Chương II

Trong cái thế giới ti tiện của sa đọa và bất hạnh này, tôi đã từng nghĩ rằng có một tia mặt trời chiếu lên đời mình. Than ôi, đấy không phải là ánh mặt trời mà là một tia thoáng qua, một ngôi sao băng lóe trên tôi, trong hình thể một người đàn bà, hay một thiên nữ. Khoảnh khắc ánh sáng đó kéo dài chỉ khoảng một giây thôi, tôi đã chứng kiến mọi sa đọa của đời mình, thấy rõ hào quang và vẻ huy hoàng của ngôi sao ấy. Sau đó, ánh rực rỡ lại biến mất trong vòng xoáy của bóng tối. Tôi đã không thể giữ lại được tia sáng thoáng qua đó. Đã ba tháng, ồ không, hai tháng và bốn ngày - kể từ khi tôi không còn thấy nàng, nhưng ký ức về đôi mắt mê luyến của nàng, đôi mắt long lanh chết người, mãi mãi đọng lại trong tôi. Làm sao quên được nàng, người đã ràng buộc mật thiết vào đời tôi? Không, tôi sẽ chẳng bao giờ thốt ra tên của nàng. Vì giờ đây, với hình thể thanh thoát, mảnh mai và sương khói, với đôi mắt to, chói sáng vẻ kinh ngạc, trong những vực thẳm đó mà đời tôi dần cháy rụi và tan ra một cách đau đớn, nàng không còn thuộc về cái thế giới ti tiện và tàn bạo này. Không, tôi không được làm ô uế tên nàng bằng những thứ trần tục. Sau khi nàng ra đi, tôi rút lui khỏi người đời, khỏi đám xuẩn ngốc và thành đạt, để quên lãng, tôi quy mình trong rượu và nha phiến. Đời tôi trôi qua, và vẫn trôi qua trong bốn bức tường căn phòng. Cả đời tôi đã trôi qua trong bốn bức tường. Công việc suốt ngày của tôi là vẽ trang trí nắp hộp đựng bút. Hay đúng hơn, tôi dùng thời gian để trang trí hộp bút vào những lúc không dành cho rượu và nha phiến. Tôi chọn một cái nghề buồn cười là làm thợ trang trí hộp bút này chỉ để tự làm mê muội bằng cách này hay cách nọ nhằm giết thời gian. May thay cho ngôi nhà của tôi nằm ở ngoại thành trong một huyện yên tĩnh xa khỏi tiếng ồn ào và xô bồ của đời sống. Ngôi nhà hoàn toàn cách ly, xung quanh là những phế tích. Ngay bên kia cái hào, người ta có thể thấy nhiều ngôi nhà làm bằng gạch bùn thấp sè sè đánh dấu ranh giới tận cùng của thành phố. Không biết kẻ điên rồ hoặc nhà kiến trúc bẳn tính nào đã xây nên chúng từ cái thời xa xưa. Khi nhắm mắt lại, tôi còn có thể thấy không chỉ mọi chi tiết cấu trúc của chúng mà gần như cảm thấy trọng lượng của chúng đè lên vai tôi. Chúng là loại nhà mà người ta có thể thấy miêu tả chỉ trên những nắp hộp bút cổ. Tôi buộc phải viết tất cả những điều này xuống mặt giấy để tự cam đoan rằng chúng không phải là những bịa đặt từ trí tưởng tượng của mình. Tôi phải giải thích chúng với cái bóng của mình hắt lên tường. Vâng, trong quá khứ, chỉ có một nguồn an ủi, và đó là nguồn an ủi tội nghiệp còn lại với tôi. Bên trong bốn bức tường căn phòng, tôi đã vẽ những bức tranh trên những hộp bút và bằng cách ấy, nhờ cái nghề buồn cười này, tôi tìm được cách cho tiêu qua thời giờ ban ngày. Nhưng một khi tôi nhìn thấy đôi mắt kia, một khi tôi thấy nàng, bất kỳ hoạt động nào cũng đều mất đi mọi ý nghĩa và mọi giá trị đối với tôi. Tôi muốn nhắc tới một điều kỳ lạ và khó tin. Vì một lý do nào đó không biết được, đề tài tất cả tranh của tôi ngay từ ban đầu đều là một và giống nhau. Bao giờ cũng gồm một cây trắc bá, dưới gốc cây có một ông già còng lưng ngồi xếp bằng trông giống một tu sĩ Ấn Độ khổ hạnh. Ông quấn quanh người cái áo choàng dài và đội khăn xếp. Ngón trỏ của ông đặt lên môi ra dấu ngạc nhiên. Trước mặt ông là người thiếu nữ mặc chiếc áo dài đen, đang cúi về phía ông và đang dâng lên ông một đóa triêu nhan. Giữa họ có một dòng suối nhỏ. Phải chăng tôi đã nhìn thấy hình ảnh này trước đây hay nó đã cho tôi thấy trong một giấc mơ? Tôi không biết. Tôi chỉ biết là hễ khi tôi ngồi