Những Điều Kỳ Diệu.

Vài ngày qua đi. Ca-chi-a bị ốm, cho nên Lê-na chẳng còn biết thì thầm với ai; sau hàng cột cũng không còn giọng nói khinh khỉnh của Ca-chi-a nữa. Rất may là bây giờ Cô-xchi-a đã có thêm nhiều điều cần quan tâm, vì em và Xê-va đã thỏa thuận sẽ làm việc thành một cặp với nhau, cho nên em phải đặc biệt theo dõi bạn. Xê-va thay đổi nhiều. Khi thì cậu ta làm việc rất hăng, cố làm thế nào để Cô-xchi-a phải theo cậu ta, khi thì bỗng nhiên cậu ta làm việc chẳng ra sao cả, và cậu ta phải theo Cô-xchi-a. Vào những lúc như thế, tốt hơn hết là đừng có động đến cậu ta.

- Sao cậu cứ chõ mũi vào những việc của tớ, cứ bám lấy tớ dai như đỉa đói thế hả! – cậu ta cao giọng hét – Cậu tưởng cậu là người sản xuất tiên tiến lắm đấy! Dù có cố gắng bao nhiêu, thì với những cỗ máy chậm như rùa này cậu cũng chẳng bao giờ đạt gấp rưỡi định mức đâu! Hay cậu lại định thay bánh răng?

Giờ đây, khi Cô-xchi-a đã thành thạo hơn trước, khi em đã dễ dàng điều khiển hai máy và ngày nào cũng hoàn thành vượt định mức, em càng khó chịu hơn khi nhìn cái dấu chì màu đen trên tay nắm chuyển dịch đai chuyền. Chỉ cần bóc cái dấu chì đáng ghét ấy đi, hất đai chuyền trên bánh đai từ bậc nọ sang bậc kia, là mâm cặp sẽ quay nhanh hơn, tức là tốc độ cắt sẽ tăng lên. Nếu đồng thời lại cho giá dao chạy nhanh hơn một chút nữa thì… Nhưng nghĩ đến đấy, em lại nhớ tới vụ làm hỏng máy, thế là đôi cánh của trí tưởng tượng lại cụp xuống: không được! Muốn thế nào thì thế chứ không được làm như vậy!

Cái dấu chì, có lẽ đó chính là điều Cô-xchi-a vẫn nghĩ tới trong buổi tối hôm ấy, khi theo lệnh của ông Ba-bin, em phải ở lại sơn tủ dụng cụ. Em lĩnh ở kho không những sơn xanh lá cây, mà còn cả một ít sơn màu vàng sáng. Các góc tủ em đều sơn vàng, trông rất đẹp.

- Cậu Cô-xchi-a hồi trước làm hỏng máy đâu ấy nhỉ? – có tiếng ai vui vẻ hỏi.

Ở nhà máy, Cô-xchi-a đã nhiều lần gặp Ba-la-kin, kỹ sư thiết kế và là một người có nhiều sáng kiến cải tiến sản xuất. Em được nghe các bạn kể rằng Ba-la-kin thông minh và kỳ quặc lắm. Em quý trọng Ba-la-kin vì chú ấy đã thiết kế ra chiếc băng tải rung để thu dọn phoi. Theo ý kiến của em, Ba-la-kin hoàn toàn không kỳ quặc tí nào, chỉ có điều là chú ấy rất cao và rất gầy. Khi Ba-la-kin nói chuyện với ai thấp hơn mình, chú ấy cúi người xuống, trông giống như một dấu chấm hỏi vậy.

Ba-la-kin nói bằng một giọng sang sảng, cho nên dù máy có chạy ầm ầm cũng vẫn nghe rõ. Chú ấy rất hay cười. Chú ấy thường mặc một chiếc áo bông xanh đẹp, bên trong là một chiếc áo sơ-mi dệt kim và cái ca-vát màu.

