Tờ Báo Bị Xé.
Cô-xchi-a dễ dàng hình dung được diễn biến của sự việc: Nhi-na Páp-lốp-na nói với Di-na, rồi nhân một dịp nào đó, Di-na sẽ nói với Mi-sa, còn Mi-sa sẽ nhớ tới câu chuyện em kể về mảnh ước hiệu, sẽ tưởng em chuẩn bị bỏ trốn và sẽ nghĩ rằng em là kẻ phản trắc…
Lòng đầy lo lắng, Cô-xchi-a nhảy bổ tới Câu lạc bộ, nơi Xê-va thường đến sớm để đọc báo và tạp chí, nhưng Xê-va không có ở đó.
An-na Xê-mê-nốp-na, chủ nhiệm câu lạc bộ, đang tức giận kể một chuyện gì đó với Di-na, tay rung rung tờ báo.
- Cô-xchi-a, Cô-xchi-a! – Di-na gọi. –Xê-va làm sao thế? Đến đây đọc báo, đã xé báo lại còn nói hỗn với cô An-na Xê-mê-nốp-na… Thật là thiếu văn hoá!
- Không bao giờ tôi cho cậu ấy mượn báo nữa! – An-na Xê-mê-nốp-na, một phụ nữ mảnh dẻ và nghiêm khắc, tuyên bố. - Nếu ai cũng xé báo thì người khác lấy gì mà đọc?
Cô-xchi-a tìm thấy bạn ở sau hàng cột. Xê-va đang ngồi trên giá gỗ, bé nhỏ, co dúm lại, mấy ngón tay lồng vào bộ tóc rậm màu tro, còn Cô-li-a đang bối rối giậm giậm chân ở gần đó.
- Sao cậu lại xé báo một cách thiếu văn hoá như thế? – Cô-xchi-a hỏi. - Thế nào cậu cũng sẽ bị chị Di-na phê bình một trận cho xem!
- Không phải việc của cậu thì cậu đừng có chõ mũi vào! – Xê-va lắc lư đầu, đứng dậy rồi đờ đẫn kéo xe đi lấy phôi.
- Nó làm sao thế? – Cô-li-a hỏi. - Tớ bảo nó:”Phải mua một ít đạn chì cậu ạ”, thế là nó vặc lại liền:”Cậu cút đi, tớ ngán cậu rồi!” Quá quắt thế cơ chứ!
Khi Cô-xchi-a và Cô-li-a ra ngoài cổng, Xê-va đã chất xong phôi: những đoạn ống bị ném mạnh lên xe kêu rầm rầm:
- Gượm đã! – Cô-xchi-a ra lệnh. – Ai bảo cậu sấy bánh mì?
- Sáng kiến của quần chúng đấy, - Cô-li-a đùa. - Cậu tiếc à! Cậu ấy sấy bánh mì của tớ đấy.
- Tớ ko đưa mảnh ước hiệu đâu! – Cô-xchi-a nói toáng lên. – Cô Nhi-na Páp-lốp-na được bà nói cho biết là Xê-va đang dự trữ bánh mì sấy. Rõ là định bỏ trốn còn gì.
- Sao lại thế! – Cô-li-a kinh ngạc. – Xê-va, chúng mình đã thoả thuận là cậu chỉ bí mật sấy bánh mì khi bà đi vắng thôi mà
- Có lẽ bà ngửi thấy mùi bánh mì sấy, - Xê-va dửng dưng nói.
- Các cậu làm thế mà cũng đòi giữ bí mật! – Cô-xchi-a tiếp tục hét tướng lên. – Cô Nhi-na Páp-lốp-na bảo tớ phải thuyết phục Xê-va ở lại nàh máy, phải làm việc tốt, phải nghe lời tớ. Nếu không, cô ấy sẽ kể chuyện với chị Di-na. Đấy, bí với lại chả mật mãi, cứ nháy mắt với nhau mãi đi!
- Thì cậu cứ nói là đã thuyết phục rồi… - Cô-li-a ứng phó lại ngay. – Xê-va, còn cậu hãy cố gắng làm việc để che mắt mọi người nhé!
- Sao cậu lại ra lệnh cho tớ! – Xê-va quát. -Tớ là nô lệ của cậu đấy hả? Có phải thế không? Tớ ngán các cậu lắm rồi! Cứ lải nhải, lải nhải mãi, tớ cần quái gì các cậu cơ chứ! - Rồi cậu ra giận dữ kéo xe đi.
- Gượm đã, kéo một mình gãy xương sống bây giờ! – Cô-xchi-a nói rồi chạy ra giúp bạn.
Sau khi tất cả các cỗ máy đã có đủ dự trữ phôi, Cô-xchi-a hỏi:
- Cậu không nghe lời tớ, như vậy tức là cậu không cần đến mảnh ước hiệu chứ gì? Thế cũng được.
