Giây Phút Quý Giá.

Sự việc quan trọng nhất trong năm mới là Cô-xchi-a đã trở thành thợ tiện. Thật ra, hiện giờ em mới đang học nghề, nhưng dù sao ước mơ của em cũng đã được thực hiện. Vì ước mơ này, em đã chia tay với “Bắc Cực”, đã khước từ danh hiệu tay búa số một, em hành động như vậy quả không phải là vô ích.

Mỗi người đều trải qua những giây phút quý giá khi học làm một công việc cần thiết và lý thú. Trong những giây phút như thế, trái tim đập rộn ràng vui sướng và niềm vui sướng ấy sẽ còn lại với người ta suốt đời. Khi Cô-xchi-a hạ được con sóc đầu tiên trên một cành cây cao, em đã lớn ngay lên bao nhiêu! Anh Mi-tơ-ri khen em bắn trúng, còn em thì từ hồi ấy đã kết thân đặc biệt với rừng taiga, nó trở thành người phục vụ và nuôi dưỡng em. Khi em tìm được cục vàng “Thủ lợn”, em mới sung sướng làm sao! Lúc ấy tất cả các bạn em đều đã bỏ đi tắm, nhưng em vẫn tiếp tục tìm kiếm, quả nhiên sự kiên trì của em đã được đền bù xứng đáng. Em hiểu rằng nếu gặp một việc khó khăn thì phải kiên trì làm tới lúc đạt mục đích mới thôi.

- Anh nghĩ thế này Cô-xchi-a ạ, - Xtu-ca-tsép nói, - em đã đứng mãi bên cạnh máy, đã nhìn chán mắt, đã hiểu hết, bây giờ đến lúc tay em phải làm, Anh ra lệnh cho em sang năm mới làm việc thật xuất sắc, thật thành thạo!

- Em đã tưởng tượng cậu ấy thành thạo thế nào rồi! – Ca-chi-a khe khẽ nói.

- Không được làm bạn chán nản! – Xtu-ca-tsép ngắt lời Ca-chi-a rồi than thở: - Mình gặp phải mấy cô cậu này đến là mệt! Nào, Cô-xchi-a, bắt đầu đi, cố lên nhé!

Anh nói những lời ấy mà không cười cợt như mọi ngày vì anh hiểu rằng đã đến giờ phút quan trọng trong cuộc đời người thợ phụ hôm trước. Anh ngồi lên chiếc giá và làm ra vẻ như chỉ bận bịu với điếu thuốc lá. Cám ơn anh! Nhưng dù sao Cô-xchi-a vẫn cảm thấy mình bất lực, đã thế hai cô bạn và Xê-va luôn liếc sang quan sát “khâu yếu”, làm em có cảm giác như hàng nghìn mũi kim cắm vào lưng em.

- Nào, em làm đi! – Xtu-ca-tsép thì thầm, giọng hiền hậu.

Thế là Cô-xchi-a đem hết sức ra phấn đấu. Em cầm lấy chiếc chìa vặn nhưng không tra ngay được vào lỗ trên mâm cặp. Đầu biết cách làm rồi đấy. nhưng tay thì cứ lóng nga lóng ngóng…

- Được rồi đấy, - Xtu-ca-tsép thì thầm, nhưng có lẽ chính Cô-xchi-a cũng nghĩ như vậy.

Em lấy miếng phôi lắp vào mâm cặp nhưng không lắp được ngay. “Mình mở ba cái cam chưa đủ rộng.” – em hoảng sợ nghĩ, nhưng miếng phôi đã lọt vào mâm cặp. Em mừng rỡ siết chặt lại thật nhanh. Khi đầu vừa hiểu ra, hai tay liền tuân theo ngoan ngoãn hơn, nhưng dù sao độngtác vẫn cứ mò mẫm thế nào ấy.

- Mỡ! – Xtu-ca-tsép nhắc.

Cô-xchi-a lấy que quệt một ít mỡ vàng bôi vào chỗ miếng phôi sẽ chạm vào phần hình nón của ụ sau để phôi quay trơn hơn. Em quay cần của ụ sau. Em cảm thấy nóng bức và ngột ngạt.

Đã sắp tới giây phút quyết định.

- Mở máy! – Xtu-ca-tsép ra lệnh.

Cô-xchi-a giơ tay khẽ chạm vào nút bấm trắng “mở”. Cỗ máy không hề nhúc nhích. Xê-va huýt một tiếng sáo. Cô-xchi-a ấn mạnh bút bấm, dây đai dẫn động rít lên trượt theo bánh đai sáng loáng, mâm cặp quay một vòng đầu tiên… Xtu-ca-tsép nói. - Hễ số không chạy đến đúng cái vạch cố định này là đủ…

Tay quay được tra vào một vòng nhôm, trên vòng này có khắc độ chia và các con số. Vòng nhôm cùng quay với tay quay, và rồi số không chuyển dịch tới đúng cái vạch ở bộ phận bất động của vành bánh cũng bằng nhôm. Bây giờ mép sao cắt đã đến vừa vặn mép phôi, chỉ cần đẩy nó sang trái một chút là nó ăn ngay vào kim loại.

- Anh cứ để em làm lấy, - Cô-xchi-a nói, giọng khàn khàn.

