn nương thân, những cỗ máy ấy đâu rồi? “Bụi cây sắt” đã biến mất không để lại dấu vết gì, tưởng như đó chỉ là do Cô-xchi-a nằm mơ thấy. Hẳn là thành phố đã tìm được chỗ sắp xếp các thiết bị sơ tán đến.

Ít nhất cũng còn một tiếng đồng hồ nữa mới đến lúc ca ngày bắt đầu làm việc, nhưng ở phân xưởng thanh niên do làm thông ca nên các ngọn đèn đã được bật sáng. Cô-xchi-a thấy ngay các lối đi trong phân xưởng đã bị thu hẹp lại và xuất hiện thêm một dãy máy mới nữa, dãy máy thứ tư. Chưa phải toàn bộ dãy máy này đã hoạt động. Một vài cỗ máy vừa được đưa từ ngoài băng giá vào nơi ấm áp, hãy còn phủ đầy sương muối trông như lớp lông tơ, nhưng sương muối đã bắt đầu tan, đôi chỗ lộ ra mặt kim loại đen ẩm ướt.

Có người đặt tay lên vài Cô-xchi-a. Đó là ông Ba-bin.

- Cháu đã trở về đấy à, Cô-xchi-a? – ông già nói – Tốt lắm…

Cô-xchi-a không lấy làm lạ khi gặp ông đốc công ở phân xưởng vào giờ này, vì ông vẫn thường đi làm sớm. Nhưng điều khiến em ngạc nhiên là ông Ba-bin trông như bé đi, gầy đi, lưng còng xuống.

- Bác Ba-bin ạ, ở bên kia cháu được thưởng đấy. Cháu được hai bộ quần áo lót, một đôi ủng da và một bộ quần áo bông. – Cô-xchi-a khoe.

- Bác nghe nói cháu làm việc giỏi lắm. – ông đốc công trả lời và như nhớ tới điều gì – Còn bác thì ở luôn phân xưởng…

- Chúng ta có máy mới đấy hả bác?

- Bác không về nhà. – ông đốc công chậm rãi nói tiếp, vẻ trầm ngâm. – Bác được giao việc trang bị máy mới, và nhà máy giao cho bác việc đó là phải… Nếu người già không ngủ được, thì hãy làm thế nào để điều đó cũng có lợi mới tốt. – Bàn tay ông đặt trên vai Cô-xchi-a trở nên nặng trĩu, ông nói cho em biết vì sao ông lại mất ngủ - Anh Vích-to, con trai bác, bị bọn phát-xít giết hại ở ngoài mặt trận rồi cháu ạ… Vích-to là con thứ tư, con út của bác đấy… Anh con cả bác làm thợ máy ở xí nghiệp kim khí, hai anh nữa đang chiến đấu ngoài mặt trận. Cả ba đều là đảng viên. Còn anh con út của bác đã hy sinh, là đoàn viên… - Ông im lặng một chút rồi nói thêm – Bác thương nó quá... Nó nhanh nhẹn lắm. Vừa mới tốt nghiệp lớp mười xong… Cho nên bác không ngủ được.

- Phải dùng “Ca-chiu-sa” thiêu cháy hết bọn phát-xít, bắn tan xác chúng ra từng mảnh bác ạ! – Cô-xchi-a nói, em rất thương ông đốc công và anh Vích-to.

- Phải diệt hết bọn chúng! – ông già đáp lại và ngay lúc ấy, đôi mắt ông long lên giận dữ, còn tay ông thì siết chặt lấy vai Cô-xchi-a – Phải diệt bằng hết, quân đáng nguyền rủa!

Hai bác cháu thong thả đi dọc theo dãy máy mới, đến tận chỗ cuối phân xưởng, đằng sau hàng cột.

Trước kia chỗ này bỏ trống, còn bây giờ ở đây có một ngọn đèn rất sáng và Cô-xchi-a lập tức thấy ngay bốn cỗ máy đặt thành một dãy. Những cỗ máy này nhỏ, thân máy nặng, chỉ có trục truyền chứ không có hộp số, tóm lại, đây là những chiếc máy cổ.

Một cỗ máy đang chạy, nó chậm chạp tiện một bộ phận mà ở nhà máy mọi người vẫn gọi là “ống” hay “cái túi”. Bên cạnh cỗ máy có ba người đang nói chuyện với nhau: một công nhận đã có tuổi mặc bộ quần áo lao động, ông giám đốc mặc chiếc áo bành tô xù lông và một người nữa trông quen quen, mặc áo lông ngắn sạch sẽ màu đen, đứng quay lưng về phía Cô-xchi-a, tay trái tì lên chiếc ba toong.

