ĐỢI CHỜ
Một chiều mùa đông. Trời thấp và trắng đục lờ mờ như khói ám đè nặng trĩu lên những mái tranh bạc màu.
Bác xã Chính nằm phủ phục trên ổ rơm, thỉnh thoảng ngóc đầu nhìn xuống cái bếp tro lạnh. Những ông “đầu rau” nhọ nhem ngồi ba một, châu vào nhau, củ rủ như cũng cảm thấy giá lạnh của chiều đông. Nhìn chán, bác lại úp mặt xuống hai bàn tay đặt ngửa, ngủ gà ngủ vịt. Một lúc lâu, xem chừng thấy ê chân, bác ngồi xổm dậy, hai cánh tay khoanh lấy hai đầu gối, mắt rầu rĩ nhìn ra sân.
Vợ bác đi lên Hu đong thóc từ sớm. Làng Hu cách làng Cầm hằng năm, sáu cây số, bác gái chịu khó lặn lội xa xôi là vì nghe người ta đồn: trên ấy thóc hơn được mỗi đồng ngót một đấu.
Cái Mít đi bán hàng chưa về và độ này hàng con bé bán cũng ế lắm. Thằng Chốc đã đi ở chăn trâu cắt cỏ cho nhà bà cán Bột từ năm ngoái. Còn thằng cu Nhớn, cu Con thì trừ bữa ăn, chẳng thấy bóng chúng đâu cả. Chúng về làm gì? Buồn chết đi được. Và có lẽ, lúc này chúng đương ngồi sưởi ở bếp nhà cụ cán Bích để đợi chốc nữa ăn rình mỗi đứa một lưng cơm hẩm. Rõ tội nghiệp! Chúng chẳng mấy khi được no. Từ năm trời làm đại hạn rồi kế tiếp, nào úng thủy, nào bão, nào sâu cắn lúa, vợ chồng làm chẳng đủ, thường vẫn phải nhịn bữa sáng ăn bữa tối.
Một luồng gió bấc thổi mạnh vào trong nhà. Bác run cầm cập. Thế mà bác cũng chẳng buồn đứng dậy khép cửa. Hay là bác muốn để vậy cho dễ trông nom? Không phải. Nhà bác còn có gì nữa mà trông với nom. Hay là bác không muốn ngồi ấm một chỗ trong khi vợ con bác đương phơi thân trước gió để kiếm lấy chút lời?…
Một đàn vạc bay từ phương bắc tới. Tiếng kêu inh ỏi làm náo động một lát trước khi chìm đắm vào trong yên lặng.
Bác sực nhớ tới giờ về và bước đường của vợ.
Mít dẫu có về muộn cũng chẳng ngại, vì nó bán hàng ngay trong làng. Nhưng mà vợ bác phải đi một thôi dài trên đê, rồi lại phải rẽ xuống con đường hẹp, ngoằn ngoèo trên đồng không mông quạnh. Bác hồi tưởng lại năm nào cũng về mùa đông và cũng sâm sẩm tối như bây giờ, chị Tẹo đi chợ xa về, giữa đồng bỗng gặp một thằng lực lưỡng nấp trong bụi dứa, nhảy xổ ra bóc lột hãm hiếp. Tẹo già và xấu hơn vợ bác. Thế mà quân khốn nạn còn chẳng từ nữa là.
Nghĩ vậy, bác đâm lo, bác nóng ruột, bồn chồn không sao ngồi yên được. Bác cất tiếng gọi thật to: “Bớ cu Nhớn!” Không thấy thưa, bác định chạy sang ông cán tìm thì ngay lúc ấy Mít ở cổng gánh đôi bồ về.
- Hàng ế quá, thầy ạ.
Nó vừa nói vừa nhìn khắp nhà như muốn tìm cái gì.
- Bu con chưa về cơ, thầy?
Bác Chính đứng dậy. Mấy tiếng rắc của gân cốt rãn, vì bác ngồi lâu rồn cẳng. Bác vươn vai, ưỡn ngực, vừa nói vừa ngáp:
- Thầy cũng đương nóng lòng sốt ruột về bu con đây. Con coi nhà để thầy đi đón bu nhé.
Rồi, không để ý đến lưng đấu gạo đựng trong nắp bồ đặt ngược, bác rảo bước ra cổng, hai tay thọc vào cạp quần, vai nhô lên, cổ thụt xuống để chống lại với cái rét buốt thịt.
Mít nhìn theo, ái ngại cho thầy nó vừa ốm khỏi được vài ba hôm. Nó chạy ra sân gọi với:
- Thầy ơi! Thầy! Hay để con đi cho.
Bác Chính không quay lại, vừa đi vừa nói buông thõng:
- “Con không đi được.” Bác không muốn ngỏ ý lo ngại, sợ con gái hốt hoảng.
