Đứng Ngoài Cuộc.

Hôm sau, Cô-li-a đến phân xưởng sớm một chút với ý định phải làm sáng tỏ vấn đề đi trốn, một vấn đề lúc nào cũng dằn vặt cậu ta.

Lại không thành công! Ở sau hàng cột là cả phân xưởng, gần như cả nhà máy cũng nên. Phải khó khăn lắm Cô-li-a mới lách qua được đám thanh thiếu niên đang tò mò nhìn xem có điều gì xảy ra ở trong. Bên cạnh bảng chỉ tiếu của đội, ông giám đốc nói chuyện gì đó với đồng chí bí thư đảng uỷ. Ở đấy còn có Di-na, Nhi-na Páp-lốp-na, ông Ba-bin, kỹ sư, Ba-la-kin, quản đốc phân xưởng một Chi-mô-sen-cô, thợ tiện Xtu-ca-tsép. Các đội viên đứng bên máy của mình. Ca-chi-a trông xanh xao, gượng gạo. Lê-na thỉnh thoảng lại sửa kính. Khi thì em nhìn xung quanh như dò xét, khi thì nheo mắt lại. Cô-xchi-a làm ra vẻ nghiêm trang, còn Xê-va thì nói chung khó mà nhận ra nổi. Không biết cậu ta đã kịp cắt tóc vào lúc nào, cổ lại quấn chiếc khăn quàng lụa màu xanh da trời nữa chứ.

- Sôi nổi gớm nhỉ! – Cô-li-a nói. - Ở đây vừa cưới vợ, lại vừa gả chồng nữa chắc?

Nhưng các công nhân trẻ tuổi đứng xem không hưởng ứng câu đùa của cậu ta.

Đúng lúc ấy, Di-na hỏi Ca-chi-a, như thể tự mình không trông thấy vậy:

- Đồng chí Cô-xchi-a, tất cả các đội viên đều ở vị trí rồi chứ?

- Vâng.. – “đồng chí” Cô-xchi-a đáp.

- Noi theo gương của các công nhân phân xưởng hai, những người yêu nước trẻ tuổi ở phân xưởng thanh thiếu niên đã quyết định tổ chức sản xuất theo cách mới, giống như ngoài tiền tuyến, để mau chóng thực hiện được lời thề của nhân dân U-ran, - Di-na nói to, giọng xúc động. - Họ thành lập đội xung kích và tuyên thệt… Tôi xin đọc lời tuyên thệ.

- Tất cả bỏ mũ ra! – Ông giám đốc nói và bỏ mũ trước tiên.

Mọi người bỏ mũ theo ông. Cô-li-a thấy lưng mình sởn gai ốc. Cậu ta sẵn sàng mất bất kỳ thứ gì để được đứng ở chỗ của Xê-va hoặc Cô-xchi-a. Tất cả các thanh thiếu niên đều nhích lên một chút để nghe cho rõ, còn Cô-li-a chạy xổ lên xa đến nỗi ông Ba-bin phải nghiêm khắc nhìn cậu ta.

- “Chúng tôi, những người yêu nước trẻ tuổi của Tổ quốc yêu quý, xin trịnh trọng thề…” – Di-na đọc rành mạch từng tiếng một.

Các đội viên nhắc lại theo cô, còn tất cả những ai nghe cô đọc đều thầm nhắc lại những lời lẽ trang nghiêm ấy.

Khi Di-na đọc tới đoạn các đội viên sẽ không rời vị trí làm việc chừng nào chưa hoàn thành bất cứ nhiệm vụ gì, cũng như các chiến sĩ cận vệ không rời trận địa cho tới lúc chiến thắng hoàn toàn, các thiếu niên đứng ngoài thì thầm!

- Hay thật! Y hệt các chiến sĩ cận vệ!