xuống vẽ thì đều tạo ra cùng cảnh, cùng đề tài. Bàn tay tôi luôn vẽ cảnh này một cách vô tình. Lạ lùng hơn nữa, tôi có khách hàng cho những bức họa này. Thậm chí tôi có gửi một số nắp hộp đựng bút sang Ấn Độ qua người chú tôi, chú thường bán chúng và gửi trả tiền về cho tôi. Bằng cách nào đó, tôi luôn cảm thấy đề tài này xa xôi, đồng thời lại quen thuộc với tôi một cách lạ kỳ. Tôi không nhớ rõ lắm... Sự thể là tôi từng tự nhủ phải viết xuống mọi thứ nhớ được về việc này - nhưng câu chuyện đã xảy ra khá lâu về sau và không liên hệ tới đề tài vẽ của tôi. Hơn nữa, khi dành toàn tâm vào việc viết tôi đã bỏ không còn vẽ hộp bút nữa. Việc đó cách đây hai tháng, hay đúng hơn, hai tháng và bốn ngày. Đó là vào ngày thứ 13 tháng Farvardin[1]. Mọi người đều đã kéo nhau ra chơi vùng thôn quê. Tôi đóng cửa sổ phòng lại để vẽ được tập trung. Không bao lâu trước lúc mặt trời lặn, tôi đang làm việc thì cửa phòng mở và chú tôi bước vào. Đúng ra, ông xưng rằng ông là chú tôi. Trong đời tôi chưa từng gặp chú, vì chú sống ở nước ngoài từ hồi rất trẻ. Tôi còn nhớ hình như chú từng là thuyền trưởng. Tôi nghĩ rằng có lẽ chú có một số việc làm ăn cần bàn với tôi, vì dường như chú cũng là một thương gia. Bất luận thế nào, chú là một ông già lưng còng, đầu đội khăn xếp và cái áo choàng màu vàng tả tơi quấn trên đôi vai. Gương mặt chú một phần bị khuất do cái khăn quấn quanh cổ, áo lót của chú để hở ra bộ ngực rậm. Có thể đếm được những sợi râu thưa thớt ló ra dưới lớp khăn quàng cổ. Mí mắt chú đỏ sưng và môi sứt. Đối với tôi, chú mang vẻ xa cách và khôi hài trông tương tự tôi, như thể cái bóng phản chiếu của tôi nằm trong một tấm gương bóp méo. Tôi luôn hình dung ra cha tôi nom cũng giống như thế. Khi bước vào, chú rút tới phía góc phòng và ngồi đó trong tư thế xếp bằng. Tôi thấy cần phải sửa soạn món gì đó để tiếp đón chú. Tôi thắp đèn rồi đi vào buồng tủ để đồ ở trong phòng mình. Tôi tìm khắp xem coi có món nào thích hợp với một ông già không, tuy thừa biết chẳng còn gì trong nhà - chẳng còn cả thuốc phiện cũng như rượu. Bỗng nhiên, mắt tôi tình cờ bắt gặp trong hốc kệ bên dưới trần nhà. Như thể tia cảm ứng, trên đó là một cái bình rượu cổ mà tôi nhớ là được thừa hưởng, tôi nghĩ là cha mẹ đã làm vào dịp tôi chào đời. Cái bình rượu nằm trong hốc tường. Tôi chẳng hề nhớ tới bình rượu này trước đây. Thực sự, tôi đã quên mất một thứ như thế tồn tại trong căn nhà. Để với tới hốc tường, tôi phải kê dưới chân cái ghế đang nằm gần đó. Nhưng vừa khi định nhấc bình rượu lên, bất chợt khi nhìn qua khoang thông gió trong hốc tường tôi đã thấy bên kia cánh đồng phía sau căn phòng của tôi là một ông lão lưng còng đang ngồi xếp bằng dưới gốc trắc bá, và một thiếu nữ, ồ không, một thiên nữ, đang đứng trước mặt ông. Nàng đang cúi mình tới để dâng lên ông một đóa triêu nhan màu thiên thanh. Ông đang cắn móng trỏ của tay trái. Người thiếu nữ đối diện trực tiếp với tôi nhưng nàng có vẻ không biết tới những gì đang xảy ra xung quanh. Nàng đang đăm đăm nhìn mà như không nhìn vào đặc biệt vào đâu. Trên môi là một nụ cười mơ hồ và vô tình, như thể nàng đang nghĩ tới một người vắng mặt. Chính lúc ấy, lần đầu tiên tôi chứng kiến đôi mắt mê luyến đáng sợ kia, đôi mắt vừa mê hoặc đồng thời như vừa trách móc nhân thế. Tia nhìn đầy vẻ băn khoăn vừa như ngạc nhiên, vừa đe dọa vừa hứa hẹn. Cũng chính từ độ sâu thẳm của đôi mắt đó mà dòng đời tôi bị cuốn hút vào và tiêu trầm trong đó. Tấm gương nam châm đó hút toàn bộ đời tôi về phía nó với một lực không thể nhận thức được. Đôi mắt Thổ xếch của nàng tỏa sáng ánh siêu nhiên mê đắm vừa như sợ hãi vừa bị cuốn hút, như