Chương IV (3)

Trước khi đi ngủ, tôi nhìn vào mình trong gương. Khuôn mặt tôi tàn tạ, thiếu sinh khí và mơ hồ, mơ hồ tới nỗi tôi không nhận ra chính mình. Tôi lên giường, kéo chăn lên đầu, cuộn tròn, mắt nhắm lại, theo đuổi dòng trầm ngâm của mình về những sợi tơ đã được dệt bởi định mệnh đầy tăm tối, u ám, đáng sợ nhưng lại ngất ngây. Tôi đã đi vào những cõi ở đó sự sống trở thành cái chết và cái chết trở thành sự sống, ở đó những hình ảnh bại hoại hình thành, và ở đó những dục vọng xưa bị tiêu diệt, bị tẩy xóa và bị đè nén một lần nữa sống lại và đòi phục thù. Vào những lúc như thế, tôi rút lui khỏi thế giới vật chất và hiện tượng, sẵn sàng bị hủy diệt và tan chảy vào một dòng chảy vĩnh hằng. Có những lần tôi thì thầm, “Cái chết, cái chết... ngươi ở đâu?” Ý nghĩ về cái chết đã xoa dịu tôi và tôi chìm vào giấc ngủ. Trong giấc ngủ tôi đã mơ. Tôi thấy mình ở trên Quảng trường Muhammadiyah. Một cái giá cao treo cổ tội nhân được dựng lên ở đó, và cái xác của người đàn ông bán đồ vặt rãnh mà tôi thường thấy từ cửa sổ của tôi, đang bị treo. Dưới chân giá treo cổ, có nhiều cảnh binh đang uống rượu say mèm. Tôi thấy mẹ vợ tôi, vẻ mặt bà đỏ bừng phấn khích giống như mặt vợ tôi khi tức giận: môi nhợt nhạt, mắt trừng trừng, man dại, đang nắm cánh tay tôi qua đám đông, vung tay về phía kẻ bị treo cổ mặc y phục đỏ. Bà hét lớn, “Treo cổ cái gã này lên nữa!” Tôi bật dậy kinh hoàng, người bừng sốt như cái lò sưởi, mình mẩy túa mồ hôi và đôi má rừng rực. Để tránh nanh vuốt cơn ác mộng, tôi đứng dậy, uống nước và giấp lên mặt và đầu, rồi trở lại giường. Tôi không thể ngủ trở lại được. Nằm trong bóng tối trong suốt, tôi nhìn đăm đăm vào cái bình nước đặt trên nóc kệ. Tôi có một nỗi sợ vô lý rằng nó sắp sửa đổ xuống và đinh ninh chừng nào cái bình còn ở đó thì tôi không thể nào ngủ được. Tôi đứng dậy định đặt cái bình vào một nơi an toàn, nhưng có một lực đẩy mơ hồ nào đó khi bàn tay tôi cố chạm vào cái bình làm nó đổ xuống và vỡ ra từng mảnh. Rốt cuộc, tôi có thể nhắm mắt lại nhưng có cảm giác rằng bà Vú đã vào phòng và đang nhìn tôi. Tôi siết chặt nắm tay dưới tấm chăn nhưng không có gì khác thường xảy ra. Trong trạng thái giống như hôn mê, tôi nghe tiếng cửa bên ngoài mở ra, rồi tiếng dép lê của bà Vú trong khi bà ra ngoài mua bánh mì và phó-mát điểm tâm. Và rồi tiếng rao hàng văng vẳng ngoài đường, “Dâu tốt cho mật đây!” Vâng, như thường lệ, cuộc sống mệt mỏi đã bắt đầu trở lại. Ánh sáng càng rạng rỡ hơn. Khi tôi mở mắt ra, một vệt nắng lung linh trên trần nhà, nó phản chiếu từ mặt bể nước ngoài cửa sổ. Bây giờ, giấc mơ của đêm qua gần như đã lùi xa nhạt nhòa như thể tôi đã thấy nó xưa kia