Đường cái vắng tanh. Trời mỗi lúc một tối. Từng cơn gió bấc thổi. Những gốc tre cọ vào nhau cọt kẹt. Chốc chốc lại một tiếng vạc kêu bất thình lình như thét, như dọa nạt. Bác rùng mình, nghĩ đến những nỗi ghê sợ. Bác rảo bước gần như chạy và càu nhàu trong mồm: “Hừ! người đâu lại có người liều lĩnh, dại dột đến thế. Không còn biết nguy hiểm là gì nữa!” Cứ giọng nói ấy với dáng điệu ấy thì chị vợ chẳng phải đòn cũng phải mắng tàn tệ.
Nhưng, đi khỏi đầu làng độ vài chục bước, bác gặp lũ lượt bảy, tám người đàn bà gồng gánh chuyện trò vui vẻ.
Trông thấy bác mỗi người chào hỏi một câu thành ồn ào. Bác không biết trả lời ai, đứng thưỡn ra, mỉm cười một cách trơ trẽn.
Vợ bác hơi ngạc nhiên, vừa đi vừa nói ra ý không bằng lòng:
- Ô hay, tôi đã bảo thầy nó hãy kiêng vài ba hôm nữa cơ mà. Lỡ phải lại thì sao? Mà thơ thẩn đi đâu đấy?
Bác Chính muốn trả lời: “Tôi đi đón mình đây”. Nhưng thấy đông và toàn đàn bà, bác đâm ngượng lại thôi.
Mọi người chế nhạo bằng những giọng bông đùa, làm cho bác càng ngượng. Cũng vì ngượng mà bác không dám ghé vai gánh đỡ vợ, tuy bác đã trông thấy hai thúng thóc nặng làm chĩu hai đầu đòn gánh và díu hẳn một bên vai vợ xuống.
Bác thấy vợ vất vả mà thương. Bác càng thương vợ bao nhiêu, bác càng giận thân bác bấy nhiêu. Bác cho là vì bác, vì lấy phải bác mà vợ bác bị đày đọa, điêu đứng đủ trăm chiều. Bác có biết đâu rằng cũng chỉ vì thấy đời bác vất vả nặng nhọc quá mà vợ con bác phải nai lưng ra làm lụng để gánh nhẹ bớt đi cho bác, cho đời bác được sung sướng đôi chút. Bác quên hẳn bác mà chỉ nghĩ đến vợ con thôi.
- Hình như mình còn mệt thì phải. Tôi trông mình thơ thẩn làm sao ấy.
- Không, tôi chả làm sao cả. Hay bu nó để tôi gánh đỡ hộ. Bu nó chạy ù về giục Mít nó thổi cơm đi.
Bác cố nín mà không sao đừng nói được câu ấy.
Một người đàn bà đi cạnh bác, nói cợt:
- Các bà xem, người ta sung sướng thế đấy. Chả bù cho bọn mình. Đi, chồng chả hỏi, về chồng cũng chả hỏi. Động một tí thì gắt thì “chửi” om xòm cả nhà.
Người ấy là bác xã Mục, một người đàn bà suốt đời bị chồng hành hạ và suốt đời làm lụng tần tảo để nuôi chồng.
Một người khác nói nửa bỡn nửa thật:
- Phải, họa chăng có riêng một nhà bà. Chứ bọn chúng tôi thì sung sướng lắm cơ. Chồng chiều như chiều vong, có phải không các bà nhỉ?
Ai nấy trả lời: “phải!” rồi cười vang quãng vắng.
Bác xã Mục tức, nói gắt:
- Phải, sung sướng! Có sung sướng cái phải gió.
Bác Chính gái thấy chồng săn sóc đến mình, cảm động, nhưng ngoài mặt làm như thản nhiên:
- Thôi được, để mặc tôi. Đi từ Hu về còn được nữa là từ đây về nhà có vài chục bước. Với lại chúng tôi cũng đã nghỉ ngơi chán ở quán Hạ Am rồi. Đằng ấy mau về giục con bé nó thổi cơm quàng lên thì có. À mà liệu nhà đã có gạo ăn bữa này chưa?
Bác Chính chạy vội về để tránh khỏi phải trả lời rằng chưa.
Vợ bác cũng sực nhớ đến nhà không còn hột gạo. Hơn tháng nay, thường vẫn phải đong bữa một.
Từ ngày chồng ốm, mình và con gái phải ngầm nhịn bữa sáng để mua thức ăn cho chồng… Chiều hôm nay, vị tất cái Mít đã có đủ tiền đong gạo, mà có đong được, vị tất đã đủ cho hai vợ chồng với lũ con. Khốn nạn, con bé dạo này xanh đi, gầy đi vì nhịn đói.
Nghĩ đến đấy bác thở dài và từ đấy bác hết vui, chẳng buồn nói, chẳng buồn thưa và cũng chẳng hiểu các bạn nói những gì nữa.
Chồng về đến nhà được một lát thì vợ cũng về.
Cái Mít đã thổi xong nồi cơm, đang vùi vào đống tro nóng. Thằng cu Nhớn, thằng cu Con về từ lúc nãy, ngồi kề bên chị, nheo nhéo kêu đói, và nằng nặc đòi ăn trước.