thể đôi mắt ấy đang chứng kiến những điều siêu việt mà không người phàm nào thấy được ngoài nàng. Gò má nàng cao và vầng trán rộng. Cặp lông mày mảnh mai và giao nhau. Đôi môi nàng mọng và hé ra như thể vừa mới chấm dứt một nụ hôn dài cuồng nhiệt còn chưa thỏa. Mái tóc đen huyền sổ tung bao quanh lấy gương mặt bạc ánh trăng và một lọn tóc vương vào thái dương nàng. Cơ thể mảnh mai của nàng và vẻ ung dung từ những cử động thanh thoát của nàng là dấu hiệu của tính vô thường. Chỉ có vũ nữ trong đền Hindu mới có được dáng điệu hài hòa như thế. Vẻ vui hòa lẫn với u buồn khiến nàng tách biệt khỏi với nhân gian. Vẻ đẹp của nàng thật phi thường. Nàng làm tôi nhớ tới một thị kiến trong cơn ảo giác nha phiến. Nàng khêu gợi một tình yêu nồng nàn của loài mê thảo[2] trong tôi. Gần như khi tôi nhìn ngắm thân hình cao và mảnh dẻ của nàng, với những đường nét hài hòa của bờ vai, cánh tay, ngực, eo, mông và đôi chân, thì như thể nàng tách khỏi vòng tay phối ngẫu của nàng, như một nữ mê thảo bị bứt lìa khỏi bạn đời.

Nàng mặc chiếc áo dài đen xếp nếp bó sát vào thân thể. Khi tôi thấy nàng, nàng đang sửa soạn nhảy qua dòng suối ngăn nàng với ông lão nhưng nàng không thể nhảy qua được. Thình lình, ông lão bật lên cười. Đó là một tiếng cười khô khốc, the thé khiến mình mẩy người ta nổi da gà, một tiếng cười pha sự nhạo báng. Thế nhưng, vẻ mặt của ông không thay đổi. Như thể tiếng cười vang dội từ đâu đó sâu thẳm trong thân thể lão. Tôi hoảng sợ nhảy xuống khỏi chiếc ghế cùng với bình rượu trong tay. Tôi run rẩy trong một trạng thái vừa kinh hoàng lẫn hân hoan như vừa bật dậy khỏi cơn mộng, vừa dễ sợ vừa thích thú. Tôi đặt bình rượu xuống sàn rồi hai tay ôm lấy đầu. Bao nhiêu phút, bao nhiêu giờ? Tôi không biết. Khi tỉnh, tôi cầm cái bình lên rồi trở lại phòng. Chú tôi đã đi rồi, để lại cửa phòng khép hờ như miệng một tử thi. Tiếng cười khô khốc của lão già vẫn còn vang vọng trong tai tôi. Trời tối dần. Ngọn đèn cháy tỏa khói. Ấn tượng của cơn rùng mình vừa thích thú vừa dễ sợ đó vẫn còn chưa dứt. Từ khoảnh khắc ấy đã làm thay đổi dòng đời tôi. Một tia nhìn cũng đủ đem lại sự thay đổi, bởi thiên nữ ấy, người thiếu nữ thanh thoát ấy, đã để lại dấu ấn lên tôi sâu hơn người ta có thể tưởng. Vào lúc đó, tôi ở trong trạng thái mê man. Dường như tôi đã biết tên nàng từ rất lâu. Ánh sáng tỏa từ đôi mắt nàng, nước da, mùi thơm và những cử chỉ của nàng, tất cả hiện ra quen thuộc với tôi. Như thể trong kiếp trước ở cõi người, trong cõi của chiêm bao, linh hồn tôi đã sống bên linh hồn nàng, đã nảy sinh từ một thân gốc là điều không thể tránh được và chúng tôi cùng hội ngộ. Tôi sẽ được gần nàng trong kiếp này. Chưa bao giờ tôi muốn chạm vào nàng. Những tia sáng vô hình tỏa chiếu từ thân thể của chúng tôi và hòa lẫn vào nhau cũng đủ để tiếp xúc. Phải chăng kinh nghiệm đáng sợ này dường như gặp phải đều rất quen thuộc giống như khi những cảm xúc của hai người tình đều cảm thấy rằng họ đều đã biết nhau từ trước và một mối ràng buộc bí ẩn giữa họ đã từng tồn tại trước đó? Điều duy nhất trong cái thế giới ti tiện này mà tôi muốn là tình yêu của nàng, nếu bị từ chối, tôi không còn muốn tình yêu của ai khác. Liệu còn có ai khác ngoài nàng ra tạo được dấu ấn nào lên tâm hồn tôi được? Thế nhưng, cái tiếng cười khô khốc the thé và nham hiểm của lão già đã làm tan vỡ mối ràng buộc đã liên kết chúng tôi. Suốt đêm, tôi suy nghĩ về những điều này. Nhiều lần tôi đã muốn tới cái lỗ hổng trên tường để nhìn, nhưng nỗi sợ tiếng cười của lão già đã giữ tôi lại. Ngày hôm sau, tôi cũng không thể nghĩ tới điều gì khác. Có thể nào tôi kiềm chế không nhìn nàng được