Còn khi Di-na đọc tới đoạn các đội viên cam kết hằng ngày sẽ đạt năng suất không dưới một trăm bảy mươi lăm phần trăm định mức của cả đội, các thiếu niên đứng ngoài xôn xao cả lên. Một trăm bảy mươi lăm phần trăm chứ có phải chuyện đùa đâu! Và không rời vị trí, chừng nào chưa làm xong công việc! Nghe quyết định dũng cảm đó, ai cũng tự hỏi: “Mình có làm được như vậy không nhỉ?”

Nhưng tại sao Cô-li-a lại không hiểu gì cả thế này? Cậu ta nháy mắt rồi nói to:

- Xê-va trốn việc mà bỗng nhiên lại đòi đạt một trăm bảy mươi lăm phần trăm!.. Xê-va, có thật không đấy?

Cậu ta buông những lời ngu xuẩn ấy ra đúng lúc Di-na ngừng đọc một chút trước khi chuyển sang phần cam kết về mặt tác phong và kỷ luật. Lời cậu ta chơi vơi trong không trung. Xê-va giả vờ như không nghe thấy, nhưng ngay cả chiếc khăn quàng xanh biếc của cậu ta cũng đỏ bừng lên.

Cô-li-a bắt gặp cái nhìn giận dữ của đồng chí bí thư đảng uỷ, cậu ta định lẩn vào đám đông, nhưng các thiếu niên đứng ngoài chật ních, cậu ta không trốn đi đâu được.

- Tôi xin phát biểu! – Ông giám đốc nói khi các đội viên đã ký xong vào bản tuyên thệ. - Trước hết, tôi xin chúc mừng các thiếu niên yêu nước của chúng ta vì các cháu đã dũng cảm noi gương người lớn và đã chấp nhận những điều cam kết nghiêm chỉnh… đúng, những điều cam kết nghiêm chỉnh. Phải làm việc kiên trì hơn, nhiều hơn nữa… Đội thiếu niên xung kích sẽ xứng đáng với tên gọi hết sức sôi nổi của mình. Tất cả chúng ta đều tin chắc rằng các cháu sẽ khắc phục được mọi khó khăn.

Ở mấy hàng sau có ai đó kêu lên:

- Không được lùi bước đâu nhé, nếu không chúng tớ cười cho đấy!

- Chúng tớ sẽ không bao giờ lùi bước! – Ca-chi-a hăng hái đáp lại. - Bảng chỉ tiêu sẽ cho thấy chúng tớ lùi bước như thế nào!

Bây giờ đồng chí ta-ghin-xép phát biểu ý kiến. Ở nhà máy, ai cũng yêu mến con người điềm đạm và chu đáo này. Tất cả mọi người đều biết rằng đồng chí đã từng chiến đấu ngoài mặt trận, đã được tặng thưởng huân chương, vì vậy tất cả vỗ tay ran lên.

- Không, nhất định các chiến sĩ cận vệ trẻ tuổi trên mặt trận lao động sẽ không rời vị trí sản xuất! - đồng chí nói. – Các đội viên đội xung kích sẽ là tấm gương sáng cho những ai muốn phấn đấu nâng cao trình độ tổ chức, trình độ sản xuất và muốn xây dựng một tình thân ái gắn bó hơn. Vừa rồi, một công nhân trẻ mà có lẽ mọi người đều biết…

Tiếng cười rộ lên:

- Chúng cháu biết rồi, tay lười nhác có một không hai đấy ạ!

- Bạn ấy buôn bán tem thư đấy ạ!

- Cô-li-a, mọi người đang nói về cậu đấy!

- Anh chàng Cô-li-a này đã có những lời đáng giận, tôi xin nói thẳng, đó là những lời ngu xuẩn về đội viên Xê-va. Nếu ở địa vị Xê-va, tôi sẽ trả lời:” Đừng sợ, anh bạn ạ! Không ai lôi kéo tớ vào đội xung kích đâu. Tớ tự nguyện gia nhập đội vì tớ tuân theo những mệnh lệnh yêu nước của trái tim tớ. Tớ khuyên cậu nên theo gương tớ và tích cực sản xuất để ông bố cậu hiện đang chiến đấu ngoài tiền tuyến có thể tự hào về cậu”. Tôi trả lời có đúng không, đồng chí Xê-va?