- Cậu mừng lắm đấy nhỉ, - Xê-va giễu cợt nói rồi quẳng đôi bao tay vào tủ dụng cụ. - Đừng có vội mừng. Không phải là tớ sẽ nghe lời cậu đâu, mà là cậu sẽ phải nghe lời tớ… - Cậu ra thò tay vào tủ không biết để làm gì, chỉ hé mở cửa tủ để Cô-xchi-a khỏi nhìn thấy, rồi bỗng nhiên, cậu ta nói bằng một giọng là lạ, dường như từ một nơi xa xôi: - Nếu cậu biết được bọn chúng nó đã làm gì ở vùng Ca-men-ca quê tớ… Chúng nó biến quê tớ thành một bãi sa mạc, quân khốn kiếp! - Cậu ta im lặng một chút, đóng sập tủ lại rồi đứng dậy, hai bên má có những vết đỏ, nhưng bình tĩnh, hình như cậu ra cố gượng giữ bình tĩnh vậy. - Cậu nhìn gì thế? – Xê-va quát. – Bây giờ tớ phải đi tìm cái này một tí, còn cậu… cậu hãy đứng cả hai máy!
Đó là một quyết định quan trọng: đã mấy lần Cô-xchi-a đề nghị cậu ta cùng làm việc thành một cặp, nhưng Xê-va gạt phăng đi, coi đó là vấn đề nguyên tắc. Xê-va bảo cậu ta không muốn theo đuôi Ca-chi-a. Bây giờ Cô-xchi-a rất vui mừng thấy cậy ta bỗng từ bỏ cái nguyên tắc ngu xuẩn ấy.
Dao vừa gọt được một nửa miếng phôi trên máy của em, Cô-xchi-a liền mở máy của bạn. Cô-xchi-a và Lê-na lại gần xem Cô-xchi-a làm việc ra sao.
- Cậu cứ chạy đi chạy lại luôn thế làm gì? Không cần đâu, - Cô-xchi-a góp ý kiến ngay. - Đứng ở máy cậu vẫn trông rõ, dao đang gọt phôi ở máy Xê-va kia mà. Đừng có vội cuống lên như vậy. Trông buồn cười lắm!
Đến lúc cần lắp phôi mới, Ca-chi-a đề nghị:
- Để tớ giúp cậu một tay.
- Cậu đừng có động vào! – Cô-xchi-a từ chối và quả thật em vẫn kịp làm mọi việc, bởi vì em đã ghìm được mình không vội vã, và hoá ra thời gian vẫn đủ.
Lắp xong miếng phôi mới, em cố ý ung dung quay về máy của em.
- Ve-ri-oen! – Ca-chi-a bất giác thốt lên.
Lê-na cũng khen:
- Ôi, tơ-re-biêng!
Cô-xchi-a đã biết rằng theo tiếng Anh và tiếng Pháp, nói như vậy có nghĩa là “tốt lắm”.
- Xa-vô! – em nói.
- Thế là thế nào? – Ca-chi-a ngạc nhiên.
- Tốt! Người Man-xi nói như vậy đấy, - Cô-xchi-a giải thích. - Cậu tưởng tớ không nói được một thứ tiếng các cậu không hiểu à?
Xê-va đã quay lại. Cậu ta rón rén cầm hai chiếc vỏ đồ hộp đựng đầy nước, cả hai đã bị đập bẹp để tạo ra hình cái vòi. Cậu ta đưa một chiếc cho Cô-xchi-a, bảo: “Cậu nhìn đây!” - rồi rót một ít nước lên dao cắt. Con dao kêu xèo xèo đáp lại tỏ ý biết ơn.
- Phải làm nguội cậu ạ! – Xê-va giải thích. – Như vậy khi gia công thô, dao sẽ tốt hơn.
- Tất nhiên tớ cũng đã nghĩ tới điều đó, - Ca-chi-a bảo Lê-na. - Nhất định phải đến nhà ăn để xin vỏ đồ hộp mới được, ở đó nhiều lắm.
Tất cả những chuyện đó nói chung thật kỳ lạ. Lần đầu tiên Xê-va quan tâm đến cỗ mát, đề nghị một việc đúng đắn và không chỉ có thế - cậu ta còn lấy số dao dự trữ cả của cậu ta, cả của Cô-xchi-a và nói:
- Cậu đem đi mài đi, để tớ đứng hai máy cho.
Hai cô gái chăm chú theo dõi Xê-va làm việc, vì bây giờ cậu ta là “khâu yếu” nhất trong nhóm. Không để ý gì đến hai bạn gái, cậu ta lại gần máy của Cô-xchi-a và ấn nút “tắt”.
- Sao cậu lại hãm máy? – Cô-xchi-a lo lắng.
- Phải làm thế nào cho máy nọ chạy trước máy kia đúng một nửa thao tác, khi đó ta làm gì cũng kịp, - Xê-va giải thích.- Phải suy tính chứ. Nào, ai làm với ai nào?