không? Cuối cùng vào ngày thứ ba, bất chấp nỗi sợ ám ảnh, tôi quyết định đem đặt trở lại bình rượu về chỗ của nó. Nhưng khi tôi kéo tấm màn sang một bên rồi nhìn vào buồng tủ, tôi thấy trước mặt một bức tường vừa trơ trụi vừa đen như bóng tối đã phủ kín đời mình. Không có dấu vết nào về một lỗ hổng hay cửa sổ. Cái lỗ hình chữ nhật đã trám kín, đã liền lại với bức tường y như thể nó chưa từng hiện hữu. Tôi đứng trên cái ghế đẩu, mặc dù đã nện lên bức tường bằng những nắm đấm, đã chăm chú lắng nghe, mặc dù tôi đã cầm ngọn đèn xem xét kĩ, tuyệt không một dấu vết về bất cứ lỗ hổng nào. Những nắm đấm của tôi không có tác dụng nào lên bức tường dầy, đồ sộ, giờ đây như một bức tường bằng chì. Có thể nào tôi từ bỏ hẳn được niềm hy vọng thấy lại nàng? Được, nhưng mọi thứ ngoài tầm điều khiển của tôi. Từ nay, tôi sống như một linh hồn chịu đầy đọa, bất luận tôi chờ đợi bao lâu, canh chừng hoặc tìm kiếm nàng đều vô ích. Như một kẻ sát nhân trở lại hiện trường tội ác của y, hoặc như một con gà bị chặt đầu, không chỉ một ngày hai ngày, mà suốt hai tháng và bốn ngày, tôi đã đi vòng quanh ngôi nhà mình nhiều lần tới đỗi tôi có thể nhận ra từng hòn đá viên sỏi xung quanh đó. Tuy thế, tôi đã không tìm thấy ngay cả một dấu vết của cây trắc bá, dòng suối, hoặc dấu vết của hai người mà tôi đã thấy ở đó. Cũng bằng ấy đêm, tôi quỳ trên mặt đất dưới ánh trăng, tôi cầu cạnh nài xin cây cối, đá và trăng vì nàng có thể đã nhìn vào trong khoảnh khắc ấy - tôi tìm sự trợ giúp từ mọi tạo vật, nhưng không tìm thấy dấu vết nàng đâu. Cuối cùng, tôi hiểu rằng, tất cả những nỗ lực của mình đều vô dụng, bởi không thể nào nàng có liên hệ tới ngoại vật của thế giới này: dòng nước mà nàng gội tóc hẳn phát sinh từ một nguồn suối duy nhất và vô danh, y phục của nàng không dệt bằng thứ sợi tầm thường và không do bàn tay con người làm ra. Nàng là một thụ tạo riêng biệt. Tôi nhận ra những đóa triêu nhan ấy đều không phải là những đóa hoa bình thường. Tôi chắc rằng nếu nàng rửa mặt với dòng nước tầm thường thì gương mặt nàng hẳn sẽ tàn tạ, còn nếu nàng hái một đóa triêu nhan bình thường bằng những ngón tay thon, thì như những cánh hoa, những ngón tay nàng cũng sẽ sẽ héo tàn. Tôi đã nhận ra mọi điều này. Người thiếu nữ, vị thiên nữ này đối với tôi là một nguồn ngạc nhiên và là sự phơi mở không thể diễn tả. Thực thể của nàng thật mong manh và vô hình. Chính nàng khơi dậy trong tôi một cảm xúc về lòng tôn sùng. Tôi chắc rằng dưới cái nhìn của một kẻ lạ hoặc của một kẻ tầm thường, ắt sẽ khiến nàng tàn tạ và rã rời. Kể từ khi tôi mất nàng, kể từ khi cái lỗ hổng phong kín và tôi bị cách ly với nàng qua một bức tường nặng nề, rắn đặc, ẩm và nặng như chì, tôi cảm thấy đời mình vô dụng và hoang mang. Mặc dù tia nhìn âu yếm của nàng và niềm hoan lạc thâm sâu mà tôi đã trải qua khi nhìn thấy nàng chỉ là thoáng chốc, thế nhưng tôi thấy cần đôi mắt ấy và chỉ một tia nhìn từ nàng cũng đủ để giải mọi vấn nạn triết lý và ẩn ngữ thần học với tôi. Sau thoáng nhìn từ nàng, hẳn sẽ không còn lại bí ẩn nào với tôi. Từ nay trở đi, tôi tăng liều lượng rượu và nha phiến, nhưng than ôi, những cách chữa trị cơn tuyệt vọng ấy đã không làm mụ mẫm đầu óc tôi. Tôi đã không thể nào quên được. Trái lại, từng ngày, từng giờ, từng phút, ký ức về nàng, về thân thể nàng, về gương mặt nàng, vẫn hiện hình trong tâm trí tôi còn rõ ràng hơn trước. Làm sao quên được? Cho dù mắt tôi mở hay nhắm, khi ngủ hay thức, nàng luôn luôn ở trước mắt tôi. Qua lỗ hổng trên tường buồng tủ - như bóng đêm che kín tinh thần và lý trí của con người, qua cái ô mở ra bên ngoài, nàng luôn luôn ở trước mắt tôi. Tôi đã