thời thơ ấu. Bà Vú đem đồ điểm tâm vào. Khuôn mặt bà như phản chiếu trong tấm gương bóp méo, nó quá gầy và kéo dài gần như một hình dạng gượng ép và khôi hài. Có thể cho rằng nó đã bị kéo trĩu do sức nặng buộc dưới cằm. Mặc dù Vú biết rằng khói ống điếu không tốt cho sức khỏe tôi, tuy nhiên bà thường mang theo ống điếu khi vào phòng tôi. Thật sự bà chỉ thấy là chính mình khi nào bà châm thuốc hút. Với mọi câu chuyện gẫu về gia đình của mình, về con trai và con dâu, bà khiến tôi thành kẻ tham dự vào đời sống riêng tư của bà. Thật xuẩn ngốc! Đôi khi, không vì lý do gì, tôi ngẫm nghĩ vu vơ về đời sống của những thành viên trong gia đình Vú, nhưng vì một số lý do nào đó, mọi thứ liên quan đến lối sống và hạnh phúc của những người khác làm tôi buồn nôn. Tôi ý thức rằng cuộc đời mình đã tới hồi chấm dứt và đang tàn lịm dần trong đau đớn. Vậy lý do nào mà tôi phải bận tâm với cuộc đời của những người xuẩn ngốc, đám dân đen họ thích nghi và sung sức, họ ăn ngủ khỏe, họ chẳng bao giờ trải qua mảy may nỗi đau khổ của tôi hoặc cảm thấy đôi cánh thần chết quét lên mặt họ từng giây phút? Vú đối với tôi như một đứa trẻ. Bà xăm xoi mọi ngóc ngách trong đầu tôi. Trong khi tôi vẫn còn bẽn lẽn với vợ tôi. Hễ khi ả vào phòng, tôi sẽ lo đậy đờm dãi của tôi trong chậu nhổ, tôi sẽ chải tóc và râu, đội mũ ngủ trên đầu lại cho ngay ngắn. Nhưng tôi không hề thấy bẽn lẽn với Vú. Tại sao người đàn bà này, không có mối quan hệ chút nào với tôi, lại can dự sâu xa vào cuộc đời tôi? Tôi hồi tưởng lại, thuở còn nhỏ vào mùa đông, con đĩ và tôi thường ngủ quanh cái bàn korsi[2] đặt trong căn phòng này. Bà Vú cũng ngủ chung với chúng tôi. Khi tôi mở mắt trong bóng tối trong suốt, bức hình trên bức mành thêu treo trên lối ra vào trở nên sống động. Thật là một bức mành kỳ lạ, đáng sợ! Trên đó miêu tả một ông già lưng còng trông như một tu sĩ Ấn giáo khổ hạnh, đầu đội khăn xếp. Ông đang ngồi dưới một cây trắc bá, tay cầm một nhạc cụ giống cây đàn sitar. Trước mặt ông là một thiếu nữ xinh đẹp, một cô gái theo tôi hình dung là một Bugam Dasi, vũ nữ trong những ngôi đền Ấn Độ. Hai bàn tay nàng bị trói, dường như nàng bị buộc phải múa trước mặt ông già. Tôi thường tự nghĩ rằng, có lẽ ông già này đã bị giam trong một nhà lao cùng với con rắn hổ mang, chính vì kinh nghiệm này đã khiến ông còng lưng gấp đôi và biến mái tóc và râu ông bạc trắng. Đó là một bức mành Ấn, thêu chỉ vàng mà cha tôi hay chú tôi có lẽ đã gửi về từ ngoại quốc. Khi tôi nhìn đăm đăm một hồi lâu vào bức tranh, nó làm tôi sợ hãi, và cơn nửa ngủ nửa thức sẽ làm cho bà Vú thức, với hơi thở hôi và mái tóc đen thô cọ vào mặt tôi, bà sẽ ôm chặt lấy tôi.