- Hôm nay tớ làm với cậu, - Cô-xchi-a cười rất tươi đề nghị.
- Nghĩa là cậu sẽ không đưa mảnh ước hiệu phải không?
- Không… Nếu cậu cứ làm việc như thế, tớ sẽ đưa!
- Ra thế đấy! – Xê-va nhếch mép cười, vẻ buồn buồn - Tớ sẽ cho cậu biết Xê-va trốn việc là người như thế nào!
Ngày hôm ấy còn xảy ra một chuyện kỳ lạ nữa. Ngay trước lúc còi tan ca, Ca-chi-a ra lệnh cho Lê-na phải đứng hai máy, sau đó em lấy tấm sắt vẫn dùng để kéo phoi ra rồi bắt đầu dọp dẹp.
- Để tớ làm lấy, - Cô-xchi-a ngăn bạn khi Ca-chi-a đến gần máy của em.
- Nhưng tớ lại không muốn mắc nợ kia mà! – Ca-chi-a bướng bỉnh trả lời.
Em cố ý vơ lấy một đống phoi to và kéo tấm sắt về phí băng tải. Ca-chi-a kéo vất vả, nhưng em cúi rạp người về phía trước, cắn chặt môi, vẻ cương quyết đến nỗi ai cũng thấy rõ rằng không đời nào cô bé ngang ngạnh này chịu lùi bước. Sau khi kéo tấm sắt không trở về, em vơ một đống phoi còn to hơn thế nữa. Bỗng em ngồi phịch xuống giá gỗ.
- Sao chân mình lại không đứng vững nữa thế này nhỉ, - em than thở để đùa thôi, nhưng đôi môi em méo xệch đi. – Không sao, rồi khắc khỏi!..
Xê-va – vâng, đúng là Xê-va đấy nhé! – đã ra nắm lấy quai tấm sắt kéo đến băng tải.
Thế rồi lúc ở nhà máy về, cả bốn em lại cùng đi với nhau, đi đầu là Cô-xchi-a, sau đó đến hai cô bé, và lui đằng sau một chút là Xê-va. Cậu ta thong thả đi cách một quãng vừa đủ để vẫn là cùng đi với các bạn, đồng thời vẫn không mất cái quyền được nói:” Tớ đi riêng đấy chứ”. Thoạt tiên, hai cô bé vui vẻ chuyện trò với nhau sau đó Cô-xchi-a nghe thấy giọng nói hoảng sợ của Lê-na:
- Ca-chi-a, cậu sao thế?.. Cậu nghịch gì thế?
Em ngoảnh lại thì trông thấy Ca-chi-a đang ngồi trên đất.
- Sao mọi thứ đều quay cuồng cả lên cậu ạ, - Ca-chi-a nói khó nhọc, giọng yếu ớt, hai tay tì xuống đất.
- Cậu chóng mặt đấy mà, - Lê-na sợ hãi đoán ra.
Em nâng Ca-chi-a dậy, đỡ một bên tya bạn rồi bảo Cô-xchi-a.
- Cậu đỡ tay kia nhé, Ca-chi-a bị ốm rồi.
- Cứ để tớ tự đi lấy… - Ca-chi-a phản đối bằng một giọng mệt mỏi, rồi em cười: - Cô-xchi-a, cậu nhìn kìa, Ôi-ca đang thè lưỡi…
- Cậu đã biết đó là phản xạ có điều kiện của tớ rồi còn gì. Tớ bao giờ cũng thè lưỡi khi… Ôi, cậu ấy lại ngồi xuống kài!
- Cả quả đồi cứ chao đảo thế nào ấy, - Ca-chi-a vừa nói vừa lần sờ lớp tuyết. - Lợm giọng quá… Tớ chết ngay bây giờ mất.
- Tớ và Xê-va sẽ đỡ hai bên cậu ấy, còn cậu, Lê-na, cậu đẩy đằng sau nhé, - Cô-xchi-a phân công.
Chật vật lắm các em mới đưa được Ca-chi-a đến nhà.
Lần đầu tiên Ca-chi-a bị ốm như thế. Em nằm trên đi văng ở phòng khách, người xanh xao, gầy gò, gầy đến nỗi gần như chỉ còn da bọc xương. Ngay cả đôi mắt, đôi mắt “gây gổ” đến thế, nay cũng chỉ hơi hé mở, chực tắt lúc nào không biết… Trong nhà rất yên lặng… Lê-na chạy về ăn tối, bà cụ ít nói hẳn đi, Xê-va ngồi trong gian nhà phụ uống nước trà với tiếng huýt gió và cau mày nhớ lại những sự việc xảy ra ngày hôm nay, còn Cô-xchi-a thì ngồi trên tấm da gấu, hai tay ôm đầu gối, mắt chăm chăm nhìn ngọn lửa.