không được phép nghỉ ngơi, làm sao có thể nghỉ ngơi được? Từ đó tôi có thói quen đi dạo hàng ngày trước khi mặt trời lặn. Vì một số lý do mơ hồ, tôi cực kỳ muốn tìm ra dòng suối nhỏ, cây trắc bá và nhánh triêu nhan. Tôi đã trở nên nghiện những cuộc đi dạo này theo cách giống như đã trở nên nghiện nha phiến. Y như thể tôi bị một thế lực bên ngoài ép buộc làm những việc đó. Suốt cuộc đi dạo tôi chìm ngập trong ý nghĩ về nàng, trong hồi tưởng về thoáng nhìn thấy nàng đầu tiên, và tôi khao khát tìm ra địa điểm đã nhìn thấy nàng vào cái ngày thứ mười ba trong tháng Farvardin đó. Nếu như tôi tìm ra nơi đó, và nếu tôi có thể ngồi dưới bóng cây trắc bá đó, chắc rằng tôi sẽ đạt được sự bình an. Nhưng than ôi, chẳng có gì ngoài những vật phế thải, bãi cát nóng, xương ngựa và những đống rác mà lũ chó đang bu quanh đánh hơi. Có thật sự tôi đã thấy được nàng? Chưa bao giờ. Tất cả những gì xảy ra là từ việc tôi nhìn trộm nàng, khi giấu mình qua một cái lỗ, một lỗ hổng đáng nguyền rủa từ buồng tủ trong phòng tôi. Tôi như con chó đói khụt khịt đống rác, sục tìm, nhưng vừa khi có người xuất hiện bỏ thêm rác, thì nó chạy trốn vì sợ. Sau đó nó trở lại tìm những miếng mà nó khoái nhất trong mớ rác. Tôi đang ở trong tình huống tương tự, nhưng với tôi thì cái lỗ hổng đã bị bít kín. Với tôi, người thiếu nữ đó như bó hoa tươi bị ném vào một đống phế thải. Chiều hôm qua, khi tôi ra ngoài dạo như thường lệ, bầu trời u ám và một cơn mưa bụi đổ xuống. Một làn sương mù dày đặc phủ lên tất cả cảnh vật. Trong cơn mưa bụi làm nhòe màu sắc và đường nét của mọi vật, tôi cảm thấy tự do và thanh tịnh. Như thể cơn mưa đang gột rửa những ý tưởng hắc ám của tôi. Đêm hôm đó những gì hẳn là không nên xảy ra đã xảy ra. Tôi lang thang, không để ý đến cảnh vật xung quanh. Trong những giờ khắc cô đơn, trong những phút giây kéo dài không biết bao lâu, thì gương mặt bàng hoàng của nàng mơ hồ như nhìn qua lớp mây khói, gương mặt bất động, không biểu lộ, như bức tranh trên nắp hộp bút, hiện hình ra trước mắt tôi rõ rệt hơn bao giờ hết. Lúc trở về thì trời đã rất khuya. Sương mù càng lúc càng dày đặc tới nỗi tôi không thấy rõ đường đi. Nhưng theo thói quen, và bằng giác quan đặc biệt có được, tôi đã tìm ra đường về tới nhà. Khi tới ngưỡng cửa, tôi nhận thấy có bóng người nữ mặc đồ đen, đang ngồi trên ghế đá ngoài cửa nhà tôi. Tôi quẹt diêm tìm ổ khóa, thế rồi vì lý do nào đó vô tình liếc nhìn bóng người mặc y phục đen, và tôi nhận ra đôi mắt xếch, hai mắt to đen trên gương mặt thanh mảnh màu bạc ánh trăng, cũng hai mắt ấy nhìn vào mặt tôi như không thấy. Dẫu cho tôi chưa từng thấy nàng tôi vẫn biết nàng. Không, đây không phải là ảo ảnh. Hình dáng mặc áo dài đen này chính là nàng. Tôi đứng sững sờ như một kẻ đang chiêm bao, hẳn biết rằng mình đang ngủ và muốn thức dậy nhưng lại không thể. Tôi đã không thể nào cử động. Que diêm đã tàn lụi làm cháy sém những ngón tay tôi. Tôi sực tỉnh và vặn chìa khóa vào ổ. Cửa mở và tôi đứng sang một bên. Nàng đứng dậy khỏi ghế đá rồi đi dọc qua hành lang tối tăm như người quen lối. Nàng mở cửa và tôi theo nàng vào phòng. Tôi vội thắp đèn và thấy nàng lui về chiếc giường của tôi và giờ đang nằm trên đó. Gương mặt nàng khuất trong bóng tối. Không biết nàng có thể nhìn thấy tôi hay không, có nghe được tiếng nói của tôi hay không. Vẻ ngoài của nàng không có vẻ gì là sợ hãi hay có ý kháng cự. Như thể nàng đã tới đây một cách tự nguyện. Phải chăng nàng bệnh? Nàng bị lạc đường? Nàng tới đây trong vô thức, như một người mộng du. Không ai có thể tưởng tượng được những cảm giác tôi trải qua vào lúc này. Tôi cảm thấy một nỗi đau thống khoái