VIII - GIÁO DỤC-VĂN HÓA (3) Diễn Văn của ông Bộ Trưởng Nguyễn Hữu Châu Đại Diện Ngô Tổng Thống-đọc trong cuộc lễ khánh thành Trường Quốc Gia Cao Đẳng Mỹ Thuật.- 5.5.1956---

Thưa Quý Vị,

Ông Bộ Trưởng Quốc Gia Giáo Dục bày tỏ những lẽ đã khiến Chánh Phủ Cộng Hòa thiết lập Trường Cao Đẳng Quốc Gia Mỹ Thuật. Như Tổng Thống đã nhiều lần tuyên bố, mặc dầu bao sự khó khăn, Chánh Phủ đã tìm các phương tiện để mở mang học thuật, vì muốn tỏ rõ ý chí của Việt Nam xây dựng tương lai trên một nền tảng tinh thần thuần túy.

Sự cố gắng ấy còn mục đích khác là nhắc nhở cho đồng bào còn phải buộc lòng sống dưới một chế độ áp bức, rằng mặc dầu những sự biến thiên nhất thời của lịch sử, văn hóa của dân tộc vẫn trường tồn bất diệt, vì được chúng ta quý trọng và quyết tâm bảo vệ.

Ngoài ra, Chánh Phủ còn muốn đưa lại những lý do tin tưởng cho một thế hệ thanh niên đã từng bị hoang mang sau nhiều năm võ trang tranh đấu. Trên giải đất tự do nầy, chúng ta không còn bị ám ảnh bởi những sự lo âu sợ hãi vì chiến tranh, vì áp chế, vì bất công.

Nên chúng ta sẽ đem hết tâm cơ để tìm lấy một cách sống, một lý tưởng và hình thức mỹ thuật hợp với quan niệm cố hữu của giống nòi, những quan niệm đó cũng có phần tương tự như của Ân Độ hoặc của Trung Hoa thời cổ, song vẫn có những đặc tính Việt Nam thuần túy và đôi khi phản phất vang bóng Tây phương.

Tôi tin rằng rồi đây, văn hóa Việt Nam sẽ biểu lộ dưới những hình thức mới, linh hồn một dân tộc can đảm, điềm tĩnh và giàu tình cảm. Tôi tin chắc đó cũng là ý kiến của Tổng Thống và của toàn thể Chánh Phủ.

Một văn hào Tây phương đã viết: ‘’Mỗi một văn minh thuở trước chỉ nhằm vào một phần con người’’. Như văn minh Trung Cổ thời đại chỉ chú trọng tới linh hồn (linh hồn người Công Giáo) văn minh thế kỷ thứ 18 chỉ trau dồi lý trí v.v...

Văn minh mà chúng ta tự hào thừa hưởng là một văn minh tâm cảm. Chúng ta nhận thức tính cách đó ở bất cứ bài ca dao nào trong chốn đồng quê, và chúng ta càng nhận thức rõ hơn nữa ở các vần thơ vừa cao quý vừa phổ thông như Kim Vân Kiều.

Chính Phủ đã trao cho các bạn một phương tiện làm việc quý giá. Các bạn biết rằng một văn hóa phục hưng khi nào những bậc thiên tài, trong lúc đi tìm chân lý, mỹ thuật, tìm thấy ở dĩ vãng những yếu tố để chế tạo ra một cách phát huy mỹ thuật mới.

Văn hóa hay mỹ thuật, trước hết là ý chí tranh thủ, chứ không phải một vấn đề thu nhận ảnh hưởng. Tỉ như bức tượng Phật trước tiên chạm theo tượng thần Apollon, thế mà mỹ thuật Phật Giáo đời Tùy không còn một điểm gì giống với mỹ thuật Hy Lạp nữa. Lại như Nhật Bổn tuy phỏng theo các bức họa Trung Hoa cổ, để tìm một kỹ thuận phong cảnh, nhưng mỹ thuật họa khắc sơn thủy của Nhật có tính cách hoàn toàn Phù Tang.

Nếu các bạn tin tưởng vào các di sản quốc hồn, chúng ta có thể hy vọng rằng tại trường nấy, sẽ phát sinh một mỹ thuật thuần túy Việt Nam. Trái với các chính thể độc tài và nhất là với chính thể cộng sản, Chính Thể Cộng Hòa đã đem lại cho chúng ta một sự kiện vô cùng quý giá đối với nghệ sĩ, ấy là: ‘’viễn tượng lịch sử’’ hay ‘’liên tục cách mạng’’ theo lý thuyết Marx. Sự huấn luyện tại trường nầy sẽ tránh cho các bạn sự độc đoán tinh thần.