Cái gì ở chú ấy Cô-xhchi-a cũng thấy thích: cả bộ tóc màu sáng chải lật cao lên, cả đôi mắt linh lợi, cả cái mũi hơi hếch, cả thói quen bật ngón tay kêu tanh tách.

- Cháu là Cô-xchi-a đây ạ. – Cô-xchi-a nói.

- Tất nhiên là cháu rồi! Đúng là cháu rồi! – người kỹ sư mừng rỡ - Mi-sa đã tả rất sinh động cho chú nghe hình dáng bên ngoài của cháu. Cháu đội một cái mũ có hai dải tai dài đến nỗi đủ cho một chục con lừa là ít – Anh đưa cho Cô-xchi-a một gói giấy – Mi-sa gửi cho cháu đây. Cái anh chàng Mi-sa ấy tuyệt thật! Hát các bài hát U-cra-i-na rất hay… Mi-sa yêu cầu chú lưu tâm tới cỗ máy của cháu. Sao, có chuyện gì xảy ra thế?

Ba-la-kin đút hai tay vào túi áo, tẻ hai tà áo bông ra như hai cái cánh rồi cúi xuống Cô-xchi-a, nghe em kể lại câu chuyện đáng buồn bữa trước. Nghe xong, anh nổi giận:

- Sao cháu dám làm một việc dại dột như thế nhỉ! Cháu tưởng có thể chơi điệu gì trên “cây đàn ghi-ta” của cỗ máy cũng được à?

- Nhưng cháu muốn máy chạy tốt hơn. – Cô-xchi-a trả lời, em hoàn toàn không sợ con người này.

- “Muốn, muốn”! Muốn thì đã ăn thua gì, phải am hiểu và phải biết cách làm mới được chứ!

- Đồng chí đã tìm thấy Cô-xchi-a rồi đấy à? – ông Ba-bin hỏi rồi ghé ngồi xuống giá gỗ.

- Cô-xchi-a, cháu lắp phôi đi, chú muốn xem máy lúc nó đang chạy. – Ba-la-kin nhìn khắp cỗ máy một lượt rồi nói.

Những sự kiện quan trọng sắp diễn ra. Cô-xchi-a hồi hộp mở máy. “Bu-sơ” bắt đầu bóc phoi. Hình như lúc này cỗ máy làm công việc đó đặc biệt chậm chạp, nhưng người kỹ sư lại vỗ vỗ vào thân máy, khen:

- Khá lắm, ông lão ạ, cố gắng lên!... Máy đang làm việc gần ở mức giới hạn rồi, phải không bác Ba-bin? Ở thao tác này thì không thể tăng thêm gì được nữa.

- Đúng thế. – ông Ba-bin ủng hộ ý kiến đó – Mọi chuyện đã được tính toán kỹ cả rồi.

- Để chúng ta xem có phải là mọi chuyện đều đã được tính toán hết chưa… Cô-xchi-a, cháu làm thao tác gia công tinh đi.

Cô-xchi-a đổi dao rồi bắt đầu tinh sửa “ống”.

- Đồ lười nhác! – Ba-la-kin nhận xét ngay – Ông là đồ lười nhác, ông “Bu-sơ” ạ! Lúc gia công thô thì ông cố gắn, lúc tinh sửa ông lại nghỉ ngơi. Không thể chấp nhận một chế độ cắt gọt như thế này ở thao tác gia công tinh được. Đây là sự sỉ nhục, chứ không phải là chế độ cắt gọt… Ý kiến bác thế nào, bác Ba-bin?

- Có lẽ thế. – ông đốc công miễn cưỡng đồng ý – Biết làm sao được, nếu các công nhân còn chưa có tay nghề thành thạo…

Không nói một lời nào, Ba-la-kin giật dấu chì khỏi tay nắm vẫn dùng để chuyển cơ cấu dẫn động và làm cái việc mà Cô-xchi-a hằng mơ ước: đẩy lại đai truyền trên bánh đai.