- Đúng lắm ạ! – Xê-va nói, mặt tươi tỉnh hẳn lên.

- Bây giờ đồng chí thợ tiện tiên tiến I-van Xtu-ca-tsép sẽ phát biểu! – Di-na tuyên bố.

- Các em! – Xtu-ca-tsép nói, anh bỏ mũ ra, đội mũ vào rồi lại giật mũ ra và mỉm cười. – Thay mặt các chiến sĩ xung kích của phân xưởng hai, anh chúc mừng các em nhân dụp thành lập đội. Các em hãy sản xuất ra nhiều sản phẩm hơn nữa, còn anh, nếu được đi học trường xe tăng, thì khi ra mặt trận nhất định anh sẽ không phụ lòng tin của các em! - Tất cả mọi người, trong đó có cả ông giám đốc, đều vỗ tay hoan hô, còn Xtu-ca-tsép thì rút trong túi áo ra một con dao và đưa cho Cô-xchi-a: - Anh trao cho em con dao gia công tinh bằng hợp kim cứng pô-bê-đít. Em hãy làm thế nào để con dao này không bao giờ biết đến con số ít hơn một trăm bảy mươi lăm phầm trăm!.. Em đưa tay đây! – Anh siết chặt tay người học trò cũ của mình.

- Còn một phút nữa sẽ đến giờ làm việc, - ông giám đốc nhìn đồng hồ và nói. - Đội xung kích thiếu niên bắt đầu bước vào ngày lao động đầu tiên của mình. Tôi hy vọng đội này chỉ là đội duy nhất ở phân xưởng thiếu niên trong một thời gian ngắn. - Rồi ông hô: - Về vị trí làm việc! Chúng ta hãy đánh dấu ngày hôm nay bằng năng suất thật cao!

Các công nhân phân xưởng thanh niên tỏa về nơi làm việc của mình. Đâu đâu cũng chỉ thấy mọi người nói chuyện về đội xung kích vừa thành lập, cũng chỉ thấy mọi người bàn tán: liệu đội có thực hiện được những điều đã cam kết không, có bị thất bại không? Tất cả đều mong muốn đội thành công, bởi vì bất kỳ người công nhân trẻ tuổi nào cũng thấy mình sẽ là một chiến sĩ cận vệ của mặt trận lao động trong tương lai rất gần. Nhi-na Páp-lốp-na thì thầm với Cô-xchi-a: “Cháu xem, cháu đã mở đầu một việc thật lớn lao!”. Em cảm thấy bối rối. Tất nhiên việc này lớn lao lắm, nhưng ai mở đầu mới được chứ? Chẳng lẽ lại là em? Với sự giúp đỡ của chú Ba-la-khin, em đã đề nghị ông đốc công phân chia thao tác, nhưng trước đó, Ca-chi-a đã nghi ra cách làm việc từng cặp và đã chứng minh được rằng làm việc hiệp dodòng có năng suất cao hơn làm việc riêng lẻ. Đấy, biết ai là người mở đầu!

- Trông máy cho tớ một tí nhé, tớ ra ngoài năm phút thôi, - Xê-va ghé vào tai Cô-xchi-a nói.

- Vừa bắt tay vào làm, thế mà cậu đã bỏ trốn!

- Tớ không bỏ trốn đâu… Tớ cần… - Xê-va nài nỉ. - Tớ cần phải nói với Cô-li-a một chuyện. - Chỉ nhìn vẻ mặt và ánh mắt Xê-va cũng đã thấy rõ là cậu ta định “nói chuyện” như thế nào rồi.

- Đừng có vớ vẩn! Cậu đã thề là sẽ xử sự có văn hoá, thế mà lại định đi đánh nhau… Không được rời khỏi máy!

- Đồng chí chỉ huy, tôi đã lấy chiếc thứ ba trong số ống dự trữ rồi! – Ca-chi-a kêu lên. – Sao chưa có ống mới?

Xê-va đành phải bắt tay vào việc.