Sáng nay, khi tôi mở mắt ra, bà dường như giống y thuở đó, ngoại trừ những nếp nhăn trên gương mặt hiện ra có vẻ sâu hơn và khắc khổ hơn. Tôi thường hồi tưởng lại những ngày tuổi thơ để quên đi hiện tại, để thoát ly chính mình. Tôi cố gắng cảm giác như tôi vẫn còn trong thời gian trước khi ngã bệnh. Khi đó, tôi có cảm tưởng mình vẫn còn bé và bên trong tôi có một bản ngã thứ hai nó cảm thấy hối tiếc vì đứa bé này sắp chết. Trong những lúc khủng hoảng, một ánh nhìn êm ái của bà Vú, khuôn mặt xanh xao với đôi mắt sâu, mờ, bất động, hai cánh mũi mỏng và vầng trán rộng, xương xương, làm sống lại những ký ức thời thơ ấu trong tôi. Có lẽ là một số tia bí ẩn nào đó phát ra từ bà đã đem lại cho tôi nguồn an ủi. Trên trán của Vú có một nốt ruồi có mấy sợi lông đâm ra mà tôi tin rằng lần đầu mình thấy. Trước đây, tôi thường không nhìn kĩ vào khuôn mặt bà. Mặc dù Vú đã thay đổi vẻ bên ngoài nhưng những ý nghĩ của bà thì không thay đổi. Sự quyến luyến của bà với cuộc đời càng gia tăng, vì thế bà sợ cái chết. Bà làm tôi nhớ tới đàn ruồi trú ẩn trong căn phòng vào đầu mùa thu. Còn cuộc đời tôi thì đang thay đổi hàng ngày, thậm chí từng phút. Dường như với tôi, thời gian trôi qua đã trở nên nhanh hơn gấp cả ngàn lần so với đời sống của người khác, cùng những thay đổi mà hàng ngày tôi thấy trong chính mình thường đáng lẽ phải mất nhiều năm, trong khi đó sự thỏa mãn mà tôi nhận được từ cuộc đời, trái lại, thường hay hướng tới số không và có lẽ ở dưới cả số không. Có những người bắt đầu khắc khoải với cái chết vào tuổi đôi mươi, trong khi những kẻ khác chết vào một khoảnh khắc cuối, một cái chết lặng lẽ và bình an, như ngọn đèn đã cạn dầu. Buổi trưa, Vú đem bữa ăn vào, tôi đã bực bội với tô súp và la hét hết cỡ. Mọi người trong nhà chạy tới phòng tôi và đứng ở cửa. Con đĩ cũng tới nhưng sớm bỏ đi. Tôi đã nhìn vào bụng ả. Nó phồng lên. Không, ả còn chưa đẻ. Họ cho gọi thầy thuốc. Điều này làm tôi mừng thầm vì dù sao cũng gây ra cho đám ngớ ngẩn một số phiền phức. Thầy thuốc tới, với chòm râu dài, ông đã kê toa cho tôi hút thuốc phiện. Thật là phương thuốc kỳ diệu cho những đau đớn của đời tôi! Khi nào tôi hút, những ý tưởng của tôi trở nên khoáng đạt, tinh tế, kỳ ảo, và chúng bay lượn. Vào những lúc như thế, tôi phiêu du trong một không gian vượt ngoài biên giới của thế giới tầm thường. Những trí tưởng của tôi được giải thoát khỏi trọng lượng của những thứ trần tục và bay lượn hướng tới một tầng trời thanh tĩnh và yên lặng. Như thể tôi ngồi trên đôi cánh dơi bằng vàng và rong chơi trong một thế giới rực rỡ, trống không và không gì cản trở. Cảm giác này quá đỗi thâm thúy và thú vị, nó vượt qua cả sự mê lú gây ra bởi chính cái chết. Khi tôi đứng dậy rời khỏi cái lò hơ thuốc phiện và tới bên cửa sổ nhìn ra cái sân nhà. Bà Vú đang ngồi trong nắng rửa rau. Tôi nghe bà nói với cô con dâu, “Thật đau lòng. Mẹ chỉ mong Thượng đế giải thoát cậu ấy khỏi mọi khốn khổ!” Dường như, ông thầy thuốc nói rằng bệnh tôi không thể khỏi. Tôi không ngạc nhiên chút nào. Thật là những người ngớ ngẩn! Một giờ sau khi bà sắc thuốc đem vào cho tôi, đôi mắt bà sưng đỏ lên vì khóc quá nhiều, tuy vậy, bà vẫn