- Máy cổ lắm rồi đồng chí ạ. – người công nhân nói – Chắc không làm ra được mấy sản phẩm…

- Phải làm thế nào để tất cả các máy đều có năng suất cao mới được. – người mặc áo lông ngắn không tán thành; qua giọng nói, Cô-xchi-a nhận ra đó là đồng chí bí thư đảng ủy – Chúng ta bắt cả máy cũ cũng phải làm việc theo cách mới.

- Rất đúng. – ông giám đốc ủng hộ ý kiến bí thư đảng ủy – Có tám cỗ máy “Bu-sơ” như thế này thì phân xưởng sửa chữa đã lấy bốn, còn bố cỗ ta cứ để đây. Chúng làm được ít, nhưng lại chắc chắn. Chúng ta sẽ để mấy cháu của bác Ba-bin đứng những chiếc máy này cho quen đi… Thêm nữa, phải đánh dấu tay nắm để chuyển dịch dây da cho đúng cỡ. Chúng ta sẽ tiện “ống” theo một chế độ chạy máy không đổi. Quy định chế độ nào là tùy theo công nhân. – đồng chí giám đốc nhìn Cô-xchi-a, mỉm cười – Bác Ba-bin, mấy cháu của bác đứng được những cỗ máy này chứ?

- Chúng tôi huấn luyện, các cháu sẽ làm được. – ông Ba-bin trả lời – Tôi cũng đã nhằm sẵn bốn cháu rồi. – Nói đến đây, ông già khẽ lắc vai Cô-xchi-a – Các cháu cùng sống với nhau là dễ nghịch ngợm lắm: Phải cho các cháu làm một công việc nghiêm túc để chúng trưởng thành lên mới được…

Một âm thanh cao vút, trong trẻo và tinh khiết như tia nước lạnh buốt bỗng vang lên, ngân mãi bên tai.

Đó là tiếng thép rung dưới dao tiện, đó là tâm hồn của kim loại thức tỉnh dậy.

- Thép cất tiếng hát đấy. – người công nhân dịu dàng nói – Miếng phôi này quá nhiệt đây, còn “Bu-sơ” thì vui mừng – Rồi ông gạt dao tiện, ấn vào nút bấm màu đỏ “tắt” ở trên bảng điều khiển.

Ông giám đốc đi chỗ khác, còn đồng chí bí thư đảng ủy vẫn ở lại. Đồng chí mỉm cười với Cô-xchi-a, chắc hẳn đồng chí đã nhận ra em. Bây giờ mặt đồng chí không còn xanh xao như trước nữa, bộ râu đã được cạo nhẵn, trong đôi mắt đồng chí rạng lên một nét cười tươi tắn. Tất cả những cái đó khiến Cô-xchi-a nhớ tới anh trai.

- A, chào tay búa giỏi! – bí thư đảng ủy nói – Cháu sang đơn vị bên kia quả không phải là vô ích. Cháu đã giúp đỡ bên ấy được nhiều lắm, cám ơn cháu! Bí thư chi đoàn thanh niên cộng sản ở bên ấy là Mi-sa có gọi điện cho bác. Cậu ấy yêu cầu bác giúp cháu được ở lại hẳn bên đó. Cháu có mang thư của thủ trưởng bên ấy về đây chứ? Thư đâu?

Tay Cô-xchi-a chạm vào chiếc phong bì nằm trong túi áo bông, nhưng em rụt lại ngay như phải bỏng.

- Cháu còn việc gì làm ở đó nữa đâu ạ! – em nói, vẻ hoảng hốt và khổ sở - Ở bên ấy đã có bao nhiêu tay búa giỏi… Họ không cần cháu lắm nữa đâu…

- Cháu này xin đứng máy từ lâu rồi. – ông Ba-bin nói xen vào – Đồng chí Ta-ghin-xép, xin đồng chí đừng lấy công nhân của tôi đi nữa. Bây giờ một người chúng tôi cũng quý.

- Cháu muốn đứng máy à? – đồng chí bí thư đảng ủy chăm chú nhìn vào mặt Cô-xchi-a và nói – Đang là giáo viên, cháu muốn xuống làm học viên à? Bác sẽ không ngăn cản đâu. Không phải ai cũng có thể hành động như thế được… Nếu cháu có thể hành động như vậy, thì cháu sẽ trưởng thành đấy. Hãy trưởng thành, cháu nhé! – Rồi đồng chí khập khiễng bước đi.

- Bác Ba-bin, bác cho cháu đứng cỗ máy này bác nhé! – Cô-xchi-a khẩn khoản nói và chỉ vào cỗ máy vừa chào em bằng một âm thanh trong trẻo.

- Cỗ máy nào chả thế hả cháu. – ông đốc công trả lời.

Cô-xchi-a hiểu câu nói đó như sự đồng ý.