Ngày Chủ Nhật Lao Động Tập Thể.

Hôm ấy là ngày đẹp nhất trong cả mùa đông. Mặt trời cũng tham gia ngày chủ nhật lao động tập thể này. Thanh thiếu niên nhà máy tập trung ở sân, đang đùa nghịch ầm ĩ. Những người đi lao động được chia ra thành từng đội, nhận cuốc chim và xẻng; ban nhạc mới được thành lập của nhà máy, gồm ba kèn đồng và hai chiếc trống nổi nhạc rộn ràng, rồi dưới sự hướng dẫn của Di-na, tất cả tiến bước ra công trường. Con mương bắt đầu từ bên cạnh phân xưởng lắp ráp mới, chạy cắt ngang qua bãi hoang. Nó phải uống vòng quanh sườn dốc của đồi Dem-li-a-nôi và chạy tới con sông nhỏ vẫn được gọi đùa là chỗ uống nước của chim sẻ. Dọc theo mương đã có những chiếc ống màu vàng bằng đất sét nung để làm hệ thống thoát nước.

Các thanh niên của đơn vị “Bắc Cực” gặp thanh thiếu niên nhà máy ngay bên cạnh đồi. Họ tới đây dưới dự hướng dẫn của hai cán bộ chỉ huy – Mi-sa và Min-ga-rây. Min-ga-rây đeo huy chương “Lao động xuất sắc” ngay trên áo bông. Huy chương này anh mới được thưởng cách đây chưa lâu, bởi vậy anh là chỉ huy trưởng.

Trước khi lao động có một cuộc mít tinh.

- Chúng tôi thách thức các đồng chí thi đua đào mương thật hăng cho phân xưởng lắp ráp mới, - Min-ga-rây nói. Ở bên đơn vị chúng tôi, tất cả mọi người đều làm việc tốt… Chúng tôi đã quen như thế rồi…

- Nghĩa là chúng tôi chưa quen làm việc tốt hay sao? – thanh thiếu niên nhà máy ồn ồn lên.

- Bên chúng tôi không ai đút hai tay vào túi quần mà nhìn cả! – Min-ga-rây hăng hái nói tiếp. – Nào, ai làm việc được nhiều hơn là người ấy giỏi!

Tuyết chói chang trong nắng đến nỗi phải nhắm mắt lại, trời rét dìu dịu, không buốt cóng, khiến đôi tay ngứa ngáy chỉ muốn làm việc. Các tổ trưởng thi công ở phòng kiến thiết cơ bản chỉ cho mọi người thấy những cột mốc đánh dấu con mương, còn Di-na và Min-ga-rây thì đưa các đội đến chỗ làm việc.

- Cô-xchi-a, Cô-xchi-a ơi, sang bên chúng tớ đi! - các thanh thiếu niên bên “Bắc Cực” gọi. – Cô-xchi-a ơi, cậu đã quên cách đóng đinh rồi à!

- Không, không đời nào chúng tớ chịu buông một công nhân thế này đâu! – Di-na đáp và túm lấy áo bông Cô-xchi-a.

Không sao, Cô-xchi-a đứng ở hàng cuối cùng của đội bên nhà máy, còn Mi-sa là người đầu tiên ở đội của bên kia, cho nên hai người vẫn ở cạnh nhau. Đội nhạc nổi trống. Mọi người mau chóng dọn tuyết rồi dùng cuốc chim bổ xuống lớp đất cứng. Những cục đất đầu tiên bắn tung sang hai bên. Cô-xchi-a không vội vàng. Em lấy giũa ra giũa sắc hai chiếc xẻng của em và của Mi-sa, rồi làm việc vừa đủ cho người nóng lên một chút, sau đó em cởi áo bông, bỏ mũ và xúc đất thật hăng để xua hẳn cái giá lạnh.

- Em đến cảm lạnh mất, - Mi-sa nói.

- Im gió lắm, - Cô-xchi-a nói cho Mi-sa yên tâm. – Mà nếu có gió chăng nữa, thì làm việc cũng ấm như mặc áo lông thôi anh ạ.

- Anh cũng thử xem nhé… Nếu anh bị cảm lạnh trong chiếc áo lông vô hình, thì anh sẽ hắt xì hơi hộ cả em nữa đấy.