không thể tả được. Không, đây không phải là ảo ảnh. Người đàn bà ấy cũng chính là người thiếu nữ này đã đi vào căn phòng tôi mà không ngạc nhiên, không thốt một lời. Tôi đã luôn hình dung cuộc gặp gỡ đầu tiên của chúng tôi giống như vậy. Tâm thái này như một giấc ngủ sâu vô tận đối với tôi, người ta phải chìm thật sâu vào một giấc ngủ để có một giấc mơ như thế. Sự vô ngôn như một đời sống vĩnh hằng đối với tôi, bởi ở chốn vĩnh hằng vô thủy và vô chung, không có thứ gì là ngôn từ. Với tôi, nàng là một người đàn bà, đồng thời bên trong nàng có gì đó siêu nhân thế. Khi nhìn gương mặt nàng, tôi trải qua cơn choáng váng làm quên đi mọi gương mặt khác. Ngắm nàng, tôi bắt đầu run rẩy toàn thân và chồn gối chân. Trong thăm thẳm từ đôi mắt mênh mang của nàng, tôi đã thấy trong một khoảnh khắc tất cả sự sa đọa đời mình. Đôi mắt nàng ướt và lóng lánh như hai viên kim cương đen đẫm lệ. Trong đôi mắt nàng, trong đôi mắt đen của nàng, tôi tìm ra bóng đêm vĩnh hằng, bóng tối dày đặc mà tôi đamg kiếm tìm, rồi bị nhận chìm vào trong cái bóng tối rù quến đáng sợ của vực thẳm ấy. Như thể nàng đang hút tinh lực ra khỏi tôi. Mặt đất đong đưa dưới chân tôi và nếu như có ngã xuống, hẳn tôi đã trải qua một cơn khoái cảm không thể tả. Tim tôi ngừng lại. Tôi ráng nín thở vì sợ hơi thở của tôi khiến nàng tan mất như mây khói. Sự im lặng của nàng gần như có gì đó siêu phàm. Như thể một bức tường pha lê được dựng lên giữa nàng và tôi, và giây phút đó, giờ khắc đó hay sự vĩnh hằng đó khiến tôi ngộp thở. Đôi mắt nàng có lẽ mỏi mệt vì nhìn vào cảnh tượng siêu phàm nào đó mà người khác không thấy được - và có lẽ đang nhìn vào cái chết - dần dần khép. Cuối cùng, mí mắt nàng đã khép lại. Cơn sốt mãnh liệt của khoảnh khắc làm tôi rùng mình như kẻ đang chết đuối ráng sức ngoi lên mặt nước. Tôi gạt mồ hôi đang ròng ròng chảy từ trán xuống bằng ống tay áo. Gương mặt nàng vẫn giữ nguyên vẻ yên lặng và bất động, nhưng trông trở nên mảnh mai và mong manh hơn. Trong khi nằm trên giường, nàng cắn móng tay trỏ trái. Nước da nàng bạc như ánh trăng và chiếc áo dài mỏng bó sát lộ ra đường nét của đôi chân, cánh tay, bầu ngực, và toàn thân nàng. Từ lúc nàng nhắm mắt, tôi cúi xuống nhìn nàng cho rõ hơn. Tuy nhiên, càng nhìn kĩ bao nhiêu, nàng cứ như càng rời xa khỏi tôi bấy nhiêu. Đột nhiên, tôi cảm thấy mình không biết tí gì về những bí ẩn của tâm hồn nàng, và không có mối liên hệ nào tồn tại giữa hai chúng tôi. Tôi muốn nói điều gì đó nhưng sợ tiếng nói của mình sẽ xúc phạm đến tai nàng, đôi tai nhạy cảm của nàng hẳn vốn quen thuộc với tiếng nhạc êm ái vẳng từ trời xa. Tôi chợt nghĩ rằng có lẽ nàng đang đói hoặc khát. Tôi đi vào buồng tủ trong phòng để tìm thứ gì đó cho nàng, dù biết chẳng còn gì trong nhà. Và rồi như thể lóe lên tia cảm hứng. Tôi nhớ lại trên nóc kệ, trong cái hốc có một bình rượu mà cha tôi để lại. Tôi bắc ghế đẩu lên lấy xuống. Tôi khẽ nhón chân thận trọng tới bên giường. Nàng đang ngủ như đứa bé mệt nhoài. Nàng ngủ thật sâu và đôi mi dài như nhung của nàng đã khép lại. Tôi mở nắp bình rồi từ từ rót vào miệng nàng giữa hai hàm răng ngậm kín. Lần đầu tiên trong đời tôi, một cảm giác thanh thản bất ngờ xuất hiện vì đôi mắt kia đã khép lại. Dường như cái ung độc vốn hành hạ tôi, và con dâm yêu bấu vào bên trong tôi bằng những vuốt sắt, đã lắng xuống phần nào. Tôi đem chiếc ghế lại cạnh giường rồi ngồi nhìn chăm chăm vào gương mặt nàng. Thật là gương mặt như trẻ thơ và thật thoát trần! Có thể nào người đàn bà này, người thiếu nữ này, hay thiên sứ của địa ngục này (vì tôi không biết gọi tên nàng ra sao), có thể nào nàng có cả hai bản tính? Nàng