ráng cười khi thấy tôi. Họ đóng kịch với tôi, nhưng khá vụng về. Chắc họ nghĩ rằng tôi không biết? Thế nhưng tại sao người đàn bà này lại yêu mến tôi đến thế? Tại sao bà coi mình là người chia sẻ sự đau đớn của tôi? Công việc của bà là chỉ việc nhét núm vú nhăn đen như cái niêu vào trong miệng tôi để được trả lương. Ước gì cặp vú bà bị phong hủi ăn mòn! Giờ đây, hễ khi nhìn vào cặp vú của bà, tôi buồn nôn ngay cả nghĩ về việc đã tham lam bú nhựa sống của bà qua cặp vú đó trong khi hơi ấm thân thể chúng tôi hòa vào nhau. Giờ bà đối với tôi bằng tính trơ trẽn của một góa phụ, vì hồi tôi còn nhỏ bà thường chà khắp thân thể tôi. Bà vẫn còn coi tôi là đứa bé, vì xưa kia bà thường giữ và xi tôi trên hố xí. Nào ai biết? Có lẽ bà đã sử dụng tôi như một số phụ nữ sử dụng em gái nuôi của họ... Thậm chí cho tới giờ bà không sơ sót gì mỗi khi giúp tôi làm những gì tôi không thể tự làm lấy. Nếu vợ tôi, con đĩ, tỏ ra chút quan tâm nào đến tôi hẳn tôi chẳng để Vú đụng vào, vì tôi cảm thấy vợ tôi có đủ các lối suy nghĩ và cảm quan thẩm mĩ nhậy bén hơn Vú. Hay có lẽ sự rụt rè này của tôi chỉ đơn thuần là do mối ám ảnh của tôi. Vì lẽ đó, tôi cảm thấy ít rụt rè với Vú, và đó là lý do chỉ có bà chăm sóc tôi. Có lẽ Vú tin rằng số phận hay ngôi sao của bà đã an bài mọi việc theo cách này. Bệnh tật của tôi như cái cớ để bà thổ lộ mọi chi tiết gia đình bà: những mừng vui, những cãi vã giữa họ, và nói chung tiết lộ mọi tính mộc mạc, khôn vặt, và bần tiện của tâm hồn bà. Bà nói rằng bà không hạnh phúc với con dâu, như thể người phụ nữ trẻ đó là người vợ đối địch đã đánh cắp phần tình yêu của con trai dành cho bà! Cô con dâu của bà hẳn là xinh đẹp. Tôi đã nhìn thấy cô ta qua cửa sổ mở ra ngoài sân. Cô có đôi mắt màu tro, tóc vàng, cái mũi nhỏ dọc dừa. Đôi khi Vú kể về những phép lạ của những nhà tiên tri. Bà cho rằng như vậy sẽ an ủi tôi, trong khi trên thực tế tôi chỉ ganh tị với lối suy nghĩ thấp kém và ngu đần của bà. Có khi bà tới để kể chuyện gẫu. Chẳng hạn, cách đây ít ngày, bà nói rằng con gái bà (tức con đĩ), đã may một bộ quần áo cho em bé, cho đứa con của ả. Sau đó bà bắt đầu an ủi tôi như có ý bà biết rõ sự thật. Có khi bà đi gặp thầy pháp, thầy bói về trường hợp của tôi. Vào ngày thứ Tư cuối cùng của năm, bà đi gặp thầy bói rồi trở về với một chén hành, gạo, và dầu cháy khét. Bà nói đã xin được những thứ này giúp cho sức khỏe của tôi[3], sau đó bà lén cho vào phần ăn của tôi những thứ đó. Giữa những liều thuốc pha chế, bà bắt tôi uống đều đặn mà ông thầy thuốc đã kê toa: oải hương, cam thảo, long não, bạch quả, hoa cúc, dầu lanh, hạt thông, tinh bột, hạt cải, và có trời biết bao nhiêu thứ hầm bà lằng khác. Chú thích: [2] Korsi, một loại bàn thấp truyền thống của Iran, bên dưới đặt một cái lò than và chăn mền dầy được phủ lên quanh bàn để giữ ấm người ngồi hoặc ngủ xung quanh. Korsi là nơi để cho cả gia đình ngồi trên sàn quây quần bên nhau trong những bữa ăn vào những dịp lễ đặc biệt.

[3] Theo phong tục Iran vào ngày thứ Tư cuối cùng trước năm mới Nouruz, người ta giả trang đi ăn xin. Của bố thí nhận được vào dịp này được tin là đem lại sự may mắn. (Chú giải theo D.P. Costello)