Hai anh em vừa làm việc vừa nói chuyện. Được Cô-xchi-a cho biết Ba-la-khin đã sửa giúp lại máy và nhóm bốn em đang thành lập đội xung kích, Mi-sa nói:

- Bây giờ anh mới tin hẳn là em sẽ không bỏ trốn đi tìm vàng nữa. Em say mê công việc nghĩa là em đã tìm ra thứ vàng quý giá nhất. Đúng không?… (Cô-xchi-a thầm đồng ý với Mi-sa). Còn bây giờ em hãy giải thích nhé: tại sao trông em xúc thong thả mà lại được nhiều đất thế?

- Hấp tấp là không ăn thua đâu anh ạ, - Cô-xchi-a mỉm cười. – Anh đừng ấn xẻng bằng tay. Phải lấy chân mà dận… Còn lúc hất, anh phải vững tay và hơi chao xẻng đi một tí. Đừng vội hất, phải xúc đầy xẻng đã. Như thế tay sẽ đỡ mỏi, mà lại đào được nhiều.

- Hóa ra em không những giỏi tay búa, mà còn giỏi tay xẻng nữa nhỉ. – Mi-sa cười.

Bên cạnh chỗ đất mình đang xúc, Cô-xchi-a thấy vừa xuất hiện một cái bóng. Em ngẩng đầu lên và trông thấy Min-ga-rây. Người đội trưởng nổi tiếng của “Bắc Cực” đang đứng gần đó, tay chống nạnh và mỉm cười.

- Mi-sa, cậu xúc xoàng quá. – cậu ta nói – Sao cậu kém Cô-xchi-a nhiều thế? Phải sửa cho cậu hẳn hoi mới được.

- Còn cậu sao lại chỉ tay năm ngón thế hả?

- Tớ đi xem ai làm giỏi và giỏi như thế nào. – Anh ta nháy Cô-xchi-a – Búa và xẻng em sử dụng tài cả… Còn máy, sao em lại làm hỏng? Máy đâu phải là cái xẻng, đúng không? Không ổn đâu, anh bạn ơi! Em làm hỏng máy, thế là không được huy chương. Thà đóng đinh có phải hơn không.

Anh nói hoàn toàn không có ý gì xấu, chỉ để đùa vui, nhưng việc nhắc tới cỗ máy và tấm huy chương làm Cô-xchi-a mếch lòng.

Không đáp lại Min-ga-rây, em ấn mạnh xẻng vào đất, mặt đỏ bừng bừng.

- Min-ga-rây, đừng có động tới Cô-xchi-a. – Mi-sa nói – Chuyện cỗ máy hỏng đã qua lâu rồi. Bây giờ Cô-xchi-a vừa có một sáng kiến hay lắm, có khi được thưởng hai huy chương một lúc ấy chứ. Đội sản xuất trứ danh của cậu sẽ phải lu mờ ngay.

- Thế cơ à! – Min-ga-rây giả vờ hoảng sợ - Gay quá nhỉ, chúng tớ biết làm gì bây giờ! Có lẽ đến phải lăn ra mà chết mất thôi…

Cô-xchi-a xúc một xẻng đất thật nặng hất vào chân người đã làm em bực mình.

- Anh đi chỗ khác ngay, không có em lấp đất lên anh đấy! – em quát.

- Cô-xchi-a này, ở bộ phận bao gói bọn anh vẫn nhớ em lắm. – Min-ga-rây thong thả nói, mắt nheo nheo, ngực ưỡn ra – Em rất nhiệt tình với phân xưởng bao gói. Các tay búa giỏi đã dồn sang bên anh không biết bao nhiêu hòm. Chỉ có điều là bọn anh không sợ đâu, cậu em ạ, bọn anh là Đoàn viên thanh niên cộng sản kia mà! Bây giờ bọn anh đang tiến hành hợp lý hóa công việc. Bọn anh thiếu chi tiết để lắp ráp và bao gói… Sao em lại đổ đất vào chân anh? Em phải đổ các bộ phận của tên lửa vào anh mới tốt chứ!

- Chúng em khắc đổ thật nhiều sang bên ấy! – Cô-xchi-a giận dữ hứa.