- Bây giờ tốc độ sẽ tăng lên khoảng ba lần, mà máy vẫn sẽ chưa chịu tải thực sự đâu. – anh giải thích – Tiếp tục gia công tinh đi, Cô-xchi-a!

Máy lại chạy, phoi tuôn ra ra nhanh, hẹp, nóng bỏng.

- Bề mặt nhẵn quá nhỉ! – ông Ba-bin khen – Bóng cứ như gương ấy…

- Phải tăng thêm lượng ăn dao nữa mới tốt hoàn toàn… - Ba-la-kin nhận xét – Bác Ba-bin, bác có cái bánh răng nào không?

Lấy một chiếc bánh răng dự trữ và một cái chìa vặn đai ốc, Ba-la-kin chỉnh lại “cây đàn ghi-ta”. Cô-xchi-a mở máy. Bây giờ phoi đã rộng bản hơn nhưng vẫn tuôn ra nhanh như trước, dao chạy dọc theo ống cũng chuyển động rất nhanh. Cô-xchi-a chưa kịp tận hưởng niềm hạnh phúc ấy thì chi tiết đã được tinh sửa xong. Em đành phải ấn nút “tắt”.

- Đồng chí thử nghĩ xem, làm sao có thể để bọn trẻ tự tiện sửa chữa máy ở đây được. – ông Ba-bin nói – Cháu Cô-xchi-a cũng đã thử rồi đấy… Thế là xảy ra một chuyện mà không ai muốn nhớ tới nữa, đồng chí ạ.

- Vâng, làm như vậy thật liều lĩnh. – Ba-la-kin trầm ngâm công nhận, anh vừa bật tanh tách các ngón tay dài, mảnh, vừa hất mạnh tay như vẩy các giọt nước đi vậy – Nhưng có một điều kể cũng đáng tiếc: bốn cỗ máy “Bu-sơ”, bốn anh em ruột thịt, khi gia công thô thì làm việc tận tụy, đến lúc gia công tinh lại chỉ bỏ ra một phần tư sức lực. Do đó mất đi bao nhiêu thời gian!

- Vâng, quả là mất thời gian. – ông đốc công nói – Đúng, mất nhiều thời gian thật… Nhưng cũng phải thương máy nữa chứ. Không cẩn thận thì hỏng máy như chơi.

Cô-xchi-a suy nghĩ rất lung để tìm ra một cách giải quyết.

- Bác Ba-bin, nếu… - em ấp úng vì còn chưa biết rõ mình sẽ nói gì.

Ông Ba-bin và Ba-la-kin nhìn em, chờ em nói tiếp. Cô-xchi-a thấy khô khốc ở cổ họng, em ngượng nghịu, băn khoăn.

- Nếu thế nào, Cô-xchi-a? – Ba-la-kin sốt ruột, hỏi – Cháu suy nghĩ đi nhé! – anh nói vui vẻ - Đơn giản thôi mà!

Đúng là mọi việc đã trở nên rõ ràng, cứ như ở đây vừa có một ánh chớp lóe sáng vậy.

- Chúng ta sẽ để ba máy gia công thô, còn một máy tinh sửa ạ. Có phải không chú? – Cô-xchi-a nói liền một hơi, người em nóng bừng lên.

- Phải rồi! – Ba-la-kin khen, anh cười và búng khẽ vào trán Cô-xchi-a – Cái đầu này sáng trí lắm! Đó là điều chú thích nhất đấy!

Mới vài ngày trước đây, chắc gì Cô-xchi-a đã dám nêu lên một ý kiến như thế, nhưng bây giờ, khi đã có những thay đổi nhất định, em thấy đề nghị đó khá tự nhiên. Cả ông Ba-bin cũng không kinh ngạc trước đề nghị đó.

- Được thôi, nếu thế lại là chuyện khác. – ông suy nghĩ một chút rồi đồng ý – Một máy chúng ta sẽ sửa để chuyên gia công tinh, còn ba máy kia vẫn để gia công thô.