- Ừ thì làm lấy đi!...

Xtu-ca-tsép rút tay lại, thế là tay Cô-xchi-a trở nên lạnh lẽo và cô độc.

- Gạt cần cho ăn dao tự động.

Cô-xchi-a liền ấn cần gạt xuống dưới.

Điều kỳ diệu em hằng mơ ước bấy lâu, nay đã xảy ra. Mọi thứ đều bừng sống dậy, mọi thứ đều hối hả hoạt động! Dao cắt gọt chạm vào miếng phôi đang quay. Miếng kim loại rít lên. Dải phoi tuôn ra, cuộn tròn lại, mới đầu còn hẹp, về sau dày hơn và rộng hơn. Nó bốc khói, uốn cong, gẫy rời, rơi xuống bên dưới máy và biến mất, không nhìn thấy đâu nữa.

Không phải thép cắt thép, mà là em, Cô-xchi-a, em đang cắt thép theo ý của em. Người em nhễ nhại mồ hôi nhưng trong lòng em tràn trề vui sướng. Trong đời em, đã mấy lần em có những giây phút quý giá, nhưng giây phút này là đặc biệt nhất. Em, Cô-xchi-a, em đang biến miếng phôi đen thô ráp thành một chi tiết bóng loáng của “Ca-chiu-sa”, em là người chủ của cỗ máy, là người chủ của kim loại. Chiếc “Ca-chiu-sa” khủng khiếp đang chờ công sức lao động của em.

- Bây giờ em hãy nghe tiếp nhé, - Xtu-ca-tsép nói.

Cô-xchi-a nghe anh hướng dẫn giảng giải mà hai bàn tay cứ háo hức chỉ muốn mau mau đưa dao cắt gọt lại gần phôi, chỉ muốn gạt cần cho dao ăn tự động… Con người có thể có nhiều niềm vui sướng, nhưng niềm vui sướng này bay bổng đến nỗi cả thế giới rộng lớn mở ra trước mắt em và trở nên vô cùng thân thiết đối với em. Miếng phôi đang đen sì, nó chỉ là một trong hàng nghìn miếng nằm trong đồng phôi bị vùi dưới tuyết, thế mà hễ em chạm con dao vào là nó tiếp nhận ngay sức lao động của em và liền trở thành một vật quý báu, cần thiết. Con người biết cắt thép thì việc gì mà chẳng làm được! Các ngọn núi chẳng hạn, người đó sẽ bạt đi, các con sông sẽ mở được những con đường rộng rãi và sẽ gây dựng được những thành phố, còn bọn Đức gây chiến tranh để xâm lấn đất đai kia chẳng hạn, người đó sẽ thiêu cháy, sẽ tiêu diệt vì người đó là người chủ của kim loại, là người chế tạo “Ca-chiu-sa”!

Ngày hôm ấy, Cô-xchi-a, cậu thợ phụ trước kia, cảm thấy mình lớn hẳn lên. Điều đó đã được thể hiện khi Ca-chi-a, Lê-na và Cô-xchi-a ngồi trên tấm da gấu. Ca-chi-a đọc to mấy trang trong cuốn sách nói về máy cắt gọt kim loại, sau đó em đặt ra vài câu hỏi. Lê-na trả lời khá, mặc dù cứ kêu “ôi” luôn mồm.

- Còn cậu, Cô-xchi-a, cậu có hiểu cả không? – Ca-chi-a hỏi. - Cậu nhắc lại xem nào.

Nghe Ca-chi-a hỏi, Cô-xchi-a giật mình mở mắt.

Hôm nay biết bao nỗi xúc động đã làm em mệt nhoài, em đang ngồi thiu thiu khoan khoái bên chiếc lò có ngọn lửa đang tí tách cháy thật ấm cúng…

- Cậu không bao giờ trở thành thợ tiện lành nghề được đâu! Cậu là “khâu yếu” – Ca-chi-a quát lên, đập mạnh tay vào cuốn sách.

Không nói một lời nào, Cô-xchi-a lẳng lặng bước ra khỏi phòng.

- Ca-chi-a, sao cậu sỗ sàng thế… Cậu ấy mếch lòng đấy, - Lê-na bênh Cô-xchi-a.

- Làm gì phải dịu dàng! Cậu ấy làm bộ làm tịch đấy mà! – Ca-chi-a dè bỉu để giấu sự ngượng nghịu. – Không sao, thế nào cậu ấy cũng sẽ quay lại…

Em đã lầm. Cô-xchi-a không quay lại. Niềm kiêu hãnh đã nắm lấy tay em, dẫn em ra khỏi phòng và thì thầm vào tai em: “Đừng bao giờ cậu cho phép ai lăng nhục cậu. Cậu hãy hoàn thành lấy một định mức rưỡi. Và hãy nói với cô bé mắt xanh đã làm cậu phải bực tức: Ca-chi-a bạn hãy cố mà đạt lấy điều đã cam kết, bởi vì bạn không phải là đứa ngu ngốc và không phải là khâu yếu như tôi, mà bạn là một thợ tiện không thua kém gì những thợ tiện khác!”. Cậu thiếu niên Cô-xchi-a đang học nghề cắt thép này là một người kiêu hãnh.