- Coi chừng kẻo không làm được, anh sẽ cười cho đấy. Nhớ nhé…

Min-ga-rây đi dọc theo con mương để kiểm tra xem mọi người làm việc ra sao, nói khích người này một lời, động viên người kia một câu.

- Anh ấy bao giờ cũng thế đấy. – Mi-sa nói – Anh ấy làm việc hăng lắm. Làm việc đến kiệt sức vẫn chưa chịu nghỉ. Đội sản xuất của anh ấy thì tuyệt. Lúc đầu, phân xưởng đóng hòm o ép bộ phận bao gói, nhưng các anh ấy không chịu thua, các anh ấy làm việc mỗi ngày một tốt hơn, không nhường cờ thi đua cho đội khác. Đúng là những dũng sĩ! – Anh ngừng lời một chút rồi nói thêm – Em đừng hất đất vào chân anh ấy mới phải. Em biết không, có những người dễ tự ái lắm. Chỉ hơi chạm vào một tí là đã hỏng hết việc.

- Ai bảo anh ấy gây chuyện…

Từ trên sườn đồi có thể trông rõ khối người đông nghịt đang đào mương.

Tất cả các thanh thiếu niên đều đã cảm thấy nóng bức, áo bông và mũ bay tới tấp xuống tuyết. Họ chỉ còn mặc những chiếc sơ-mi vải hoa, những chiếc áo len đan màu trắng, màu đỏ, màu vàng, màu xanh, trông sặc sỡ như những bông hoa.

Khi đội nhạc ngừng chơi, tất cả hét lên: “Nổi nhạc đi, để đào đất cho hăng!” – thế là tiếng nhạc lại vang lên. Đây đó cũng không tránh khỏi những trò nô nghịch. Một cậu ném tuyết vào Mi-sa, Mi-sa ném trả liền.

- Cô-xchi-a này, – anh thú thật – hình như anh hơi mệt rồi đấy, mà tới tâm Trái Đất còn khá xa. Ta nghỉ một chút chứ hả?

Hai anh em nhai bánh mì rồi nằm nghỉ dưới ánh nắng. Mi-sa kể về công việc ở bên “Bắc Cực”, nhưng Cô-xchi-a chỉ nghe câu được câu chăng. Em nghĩ tới công việc sắp tới của đội em, em lo không biết đội em có trở thành trò cười cho cả phân xưởng không. Mà có phải chỉ riêng phân xưởng đâu! Có khi làm trò cười cho cả nhà máy, rồi còn bên “Bắc Cực” nữa chứ… Nghĩ mà hốt.

Bỗng Mi-sa vốc tuyết ấp vào mặt em. Cô-xchi-a liền vật nhau với Mi-sa. Hai anh em lăn vào trong tuyết và vùng vẫy tới khi Mi-sa thắng hẳn mới thôi.

- Chính em muốn ăn tuyết đấy chứ! – anh vừa cười vừa giải thích – Anh hỏi em: “Em ăn tuyết nhé?”. Em bảo: “Vâng”. Em nghĩ gì mà nghệt mặt ra nhìn trời thế?

Trống lại nổi lên, chiếc kèn lớn kêu ồm ồm, chiếc kèn nhỏ kêu the thé. Mọi người lại cầm lấy xẻng làm việc. Làm việc hăng hơn cả là Cô-xchi-a, bởi vì em muốn xua đi những ý nghĩ lo âu.

Mặt trời làm xong việc sớm nhất và đã ngả về phía tây. Đội nhạc chơi điệu hành khúc cuối cùng. Các thanh thiếu niên mặc quần áo ngoài vào, tung Min-ga-rây lên hoan hô vì anh đào được sâu nhất, sau đó đem trả dụng cụ. Thanh thiếu niên bên “Bắc Cực” lên ô-tô buýt, Cô-xchi-a ra tiễn các bạn.

- Tạm biệt nhé! – Min-ga-rây nói và chìa tay cho Cô-xchi-a – Hãy nhớ câu chuyện ban nãy đấy!

- Em không quên đâu! – Cô-xchi-a đường hoàng đáp lại.

Ô-tô buýt nổ máy rồi từ từ chuyển bánh.