quá an bình, quá buông thả! Giờ đây tôi có thể cảm thấy hơi ấm từ thân thể nàng, và có thể thấy mùi ẩm tỏa ra từ những lọn tóc đen, trĩu nặng. Tôi đưa bàn tay run rẩy lên - bàn tay không còn tự chủ - rồi đặt lên một lọn tóc của nàng, lọn tóc luôn vương vào thái dương nàng. Nó lạnh và ẩm. Lạnh, hoàn toàn lạnh. Như thể nàng đã chết cách đây vài ngày. Tôi không lầm. Nàng đã chết. Tôi luồn tay vào áo nàng rồi đặt lên ngực bên trên quả tim. Không mảy may một nhịp đập. Tôi lấy tấm gương để trước mũi nàng. Không một dấu vết sự sống còn lại trong nàng... Tôi nghĩ có thể làm ấm nàng bằng hơi nóng từ thân thể mình, đem cho nàng hơi ấm đổi lấy sự lạnh lẽo của cái chết. Có lẽ theo cách này, tôi có thể thổi linh hồn mình vào thân thể nàng. Tôi cởi quần áo rồi nằm xuống cạnh nàng trên giường. Chúng tôi kết vào nhau như loài mê thảo đực và cái. Thân thể nàng giống như thân thể của loài mê thảo giống cái tách lìa khỏi bạn đời của nó, và nó có cùng dục tình cháy bỏng y như loài mê thảo. Miệng nàng có vị cay và đắng như cuống quả dưa chuột. Toàn thân nàng đã trở nên lạnh, lạnh như mưa đá. Tôi cảm thấy máu đông lại trong huyết quản, và cái lạnh thâm nhập vào đáy tim mình. Mọi cố gắng đều vô ích. Tôi đứng dậy khỏi giường và mặc đồ vào. Không, đây không phải là ảo ảnh. Nàng đã tới đây, đi vào phòng tôi, đi vào giường tôi và đã buông thả thân thể nàng cho tôi. Nàng đã cho tôi xác và cả hồn nàng! Chừng nào nàng còn sống, chừng nào đôi mắt nàng tràn trề sự sống, tôi còn chịu cực hình vì nhớ tới đôi mắt nàng. Giờ đây, đôi mắt vô tri giác, bất động, lạnh lẽo của nàng nhắm lại, nàng đã đến dâng mình cho tôi. Bằng đôi mắt khép! Đây chính là người đã đầu độc cả đời tôi từ lúc đầu tiên tôi thấy nàng - trừ khi tính chất của tôi ngay từ lúc khởi đầu định mệnh là đã phải bị đầu độc và kiếp sống đối với tôi là không thể. Giờ đây trong căn phòng này, nàng dâng cả hình và bóng nàng cho tôi! Một hồn phách mong manh, chóng tàn, không liên hệ gì đến thế giới của những thụ tạo trần tục, đã lặng lẽ rời khỏi lớp y phục đen xếp nếp kia, cái thân thể đã hành hạ nàng, rồi đi vào thế giới của những hình ma bóng quế lang thang và tôi cảm thấy như thể nó mang theo hồn phách của tôi. Nhưng thân thể nàng còn đang nằm đó, yên lặng, vô tri vô giác. Những bắp thịt mềm mại và lỏng lẻo của nàng, những huyết quản, gân và xương cốt đang chờ chôn cất, một bữa tiệc ngon dành cho dòi bọ và chuột dưới lòng đất. Trong căn phòng xơ xác, tồi tàn này, tự nó là nấm mồ giữa bóng tối của màn đêm miên viễn bao quanh tôi và đang ngấm sâu vào trong những bức tường. Tôi đã trải qua một đêm dài vô tận, tăm tối, lạnh lẽo bên một xác chết, bên xác chết của nàng. Tôi cảm thấy từ khởi đầu tới tận cùng vĩnh hằng, chừng nào tôi còn sống, một tử thi lạnh lẽo, vô cảm và bất động, đã ở chung với tôi trong một căn phòng tăm tối. Lúc này, mọi suy nghĩ của tôi đều tê liệt. Một đời sống độc nhất và lạ lùng đã hình thành trong tôi, bởi cuộc đời tôi gắn liền với mọi sự sống xung quanh, mọi cái bóng đang run rẩy quanh tôi. Tôi cảm thấy một mối liên hệ sâu xa không thể chia lìa với thế giới bên ngoài, với sự chuyển động của mọi tạo vật và với tự nhiên. Tất cả những nguyên tố của bản thân tôi và của tự nhiên đều có liên hệ bằng những luồng vô hình của một dòng dao động không ngừng nghỉ nào đó. Không ý tưởng hay hình ảnh nào xa lạ với tôi. Tôi có thể hiểu những bí ẩn của những bức họa cổ, những lẽ huyền bí của những triết luận thâm thúy, và sự cuồng si bất diệt của những hình thái và những chuẩn mực. Bởi vào lúc này đây, tôi đang tham dự vào trong những vòng xoay của quả đất và những hành tinh, trong