- Chúng ta hãy tính toán một chút xem nào. – Ba-la-kin nói rồi rút trong túi ra một cuốn sổ tay cùng một cây bút chì nhỏ, bóng loáng – Định mức của các cháu thế nào? Các cháu vẫn làm được bao nhiêu?

Trên đường về nhà, Cô-xchi-a tạt qua nhà Lê-na. Người mở cửa cho em vào phòng ngoài là một phụ nữ béo lùn, giống hệt Lê-na, chỉ có điều là tóc đã bạc trắng.

- Cháu hỏi gì thế? Cháu đóng cửa chặt vào nhé. – bà nói bằng một giọng trầm, tay vẫn quấy chiếc xoong đặt trên bếp dầu.

Lê-na chạy ra.

- Ôi, mẹ ơi, đây chính là bạn Cô-xchi-a hôm nọ làm hỏng máy đấy! – em kêu lên – Mẹ có nhớ con đã kể chuyện cho mẹ nghe không? Bạn ấy ở nhà Ca-chi-a đấy mẹ ạ…

- Thế là không tốt rồi! – bà mẹ Lê-na nói – Sao cháu lại làm hỏng cả một cỗ máy được nhỉ?... Cháu vào trong nhà đi, rồi ăn với bác luôn thể…

- Cháu không có thời giờ đâu ạ. – Cô-xchi-a ngượng nghịu từ chối – Lê-na này, mai cậu đến phân xưởng sơm sớm một chút nhé. Sẽ có một cuộc họp về sản xuất đấy.

Khi cánh cửa đã đóng lại, bà mẹ Lê-na nói:

- Thật không thể tin nổi một thiếu niên trông chín chắn như thế lại làm hỏng cả một cỗ máy được nhỉ. Tất nhiên mẹ tin chắc rằng bạn ấy làm như vậy là do vô ý thôi.

Tối hôm ấy, bà An-tô-nhi-na An-tô-nốp-na cho Cô-xchi-a biết rằng Ca-chi-a không chịu ăn uống gì cả vì đắng miệng và cứ than thở là chẳng ai đoái hoài tới.

Trong gói giấy Mi-sa gửi sang, Cô-xchi-a thấy có một đôi tất mới còn dính liền với nhau bằng một sợi chỉ và một chục chiếc bánh ngọt rắn đến nỗi có lẽ ngay cả dao bằng hợp kim cứng pô-bê-đít cũng không cắt được, nhưng răng của các cậu bé thì chỉ loáng một cái đã nhai hết ngay. Cô-xchi-a để hai chiếc bánh cho bà cụ, còn hai chiếc cho Ca-chi-a, nhưng công nương nhờ bà nói lại rằng không cần bánh biếc gì hết.

- Tùy cậu ấy. – Cô-xchi-a bực bội nói và để bánh ở chiếc bàn trong bếp.

Trong gói giấy còn có một mẩu thư ngắn:

“Gặm bánh đi, và nhớ đến anh nhé! Anh đã kể cho chú Ba-la-kin về chuyện tại sao em làm hỏng máy và làm hỏng như thế nào. Chú ấy có nhiều sáng kiến cải tiến sản xuất lắm. Chú ấy sẽ xem máy “Bu-sơ” của em và có thể sẽ nghĩ ra một điều gì chăng. Anh hỏi thăm anh chàng hám đi tìm vàng nhé. Đến chủ nhật, hia anh em mình sẽ gặp nhau, nếu em tham gia buổi lao động của đoàn thanh niên cộng sản. Anh Mi-sa của em”.

Cô-xchi-a biết ơn Mi-sa đã cho tất và bánh, nhưng điều làm em biết ơn hơn cả là Mi-sa đã giới thiệu em với Ba-la-kin.

Có một người anh như Mi-sa thật là tuyệt!