Cuộc cách mạng quốc gia do Tổng Thống lãnh đạo đã dành cho các bạn một đặc ân, là có thể tìm sự đẹp mà không phải chịu sự chi phối của duy vật biện chứng pháp, không phải ruồng bỏ tinh túy của giống nòi, lại vẫn có thể tự do hấp thụ những tinh hoa của các văn minh khác.

Diễn Văn của Ngô Tổng Thống trong buổi lễ đặt viên đá đầu tiên xây cất

Thư Viện Quốc Gia và Trung Tâm Văn Hóa.

3.7.1956

Thưa Quý Vị,

Hôm nay tôi hân hoan đến chủ tọa buổi lễ nầy, để đặt viên gạch đầu tiên cho Thư Viện Quốc Gia và Trung Tâm Văn Hóa Việt Nam. Kiến thiết trung tâm nầy là đặt thêm cơ sở cho nền quốc học, gây dựng và bồi đắp bằng những tài liệu văn nghệ và học thuật vừa rút ở nền văn hóa cổ truyền vừa đón nhận của các văn hóa thế giới tự do. Công cuộc khuyếch trương nền quốc học sẽ lâu dài và vĩ đại, vì vậy mà Chánh Phủ luôn luôn gia tâm đến.

Thưa Quý Vị,

Trải mấy ngàn năm lịch sử, mặc dầu đã chịu ảnh hưởng sâu rộng của nền văn hóa Trung Quốc, văn hóa nghệ thuật của nước nhà, qua các thời đại, vẫn luôn luôn giữ được cá tính dân tộc và do đó hằng nuôi dưỡng một ý chí, một tinh thần độc lập, đã kết tinh trong những trang sử oanh liệt về võ công cũng như về văn trị.

Bổn phận của thế hệ ta ngày nay chẳng những là gìn giữ, mà còn gia tăng cái di sản quý báu ấy, bồi dưỡng cái dân tộc tính ấy để truyền lại cho đời sau, vì không có thành trì kiên cố nào khả dĩ đảm bảo vững chắc sự vĩnh tồn của giống nòi hơn là cái tinh thần độc lập tự chủ ấy.

Trong giai đoạn hiện tại, người dân Việt cần thấm nhuần những tư tưởng thuấn túy cao siêu của tiền bối, trước làn sóng của những lý thuyết ngoại lai duy vật, dùng con người làm con vật sản xuất mà chính con người lại phải là cứu cánh của mọi cố gắng chính trị cũng như kinh tế.

Sứ mạng của văn hóa là phụng sự, phụng sự phát triển khả năng của con người, để mỗi người được nẩy nở toàn nhiên. Muốn đạt mục đích ấy, muốn cho tư tưởng có thể vượt lên trên những phân biệt ranh giới, thì phải lấy sự tôn trọng nhân vị và những giá trị tinh thần làm căn bản.

Bởi vậy cho nên ta thiết tha với nền văn hóa cố hữu là vì nền văn hóa ấy nhìn nhận con người là vạn vật chi linh. Nhưng ta sẽ là nhìn ngắn nghĩ nông, nếu ta quên rằng thế giới năm châu hiện nay luôn luôn giao hoán. Nước ta đứng vào một địa điểm tiền phong tại Đông Nam Á, trên nhiều đường giao thông quốc tế, thì lẽ dĩ nhiên phải hứng đón các luồng tư tưởng từ bốn phương đưa lại. Trong cuộc sinh hoạt tinh thần, dân tộc cũng phải tiến hóa ăn nhịp với các dân tộc tân tiến trên thế giới tự do.

Vậy nên, ngoài việc khai thác kho tàng văn hóa của tiền nhân, chúng ta còn phải tìm học những văn hóa các nước ngoài để có thể hấp thụ những cái hay, làm giàu thêm cho nền văn hóa dân tộc và đồng thời góp phần vào việc xây dựng nền văn hóa chung của nhân loại.

Tôi mong rằng Thư Viện Quốc Gia và Trung Tâm Văn Hóa mà chúng ta khởi công xây dựng hôm nay với sự giúp đỡ về tài chánh của viện trợ Mỹ, sẽ là một cơ sở mãnh liệt để thúc đẩy công cuộc kiến tạo một nền quốc học phong phú biểu dương sức sống dồi dào, tinh thần bất diệt và ý chí tiến thủ của dân tộc ta.

Với triển vọng ấy, tôi đặt trọn tin tưởng vào tiền đồ của nền quốc học và văn hóa nước Việt.