sự nảy mầm của cây cối, và trong những hoạt động bản năng của thế giới động vật. Quá khứ và tương lai, xa và gần, đã chia sẻ đời sống hữu tình của tôi, đã kết hợp với nhau và hòa vào đời sống tinh thần của tôi. Vào những lúc đó, mỗi người đều quy vào một thói quen cố hữu nào đó, hoặc vào niềm đam mê riêng của mình. Kẻ nghiện rượu thì say sưa, nhà văn thì viết lách, nhà điêu khắc thì đục đẽo, mỗi kẻ tìm cách trút cái tâm tư nặng gánh nhờ đến chất kích thích mạnh mẽ của riêng đời mình. Chính nhờ những lúc như thế này mà người nghệ sĩ đích thực có thể tạo ra một kiệt tác. Nhưng còn tôi, không năng lực và thần hứng, một người trang trí nắp hộp bút, có thể làm được gì? Tôi có phương tiện nào để tạo ra một kiệt tác với những bức tranh nhỏ hào nhoáng, vô hồn, tất cả chúng đều như nhau? Thế nhưng trong toàn thân tôi, tôi cảm thấy một niềm đam mê tuôn trào, một nhiệt tình cảm hứng khôn tả. Tôi muốn vẽ lại đôi mắt ấy trên mặt giấy, đôi mắt giờ đã khép lại vĩnh viễn, và sẽ luôn luôn giữ bức tranh ấy bên mình. Mong muốn thúc ép này buộc tôi chuyển nó thành hành động. Tôi không thể cưỡng lại sự thôi thúc ấy. Làm sao cưỡng lại được, khi một người bị giam kín trong một căn phòng cùng với một xác chết? Ý tưởng này khêu gợi trong tôi một sự thích thú đặc biệt. Tôi dập tắt ngọn đèn ám khói, thắp một cặp nến rồi đặt phía trên đầu nàng. Trong ánh nến lung linh, gương mặt nàng có vẻ bình thản hơn trước, cảnh tranh tối tranh sáng của căn phòng mang một vẻ huyền bí. Tôi lấy giấy vẽ cùng những đồ nghề khác rồi lại bên giường của nàng, từ nay nó là chiếc giường của nàng. Tôi muốn vẽ lại cái hình hài này, nó đang từ từ và dần dà chịu sự tan rữa, và nó giờ đây nằm yên, một biểu lộ cố định trên gương mặt. Tôi muốn vẽ lại những đường nét chính của nó trên giấy. Tôi muốn chọn từ gương mặt này những đường nét đã ảnh hưởng đến tôi. Bất luận là một bức họa sơ sài và đơn giản đến đâu, nó phải có tác động, và nó phải có hồn. Nhưng tôi là người chỉ quen thực hiện mẫu vẽ rập khuôn trên những nắp hộp bút. Giờ tôi bắt đầu suy nghĩ: để tạo nên hình dạng cụ thể cho một hình ảnh vốn nằm trong đầu óc tôi, và hình ảnh đó bắt nguồn từ gương mặt nàng, tự nó in thật sâu vào tâm trí tôi. Tôi muốn nhìn một lần vào gương mặt nàng, nhắm mắt lại và rồi vẽ lên mặt giấy những đường nét mà mình chọn. Theo cách ấy, có lẽ, dùng tới trí năng của mình, tôi mới có thể tìm thấy sự nguôi dịu cho linh hồn vật vã của mình. Cuối cùng, tôi đã quy trú trong thế giới của đường nét và hình thể. Chủ đề này, một người đàn bà đã chết, có một sự tương đồng kỳ lạ đối với phương thức vẽ tẻ nhạt của tôi. Tôi chưa từng là gì khác hơn là một họa sĩ của những xác chết. Và giờ đây tôi đương đầu với câu hỏi: tôi có cần nhìn lại đôi mắt nàng, đôi mắt giờ đây đã khép? Hay chúng đã in sâu vào ký ức của tôi? Tôi không nhớ bao nhiêu lần vẽ đi vẽ lại gương mặt nàng trong suốt đêm đó, nhưng không bức nào vừa ý. Tôi đã xé vừa khi vẽ xong chúng. Tôi không cảm thấy mệt mỏi vì khi làm việc tôi không để ý thời gian trôi qua. Chú thích: [1] Ngày thứ 13 trong tháng Farvardin, hay trong tháng đầu Xuân, tháng đầu tiên trong lịch pháp Iran, bắt đầu ngày 21 tháng 3 và kéo dài 13 ngày. Vào ngày truyền thống có từ thời cổ đại này, mọi người Iran ra miền quê ăn uống picnic và ném hoa lá mà họ đã giữ suốt mười ba ngày xuống lòng sông, là cách để tránh xa điều xui xẻo của ngày thứ 13 - ND.

[2] Mandrake/mandragora: mê thảo hay ma thảo, còn gọi là túy hoa đào, hay mạn-đà-la hoa. Rễ dùng làm chất ma túy gây ảo giác. Rễ mê thảo phân biệt theo hình thù người nam hoặc nữ (hay đực cái) thường quấn quít vào nhau - ND.